2012-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafı

Muxtar respublikada həyata keçirilən sosial və iqtisadi islahatların uğurlu nəticələri 2012-ci ildə də saxlanılmış, real sektorda və sosial mühitdə dinamik inkişaf davam etmişdir.

2012-ci ilin ən mühüm hadisələrindən biri ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin muxtar respublikaya səfəri olmuşdur. Bu səfər zamanı ölkə başçısı cəmi bir gün ərzində 10 yeni obyektin açılış mərasimlərində iştirak etmişdir.

Ümumi inkişaf

İrimiqyaslı quruculuq tədbirlərini yüksək qiymətləndirən ölkə başçısı demişdir: “Naxçıvan blokada şəraitində yaşayır. Ancaq naxçıvanlılar bu blokadanı hiss etmirlər. Çünki həm Naxçıvanın rəhbərliyi çox böyük işlər görür, həm də Azərbaycan dövləti hər zaman olduğu kimi Naxçıvana böyük diqqət göstərir”.

Ötən il ümumi daxili məhsul istehsalının davamlı artımı təmin olunmuş, həcmi bir il öncəyə nisbətdə 16,8 faiz artaraq 2 milyard 103 milyon 424 min manata, onun hər bir nəfərə düşən həcmi isə 15,4 faizlik artımla 4973,8 manata (6331,2 ABŞ dollarına) çatmışdır. Ümumi daxili məhsulun tərkibində ilk yeri 26,9 faizlik payla sənaye sahəsi, ikinci yeri isə 25,8 faizlik xüsusi çəkiylə tikinti sektoru tutmaqdadır. 2012-ci ildə ümumi daxili məhsulun 64,5 faizi və ya 1 milyard 356 milyon manatdan çoxu məhsul istehsalının payına düşmüşdür.

2011-ci illə müqayisədə 2012-ci ildə sənaye məhsulunun həcmi 15,7 faiz, əsas kapitala yönəldilən investisiyalar 20,4 faiz, kənd təsərrüfatının ümumi məhsulu 9 faiz, nəqliyyat sektorunda yük daşınması 9,7 faiz, informasiya və rabitə xidmətlərinin həcmi 8,2 faiz, o cümlədən mobil rabitə xidmətləri 7,6 faiz, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 18,6 faiz, əhaliyə göstərilən pullu xidmətlər 16,7 faiz, xarici ticarət dövriyyəsi 12,5 faiz, o cümlədən ixracın həcmi 15,8 faiz, əhalinin gəlirləri 12,3 faiz, hər bir nəfərə düşən gəlirlər 10 faiz, orta aylıq əməkhaqqı isə 6,9 faiz artmışdır.

Sənaye

Sənayenin aparıcı mövqedə olduğu iqtisadiyyatın qurulması yönündə mühüm tədbirlər həyata keçirilmiş və uğurlu nəticələr əldə olunmuşdur. 2012-ci ildə 799 milyon 492 min manatlıq sənaye məhsulu istehsal olunmuş və bu göstərici 2011-ci ildəki müvafiq göstəricini 15,7 faiz üstələmişdir. Sənaye istehsalının 95,7 faizi malların, 4,3 faizi isə xidmətlərin payına düşmüşdür. Sənayenin dövlət sektorunda 59 milyon 216 min manatlıq, qeyri-dövlət sektorunda isə 740 milyon 276 min manatlıq məhsul istehsal olunmuşdur. İstehsal olunan sənaye məhsulunun 92,6 faizi özəl sektorun payına düşmüşdür.

Yerli istehsalın potensialının davamlı olaraq təkmilləşdirilməsi strategiyasına uyğun olaraq, yeni sənaye müəssisələrinin yaradılması istiqamətində tədbirlər 2012-ci ildə də davam etdirilmişdir. Ötən il ərzində muxtar respublikamızda dövlət dəstəyi ilə 98 layihə üzrə istehsal və xidmət obyektləri istifadəyə verilmiş, iqtisadi fəaliyyətin müxtəlif sahələrində 24 layihə üzrə istehsal və xidmət obyektlərinin qurulması isə hazırda davam etdirilməkdədir. Sənaye istehsalının genişlənməsi ixracın da həcminə müsbət təsir göstərmiş və 2012-ci ildə daxili tələbatdan artıq istehsal olunmuş 280 milyon 622 min Amerika Birləşmiş Ştatları dolları dəyərində sənaye məhsulu ixrac istiqamətində göndərilmişdir.

