“Mən və
başqaları”- mənalı bir ömrün hesabatı
İnsan
ömrünün faniliyi və bununla yanaşı,
ömrün hər anından mümkün dərəcədə
səmərəli istifadənin zəruriliyi haqqında klassiklərimizdən
üzü bəri çox yazarlar fikir söyləyiblər. Ancaq,
deyəsən, problem bu gün də min illər əvvəl
olduğu kimi qalır. Hələ də insan cəmiyyəti
50 yaşına çatmayınca dönüb geriyə
baxmağa, edib-etmədiklərini götür-qoy etməyə
tələsmir.
Və
qəfildən 50 yaş qapımızı döyəndən
sonra ayılıb görürük ki, bəli, vaxt keçib,
fürsətlər əldən verilib, etdiklərimiz etmək
istəyib edə bilmədiklərimizin yanında zərrədir.
Onda da sonrakı peşmançılıq fayda vermir, geri
dönmək, təzədən yaşamaq, nəyisə təzədən
düzəltmək mümkün olmur. Görünür, bu,
insanın xilqətindəndir.
Bu
fikirlərə dostumuz, şərqşünas-alim, tərcüməçi,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan
Yazıçılar Birliyinin üzvü Məsiağa Məhəmmədinin
bu yaxınlarda “Oğuz Çap” nəşriyyatında
çapdan çıxmış “Mən və
başqaları” kitabının müqəddiməsində bir
daha rast gəldim və bir daha əmin oldum ki, insan
övladı hələ də ömrün hər anından səmərəli
istifadə etməyin mümkünsüzlüyü problemindən
əziyyət çəkir. Məsiağa müəllim də
kitabının girişindəki “Ömrün qəlpələri”
adlandırdığı bölümdə 50 yaşına
çatandan sonra dönüb geriyə baxır, təbii ki,
etmədiklərinin etdiklərindən çox olduğunu
görüb təəssüflənir. Amma, zənnimizcə, həyatını
heç də səmərəsiz yaşamımış
insanlarımızdan, alimlərimizdən biri də elə Məsiağa
müəllimin özüdür və bəlkə də bu
gün o, hamımızdan az təəssüflənməldir.
Bunu
ona görə deyirik ki, təkcə “Mən və başqaları”
kitabını vərəqlədikcə Məsiağa Məhəmmədinin
ömrünü heç də fövtə vermədiyini,
vaxtlı-vaxtında yazıb-yaratdığını, şərqşünaslıq
elmimizi, onun iranşünaslıq qolunu lazımınca
inkişaf etdirdiyini, bu maraqlı və müqəddəs
işə həyatının bir sıra illərini həsr
etdiyni görürük. O, 1963-cü il may ayının 1-də
Şirvan şəhərində (Əli Bayramlı) anadan olub,
orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirib, Bakı
Dövlət Universitetinin (o zaman Azərbaycan Dövlət
Universiteti) şərqşünaslıq fakültəsində
ali təhsilini tamamlayıb. Sovet hökumətinin göndərişi
ilə iki il Əfqanıstanda hərbi tərcüməçi
kimi fəaliyyət göstərib. Bu gün qan
çanağını xatırladan bu zavallı ölkədə
müharibə, ölümlər, qanlar içindən
keçib. Sovet və Əfqanıstan hökumətlərinin
medalları ilə təltif olunub. Geri – Azərbaycana
qayıdandan sonra isə Milli Elmlər Akademiyamızın
Şərqşünaslıq İnstitutunda işə
başlayıb, bu elm məbədində görkəmli şərqşünas-alimlərimiz
Ziya Bünyadov, Aida İmanquliyeva, Mübariz Əlizadə, Qəzənfər
Əliyev, Rüstəm Əliyev, Gövhər Baxşəliyeva
və başqaları ilə çiyin-çiyinə
çalışıb. 1989-cu ildə o vaxtadək hətta
çox nüfuzlu şərqşünaslar üçün
də müəmmalı olaraq qalan farsdilli poeziyada “hind
üslubu” barədə namizədlik dissertasiyasını
müdafiə edib və Azərbaycan şərqşünaslığında
çox vacib mövzuya açar sala bilib.
Məsiağa
müəllim, eyni zamanda, Azərbaycanın müstəqilliyinin
ilk illərində siyasi təşkilatların
formalaşmasında yaxından iştirak edib, Vətəndaş
Həmrəyliyi Partiyasının yaradıcılarından
biri olub. Qarabağ cəbhəsindən keçib, Bakı Ali
Komandirlər Məktəbində fars dilindən dərs deyib.
Sonrakı illərdə o, mətbuat sahəsinə baş
vurub, “Cahan”, “Bakı-Təbriz” jurnallarını, “Elita” qəzetini
buraxıb. Hazırda isə Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzində
(SAM) çalışır. Güman edirik ki, 50 illik
ömründə özü üçün bu qədər
geniş tərcümeyi-hal yarada bilmiş bir insanın həyatını
havayı keçmiş hesab etmək ədalətsizlik
olardı. Amma etmədiklərinin etdiklərindən çox
olması fikri ilə razılaşmamaq mümkün deyil.
Məsiağa
Məhəmmədinin kitabı bir neçə bölmədən
ibarətdir: “Mən başqaları haqqında”,
“Başqaları mənim haqqımda”, “Mənə
yazılmış şeirlər”, “Mənimlə söhbətlər”.
Zənnimizcə, bu bölmələrin hər biri özü
haqqında müəyyən təsəvvür yaradır.
Birinci - “Mən başqaları haqqında” adlanan bölmədə
Məsiağa müəllim Azərbaycan elmi və ədəbiyyatının
görkəmli xadimləri – Rüstəm Əliyev, Ziya
Bünyadov, Qəzənfər Əliyev, Əlibala Hacızadə,
türkoloq-alim Qədir İsmayıl, mərd və xeyirxah
insan, dünyadan vaxtsız getmiş şair Nizami Məmmədcanlı
və başqaları haqqında ürək sözlərini,
isti və hərarətli hisslərini oxucuları ilə
bölüşür.
İkinci
hissədə başqaları - Əlibala Hacızadə, Nizami
Cəfərov, Cavanşir Yusifli, Zümrüd Rəhimova, Laura
Cəbrayıllı, Paşa Əlioğlu və s. alim və
qələm dostları Məsiağa müəllim haqqında
fikirlərini qeyd edirlər.
Bütövlükdə
Məsiağa Məhəmmədinin “Mən və
başqaları” kitabını 50 illik ömrün hesabatı
da hesab etmək olar. Amma bütün hallarda oxumağa və
faydalanmağa dəyər.
Paşa ƏMİRCANOV.
Xalq qəzeti.- 2013.- 18 may.- S. 8.