Bakıda XX
yubiley Beynəlxalq Xəzər neft, qaz, neftayırma, neft
kimyası konfransı işə başlamışdır
İyunun 5-də Bakıda XX yubiley Beynəlxalq Xəzər neft, qaz, neftayırma, neft kimyası (“Caspian Oil and Gas”) konfransı işə başlamışdır.
20 illik yubileyini qeyd edən və Xəzəryanı regionun energetika sektorunun ən böyük tədbiri olan “Caspian Oil and Gas” sərgisi çərçivəsində keçirilən konfransı Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin (ARDNŞ) prezidenti Rövnəq Abdullayev və “İTE Group Plc” şirkətinin baş müşaviri Endryu Vud açmışlar.
“Azərbaycan Avrasiyanın enerji təminatı və təhlükəsizliyinin açarı kimi” adlı birinci sessiyada məruzə ilə çıxış edən ARDNŞ-in prezidenti ölkəmizin neft-qaz siyasətindən danışmış, reallaşdırılan beynəlxalq layihələr barədə məlumat vermişdir.
R.Abdullayev bildirmişdir ki, qədim odlar diyarı olan Azərbaycan bu gün öz tarixində artıq ikinci dəfə “neft bumu”nu yaşayır. Ölkəmiz sosial-iqtisadi inkişaf sürətinə görə dünya dövlətləri arasında öncüllərdən biridir. Müstəqilliyini yenicə əldə etmiş Azərbaycan bütün təzyiqlərə baxmayaraq 1994-cü il sentyabrın 20-də dünyanın 11 aparıcı dövlətinin neft şirkətləri ilə “Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda “Azəri”, “Çıraq” yataqlarının və “Günəşli” yatağının dərinsulu hissəsinin birgə işlənilməsi və hasilatın pay bölgüsü haqqında” saziş imzalamışdır. Bu saziş sonradan “Əsrin müqaviləsi” adını almışdır. Ulu öndər Heydər Əliyevin neft strategiyasının həyata keçirilməsi dünya neft-qaz sənayesinin və elminin inkişafına danılmaz töhfələr bəxş etmiş Azərbaycana əvvəlki şan-şöhrətini qaytarmış, beynəlxalq ictimaiyyətin nəzərlərini yenidən ölkəmizə cəlb etmişdir.
Ulu
öndər Heydər Əliyev tərəfindən təməli
qoyulmuş neft strategiyasının bu gün də uğurla
davam etdirildiyini deyən R.Abdullayev diqqətə çatdırmışdır
ki, bu siyasət ölkənin iqtisadi qüdrətinin daha da
möhkəmlənməsinə, xalqın maddi rifah
halının yaxşılaşmasına, eləcə də
bütövlükdə regionun makroiqtisadi dirçəlişinə
xidmət edir. Zəngin neft ölkəsi kimi
dünyada öz sözünü demiş Azərbaycan
artıq təbii qaz ixrac edən ölkəyə
çevrilmişdir. Biz Avropanın enerji təhlükəsizliyinin
möhkəmlənməsi işinə töhfəmizi verməyə
çalışırıq.
Avropa İttifaqının (Aİ) enerji məsələləri
üzrə komissarı Günter Ottingerin səfərdə
olması səbəbindən bu mühüm tədbirdə
iştirak edə bilmədiyini deyən Aİ-nin ölkəmizdəki
nümayəndəliyinin rəhbəri, səfir Roland Kobia Azərbaycanın
enerji resurslarının Avropanın enerji təminatındakı
əhəmiyyətindən danışmışdır. G.Ottingerin
adından çıxış edən səfir
bildirilmişdir ki, Azərbaycanın beynəlxalq enerji
bazarında oynadığı rol bu gün tamamilə fərqlidir.
Hazırda Avropa neftə olan ehtiyacının 5
faizini Azərbaycanın hesabına təmin edir. Eyni zamanda, “Şahdəniz-2” layihəsi çərçivəsində
hasil olunacaq təbii qazın bu qitəyə nəqli də
çox vacibdir. Azərbaycan “Cənub qaz dəhlizi”ndə
mühüm rol oynayır.