Tikinti-quruculuq

Muxtar respublikada tarazlı inkişafın təmin olunması məqsədilə investisiya qoyuluşlarının bütün fəaliyyət istiqamətlərini əhatə etməsi diqqətdə saxlanılır. 2012-ci ildə bütün maliyyə mənbələri hesabına əsas kapitala 982 milyon 264 min manat həcmində investisiya yönəldilmişdir ki, bu da 2011-ci ildəki müvafiq göstəricidən 20,4 faiz çoxdur. İnvestisiya qoyuluşlarının 874 milyon 542 min manatı və ya 89 faizi tikinti-quraşdırma işlərində istifadə edilmişdir ki, bu da 2011-ci illə müqayisədə 20,1 faiz çoxdur.

2012-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasında tikinti və ya əsaslı təmirdən sonra, ümumilikdə, 724 müxtəlif təyinatlı obyekt istifadəyə verilmiş, 129 infrastruktur obyektinin inşası və ya əsaslı təmiri hazırda davam etdirilir. İnzibati binaların inşası çərçivəsində 2012-ci ildə ümumilikdə, 28 inzibati bina tikilərək və ya yenidən qurularaq istifadəyə verilmişdir. Hazırda 14 inzibati binanın inşası davam etdirilir. İdarəetmənin yerlərdə səmərəli təşkili məqsədinə uyğun olaraq, sosial təyinatlı investisiyalar üzrə ötən dövr ərzində 14 kənd mərkəzinin inşası işləri başa çatdırılmış, 2 kənd mərkəzinin inşası isə hazırda davam etdirilir.

Əhalinin artan gəlirlərinə paralel olaraq mənzil-yaşayış şəraiti də günbəgün yaxşılaşmaqdadır. 2012-ci il ərzində muxtar respublikada əhalinin şəxsi vəsaiti hesabına, ümumilikdə, 349 min 764 kvadratmetr yaşayış sahəsi tikilmişdir ki, bu da 2011-ci ildəki göstəricidən 3 faiz çoxdur. Kommunal infrastrukturun yenilənməsi və əhalinin keyfiyyətli xidmətlərlə təminatının yaxşılaşdırılması sahəsində tədbirlər davam etdirilir.

2012-ci il ərzində muxtar respublikada 2 yaşayış binasının tikintisi, 1 yaşayış binasının yenidən qurulması, 5 yaşayış binasının əsaslı təmiri, 11 yaşayış binasının isə təmiri başa çatdırılmışdır. 4 yaşayış binasının tikintisi, 1 yaşayış binasının yenidən qurulması, 4 yaşayış binasının əsaslı təmiri, 2 yaşayış binasının isə təmiri hazırda davam etdirilməkdədir. Ötən dövr ərzində 27 yaşayış binasında istilik xətlərinin çəkilişi, 13 qazanxananın tikintisi, 8 yaşayış binasında istilik xətlərinin yenidən qurulması və 13 qazanxananın təmiri başa çatdırılmışdır.

Əhalinin keyfiyyətli su ilə təmin edilməsi və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması istiqamətində muxtar respublikanın şəhər, rayon mərkəzlərinin və ətraf kəndlərinin içməli su təchizatı və kanalizasiya şəbəkələrinin tikintisi işləri aparılmaqdadır. Bu müddət ərzində muxtar respublikada 32 kəhriz bərpa və ya təmir olunmuş, digər 4 kəhrizin isə bərpası və ya təmiri hazırda davam etdirilir.

