Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanda müstəqil enerji sisteminin yaradıcısıdır

Azərbaycan xalqının dahi şəxsiyyəti, ümummilli lider Heydər Əliyev özünün xarizması, dəsti-xətti ilə adını tariximizə qızıl hərflərlə yazmış, yaddaşlarda silinməz izlər buraxmışdır. Ulu öndərimizin bənzərsiz ömür yolu, gərgin ictimai-siyasi fəaliyyəti müasir tariximizin mühüm və şərəfli mərhələsini təşkil edir. O, respublikamızın ictimai-siyasi, eləcə də sosial-iqtisadi həyatında həlledici və əzmkar tədbirləri, təşəbbüsləri ilə nəhəng tarixi missiya yerinə yetirmişdir.

Ulu öndərimizin tarixə çevrilən misilsiz vətəndaşlıq missiyasının bəzi nüanslarını yaddaşımızda bir anlığa yenidən canlandırmaq zəruridir. Ümummilli liderin ölkəmizə rəhbərliyə başlamasından onilliklər keçir. XX yüzilliyin ikinci yarısı 1969-cu ilin 14 iyulundan başlayaraq Azərbaycanın tarixinə əlamətdar bir gün kimi daxil olmuşdur. Belə ki, bu tarix azərbaycanlıların milli qürurunu, milli mentalitetini, dəyərlərini, ata-babalarımızdan miras qalmış adət-ənənələri yaşatmağa uğurlu yol açmış, eyni zamanda, dövlətimizin iqtisadi potensialının artaraq çoxşaxəli inkişafına səbəb olmuşdur.

Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyi iki quruluşu - sovet sosializmi və dünya kapitalizmi dövrlərini əhatə edir. Lakin Heydər Əliyev bu əks qütblü ictimai-iqtisadi formasiyaların hər bir qayda-qanunlarına öz siyasi bacarığı ilə sinə gərərək özünün optimal idarəetmə prinsiplərini və metodunu yaratmışdır. Tarixi faktlar və real görüntülər bir daha sübut edir ki, ulu öndər SSRİ idarəçiliyinin diqtəsi, şəraitin tələblərinə deyil, Vətənin və xalqının arzusuna, mənafeyinə söykənən fəaliyyətə əsaslanmışdır. Heydər Əliyev dühasının timsalında bir daha əminliklə belə bir qənaətə gəlməyə əsas var ki, şərait insanı yox, insan şəraiti dəyişir. Bir sözlə, tarixi şəxsiyyət hegemon imperiyanın diqtəsilə deyil, xalqının istək və arzusu ilə fəaliyyət göstərmişdir. Heydər Əliyev sovet imperiyası dövründə sərt totalitar rejimdə məhdud imkanlardan maksimum istifadə edərək bəzən isə məhdudlaşdırıcı qanunlardan məharətlə yan keçərək Azərbaycanın sosial-iqtisadi, siyasi-mədəni inkişafı, bütövlükdə onun çiçəklənməsi üçün mümkün olan bütün tədbirləri reallaşdırmışdır. Ulu öndərimizin quruculuq və vətəndaşlıq missiyasını, həyata keçirdiyi siyasətin nəhəngliyini və incəliyini bu gün onilliklər keçsə də, bütün dolğunluğu ilə daha dərindən dərk edirik. Məhz tarixi prosesdə insanın roluna diqqət yetirdikdə görürük ki, insan özü tarix yaradır. Bu kontekstdə Heydər Əliyevin Azərbaycan tarixi qarşısındakı xidmətləri tariximiz qədər böyükdür - desək, yanılmarıq.