Azərbaycanın öz enerji resurslarını dünya
bazarlarına çıxarmaq istiqamətində
reallığa uyğun addımlar atdığını deyən
R.Kobia diqqətə çatdırmışdır ki,
TANAP-ın (“Transanadolu təbii qaz boru kəməri layihəsi”)
reallaşdırılması da bu yöndə mühüm qərarlardandır. Təbii
qazın bu boru kəməri vasitəsilə Avropanın sərhədlərinədək
gəlməsi çox vacibdir. Eyni zamanda,
“Cənub qaz dəhlizi” təkcə bununla bitmir. “Şahdəniz-2” layihəsi çərçivəsində
Avropaya nəql olunacaq təbii qaz “Cənub qaz dəhlizi”
üçün yalnız başlanğıcdır. Biz
“Cənub qaz dəhlizi”nə
mərhələli layihə kimi baxırıq. Bu
dəhliz gələcəkdə Avropa bazarında Azərbaycanın
rolunu daha da artıracaqdır.
Azərbaycan, Türkmənistan və İraqdan əlavə
qaz tədarükünün iqtisadi əlaqələri daha da
inkişaf etdirəcəyini vurğulayan səfir əlavə
etmişdir ki, bu mənada TANAP enerji yollarını genişləndirəcəkdir. O bildirmişdir ki, Avropa
İttifaqı Azərbaycan və Türkmənistan ilə
aparılan enerji danışıqlarında fəal
iştirakını bundan sonra da davam etdirəcəkdir. Həmçinin biz Azərbaycanı təkcə
enerji tərəfdaşı kimi görmürük. Azərbaycan “qonşuluq” siyasətimizdə də ən
mühüm tərəfdaşımızdır.
Sonra çıxış edən ABŞ dövlət
katibinin enerji siyasəti üzrə müşaviri Amos Hoksteyn
bildirmişdir ki, müasir dünyada enerji siyasətinə
çox böyük əhəmiyyət verilir. Azərbaycan
dövləti də bu siyasəti çox gözəl başa
düşür və öz milli maraqlarından
çıxış edərək xalqın rifahının
yüksəldilməsinə çalışır.
Obama Administrasiyasının nümayəndəsi kimi
konfransda iştirak etdiyini deyən amerikalı diplomat
vurğulamışdır ki, Azərbaycanın enerji
bazarına daxil olması ilə bu bazarda canlanma
yaranmışdır. Özünün neft-qaz infrastrukturunu
şaxələndirən Azərbaycanın bu istiqamətdəki
siyasəti alqışlanmalıdır.
“Cənub
qaz dəhlizi”nin ABŞ-ın xarici siyasət
gündəliyində mühüm yer tutduğunu deyən
amerikalı diplomat qeyd etmişdir ki, bizim əsas məqsədimiz
enerji infrastrukturunun şaxələndirilməsi və tərəfdaş
ölkələrimizin enerji təhlükəsizliyinin təmin
olunmasıdır. ABŞ qətiyyətlə “Cənub qaz dəhlizi”nin reallaşmasını alqışlayır və
“Şahdəniz” Konsorsiumunun “Nabukko Qərb” və TAP
(“Transadriatik boru kəməri”) layihələri arasından istənilən
seçimini dəstəkləyəcəkdir. Azərbaycan
ABŞ-ın etibarlı tərəfdaşıdır və
bizim hələ birgə həyata keçirəcəyimiz bir
çox layihələr vardır.
Böyük
Britaniyanın Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistanda ticarət məsələləri
üzrə elçisi Çarlz Hendri isə ölkəmizin
son illər enerji mənbəyi kimi dünyada strateji rol
oynadığını vurğulamışdır. Qonaq Britaniyanın təbii qaz ixracı marşrutunun
seçilməsi ilə bağlı Azərbaycanın istənilən
qərarını dəstəkləyəcəyini diqqətə
çatdırmışdır.
Ç.Hendri demişdir ki, Böyük Britaniya Azərbaycanın
Avropanın enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfəni
alqışlayır. “Cənub qaz dəhlizi” ilə
bağlı veriləcək qərar Avropanın enerji təhlükəsizliyi
üçün çox əhəmiyyətlidir. Eyni zamanda, biz Azərbaycan, Gürcüstan və
Türkiyənin TANAP kimi layihəni
reallaşdırmalarını da dəstəkləyirik.
Britaniyalı qonaq qeyd etmişdir ki, Azərbaycan
Avropanın strateji tərəfdaşıdır və öz qərarlarını
da müstəqil qəbul edir. Biz bunu
alqışlayırıq.
Böyük Britaniyanın Azərbaycana investisiya
yatıran ən böyük investor ölkə olduğunu deyən
Ç.Hendri diqqətə çatdırmışdır ki,
indiyədək Azərbaycana yatırılan birbaşa sərmayələrin
təxminən yarısı ölkəsinin payına
düşür. Təkcə bp Azərbaycan
iqtisadiyyatına 25 milyard dollardan artıq sərmayə
yatırmışdır. Azərbaycanda
Britaniyanın 300-ə yaxın şirkəti fəaliyyət
göstərir. Bunlar təkcə neft-qaz
sektorunda deyil, digər sahələrdə - tikinti, dizayn,
menecment, nəqliyyat, infrastruktur, maliyyə və təhsil sahələrində
fəaliyyət göstərir.