Kənd təsərrüfatı

Aqrar sahə əsas iqtisadi fəaliyyət istiqamətlərindən biri olmaqla diqqətdə saxlanılır, bu sahədə zəruri islahatlar həyata keçirilir. Ərzaq məhsulları istehsalını artırmaq, əhalini keyfiyyətli və təhlükəsiz ərzaqla təmin etmək, sahibkarlıq mühitini yaxşılaşdırmaq məqsədilə qəbul olunmuş “2008-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı” muxtar respublikada kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının artırılması sahəsində yeni istiqamətlər müəyyənləşdirmişdir.

Aqrar sahə üzrə texnikadan istifadə səviyyəsi və bu istiqamətdə lizinq münasibətləri davamlı qaydada genişləndirilməkdədir. Həyata keçirilən tədbirlərə uyğun olaraq, “Naxçıvan Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin xətti ilə 194 ədədi 2012-ci ildə olmaqla, cəmi 879 ədəd müxtəliftəyinatlı kənd təsərrüfatı texnikası alınaraq muxtar respublikaya gətirilmişdir. 2012-ci ildə 185 ədəd müxtəliftəyinatlı kənd təsərrüfatı texnikası lizinq yolu ilə məhsul istehsalçılarına verilmişdir. Ötən dövr ərzində məhsul istehsalçıları 3 min 950 ton mineral gübrə ilə təmin olunmuşlar.

2012-ci ilin məhsulu üçün muxtar respublikada 60 min 118 hektar sahədə əkin aparılmışdır ki, bu da 2011-ci ilin məhsulu üçün əkilmiş sahədən 98,5 hektar çoxdur. Taxıl istehsalının stimullaşdırılması bitkiçilik üzrə əsas fəaliyyət istiqamətini təşkil etməkdədir. 2012-ci ilin məhsulu üçün 34 min 965 hektar sahədə taxıl əkilmişdir ki, bunun da 29 min 263 hektarı payızlıq, 5 min 702 hektarı isə yazlıq taxıldır. Bir il öncəyə nisbətdə taxıl əkini sahələri 214 hektar artmışdır. Taxıl zəmilərindən 101 min 848 ton məhsul toplanmışdır ki, bu da 2011-ci illə müqayisədə 0,8 faiz çoxdur.

Tələbata uyğun olaraq, kartofçuluğun inkişafı dəstəklənmiş və 2012-ci ildə 2831 hektar sahədə kartof əkini aparılmışdır ki, bu da 2011-ci ildə əkilmiş sahədən 67 hektar çoxdur. 2012-ci ildə əkilmiş sahələrdən 39440,4 ton kartof yığılmışdır ki, bu da 2011-ci ildəki müvafiq göstəricini 3 faiz üstələyir.

2012-ci ildə 108309 ton dənli və dənli-paxlalı məhsulu (qarğıdalısız), 3382 ton dən üçün qarğıdalı, 677,8 ton dən üçün günəbaxan, 65809,2 ton tərəvəz, 41791,1 ton ərzaq üçün bostan məhsulları, 41995,8 ton meyvə, 14724,2 ton üzüm toplanmışdır.

Kənd təsərrüfatı sahəsinin inkişafında xüsusi rolu olan soyuducu anbarların yaradılması istiqamətində tədbirlərə uyğun olaraq, ötən dövr ərzində ümumi tutumu 2000 ton olan 1 soyuducu anbar istifadəyə verilmiş və soyuducu anbarların ümumi sayı 15-ə çatdırılmışdır.

1 yanvar 2013-cü il tarixə qaramalın sayı 104 min 710 baş, xırdabuynuzlu heyvanların sayı 625 min 670 baş təşkil etmişdir ki, bu da bir il öncəki göstəriciləri müvafiq olaraq 1,8 və 2 faiz üstələmişdir.

Mal-qaranın və heyvanların baş sayının artımı ilə yanaşı, cins tərkibinin yaxşılaşdırılması heyvandarlıq məhsullarının artımını təmin etmişdir. 2012-ci il ərzində diri çəkidə 18855,2 ton ət, 78417,5 ton süd, 967,9 ton yun istehsal olunmuşdur. 2011-ci illə müqayisədə ət istehsalı 3,3 faiz, süd istehsalı 1,7 faiz, yun istehsalı isə 1,2 faiz artmışdır.

