Ürəklərə köçən İNSAN

Azərbaycan dövlətinin, xalqımızın tarixi taleyində müstəsna rol oynamış ulu öndər Heydər Əliyev zəngin və şərəfli bir ömür yolu keçmişdir. Ümummilli liderimizin Azərbaycan xalqı və dövləti qarşısındakı misilsiz xidmətlərini nəzərdən keçirərkən əmin olursan ki, o, bütün mənalı ömrünü canından artıq sevdiyi xalqına həsr etmişdir. Ulu öndər Heydər Əliyevin ömür yolunu vərəqləyərkən bir daha əmin olursan ki, bu insan mənsub olduğu millətin və qurucusu olduğu dövlətin taleyinə son 40 ildə yazılmış kəşməkəşli illəri öz taleyində yaşadan, bu yolda ömrünü şam kimi əridən və heç vaxt bitib tükənməyən, xalqa gələcəyi nişan verən nurlu bir şəxsiyyət olmuşdur.

Heydər Əliyev hələ 1967-ci ildən, dövlət təhlükəsizlik orqanlarında çalışdığı vaxtlardan başlayaraq xalqının, millətinin təhlükəsizliyinin qayğısına qalmağa başlamışdı. Qəlbi nurla dolu olan bu insan öz parlaq əməlləri ilə Azərbaycan xalqının gələcəyini işıqlandırdı, sosialist ideologiyasının dumanlı, ağır və sərt tələblərinə baxmayaraq, xalqa kimliyini tanıtdı. Heydər Əliyev sovetlər birliyində yeganə rəhbər idi ki, xalqla öz dilində danışır, onun daxili ehtiyaclarını bilir, sevincini, kədərini başa düşürdü. Heydər Əliyev 1969-cu ildə birinci dəfə hakimiyyətə gələndə Azərbaycan sovet respublikaları içərisində axırıncı yerlərdən birini tuturdu. Sənaye və kənd təsərrüfatında rentabellik aşağı düşmüş, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və incəsənət sahələri İttifaqın digər respublikaları ilə müqayisədə çox geridə qalmışdı. Ulu öndər Heydər Əliyev ilk vaxtlardan etibarən xalqını və respublikasını sovetlər birliyində tanıtmaq, qabaqcıl yerə çıxartmağı qarşıya mühüm məqsəd qoydu. Azərbaycan xalqının böyük oğlu Heydər Əliyev qısa müddətdə qarşıya qoyduğu bu məqsədə böyük əzmkarlıqla çatdı. Azərbaycan Respublikası az müddətdə ittifaqın qabaqcıl, sürətlə inkişaf edən bir respublikasına çevrildi. Azərbaycan o dövr üçün mühüm nailiyyət sayılan Keçici Qırmızı əmək bayrağını düz 11 il əlində saxladı. Respublikada iqtisadiyyatın müxtəlif sahələri üzrə nəhəng infrastruktur layihələri həyata keçirilməyə başlandı. Neft sənayesinin sürətli inkişafı digər sənaye və kənd təsərrüfatı sahələrinin tərəqqisinə yol açdı. Xalqın rifah halı yüksəldi. Elm, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və incəsənət sahələrində yeni intibah dövrü başlandı. Respublika rəhbəri azərbaycanlı tələbələrin İttifaqın ən nüfuzlu ali məktəblərində təhsil almalarına xüsusi diqqət və qayğı göstərdi. Bu da təsadüfi deyildi. Çünki ulu öndər Azərbaycanın nə vaxtsa müstəqil olacağına inanırdı və bu məqsədlə də peşəkar kadrların yetişdirilməsinə xüsusi qayğı ilə yanaşırdı. İttifaq miqyasında hüquq-mühafizə orqanlarında, orduda azərbaycanlı kadrların yerləşdirilməsi məsələsi Heydər Əliyevin diqqət yetirdiyi mühüm sahələrdən biri oldu. Ulu öndər şəxsi təşəbbüskarlığı və milli təəssübkeşliyi sayəsində Bakıda Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Məktəbin açılışına nail oldu. Ötən müddətdə bu məktəb Azərbaycanda peşəkar hərbçilər ordusunun yaradılmasında müstəsna rol oynadı. Təsadüfi deyildi ki, ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra peşəkar hərbçilərə olan ehtiyacı, demək olar ki, o vaxt yaradılmış bu məktəbi bitirən məzunların hesabına ödənildi.