Bu fenomen şəxsiyyətin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi bir qərinədən artıq zaman kəsiyində dövlətimiz və xalqımız naminə gördüyü işlər dövrünün imkanlarından çox-çox genişdir və böyükdür. Heydər Əliyevin xalqımızın çoxəsrlik tarixinə ürəkdən bağlılığı onun Azərbaycanın azadlığı, istiqlaliyyəti, təşəkkülü və inkişafı yolunda apardığı mübarizədə qazanılan qələbələrdə öz əksini tapmışdır. Məhz ulu öndərin ölkəmizə rəhbərlik etdiyi illərdə onun bilavasitə şəxsi təşəbbüsü, böyük qayğısı, köməyi sayəsində bütün sahələri əhatə edən qərarlar qəbul edilmiş, fərmanlar və sərəncamlar imzalanmış və bunlar şəxsən onun özünün rəhbərliyi, nəzarəti ilə uğurla icra olunmuşdur. Heydər Əliyev bir daha dünya miqyasında sübut edə bilmişdir ki, Azərbaycan təkcə əlverişli coğrafi məkan, təbii resurslarla zəngin region deyil, həm də insan potensialına malik olan layiqli bir ölkədir.

XX əsrin 90-cı illərində dünyanın sonuncu imperiyası SSRİ-nin dağılması nəticəsində yeni gənc, müstəqil dövlətlərin yaranmasına şərait yarandı. Təbiidir ki, Azərbaycan da sovetlər ailəsinin üzvü olduğuna görə bu proses bizdən də yan keçmədi. Nəzərə almaq lazımdır ki, SSRİ-nin süqutu, bu coğrafiyada yaranmış qeyri-sabit siyasi durum, insanların iki quruluşun arasında qalması, psixoloji xaos yaratmışdı. Bütün real faktlar, digər obyektiv və subyektiv səbəblərdən doğan amillər tələb edirdi ki, müstəqilliyi qorumaq, yaşatmaq üçün elə bir şəxsiyyət olmalıdır ki, sovet təfəkkür tərzi və kapitalizm tələbinin incəliklərini bilsin. O vaxt “SSRİ-nin aparıcı simalarından biri olan, sosializm üsul-idarəçiliyində işləyən bir şəxsiyyət bu siyasəti həyata keçirməkdə çətinlik çəkəcək” kimi fikirlər də mövcud idi. Amma sonralar bir daha sübut olundu ki, azadlıq, müstəqil və milli məfkurəyə əsaslanan düşüncə tərzi böyük insanların daxili duyğularıdır. Bunu hec bir qüvvə, heç bir quruluş ala bilməz. Bu baxımdan Heydər Əliyevin fəaliyyət prinsipində düşüncə və sözlə işin vəhdəti daimi mövcudluq təşkil edib.

Heydər Əliyev Azərbaycanın müstəqil dövlətçiliyinin, iqtisadi layihələrin, sosial-iqtisadi quruculuq işinin təməlini 1969-cu ildə qoymuşdur. Bu təməl üzərində yüksələn Azərbaycan dünyada özünün nüfuzlu mövqeyini qazanmış, dünya dövlətləri, xalqları və beynəlxalq təşkilatlar arasında yerini və rolunu təyin etmiş, möhkəmləndirmişdir. Bu gün ölkəmiz yeni dünya məkanında aktual məsələlərin, qlobal layihələrin həlli istiqamətində söz sahibi olaraq aparıcı mövqedən çıxış edir.

Heydər Əliyevin müdrikliyi, uzaqgörənliyi ilə görülmüş işlər arasında enerji sahəsindəki həyata keçirilən layihələr nəticəsində effektli göstəricilər əldə olunmuşdur. Məhz ümummilli liderimizin başladığı islahatlar nəticəsində Azərbaycanda enerji təsərrüfatı sahəsində geniş, hərtərəfli işlər başlamış və tezliklə uğurlu nəticələr vermişdir. Bu əməli iş sayəsində zülmət içərisində olan məmləkət, sözün əsl mənasında, nura boyanmışdır. Vətəndaşların sosial rifah halının yüksəldilməsini özünün mühüm fəaliyyət istiqamətlərindən biri sayan Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi 1969-1982-ci illərdə əldə olunan ən mühüm nailiyyətlərdən biri də respublikamızın elektrik enerjisi təhlükəsizliyi məsələsinin həlli olmuşdur. Belə ki, XX əsrin 70-ci illərindən başlayaraq ulu ndərin apardığı müdrik və uzaqgörən siyasət, əsaslı quruculuq işləri sayəsində respublikamızın müstəqil fəaliyyət göstərmək imkanı qazanmış enerji sistemi yaradılmışdır.