2012-ci ildə quşçuluq sahəsində 9 yeni təsərrüfat fəaliyyətə başlamış, 3 quşçuluq təsərrüfatının isə yaradılması istiqamətində işlər hazırda davam etdirilməkdədir. Arıçılığın inkişafı ilə bağlı dövlət maliyyə dəstəyinin həcminin ildən-ilə artırılması, balın emalı və qablaşdırılması ilə məşğul olan istehsal sahələrinin istifadəyə verilməsi, satış bazarlarının səmərəli təşviqi bu sahənin yenidən dirçəldilməsində və inkişafında əvəzsiz rol oynamışdır. 1 yanvar 2013-cü il tarixə muxtar respublikada 65 min 185 arı ailəsi mövcud olmuşdur ki, bu da 1 yanvar 2012-ci il tarixə olan göstəricini 7,5 faiz üstələmişdir. 2012-ci ildə muxtar respublikada 2011-ci ildəkindən 14 faiz çox, yəni 1175 ton bal istehsal edilmişdir.

Reallaşdırılan səmərəli aqrar siyasətin nəticəsi olaraq, bu sahədə tələbatın əsas etibarı ilə yerli istehsal hesabına ödənilməsinə nail olunmuş, daxili bazarda məhsul bolluğu yaranmışdır. 2012-ci ildə muxtar respublikada 318 milyon 836 min manat həcmində kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal olunmuşdur ki, bu da 2011-ci illə müqayisədə 9 faiz çoxdur.

Meliorasiya-irriqasiya sistemlərinin gücləndirilməsi və yenilənməsi istiqamətində tədbirlərə uyğun olaraq, 2012-ci ildə 2 nasos stansiyasının, 11 subartezian quyusunun tikintisi, 3 nasos stansiyasının yenidən qurulması başa çatdırılmış, 15 subartezian quyusunun tikintisi hazırda davam etdirilir. Bu dövr ərzində Şərur rayonunun Zeyvə və Vərməziyar, Babək rayonunun Nehrəm və Cəhri, Culfa rayonunun Ləkətağ və Saltaq kəndlərində drenaj xətlərinin çəkilişi, Şərur rayonunun Axaməd kəndi ərazisində Araz çayı sahilində sahilbərkitmə işləri başa çatdırılmış, Şərur rayonunda Arpaçayda istiqamətləndirici bəndin çəkilişi davam etdirilir.

Meşə fondunun mühafizə olunması, bərpası, yeni meşəliklərin salınması istiqamətində aparılan tədbirlərin intensivliyi 2012-ci ildə də saxlanılmış, ilin əvvəlindən 525 hektar sahədə meşəsalma və meşəbərpa işləri aparılmışdır.

Nəqliyyat, informasiya və rabitə, energetika

Muxtar respublikada nəqliyyat sisteminin inkişafı üzrə kompleks islahatlar həyata keçirilir. Bu tədbirlərə uyğun olaraq, ötən il ərzində ümumi uzunluğu 139,4 kilometr olan yeni avtomobil yolları və 11 körpü istifadəyə verilmişdir.

Nəqliyyatın əsas göstəricilərindən olan yük daşınmasının həcmi 2012-ci ildə 2011-ci ilə nisbətən 9,7 faiz, sərnişin daşınması isə 8,5 faiz artmışdır. Yük və sərnişin daşınmasından bütövlükdə 42 milyon 921 min manatdan çox gəlir əldə edilmişdir ki, bu da 2011-ci illə müqayisədə 9,3 faiz çoxdur. Bu dövr ərzində informasiya və kommunikasiya texnonlogiyalarından istifadə imkanlarının genişləndirilməsi davamlı qaydada təşviq olunmuş, optik kabel magistrallarının inşası işi davam etdirilmiş, rəqəmsal televiziyanın yayımına başlanılmış, yeni poçt markaları tədavülə buraxılmış, dövlət orqanlarının elektron xidmətlər sahəsində işi daha da təkmilləşdirilmişdir.

