ZAQATALA: tarixi ənənə də qayıdır, şöhrət də...

Bu dağlar diyarında elə bir adam tapılmaz ki, öz rayonuna, elinə, obasına sidq-ürəklə bağlanmamış olsun. Bu barədə əvvəllər dönə-dönə yazmışam və qeyd etmişəm ki, həmin keyfiyyət insanların xoşbəxtliyidir. İndi isə belə qənaətdəyəm ki, ən böyük xoşbəxtlik bütün insanların yurda bağlılığının, Vətən sevgisinin bir istiqamətə yönəldilməsi, el gücünün yaradılmasıdır.

Rayon icra hakimiyyətinin başçısı Mübariz Əhmədzadə həmin keyfiyyətin – el gücü yaratmağın ustasıdır. Mübariz müəllim təkcə yaxşı rəhbər deyil, həm də gözəl həmsöhbətdir. Özümün də yadımda deyil, nə zamansa onunla söhbət edəndə Zaqatalada çayçılığın nə vaxt bərpa ediləcəyi barədə soruşmuşdum. Son görüşümüzdə həmin məqamı yada saldı və qeyd etdi ki, artıq bu istiqamətdə mühüm addımlar da atılıb. Bu addımların ildən-ilə daha da səmərəli olacağını da söylədi. “Yeni istehsalat sexi yaradılır, plantasiyalar salınır”, - dedi. Ancaq Mübariz müəllimlə söhbətimiz bütövlükdə Zaqatalanın sosial-iqtisadi inkişafı barədə idi:

— 2012-ci il rayonumuz üçün həqiqi mənada böyük sınaq ili oldu. May ayının 7-də və ondan sonra baş vermiş dağıdıcı zəlzələlər insanlarımızı sarsıtdı, evlər dağıldı, minlərlə ev və sosial obyektlər qəzalı vəziyyətə düşdü. Bizi bu sıxıntıdan, adamlarımızı qorxu, təlaş və sarsıntıdan çıxaran Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev oldu. Zəlzələ baş verəndən dərhal sonra cənab Prezidentin göstərişi əsasında Fövqəladə Hallar Nazirliyinin birləşmələri rayonumuzda operativ qərargah yaradaraq, sözün həqiqi mənasında, fədakarlıq göstərdilər, ərzaqla, çadır və digər sığınacaqlarla təmin etdilər, onlara hər cür yardımlar göstərdilər, nəticədə insan tələfatına yol verilmədi. Fövqəladə Hallar Nazirliyi və Daxili İşlər Nazirliyi əməkdaşlarının həyata keçirdiyi operativ tədbirlər sayəsində zəlzələdən zərər çəkmiş insanların əmlakının və asayişin hərtərəfli mühafizəsi təmin olundu, heç bir neqativ hallara yol verilmədi.

Möhtərəm Prezidentimizin belə ağır gündə bölgəmizə gələrək zəlzələdən zərər çəkmiş insanlarla bir yerdə olması, onlara ürək-dirək verməsi isə müqayisə olunmayacaq dərəcədə böyüklük və qətiyyət, inam və əzmkarlıq yaratmağın ən parlaq təzahürü idi. Azərbaycan Prezidentinin sentyabr ayının 9-da zəlzələdən zərər çəkmiş insanlarımızla təkrar görüşü, dağılmış evlərin və məktəblərin yerində yeni, daha gözəl və geniş fərdi evlərin, sosial obyektlərin açılışını etməsi qəlblərimizi qürur hissi ilə doldurdu.

Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramlarının icra olunması nəticəsində 2012-ci ildə rayonda ümumi məhsul buraxılışının həcmi 2,5 dəfə, 2003-cü illə müqayisədə isə 10 dəfə artıb. Məhsul buraxılışı sənayedə 1,3, kənd təsərrüfatında 2,6, nəqliyyatda 2,4, informasiya və rabitədə 3,6, ticarətdə 0,9 faiz çox olub, əhalinin pul gəlirləri 9, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 1,8, pullu xidmətlərin həcmi isə 2,4 faiz artıb.