Sosial-iqtisadi həyatın mühüm sahələrindən olan elektrik enerjisi sisteminin sürətli inkişafını təmin etmək məqsədilə 1970-80-ci illərdə təxirəsalınmaz tədbirlər həyata keçirilmiş, bir sıra irimiqyaslı layihələr reallaşdırılmışdır. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev respublikanın elektrik enerjisinə olan tələbatını yerli imkanlar hesabına ödəməyi qarşıya məqsəd qoyaraq bu istiqamətdə gərgin fəaliyyət göstərmişdir. Həmin işlərin miqyası isə olduqca geniş və əhatəlidir. Təsadüfi deyil ki, həmin işlərin hər biri Azərbaycanın elektrik enerjisi sisteminin parlaq səhifəsi kimi yada salınır.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının elektrik enerjisinə olan tələbatının müəyyən hissəsinin daxili generasiya hesabına ödənilməsinin təmin edilməsi məqsədilə 1971-ci ildə Araz çayı üzərində gücü 22 MVt olan Araz Su Elektrik Stansiyası, inkişafda olan Sumqayıt sənaye rayonunun istilik və elekrtik enerjisinə artan tələbatını ödəmək üçün 1972-ci ildə 2 saylı Sumqayıt İstilik Enerji Mərkəzinin gücünü artırmaq məqsədilə sonuncu - dördüncü turbin generatoru istismara təhvil verildi. Bununla da 2 saylı Sumqayıt İstilik Enerji Mərkəzinin gücü 220 MVt-yə çatdırıldı. Bundan əlavə, Qarabağ bölgəsində kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi, məhsuldar torpaqların suvarılması üçün su anbarının tikilməsi, bölgənin elektrik enerjisi təchizatının yaxşılaşdırılması, həmçinin enerjinin ötürülməsində itkilərin azaldılması məqsədilə 1976-1977-ci illərdə Tərtər çayı üzərində Sərsəng su anbarı və gücü 50 MVt olan eyni adlı su elektrik stansiyası istifadəyə verildi.

Ötən əsrin 70-ci illərinin sonunda respublikanın ümumi gücü 2882 MVt olan elektrik stansiyaları 15,4 milyard kilovat-saat elektrik enerjisi istehsal edirdi. Bununla belə, sürətlə inkişaf edən respublika iqtisadiyyatının elektrik enerjisinə artan tələbatı Azərbaycanı qonşu respublikalardan il ərzində 2,9-3,5 milyard kilovat-saat elektrik enerjisi idxal etmək məcburiyyətində qoyurdu. Bu çatışmazlığı aradan qaldırmaq üçün tez bir zamanda “Şəmkir” SES-in və indiki “Azərbaycan” İES-in inşasına başlamaq qərara alındı. Lakin bu stansiyaların tikintisinə başlamaq o qədər də asan məsələ deyildi. Buna görə də ulu öndərin səyi və gərgin əməyi sayəsində keçmiş İttifaqın rəhbərliyi, müvafiq nazirliklər ilə dəfələrlə görüşlər keçirildi, danışıqlar aparıldı. Bütün bunlar öz müsbət nəticələrini verdi. 1980-cı illərdə gücü 380 MVt olan “Şəmkir” SES və Cənubi Qafqazın ən böyük istilik-elektrik stansiyası sayılan, gücü 2400 MVt olan 8 enerji blokundan ibarət “Azərbaycan” İstilik Elektrik Stansiyası istismara verildi. Eyni zamanda, “Səmkir” SES-in istismara verilməsi Gəncə-Qazax zonasında 80 min hektara yaxın əkin sahəsinin suvarılmasına, Gəncə şəhərinin içməli, onun sənayesini isə texniki su ilə təchiz etməyə və həmin bölgənin elektrik enerjisinə olan tələbatının yaxşılaşdırılmasına imkan yaratdı. “Azərbaycan” İES-in istimara verilməsi isə həmin dövrdə respublikanın enerji təhlükəsizliyini tamamilə həll etdi. Adıçəkilən stansiyanın birinci enerji bloku 1981-ci ilin sonunda işə salındı və bu möhtəşəm hadisə Azərbaycan energetikasının inkişafında yeni bir mərhələnin başlanğıcı oldu.