2012-ci ildə Şərur və Sədərək rayonlarını əhatə edən 15904 yer tutumlu, 25 ədəd üçüncü nəsil telefon stansiyalarından və ehtiyat idarəetmə sistemindən ibarət Yeni Nəsil Telekommunikasiya Sistemi istifadəyə verilmişdir. Hazırda Yeni Nəsil Telekommunikasiya Sisteminin tətbiqi uğurla davam etdirilir. “Evədək optika” layihəsinin icrası da həmin tədbirlərin davamıdır. Layihə telefon, yüksək sürətli internet, videotelefon və “İP televiziya” adlanan rəqəmli televiziya xidmətinin yüksək keyfiyyətlə istifadəçilərə çatdırılmasını təmin edəcəkdir.

Muxtar respublikanın iri yaşayış məntəqələrində genişzolaqlı internet xidmətlərinin təşkili istiqamətində tədbirlər də davam etdirilmiş, Naxçıvan Muxtar Respublikası İnternet Mərkəzində yeni sistem yaradılmışdır.

2012-ci ildə 2424 ədəd yeni telefon sabit şəbəkəyə qoşulmuşdur ki, bu da 2011-ci illə müqayisədə 5,2 faiz çoxdur. 1 yanvar 2013-cü il tarixə muxtar respublika üzrə hər yüz ailəyə düşən stasionar telefon aparatlarının sayı 66-ya çatmışdır. 1 yanvar 2013-cü il tarixə aktiv istifadə olunan mobil telefonların sayı 435642 ədəd, əhalinin hər 100 nəfərinə isə düşən mobil telefonlarının sayı 103 ədəd olmuşdur.

2012-ci ildə muxtar respublikada informasiya və rabitə xidmətlərinin həcmi 42 milyon 474 min manat olmuşdur ki, bu da 2011-ci illə müqayisədə 8,2 faiz çoxdur. Ümumi informasiya və rabitə xidmətlərinin 85,3 faizi və ya 36 milyon 231 min manatdan çoxu mobil rabitənin payına düşmüşdür. Bir il öncəyə nisbətdə mobil rabitə xidmətlərinin həcmi 7,6 faiz artmışdır.

Enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlər davam etdirilmişdir. Belə ki, hazırda Şərur rayonunda 1,4 meqavat gücündə Arpaçay-2 və 20,5 meqavat gücündə Arpaçay, Ordubad rayonunda 36 meqavat gücündə Ordubad Su Elektrik stansiyalarının inşası davam etdirilir.

Naxçıvan şəhərində 110/35/10 kilovoltluq “Naxçıvan” elektrik yarımstansiyasının yeni avadanlıqlarla təchiz edilməsi və başqa əraziyə köçürülməsi, Babək rayonunda 132/110 kilovoltluq “Araz” elektrik yarımstansiyasında 50 mva gücündə yeni 132/110 kilovoltluq transformatorun quraşdırılması işləri başa çatdırılmışdır.

Muxtar respublikada 31 ədəd müxtəlif güclü transformator yarımstansiyasının quraşdırılması və 78 kilometr uzunluğunda 10 və 0,4 kilovoltluq yeni elektrik verilişi xətlərinin çəkilişi işləri başa çatdırılmışdır. Naxçıvan şəhərinin, Culfa və Şərur rayonlarının transformator təmiri sexlərində 121 ədəd müxtəlifgüclü transformator əsaslı təmir olunmuşdur.

Təbii qaz təminatı üzrə 1 yanvar 2013-cü il tarixə muxtar respublikada 79 min 986 əhali abonenti mavi yanacaqla təmin olunmuşdur. Bu dövr ərzində uzunluğu 27 kilometr olan Naxçıvan-Cəhri-Şahbuz ortatəzyiqli qaz xəttinin tikintisi başa çatdırılmış, uzunluğu 81,6 kilometr olan Naxçıvan-Sədərək yüksəktəzyiqli qaz xəttinin tikintisi davam etdirilir.

Sahibkarlıq, məşğulluq

Bank və kredit təşkilatları tərəfindən sahibkarlara 58 milyon 680 min manatdan artıq həcmdə kreditlərin verilməsi təmin olunmuşdur ki, bu da 2011-ci ildəki müvafiq göstəricidən 24,2 faiz çoxdur.