Ulu öndər Azərbaycanın tanınmış mədəniyyət və incəsənət xadimlərinə, görkəmli şair və yazıçılarına yüksək dövlət mükafatlarının və fəxri adların verilməsinə nail oldu. Azərbaycan xalqı həyatın bütün sahələrində dünyanın altıda birinə sahib olan bir ölkədə qabaqcıl yerlərdə qərar tutdu. Məhz Heydər Əliyevin rəhbərliyi və böyük xidmətləri nəticəsində 1969-1982-ci illərdə Azərbaycanda olduqca milli-mənəvi mühit yaradıldı. Yeni ziyalılar nəsli yetişdirildi. Bu əslində xalqın milli dirçəliş hərəkatının başlanacağı, sonrakı illər üçün böyük mənəvi bazanın formalaşdırılması prosesi idi ki, ulu öndər bu prosesi uğurla başa çatdırdı. Azərbaycanın dövlət müstəqillyini ilkin illəri bəlkə də xalqımızın tarixinin ən gərgin və məsuliyyətli dövrü idi. Məhz həmin dövrdə millətin və dövlətin taleyüklü məsələləri həll olunurdu. Dağlıq Qarabağda gedən qeyri-bərabər döyüşlər, Azərbaycanın informasiya blokadasına alınması, iqtisadiyyatın tənəzzülü, demək olar ki, ölkə həyatının bütün sahələrini bürüyən dərin hərbi, siyasi, iqtisadi və mənəvi böhrana gətirib çıxartmışdır. Dövlət öz müstəqilliyini itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalmışdı. İdarəçilik təcrübəsi olmayan AXC-Müsavat cütlüyü cəmiyyəti idarəolunmaz bir vəziyyətə gətirib çıxarmışdı. Hakimiyyət əleyhinə baş vermiş Gəncə qiyamı Lənkəranda və ölkənin digər regionlarında separatçı qüvvələri fəallaşdırmışdı. 1993-cü ilin iyunun 9-da Azərbaycan xalqının təkidli tələbi ilə ulu öndər Heydər Əliyev Naxçıvandan Bakıya gəldi. Bakıdan birbaşa Gəncəyə tank və topların cəmləşdirildiyi yerə gedib məsələni yerindəcə araşdıran ulu öndər fövqəladə zəkası və hadisələrə müdrik yanaşması ilə silahlıları tərksilah etdi. Beləliklə də, vətəndaş qırğınının qarşısı alındı, siyasi sabitliyin yaradılması istiqamətində ilkin addım atıldı. Milli Məclisin sədri vəzifəsinə seçilən ulu öndərin qarşısında müstəqil və gənc Azərbaycan dövlətinin quruculuq işlərini başa çatdırmaq kimi son dərəcə gərgin və məsuliyyətli vəzifə dururdu.

Yeni yaradılmış Azərbaycan dövlətinin qanunvericilik bazasını yaratmaq, hüquqi demokratik cəmiyyət quruculuğunu təmin edən və tamamilə dağıdılmış sosialist iqtisadiyyatının yeni bazar münasibətlərinə keçidini tənzimləyən hüquqi aktları işləyib hazırlamaq həlli vacib problemlərdən idi. Bunun üçün cəbhə xəttində atəşkəsə nail olmaq, ölkədə sabitliyi və əmin-amanlığı təmin etmək lazım idi. 1994-cü ilin mayında Bişkekdə cəbhə bölgəsində atəşkəsi nəzərdə tutan, bir növ siyasi müraciət və ya sülhə çağırış məqsədli və hüquqi xarakter daşımayan “Bişkek protokolu” adlanan mühüm bir sənəd imzalandı. Bu sənədin imzalanmasından sonra cəbhə xəttində atəşkəs elan olundu.