İsrail Xarici İşlər Nazirliyinin enerji məsələləri
üzrə xüsusi nümayəndəsi Mixail Lotem Azərbaycana
səfərindən məmnunluğunu bildirmiş, ölkələrimiz
arasında iqtisadi əməkdaşlıq əlaqələrindən
bəhs etmişdir.
Aralıq dənizində həyata keçirilən
neft-qaz layihələri barədə slaydlar vasitəsilə məlumat
verən M.Lotem son 50 ildə İsraildə 500-dən çox
qazma əməliyyatının reallaşdığını
vurğulamış, bunun təxminən 50-nin dənizdə
aparıldığını bildirmişdir. “Leviafan” və
“Tamar” yataqlarının enerji ehtiyatlarından danışan
israilli diplomat bu yataqların ölkəsini potensial qaz
ixracatçısına çevirdiyini söyləmişdir.
Sonra konfrans çərçivəsində “Neft-qaz
hasilatının artımı və təminat yollarının
şaxələndirilməsi üçün beynəlxalq əməkdaşlıq”
mövzusuna həsr olunan ikinci sessiya keçirilmişdir.
Sessiyada məruzə ilə çıxış edən
ARDNŞ-in prezidenti R.Abdullayev qeyd etmişdir ki, bu gün Azərbaycanın
neft-qaz sənayesinin bütün fəaliyyət seqmentlərinə
aid strateji istiqamətləri ötən müddətdə
qazanılmış misilsiz nailiyyətlərə əsaslanır. Azərbaycanın yeni neft
strategiyası çərçivəsində nəhəng
“Şahdəniz” qaz-kondensat yatağı, “Əşrəfi”,
“Qarabağ” yataqları, son illərdə “Abşeron”
yatağı, habelə ARDNŞ-in daxili qüvvələri
hesabına “Ümid” yatağı aşkar edilmiş, “Azəri-Çıraq-Günəşli”
kontrakt sahəsində ehtiyatlar iki dəfəyə yaxın
artırılmışdır. Hazırda burada
ümumi çıxarıla bilən ehtiyatlar 1 milyard ton neft və
350 milyard kubmetr qaz həcmində qiymətləndirilir.
Görülən işlər nəticəsində ölkə
üzrə neft hasilatı 5,6 dəfə
artırılaraq, gündəlik hasilat 124 min tona və ya təxminən
1 milyon barrelə çatdırılmışdır.
“Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlar blokunda
görülən operativ tədbirlər nəticəsində
hasilat səviyyəsinin aşağı düşməsi
prosesinin dayandırıldığını deyən
R.Abdullayev “Şahdəniz” layihəsinin 2-ci mərhələsinə
hazırlıq işləri çərçivəsində
görülən işlərdən də
danışmışdır.
“Xəzərin
Azərbaycan sektorundakı qaz-kondensat yataqlarında hasilat həcmlərinin
artırılması istiqamətində fəaliyyətimiz ilbəil
genişlənir”, - deyən R.Abdullayev diqqətə
çatdırmışdır ki,
2011-ci ildə Fransanın “Total” və “GDF Seuz” şirkətləri
ilə birlikdə kəşf olunmuş “Abşeron”
yatağında ötən il axtarış-qazma işləri
davam etdirilmiş, uğurlu nəticələr
alınmışdır. Blokun ehtiyatları 350
milyard kubmetr qaz, 45 milyon ton kondensat həcmində qiymətləndirilir.
Hazırda yataqda seysmoloji kəşfiyyat işləri
davam etdirilir. Eyni zamanda, hasilat, marketinq,
qazın satış bazarlarına nəqli məsələləri
araşdırılır.
ARDNŞ-in prezidenti perspektiv strukturlar barədə də
ətraflı məlumat verərək görüləcək
işlərdən geniş bəhs etmişdir.
Azərbaycan
qazını Avropaya daşıyacaq “Nabukko Qərb” və TAP
layihələri arasında bu yaxınlarda seçim ediləcəyini
deyən R.Abdullayev TANAP layihəsinin də “Cənub qaz dəhlizi”nin açılmasında mühüm rol
oynayacağını vurğulamışdır. Bildirmişdir ki, Avropanın təbii qazla təminatında
əhəmiyyətli layihə olan TANAP ilə ildə 16 milyard
kubmetr qazın nəqli planlaşdırılır. Kəmərin inşasına 2014-cü ildə başlanması,
“mavi yanacağ”ın nəqlinin isə 2019-cu ildə
reallaşdırılması nəzərdə tutulur.