Hazırda muxtar respublikada 344 növdə yerli məhsul istehsal olunmaqdadır. Bu məhsulların 115 növü ərzaq, 229 növü qeyri-ərzaq məhsullarıdır. 106 növdə ərzaq, 224 növdə qeyri-ərzaq məhsulları olmaqla, ümumilikdə, 330 növdə məhsula olan tələbatın yerli istehsal hesabına ödənilməsi təmin edilmişdir.

Ötən il muxtar respublikada əhalinin gəlirləri bir il öncəyə nisbətdə 12,3 faiz artaraq 1 milyard 623 milyon manata, onun hər bir nəfərə düşən həcmi isə 10 faizlik artımla 3839 manata çatmışdır. Bu dövr ərzində orta aylıq əməkhaqqının məbləği 365,1 manata çatmışdır ki, bu da 2011-ci ildəki səviyyədən 6,9 faiz çoxdur. Davamlı iqtisadi inkişaf məşğulluq məsələlərinin də səmərəli həllini şərtləndirməkdədir. 2003-cü il oktyabr ayının 1-dən 1 yanvar 2013-cü il tarixədək muxtar respublikada 57109 yeni iş yeri yaradılmışdır ki, bunun da 40798-i və ya 71,4 faizi daimi iş yerləridir. 2012-ci il ərzində yaradılmış 8069 yeni iş yerinin 7743-ü və ya 96 faizi daimi iş yerlərinin payına düşür.

Ümumi iqtisadi inkişafı səciyyələndirən mühüm parametrlərdən biri əmtəə dövriyyəsinin artım sürətidir. 2012-ci ildə muxtar respublikanın istehlak bazarında əhaliyə 1 milyard 125 milyon manatdan artıq həcmdə istehlak malları satılmış və pullu xidmətlər göstərilmişdir ki, bu da 2011-ci ildəki göstəricidən 18,4 faiz çoxdur.

Humanitar sahə

2012-ci ildə Ordubad rayonunun Aşağı Əylis kəndində seysmoloji stansiyanın tikintisi, Naxçıvan Dövlət Universitetinin Pedaqoji, Təbiətşünaslıq və kənd təsərrüfatı fakültələrinin binasının yenidən qurulması başa çatdırılmışdır. Şərur rayonunun Yuxarı Aralıq və Danyeri kəndlərinin hər birində 414 şagird yerlik, Dərəkənddə 216 şagird yerlik, Babək rayonunun Kərimbəyli kəndində 396 şagird yerlik, Ordubad rayonunun Behrud və Parağa kəndlərinin hər birində 110 şagird yerlik, Culfa rayonunun Ləkətağ kəndində 144 şagird yerlik, Kəngərli rayonunun Çalxanqala kəndində 378 şagird yerlik, Şahbuz rayonunun Ağbulaq kəndində 216 şagird yerlik tam orta məktəb binaları istifadəyə verilmişdir.

Naxçıvan şəhərində 936 şagird yerlik 17 nömrəli, Babək rayonunun Nehrəm kəndində 900 şagird yerlik 1 nömrəli, Culfa rayonunun Yaycı kəndində 774 şagird yerlik 1 nömrəli tam orta məktəblərin, 608 şagird yerlik Naxçıvan Qızlar Liseyinin, Şərur rayonunun Qarxun kəndində 504 şagird yerlik, Qorçulu kəndində 198 şagird yerlik, Ordubad rayonunun Yuxarı Əylis kəndində 252 şagird yerlik, Şahbuz rayonunun Biçənək kəndində 252 şagird yerlik tam orta məktəb binalarının yenidən qurulması, Ordubad rayonunun Çənnəb kəndində 198 şagird yerlik tam orta məktəb binasının əsaslı təmiri, Heydər Əliyev adına Hərbi Lisey Kompleksinin, Babək rayonunun Şəkərabad və Hacıvar, Culfa rayonunun Boyəhməd kəndlərində tam orta məktəb binalarının və Ordubad şəhərində M.Füzuli adına tam orta internat məktəbi binasının təmiri başa çatdırılmışdır.