Aqrar ölkə olan Azərbaycanda, ilk növbədə, torpaq islahatının aparılmasının hüquqi əsaslarını və qaydalarını müəyyən edən qanunun qəbul olunmasına böyük ehtiyac var idi. Buna görə də qəbul olunan ilk qanunlardan biri Torpaq islahatı haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu oldu. Qanunun ilk maddəsindən göründüyü kimi, torpaq islahatının əsas məqsədi “iqtisadi azadlıq və sosial ədalət prinsipləri əsasında torpaq üzərində yeni mülkiyyət münasibətlərini yaratmaq, bazar iqtisadiyyatını və sahibkarlıq təşəbbüsünü inkişaf etdirmək, ölkənin iqtisadi müstəqilliyinə, o cümlədən ərzaq təminatına nail olmaq və nəticə etibarilə Azərbaycan xalqının maddi rifahını yüksəltməkdən ibarətdir”. Torpaq islahatı haqqında Azərbaycan Respublİkasının Qanunu, həm də ölkə ərazisində dövlət torpaqlarının müəyyən edilməsini, torpaqların bələdiyyə və xüsusi mülkiyyətə verilməsini, mülkiyyətçilərin torpağa sahiblik, istifadə və sərəncam hüquqlarına təminat yaradan mühüm bir sənəd idi. Bununla da, Azərbaycanda xırda və orta sahibkarlığın yaradılması və inkişaf etdirilməsi istiqamətində ilkin addımlar atıldı.

Həmin illərdə ölkədə sabitliyin və əmin-amanlığın qorunması ən vacib məsələlərdən biri idi. Çünki inkişaf və tərəqqi yalnız sabitlik şəraitində mümkündür. Bunun üçün də möhkəm hüquqi bazanın yaradılmasına böyük ehtiyac var idi. Bu, müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyasının yaradılması kimi böyük bir işə başlanılması zərurətini ortaya qoymuşdu. Prezident Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə yaradılan xüsusi komissiya Konstitusiya layihəsini qısa vaxt ərzində işləyib hazırladı və ümumxalq müzakirəsinə verdi. 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq referendumu yolu ilə müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası qəbul olundu. İlk Konstitusiyanın qəbul olunması ilə Azərbaycan Respublikasının dövlət quruculuğunun əsasları yaradıldı. Konstitutsiyada ilk dəfə hakimiyyətlərin bölgüsü, insan hüquq və azalıqlarının üstünlüyü və təminatına, eləcə də digər demokratik prinsiplərə əsaslanan, müstəqil və bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyyət göstərən hakimiyyətin üç qolu - icra, qanunvericilik və məhkəmə hakimiyyətləri təsbit edildi. Bu qanun vətəndaşların sosial hüquqlarının və təhlükəsizliyinin qorunmasının, Azərbaycan cəmiyyətinin hüquqi-demokratik müstəvidə inkişafının, ölkədə vətəndaş cəmiyyətinin yaradılması kimi yeni dəyərlərin təminatçısı idi. Hüquqi islahatların həyata keçirilməsi, demokratik təsisatların və qanunun aliliyi prinsipinin möhkəmləndirilməsi sahəsində qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyətlərinin qarşılıqlı fəaliyyətinin təmin eilməsi məqsədi ilə 1996-cı ildə Hüquqi İslahat Komisiyası yaradıldı. Bu komissiya ilkin mərhələdə reallaşdırılacaq hüquqi islahatların prioritetlərini müəyyən etdi və Sovetlər ittifaqından miras qalmış hüquq sisteminin fəlsəfəsini tamamilə dəyişdi.