“bp: Xəzər
regionundakı işlərin növbəti mərhələsinə
qədəm qoyarkən” mövzusunda məruzə ilə
çıxış edən bp-nin Azərbaycan,
Gürcüstan və Türkiyə üzrə regional
prezidenti Qordon Birrel son 20 ildə əldə olunan nailiyyətlər
barədə məlumat vermişdir. Qeyd edilmişdir ki, bu
müddətdə “Azəri-Çıraq-Günəşli”
yataqlar blokundan ümumilikdə 2,2 milyard
barreldən artıq neft hasil olunmuşdur. Layihələr
çərçivəsində təxminən 40 milyard dollar
investisiya yatırılmış, etibarlı və təhlükəsiz
ixrac neft və qaz boru kəmərləri sistemi
yaradılmışdır. Bundan əlavə, ötən
müddətdə təxminən 42 milyard kubmetr “Şahdəniz”
qazı və 88 milyon barreldən artıq kondensat ixrac
edilmişdir. Hazırda bp-nin Xəzərdə
idarə etdiyi layihələrdə 9 qazma qurğusu işləyir.
Q.Birrel “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlar
blokunda hasilatı sabitləşdirmək və layın
ümumi neftvermə əmsalını optimallaşdırmaq
planları barədə də danışmışdır. Hasilatın sabitləşdirilməsi
üçün yeddi əsas fəaliyyət istiqamətinin
müəyyənləşdiyini deyən natiq qeyd etmişdir
ki, buraya yeni quyuların qazılması, laylarda təzyiqin
azalmasının idarə olunması, quyuların, lay
sularının və qumların idarə edilməsi, sistemin
optimallaşdırılması və s. aiddir. Bu
tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün
böyük həcmdə investisiyalar tələb olunur. Görülmüş tədbirlər nəticəsində
ilin əvvəlindən indiyədək “Azəri-Çıraq-Günəşli”
yataqlarında hasilat sabitləşdirilmiş və hazırda
orta gündəlik neft hasilatı 666 min barrel təşkil
edir. Lakin hasilatı təhlükəsiz və
etibarlı şəkildə davam etdirmək məqsədilə
bp növbəti ildən başlayaraq qurğularında
müntəzəm texniki xidmət və profilaktik işlər
aparmağı planlaşdırır.
Q.Birrel diqqətə çatdırmışdır ki, Xəzərin
Azərbaycan sektorunda yerləşən “Çıraq”
yatağında bu ilin sonunadək “Qərbi Çıraq”
platforması işə salınacaqdır. Bu platforma
mövcud “Çıraq” və “Dərinsulu Günəşli”
platformaları arasında quraşdırılacaq və neftin
çıxarıla bilmədiyi ərazilərdə hasilatla məşğul
olacaqdır. “Dərinsulu Günəşli”
yatağına və “Çıraq” platformasına
yatırılan investisiya bizə imkan verir ki, hasilatın
azalmasının qarşısını alaq və onu sabitləşdirək.
Bu bir daha sübut edir ki, “Azəri-Çıraq-Günəşli”
yataqlar blokunda sabit hasilatı qoruyub saxlamaq üçün
davamlı investisiyalar lazımdır. Bu
istiqamətdə də lazımi tədbirlər görülməkdədir.
“Azəri-Çıraq-Günəşli” blokunun
dünya səviyyəli yataq olduğunu deyən Q.Birrel
bildirmişdir ki, bp və tərəfdaşları bu
yatağa davamlı olaraq investisiya qoyuluşlarını davam
etdirməyə hazırdırlar. Yaxın vaxtlarda “Qərbi
Çıraq” platformasının üst modulları dənizə
aparılaraq dayaq blokunun üzərinə yerləşdiriləcəkdir.
Bu platforma “Azəri-Çıraq-Günəşli”
yataqlarındakı 8-ci platforma olacaq və ondan ilk neft
2013-cü ilin sonunadək hasil ediləcəkdir.
Sonra
Enerji Xartiyasının baş katibi Urban Rusnak
çıxış edərək Azərbaycanın Avropanın
enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfəni yüksək
qiymətləndirmişdir. Diqqətə
çatdırılmışdır ki, Enerji Xartiyası 52
ölkə tərəfindən imzalanmışdır. Burada təmsil olunan Avropa ölkələrinin
böyük əksəriyyəti əsas enerji
istehlakçılarıdır. İstehsalçı
ölkələr sırasına isə Azərbaycan,
Qazaxıstan, Türkmənistan, Özbəkistan daxildirlər.