Rayonun iqtisadiyyatının hərtərəfli inkişafının təmin edilməsi məqsədi ilə 2012-2013-cü illər üçün Zaqatalanın sosial-iqtisadi inkişafı Proqramı təsdiq edilərək icrasına başlanıb. Nəzərdə tutulmuş 117 tədbirdən 36-sı icra olunub, 54-nün icrası davam etdirilir. 27 tədbirin icrasına isə bu il başlanılacaqdır. İl ərzində 1040-ı daimi olmaqla 1166 iş yeri, 2003-cü ildən sonra isə 9451-i daimi olmaqla, 15289 yeni iş yeri açılıb.

Rayonda quş əti və müxtəlif fındıq məmulatları istehsalı müəssisələri, 1000 tonluq soyuducu anbarı, 4 ədəd beton zavodu tikilib, müasir standartlara uyğun xırman, qaraj və 300 tonluq taxıl anbarının tikintisinə başlanılıb, yeni çörək zavodunun, kiçik su elektirik stansiyasının tikintisi üçün torpaqayırma işlərinə və tutumu 10000 ton olan taxıl anbarının tikintisi üçün sənədləşmə işlərinə başlanılıb.

Respublika Prezidentinin müvafiq fərmanına uyğun olaraq indiyədək 13154 nəfər sovet dövrünün əmanətçisinə 7,7 milyon manat məbləğində fərdi birdəfəlik ödəniş həyata keçirilmişdir ki, bu da cənab Prezidentimizin dediyi kimi “... onu göstərir ki, bizim bütün fəaliyyətimizin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı, onun rifahı dayanır”.

Mübariz müəllim qeyd etdi ki, Azərbaycan Respublikasının regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramlarında Zaqatala rayonu üçün nəzərdə tutulan tədbirlərin uğurla icra olunması nəticəsində rayonda 454 milyon manat dəyərində məhsul istehsal edilib və xidmətlər göstərilib ki, bu da 2011-ci illə müqayisədə 2,5 dəfə, 2003-cü illə müqayisədə isə 10 dəfə çoxdur. Ümumi məhsul buraxılışı həcminin 90 faizini istehsal, 10 faizini isə xidmət sahələri təşkil edib. 2012-ci ildə əsaslı kapitala yönəldilən investisiyaların həcmi 299,5 milyon manat təşkil edib ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 12 dəfə çoxdur. Ötən il rayonun aqrar sektoru üçün də uğurlu olub. 90,6 milyon manatlıq kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edilib ki, bu da keçən ildəkindən 2,3 milyon manat çoxdur.

Mübariz müəllim daha sonra əlavə etdi ki, Dövlət Proqramına uyğun olaraq çayçılığın inkişaf etdirilməsi məqsədi ilə “Zaqatala Çay” MMC tərəfindən alınmış güzəştli kredit hesabına istehsalat sexinin təmiri və 3 hektar çay plantasiyasının bərpasına başlanılıb.

Qeyd etsəm, yerinə düşər ki, Respublika Prezidentinin “Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına dövlət dəstəyi haqqında” müvafiq sərəncamının icrası olaraq 2012-ci ildə kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına əkin sahəsinin becərilməsində istifadə etdiyi yanacaq və motor yağlarına görə 973309,20 manat yardım verilib, buğda sahəsinin becərilməsinə görə 242471 manat subsidiya hesablanıb, güzəştli qaydada 114768 manat dəyərində mineral gübrələr satılıb. Eyni zamanda rayonda 2134 ton kondisiyalı toxum istehsal edilərək, təsərrüfatlardan satılan 1-ci və 2-ci reproduksiyalı toxumlara görə dövlət büdcəsindən 131980 manat yardım verilib. Bununla belə qeyd etmək lazımdır ki, bəzi fermer təsərrüfatları dövlət yardımının verilməsi üçün müvafiq sənədlərini komissiyaya vaxtında təqdim etmədiklərindən bu sahədəki dövlət yardımlarını ala bilmirlər. Rayonda 2013-ci ilin məhsulu üçün 11939 hektar sahədə payızlıq taxıl, o cümlədən 8314 hektar sahədə buğda səpilmişdir.