Sonralar ulu öndərimiz həmin dövrü xatırlayaraq demişdir: “Elektrik enerjisi sahəsini inkişaf etdirmək proqramının böyük bir hissəsi Mingəçevirdə iri bloklar yaratmaqdan ibarət idi. O vaxt bunları əldə etmək asan deyildi. Bütün elektrik enerjisi sahəsi SSRİ-nin mərkəzi dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilirdi. Mərkəzi dövlət büdcəsi onun—SSRİ böyük bir ölkə idi—bir hissəsinə maliyyəni verirdi, o biri hissəsinə vermirdi. Respublikamıza belə məsələlərdən ötrü maliyyə almaq üçün çox işlər görmək, çox da bacarıq lazım idi. O vaxt bizdə də belə imkanlar var idi və biz bu imkanlardan istifadə edərək, böyük vəsaitlər alıb Mingəçevirdə 8 böyük enerji bloku - onların hər birinin gücü 300 meqavat idi - yaratdıq”. Heydər Əliyevin səyi nəticəsində bu stansiyanın inşası Ümumittifaq miqyaslı bir tikinti elan edilmişdi və bu da ən peşəkar mütəxəssislərin işə cəlb olunmasına, müasir texniki vasitələrdən istifadəyə şərait yaratmışdı.

Birinci enerji blokunun işə salınması ərəfəsində—1981-ci il oktyabrın 20-də ulu öndərimizin Mingəçevir şəhərinə gəlişi, stansiyanın vəziyyəti ilə tanış olaraq energetiklərə və inşaatçılara öz dəyərli tövsiyələrini verməsi unudulmaz tarixi hadisə idi. Bu hadisə ilə əlaqədar olaraq indi 20 oktyabr təqvimdə Azərbaycan energetiklərinin peşə bayramı günü kimi qeyd olunur. Ümummilli liderimizin xalqımıza bəxş etdiyi töhfələr sırasında xüsusi yeri, çəkisi olan “Azərbaycan” İES bu gün də müstəqil dövlətimizin enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında müstəsna rola malikdir. Məhz bu stansiyanın istismara verilməsi ilə elektroenergetikamızda başlanan inkişaf və tərəqqi prosesi nəticəsində respublikamız sonralar özünün müstəqil, dayanıqlı enerji sistemini formalaşdıra bilmişdir.

Heydər Əliyevin respublikamıza rəhbərliyinin birinci dövründə yaradılmış potensial hesabına artıq 1980-ci illərdən etibarən Azərbaycan nəinki özünü elektrik enerjisi ilə tam təmin edə bilirdi, həmçinin qonşu respublikalara da ixrac edirdi. Məhz həmin illərdə Azərbaycanda hər kəndə, hər evə elektrik xətti çəkildi, Heydər Əliyev ölkəmizi və xalqımızı, sözün həqiqi mənasında işıqlığa çıxardı. İnsanı işığa çıxarmaq, onu zülmətdən azad etməkdən şərəfli iş ola bilməz. Müqayisə üçün qeyd edək ki, əgər 1969-cu ildə Azərbaycan elektrik enerjisi idxal edən ölkə idisə, 1982-ci ildə artıq o, elektrik enerjisi ixrac edən respublikaya çevrilmişdi.