2012-ci ildə ali məktəblərə sənəd verən məzunlardan 1834-ü və ya 52 faizə qədəri tələbə adını qazanmış, məzunlardan 455 nəfəri isə orta ixtisas məktəblərinə qəbul olmuşdur. Ali məktəblərə qəbul olan məzunlardan 267-si 500-dən yuxarı bal toplamışdır. İxtisas seçimi zamanı 2011-ci ildə 930 tələbə, 2012-ci ildə isə 1107 tələbə muxtar respublikamızda yerləşən ali təhsil müəssisələrini seçmişlər. 2012-ci ildə 719 nəfər Naxçıvan Dövlət Universitetinə, 215 nəfər Naxçıvan Müəllimlər İnstitutuna, 173 nəfər isə Naxçıvan Özəl Universitetinə daxil olmuşlar.

Səhiyyə sahəsində genişmiqyaslı infrastruktur quruculuğu tədbirlərinə uyğun olaraq, 2012-ci ildə Akademik Zərifə Əliyeva adına Naxçıvan şəhər poliklinikasının və Naxçıvan Muxtar Respublikası Kardioloji Mərkəzinin yenidən qurulması başa çatdırılmış, Babək Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının tikintisi, Naxçıvan Muxtar Respublika Mərkəzi Xəstəxanasının yenidən qurulması hazırda davam etdirilir.

Şərur rayonunun Danyeri, Babək rayonunun Kərimbəyli, Ordubad rayonunun Yuxarı Əylis, Culfa rayonunun Milax və Kəngərli rayonunun Çalxanqala kəndlərində həkim ambunlatoriyası binalarının, Şərur rayonunun Dərəkənd və Qorçulu, Ordubad rayonunun Behrud və Çənnəb, Culfa rayonunun Boyəhməd və Ləkətağ, Şahbuz rayonunun Ağbulaq kəndlərində feldşer-mama məntəqələrinin, Ordubad rayonunun Parağa kəndində feldşer məntəqəsinin tikintisi başa çatdırılmışdır. “Milli dəyərlər ili” elan olunan 2012-ci ildə muxtar respublikada beynəlxalq rəsm, folklor və muğam festivalları, ədəbi tədbirlər, ailə dəyərlərinin qorunub saxlanılması ilə bağlı seminarlar keçirilmiş, milli dəyərlərin əsas daşıyıcısı olan xalq yaradıcılığının müxtəlif sahələri üzrə kurslar təşkil olunmuşdur.

2012-ci ildə mədəniyyət obyektlərinin inşası və bərpası çərçivəsində Kəngərli rayonunun Qıvraq qəsəbəsində Heydər Əliyev Mədəniyyət və İstirahət Parkının, Mədəniyyət Evinin tikintisi, Naxçıvan şəhərində C.Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı binasının yenidən qurulması, Şərur rayonunun Yuxarı Aralıq kəndində Mədəniyyət evinin, Şərur şəhərində Heydər Əliyev Mədəniyyət və İstirahət Parkının, Babək Rayon Mədəniyyət Evinin təmiri başa çatdırılmış, Naxçıvan şəhərində Dövlət Bayrağı Meydanının, Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin binasının tikintisi, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzinin yenidən qurulması hazırda davam etdirilir. Naxçıvan şəhərində sərgi salonunun, Qədim Qala tarixi abidəsinin ərazisində və Ordubad rayonunun Nəsirvaz kəndində muzeylərin tikintisi, Naxçıvan şəhərində Bəhruz Kəngərli Muzeyinin əsaslı təmiri, Babək Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinin və Naxçıvan şəhərində “Milli mətbəx yeməkxanası”nın təmiri aparılmaqdadır.

2012-ci ildə əldə olunmuş nailiyyətlər bir daha təsdiqləyir ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında mütərəqqi təcrübəyə əsaslanan iqtisadi və sosial islahatların dərinləşdirilməsi prosesləri uğurla aparılmaqdadır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatı əsasında hazırlanmışdır

Xalq qəzeti.- 2013.- 21 fevral.- S. 3.