Ötən il Macarıstan Respublikasından gətirilmiş 17 ton yüksək reproduksiyalı qarğıdalı toxumunun fermerlərə satılması təşkil edilib, Azərbaycan hökümətinin və ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azərbaycanda rəqabətlilik və Ticarət Layihəsi” çərçivəsində 2 hektar sahədə intensiv fındıq sortları əkilib.

Torpaqların sel sularından mühafizə edilməsi və çay yataqları və suvarma kanallarının təmizlənməsi, qabion və daş-beton bəndlərin tikintisinə diqqət artırılıb, son uç ildə 8 ədəd subartezian quyusu qazılıb, 2 ədəd subartezian quyusu bərpa edilib, 40 ədəd subartezian quyusu təmir edilib. Artıq iki pilləli Alazan nasos stansiyasında təmir bərpa işləri başa çatmaq üzrədir. Onu da qeyd edək ki, Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Tipli Səhmdar Cəmiyyətinin sədri Əhməd Əhmədzadə ağır gündə də, yaxşı gündə də zaqatalalıların yanında olan ziyalılarımızdandır.

Sevindirici haldır ki, ötən il Prezidentin sərəncamları ilə Zaqatalanın qabaqcıl kənd təsərrüatı işçilərindən Fikrət Şərifov “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilib, Nəbi Kərimov isə “Əməkdar kənd təsərrüfatı işçisi” fəxri adına layiq görülüb.

Rayonda ekoloji məsələlər diqqət mərkəzində saxlanılıb, bağsalma və bağlara xidmət ikiaylığı keçirilərək 4565 ədədi yol kənarlarında olmaqla, 134660 ədəd ağac əkilib. Bütün sahələrdə olduğu kimi tikinti, abadlıq və quruculuq sahəsində də xeyli işlər görülüb, əsas kapitala yönəldilmiş investisiyaların həcmi 2011-ci illə müqayisədə 12 dəfə artıb.

“Zaqatala şəhərinin su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması və tikintisi” layihəsinin 2-ci mərhələsinin icrası olaraq su və kanalizasiya xətlərinin tikintisi davam etdirilib. Dövlət Proqramına əsasən Muxax və Sabunçu kəndlərində hər biri 80 şagird yerlik ümumi orta, Zəyəm və Bazar kəndlərində hər biri 180 şagird yerlik tam orta məktəb binaları tikilərək istifadəyə verilib, şəhər 5 saylı, Yeni Suvagil kənd 1 saylı və Əli Bayramlı kənd uşaq bağçalarında əsaslı təmir işləri aparılaraq yeni inventar və avadanlıqlarla təchiz edilib.

Şəhərdə Heydər Əliyev Fondu hesabına 50 yerlik uşaq bağçası və 500 nömrə tutumluq elektron ATS binası tikilib, Danaçı kəndində və şəhər 1 saylı tam orta məktəbin idman zallarının, Yevlax-Balakən dəmir yolunun 151-ci mənzilində Göyəm dayanacağının, Statistika və Baytarlıq idarələrinin inzibati binalarının, Qımır və Maqov kəndlərində tibb məntəqələrinin tikintisi başa çatdırılaraq açılışları olub. Tala çayının sağ sahilində 100 metr uzunluğunda daş beton bəndin tikintisi yekunlaşdırılıb.

Rayon Hərbi Prokurorluğunun, Polis şöbəsinin və Qaz İstismar Sahəsinin yeni inzibati binalarının, Yeni Suvagil və Göyəm kəndlərində sahə baytarlıq məntəqələrinin tikintisi davam etdirilib. Daxili imkanlar hesabına Zilban kəndində tibb məntəqəsinin tikintisinə başlanıb, şəhərdə Heydər Əliyev Mərkəzinin yeni binası üçün torpaq sahəsi seçilərək layihə-smeta sənədləri hazırlanıb.