Həmin dövrdə elektrik stansiyalarının inşası ilə yanaşı, elektrik şəbəkələri də sistematik inkişaf etdirilmiş və respublikamızın dayanıqlı enerji sistemi yaradılmışdır. 1968-71-ci illərdə 330 kilovoltluq “Şirvan” İES—"Ağdam" —"Gəncə"—"Ağstafa" və “Şirvan” IES “Yaşma”-"Dərbənd" yüksək gərginlikli elektrik xətləri, həmçinin, 330/110/20 kilovoltluq “Yaşma”, “Gəncə” və “Ağstafa” qovşaq yarımstansiyaları inşa edilib istismara verildi. Bu tədbirlər enerji sisteminin dayanıqlığını təmin etdi və müxtəlif enerji sistemləri arasında əlaqəni gücləndirdi. Ötən əsrin 60-cı illərində iki 220 kilovoltluq “Şirvan-Xırdalan” xətti çəkildi. Bu xətlərin istismara verilməsi enerjinin qıt olduğu Abşeron yarımadasına “Şirvan” İES-dən elektrik enerjisi ötürülməsini təmin etdi.

Qeyd olunduğu kimi, “Azərbaycan” İES-in inşası respublikanın enerji şəbəkəsinin inkişafında yeni mərhələnin başlanğıcı oldu. 500 kilovoltluq 1-ci və ikinci “Abşeron”, “Muxrani-Vəli” və 330 kilovoltluq 4-cü və 5-ci Mingəçevir elektrik verilişi xətləri çəkildi. 80-ci illərdə, həmçinin 500/330/220 kilovoltluq “Abşeron”, 330/110/10 kilovoltluq “İmişli”, 220/110/10 kilovoltluq “Hövsan”, “Nizami”, “Müşfiq”, “Səngəçal”, “Masallı”, “Ağsu”, “Babək” qovşaq yarımstansiyaları istismara verildi, 330 kilovoltluq 3-cü Əli Bayramlı elektrik verilişi xətti istismara verildi.

Ulu öndər SSRİ Nazirlər Sovetində məsul vəzifədə çalışdığı dövrdə də respublika iqtisadiyyatının, o cümlədən elektrik enerji sisteminin inkişafını daim diqqətdə saxlamış və lazımi kömək göstərmişdir. Sonralar həmin şərəfli günləri xatırlayan müdrik rəhbərimiz deyirdi: “Biz o illər bütün bu imkanlardan istifadə edərək, eyni zamanda, düşünürdük ki, hər respublikanın özünü təmin edə bilən iqtisadi potensialı olmalıdır. Bu iqtisadi potensialın tərkibində ən mühüm yer tutan elektrik enerjisi istehsal edən müəssisələr yaradılmalıdır. Ona görə də o illər Moskvanın etirazına, bu işimizə maneçilik törədən qüvvələrin çox güclü olmasına baxmayaraq, biz Azərbaycanın elektrik enerjisi müstəqilliyini, elektrik enerjisi sarıdan asılılıqdan qurtarmasını təmin etmək üçün respublikamızda güclü potensiala malik olan elektrik stansiyaları yaratmağa başladıq, buna da nail olduq”.

Heydər Əliyevin energetika tarixində ən böyük xidmətlərindən biri də budur ki, o, respublikamızın enerji təhlükəsizliyi məsələsinin həllinə hələ ölkəyə birinci rəhbərliyi dövründə nail olmuş, bu nailiyyət Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin elan edildiyi çətin və mürəkkəb siyasi şəraitdə ölkəmizi burada xüsusi maraqları olan kənar dövlətlərin enerji təhdidlərindən qorumuşdur. Məhz bunun nəticəsidir ki, 1990-cı ilin sonlarında elektrik enerjisi istehsalı 23,4 milyard kilovat-saata çatdırılmışdı. İstehlak isə 21,7 milyard kilovat-saata yaxın olmuşdur. Həmin dövrdə 1,7 milyard kilovat-saat elektrik enerjisi ixrac edilmişdir. Adambaşına düşən elektrik enerjisi isə 3300 kilovat-saatdan artıq olmuşdur.