Bundan başqa, xartiyaya qoşulan Ukrayna,
Gürcüstan, Türkiyə, Belarus əsas tranzit ölkələrindəndir.
Görülən işlər barədə məlumat verən
U.Rusnak Enerji Xartiyasının bu ölkələri bir araya gətirmək
baxımından nadir imkan olduğunu
vurğulamışdır.
Türkmənistanın neft-qaz sənayesi və təbii
ehtiyatlar nazirinin müavini Annageldı Mammetyazov isə ölkəsində
reallaşdırılan enerji layihələrindən bəhs
etmişdir.
O, diqqətə çatdırmışdır ki, enerji
daşıyıcılarının Avropa istiqamətində
ixracı Türkmənistanın strategiyasında əsas
prioritetlərdəndir. Bu baxımdan Xəzər
regionunun gələcəyi mühüm əhəmiyyət
daşıyır. Türkmənistan bununla
əlaqədar ortaya çıxan məsələlərin həllində
dialoqa hazırdır.
İranın
Neft Nazirliyinin Avropa, Amerika və Xəzəryanı ölkələr
üzrə idarəsinin baş direktoru Hüseyn İsmayili
Şahmirzadi isə qeyd etmişdir ki, İran Xəzər
bölgəsində hasil olunan neft və təbii qazın nəqlində
region ölkələri ilə geniş əməkdaşlığa,
o cümlədən bölgədən neft-qazın xarici
bazarlara çıxarılması üçün öz
infrastrukturunu təqdim etməyə hazırdır.
Sonra “Axpo
Trading Ag” şirkətinin idarə heyətinin üzvü
Markus Brokhofun, İsrailin Energetika və Su Ehtiyatları
Nazirliyinin mühəndis nəzarəti bölməsinin rəhbəri
Viktor Bariudinin, Mərkəzi Asiya üzrə Böyük
Britaniya Parlament Qrupunun sədri, “CCC Group” şirkəti sədrinin
müşaviri Lord Vaverlinin, Almaniya İqtisadiyyat və
Texnologiyalar Nazirliyinin enerji siyasəti bölməsinin baş
direktoru Deflet Daukanın məruzələri dinlənilmiş
və maraqlı diskussiyalar aparılmışdır.
Konfransın
növbəti sessiyaları isə “Beynəlxalq enerji
bazarlarının qeyri-sabitliyi: onun qazın qiymətinə və
uzunmüddətli müqavilələrə mümkün təsiri”,
həmçinin “Xəzər regionundan neft və qaz nəqlinin
şaxələndirilməsi” mövzularına həsr
olunmuşdur.
Sessiyalarda
Avropa, MDB və Asiya ölkələrində qaz
bazarlarının dinamikası və onun Xəzər regionuna təsirindən,
Azərbaycanın neft-qaz sənayesinin sabit inkişafından,
“Şərq-Qərb enerji dəhlizi”ndə Türkiyənin
rolundan və TANAP layihəsindən, TAP-ın Xəzər
qazının Cənub-Şərqi və Qərbi Avropanın əsas
bazarlarına tədarükündəki mövqeyindən,
“Nabukko Qərb”in yeni biznes planının üstünlüklərindən
və s. danışılmışdır.
Çıxışlarda beynəlxalq aləmdə enerji
siyasətinin ön planda durduğu diqqətə
çatdırılmış, Azərbaycanın
reallaşdırdığı layihələrin Avropanın
enerji təhlükəsizliyindəki mühüm əhəmiyyətindən
bəhs olunmuş, “Cənub qaz dəhlizi” çərçivəsində
görüləcək işlər diqqətə
çatdırılmışdır.
Sessiyalarda maraqlı fikir mübadiləsi
aparılmış və iştirakçıları
maraqlandıran suallar cavablandırılmışdır.
“Iteca
Caspian” şirkəti tərəfindən təşkil olunan,
500-dən artıq iştirakçının
qatıldığı konfransda müxtəlif ölkələri
təmsil edən aparıcı neft-qaz mütəxəssisləri
və geniş ticarət missiyaları ilə təcrübə
mübadiləsi və yeni işgüzar əlaqələr
qurmaq imkanı yaradılmışdır.
İyunun 6-da konfrans işini davam etdirəcəkdir.
Xalq qəzeti.-
2013.- 6 iyun.- S. 3.