Əhalinin enerji təminatı sahəsində də müəyyən işlər görülüb, 420 ədəd istismara yararsız dayaqlar yeni dəmir beton dayaqlarla əvəz edilib. Camaatın və obyektlərin içməli su ilə təminatının yaxşılaşdırılması sahəsində işlər davam etdirilib, Gözbarax kəndinin yeni yaşayış massivinə 2 kilometr, Yeni Suvagil kəndinə 450 metr, Zəyəm kəndinə 400 metr uzunluğunda su xətti çəkilib, Danaçı kəndinin içməli su şəbəkəsinin yenidənqurulması işləri aparılıb.

Rayonda istehlak olunan elektrik enerjisinin, təbii qazın və suyun haqlarının əhali tərəfindən ödənilməsinin təmin edilməsi məqsədilə yaradılmış qərərgahın fəaliyyəti gücləndirilib, xidmət haqlarının ödənişinin təmin edilməsi sahəsində müsbət nəticələr əldə olunub.

Ötən il ərzində rayonda təhsil, səhiyyə və mədəniyyət sahəsində işlər dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərinə uyğun olaraq aparılıb.

Belə ki, tam orta təhsil səviyyəsini bitirmiş şagirdlərdən 604 nəfəri ali məktəblərə qəbul üçün sənəd verib, onlardan 281 nəfər Azərbaycan Respublikasının təhsil müəssisələrinə, 30 nəfər xaricdə ali məktəblərə qəbul olub, 12 nəfəri 600-dan yuxarı, 30 nəfəri 500-dən yuxarı bal toplayıb.

Rayonun ümumtəhsil məktəblərinin müəllimləri və şagirdləri respublika müsabiqələrində uğurla iştirak ediblər. Aşağı Tala 1 saylı tam orta məktəbi “İlin məktəbi”, Yuxarı Tala 2 saylı tam orta məktəbinin informatika müəllimi Səadət Dibirova “İlin müəllimi” müsabiqəsinin qalibi olub, rayon Təhsil şöbəsi müsabiqələrdə fəal iştirakına görə respublika üzrə III yerə layiq görülüb. Tala 1 saylı tam orta məktəbinin direktoru Mehnurə İsmayılova “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunanlar sırasındadır.

Zaqatala rayon Mərkəzi Xəstəxanasının baş həkimi Zülfüqar Mahmudovla xeyli söhbət etdik. Məlum oldu ki, rayonda səhiyyənin inkişafı ilə bağlı müəyyən işlər görülüb, uşaqlara elektron sağlamlıq kartlarının verilməsi işi başa çatdırılıb, ana və uşaqların sağlamlığının qorunması məqsədilə perinatal mərkəz yaradılıb. Əhalinin dispanser müşahidəsini təşkil etmək məqsədilə Səhiyyə Nazirliyinin səyyar flüoqrafiya maşını rayona gətirilərək risq qrupuna daxil olan 2500 nəfərdən ibarət kontingentin müayinədən keçirilməsi təmin edilib, dekabr ayında keçirilmiş “Sağlam həyat uğrunda” aylığında 17515 nəfər kompleks həkim müayinəsindən keçirilib.

Rayonda turizmin inkişaf etdirilməsi məqsədiylə Almaniya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyəti, Mədəniyyyət və Turizm İnstitutunun dəstəyi ilə turizmin daha da yaxşılaşdırılmasına xidmət edən treninqlər keçirilib.