Ulu öndərimiz çıxışlarının birində demişdir: “1970-ci illərin əvvəllərində biz, şəxsən mən Azərbaycanın gələcəyini düşünərək və bu mühüm sahədə respublikamızın asılı olmamağını təmin etmək üçün Azərbaycanda geniş elektrik enerjisi müəssisələri sisteminin tikilməsi, yaranması, istifadəyə verilməsi proqramını hazırladıq. Biz bu proqramı 1970-80-ci illərdə uğurla həyata keçirdik. Bütün bunların nəticəsində Azərbaycanda 5000 meqavat elektrik enerjisi istehsal edən enerji sistemi yaratdıq. Bu bütün Azərbaycanı təmin edirdi. Mən xoşbəxtəm ki, bu işlərin həyata keçirilməsində bilavasitə iştirak etmişəm və o illərdə, 1970-80-ci illərdə Azərbaycanın rəhbəri olduğum zaman ölkəmizdə müstəqil elektrik enerjisi potensialının yaradılmasına nail olmuşam”

1993-cü ilin iyununda ulu öndərimiz Heydər Əliyev xalqın istəyi və təkidli tələbi ilə yenidən hakimiyyətə qayıtdıqdan, müstəqil Azərbaycan dövlətinin sükanını öz qüdrətli əllərinə aldıqdan sonra da respublikanın enerji sisteminə xüsusi diqqət və qayğı göstərdi. Həmin ərəfədə iqtisadiyyatın bütün sahələrində olduğu kimi, elektrik enerjisi sistemində də böyük böhran vəziyyəti yaranmış və sistemin ahəngdar işi pozulmuşdu. Ümummilli liderimiz enerji sistemini böhrandan çıxarmaq, onun maddi-texniki bazasını yeniləşdirmək və möhkəmləndirmək üçün məqsədyönlü, genişmiqyaslı tədbirlər həyata keçirdi. Dünyanın aparıcı dövlətləri ilə qarşılıqlı faydalı əlaqələr qurulmasına yönəldilmiş strateji xətt elektrik energetika sisteminə də xarici sərmayələr cəlb olunmasına imkan yaratdı və bu imkanlardan Azərbaycanın enerji sisteminin mövcud potensialının səmərəliliyinin artırılması, elektroenergetika təsərrüfatının yenidən qurulması və yeni güclərin yaradılmasında hazırda da məqsədyönlü şəkildə istifadə olunur.

Ümummilli liderin diqqət və qayğısı sayəsində enerji sisteminin gücləndirilməsi, daha da inkişafı, respublikanın ayrı-ayrı regionlarında yeni elektrik stansiyalarının, ötürücü xətlərin istifadəyə verilməsi üzrə layihələrin icrası prosesi başlandı. Balanslaşdırılmış xarici siyasət xətti, dünyanın bir sıra inkişaf etmiş ölkələri ilə qurulan səmərəli əməkdaşlıq, ulu öndərimizin müəyyənləşdirdiyi strateji inkişaf kursu ölkəmizin elektroenergetika sektoruna xarici sərmayələrin cəlbinə geniş imkanlar yaratmaqla yanaşı, əldə edilən bu imkanlardan Azərbaycanın elektrik enerjisi steminin mövcud potensialının daha da gücləndirilməsinə, elektronergetika təsərrüfatının yenidən qurulmasına münbit şərait yaratdı. Tikintisi hələ 1984-cü ildən yarımçıq qalmış “Şəmkir” SES-in davamı olan “Yenikənd” su hövzəsinin və su elektrik stansiyasının inşasının başa çatdırılması ilə enerji sistemində yeni inkişaf mərhələsinin əsası qoyuldu.