Ulu öndərin prezidentliyinin ilk illərindən başlayaraq hüquq-mühafizə orqanlarının qanunvericilik bazasının yaradılması və möhkəmləndirilməsi istiqamətində də ardıcıl işlər görülməyə başlanıldı. Ölkədə sabitliyin və əmin-amanlığın möhkəmləndirilməsi işində xüsusi xidmətləri olan Azərbaycan polisinin qanunvericilik bazasının yaradılması istiqamətində mühüm addımlar atıldı. Polisi Azərbaycan dövlətinin, xalqımızın keşiyində duran mübariz bir orqan adlandıran ümummilli lider Heydər Əliyevin yüksək qayğı və diqqəti sayəsində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından, Azərbaycan Respublikasının digər normativ hüquqi aktlarından, ölkəmizin tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən ibarət olan mükəmməl bir qanun işlənib hazırlandı və Prezident Heydər Əliyevin fərmanı ilə 1999-cu il oktyabrın 28-də qəbul olundu. “İnsanların həyatını, sağlamlığını, hüquq və azadlıqlarını, dövlətin, fiziki və hüquqi şəxslərin qanuni mənafelərini və mülkiyyətini hüquqazidd əməllərdən qorumaqdan ibarət” olan Azərbaycan polisinin əsas təyinatı mükəmməl bir qanunla tənzimlənməyə başladı. Azərbaycan polisi haqqında qanunda qanunvericiliyin əsas müddəaları, yeni cəmiyyət quruculuğunda polis əməkdaşlarının qarşısında duran əsas vəzifələr, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi sahəsində polisin fəaliyyəti, polisin fəaliyyətinə nəzarət kimi məsələlər özünün hüquqi ifadəsini tapmışdı. Qanunda bildirilir ki, polis öz vəzifələrini yerinə yetirərkən irqindən, milliyyətindən, dinindən, dilindən, cinsindən, mənşəyindən, əmlak vəziyyətindən, qulluq mövqeyindən, əqidəsindən, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaqlarına və digər ictimai birliklərə mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün şəxslərin Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında və tərəfdar çıxdığı dövlətlərarası müqavilələrdə nəzərdə tutulmuş hüquqlarını və qanuni mənafelərini hüquqa zidd əməllərdən qoruyur. Əlbəttə, bu yüksək demokratik dəyərləri özündə əks etdirən mütərəqqi bir qanun idi ki, ulu öndərin fərmanı ilə qəbul olundu.

Ulu öndər Heydər Əliyevin başladığı fundamental işlər onun layiqli varisi Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirildi. Dövlət başçısı İlham Əliyevin göstərişlərinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər naziri, general-polkovnik Ramil Usubovun rəhbərliyi ilə Azərbaycan polisinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi istiqamətində genişmiqyaslı işlər həyata keçirilməyə başlanıldı. Son illər Azərbaycan polisində ciddi nizam-intizamın yaradılması, polis əməkdaşlarının sosial həyat şəraitlərinin yaxşılaşdırılması, təhsil, səhiyyə xidmətlərinin müasir tələblər səviyyəsində qurulması, beynəlxalq əməkdaşlıq əlaqələrinin genişləndirilməsi istiqamətində böyük nailiyyətlər əldə olunmuşdur. Azərbaycan Respublikasının polis orqanlarının müxtəlif sahələrdə fəaliyyətini tənzimləyən 25-dən çox qanun qəbul olunmuşdur.

Bu gün müstəqil Azərbaycan Respublikasının əldə etdiyi bütün uğurların təməlində xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin yorulmaz fəaliyyəti, zəngin təcrübəsi, iti zəkası və xalqına olan sonsuz məhəbbəti dayanmışdır. Ulu öndərin qurub yaratdığı müstəqil Azərbaycan Respublikasında mövcud olan bütün dəyərlər onun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev tərəfindən daha da zənginləşdirilmişdir. Onun rəhbərliyi ilə son illər ölkə həyatının, demək olar ki, bütün istiqamətlərində və beynəlxalq əməkdaşlıq sahəsində Azərbaycan inanılmaz uğurlara imza atmışdır.

Ulu öndər Heydər Əliyev zəngin təcrübəsi, iti zəkası və xalqa olan tükənməz sevgisi ilə qurduğu müstəqil Azərbaycan dövlətini bizə əmanət qoymuşdur. Bu dövləti qorumaq, xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin ətrafında sıx birləşmək, harada yaşamasından asılı olmayaraq hər bir soydaşımızın müqəddəs borcu olmalıdır.

Rəşad MƏMMƏDOV,

Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər

Nazirliyi Polis Akademiyasının mülki

hüquq kafedrasının baş müəllimi,

hüquq üzrə fəlsəfə doktoru

Xalq qəzeti.- 2013.- 4 may.- S. 8.