Bu gün Azərbaycan artıq beynəlxalq aləmdə idman ölkəsi imicini qazanıb. Zaqatalanın bir çox yeniyetmə və gəncləri “İdman ili”ndə respublika və beynəlxalq yarışlarda rayonu ləyaqətlə təmsil edərək görkəmli nailiyyətlər qazanıblar. Ramin Qurbanov cüdo üzrə Avropa kubokunda birinci yerə, Gözəl Zutova sərbəst güləş üzrə Minsk şəhərində keçirilən beynəlxalq turnirdə l yerə, Orxan Hacıağalı gənclər arasında Avropa kubokunda ikinci yerə, Oruc Vəlizadə Avropa çempionatında üçünçü yerə layiq görülüblər. Kompyuter oyunlarının yeddinci çempionatının zona turunda rayon gəncləri komanda və fərdi oyunlarda birinci yeri tutublar. Yunanıstanda keçirilən məktəblilər arasında şahmat üzrə Avropa çempionatında şahmat məktəbinin yetirməsi Nihat Məmmədov Zaqatalanı layiqincə təmsil edib.

Rayon icra hakimiyyəti ordu quruculuğunun möhkəmləndirilməsi, dövlətin hərbi potensialının gücləndirilməsi sahəsində Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə çağırış üzrə Dövlət Xidməti rayon şöbəsi, rayon ərazisində yerləşən Dövlət Sərhəd Xidmətinin və Daxili Qoşunların “N” saylı hərbi hissələri ilə əlaqəli fəaliyyət göstərir. Gənclərdə hərbi vətənpərvərlik ruhunun yüksəldilməsi, “Sərhədçi” və “Şahin” hərbi idman oyunlarının təşkili sahəsində, eləcə də rayonda keçirilən kütləvi tədbirlərdə ictimai asayişin qorunmasında hər iki hərbi hissənin xidmətləri xüsusi ilə qeyd olunmalıdır.

2013-cü ilin cənab Prezident tərəfindən “İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları ili” elan edilməsi, ölkəmizin tarixində ilk telekommunikasiya peykinin orbitə çıxarılması Azərbaycanın kosmik ölkə kimi yeni inkişaf tarixinin əsasını qoyacaqdır.

Bu yazıya nöqtə qoymaq istəyirdik. Ancaq “Zaqatala” qəzetindən öyrəndik ki, rayonun bir qrup ziyalısı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə müraciət ünvanlayıblar. Oxuduq, yazılmış bu səmimi sözlər bizi silkələdi. Siz də ürəkdən gələn sözlərlə tanış olun. Həmin müraciətdə deyilir: “...İnsan üçün yaşadığı evin tam başqa anlamı var. O, illər uzunu öz evini kərpic-kərpic ucaldır, orada isti yuva qurur, ailəsi ilə birlikdə bir ömür yaşayır. Zəlzələdən sonra həyatın yenidən canlandığı Zaqatalamızda yüzlərlə yeni evlər sürətlə ucaldıqca indi yaşadığımız sıxıntıların tezliklə sona çatacağına əminliyimiz getdikcə artır. Balalarımızın ən müasir şəraitə malik məktəblərdə oxuyacağını düşündükcə gəlbimiz fərəhdən dağa dönür, insana bu qədər geniş qayğının bəxş olunduğu bir ölkədə yaşamaqdan qurur hissi keçiririk. Hamımız inanırıq ki, Sizin göstərişinizə uyğun olaraq fərdi yaşayış evlərimizin, məktəb binalarımızın və digər sosial infrastrukturların tikintisi nəzərdə tutulan müddətlərdə başa çardırılacaq, insanlarımız öz rahat həyat tərzlərinə qovuşacaqlar”.

Rayon icra hakimiyyətində öyrəndik ki, artıq ziyalıların və ağsaqqalların bu arzuları gerçəkliyə çevrilir. Zəlzələdən sonra rayonda vətəndaşlara yeni fərdi evlər tikilib, minlərlə evin tikintisi isə davam etdirilir. Qəzalı vəziyyətə düşmüş 22 təhsil müəssisəsindən 10 məktəb və 1 uşaq bağçası artıq istifadəyə verilib, digərlərinin tikintisi sürətlə davam etdirilir...

İlqar HƏSƏNOV

Xalq qəzeti.- 2013.- 3 mart.- S. 7.