Qeyd etmək lazımdır ki, maliyyə çatışmazlığı ilə əlaqədar tikintisi uzun illər mümkün olmayan “Yenikənd” su hövzəsində işlərin başa çatdırılması üçün lazımi vəsaitin əldə edilməsi problemini ulu öndərimiz Heydər Əliyev 1995-ci ilin dekabrında Böyük Britaniyaya işgüzar səfəri zamanı gündəmə gətirərək onun həllinə nail olmuşdur. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı “Yenikənd” SES-ın inşası məqsədilə kredit ayırmış, respublika energetikləri və inşaatçılarının gərgin işi nəticəsində 2000-ci ilin dekabr ayında stansiya istifadəyə verilmiş, burada elektrik enerjisi istehsalına başlanılmışdır. Azərbaycan energetikləri 2001-ci il martın 19-da “Yenikənd” Su Elektrik Stansiyasının rəsmi açılış mərasimində iştirak edərək bu obyekti ərsəyə gətirən inşaatçıların və energetiklərin fəaliyyətini yüksək qiymətləndirən ümummilli liderimizin dəyərli tövsiyələrini daim xatırlayacaqlar.

Ulu öndərimizin Azərbaycan rəhbərliyindən kənarda olduğu illərdə maliyyə çatışmazlığı Mingəçevir Su Elektrik Stansiyasında yenidənqurma işlərinin davam etdirilməsi üçün də ciddi bir əngələ çevrilmiş, bu proses dayanmışdı. Yalnız Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra bu görkəmli dövlət xadiminin iqtisadi siyasət xəttinə böyük inam bəsləyən Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı Mingəçevir SES-də yenidənqurma işlərinin başa çatdırılması üçün lazımi vəsaiti ayırmağa razılıq vermişdi. Həmin bankdan alınmış kredit stansiyada yenidənqurma işlərinin davam etdirilməsinə imkan yaratdı.

Heydər Əliyevin memarı olduğu “Əsrin müqaviləsi”, Xəzərin zəngin neft və qaz ehtiyatlarından istifadə edilməsi üzrə digər müqavilələrdə nəzərdə tutulan tədbirlərin icrası, həmçinin əsas istehsal obyektlərinin Abşeron yarımadasında yerləşməsi burada yeni generasiya güclərinin işə salınması zərurətini yaratdı. Bu məqsədlə də Almaniyanın “Bayerişe Landesbank Girosentrale” Bankının krediti hesabına “Bakı” İEM-də hər birinin gücü 53,5 meqavat olan iki qaz-turbin qurğusu və Yaponiyanın Beynəlxalq Əməkdaşlıq Bankının krediti hesabına isə “Şimal” ES-də 400 meqavatlıq buxar-qaz qurğusu istismara verildi.

Yeni generasiya güclərinin işə salınması ilə yanaşı, sistemtəşkiledici elektrik şəbəkəsinin yenidən qurulması məqsədilə Almaniyanın KFW Bankından kreditin ayrılmasına nail olundu. Ümumiyyətlə, ulu öndərimizin həyata keçirdiyi məqsədyönlü siyasət hesabına 3500 meqavata yaxın generasiya gücü işə salınmışdır. Elektrik enerjisi istehsalı isə təxminən 12 milyard kilovat-saatdan 22 milyard kilovat-saatadək, yəni 1,8 dəfədən çox artmışdır. İqtisadiyyatın sürətli inkişafı, əhalinin həyat tərzinin yaxşılaşması sayəsində istehlak 11,3 milyard kilovat-saatdan 23 milyard kilovat-saata kimi, yəni 2 dəfədən çox artmışdır. Bununla yanaşı, Azərbaycan elektrik enerjisi sisteminin bağlandığı qonşu ölkələrin enerji sistemləri ilə sıx əlaqəsi təmin olunmuşdur. Bu, həm də ölkələrimiz arasında qarşılıqlı münasibətlərin daha da inkişafına, regionda sülhün, sabitliyin, təhlükəsizliyin qorunub saxlanmasına şərait yaradan ciddi amillərdən biridir.

Ulu öndərimizin müstəqil Azərbaycan Respublikasına rəhbərliyi dövründə ölkəmizin energetika sektorunda qanunvericilik bazasının formalaşdırılması, bu sahəyə dair hüquqi əsasların təkmilləşdirilməsi istiqamətində də mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. “Energetika haqqında”, “Enerji resurslarından istifadə haqqında”, “Elektroenergetika haqqında”, “Elektrik və istilik stansiyaları haqqında” və c. qanunların qəbulunun məhz həmin dövrə təsadüf etməsi buna sübutdur.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev tərəfindən Azərbaycanın hərtərəfli inkişafına hesablanmış siyasi kurs Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla və inamla davam etdirilir. Heydər Əliyev ideyaları xalqın arzu və istəyini özündə ehtiva edir. Bu ideyalar yaşayır və daim yaşayacaqdır. Ona görə ki, dünyada Azərbaycanın layiqli yerini tutması və tam inkişaf etmiş ölkəyə çevrilməsi bu ideyaların reallaşmasından keçir. Cənab İlham Əliyevin praqmatikliyi, işgüzarlığı, çoxvektorlu xarici siyasət kursu və şəxsi əlaqələri, dünyada geniş nüfuzlu Prezident statusu və digər keyfiyyətləri mühüm amillərdir. Dövlət başçısı İlham Əliyev dünyanın təhlükəsizlik sisteminin konfiqurasiyasının dəyişməsini nəzərə alaraq Azərbaycanda iqtisadiyyatla siyasətin səmərəli qarşılıqlı əlaqəsini yaratmış, ölkəmizin sürətli inkişafını təmin etmiş və dünya birliyində mövqeyini möhkəmlədərək beynəlxalq aləmdə ölkəmizi qlobal enerji dəhlizinə çevirmişdir.

Hazırda iqtisadiyyatı gündən-günə inkişaf edən, elektrik enerjisi sisteminin dayanıqlığı getdikcə artan ölkəmizdə yeni generasiya gücləri tikilib istifadəyə verilir. Həyata keçirilmiş məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində Azərbaycanın elektrik enerjisi sistemində 13 yeni elektrik stansiyasının istismara verilməsi və mövcud stansiyaların yenidən qurulması nəticəsində 2000 MVt-dan artıq güc artımı əldə edilmişdir. Ümumilikdə ölkə Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə respublika elektrik enerjisi sistemində aparılan modern islahatların nəticəsidir ki, iqtisadi-texniki göstəricilər daha da yaxşılaşdırılmış və bu ənənə davamlı inkişaf yolundadır. Bu gün Azərbaycanda elektirik enerjisi təsərrüfatının kollektivi qarşısında duran vəzifələr layiqincə yerinə yetirilir, energetika sisteminin daha da təkmilləşməsi və müasirləşməsi üçün yeni tədbirlər hazırlanır. Nəticədə həm elektrik enerjisi istehsalının keyfiyyəti artır, həm də “Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı” çərçivəsində yeni elektrik stansiyaları tikilib istifadəyə verilir. Bundan əlavə, digər energetika infrastrukturunun yaradılması istiqamətində də proqramların reallaşdırılması üçün işlər aparılır. Bir sözlə, hazırda elektrik stansiyalarının səmərəli işinin təmin edilməsi nəticəsində Azərbaycan artıq elektrik enerjisi ixrac edən ölkəyə çevrilmişdir.

Etibar PİRVERDİYEV,

“Azərenerji” ASC-nin prezidenti

Xalq qəzeti.- 2013.- 7 may.- S. 7.