Saatlını rifaha qovuşduran yollar

Bir vaxtlar sevimli Səməd Vurğun yazırdı ki, Muğan Muğan olsa biri üç eylər... Aradan altmış-yetmiş il keçsə də dildə-ağızda dolaşıb atalar məsəlinə çevrilən bu sözlərdə böyük hikmət var. Doğrudan da, Muğanın Muğan olub biri üç, tufan olub üçü heç elədiyi məqamlar çox olub. Deyirlər, yerin də, yurdun da insan kimi bəxti, taleyi var. Bu gün taleyi üzünə gülən bölgələrimizdən biri də Saatlıdır. Əvvəllər Saatlı daha çox problemlər arasında sıxılsa da, son illər sözün əsl mənasında inkişaf yolundadır, necə deyərlər, asfalta çıxıb. Burada hərtərəfli sosial-iqtisadi inkişafın nəfəsini duymaq, onu öz gözü ilə müşahidə etmək çox asandır”. “Yüz eşitməkdənsə bir dəfə görmək yaxşıdır” məsəlinə riayət edib bunun üçün sadəcə olaraq rayonun bir başından daxil olub o biri başından çıxmaq kifayətdir.

Bəs rayon 2013-cü ilin doqquz ayını əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə necə başa vurub.

Qeyd edək ki, ümumi məhsul istehsalının həcmi kənd təsərrüfatı üzrə 6,3 faiz artaraq 101564 min manat, nəqliyyatda 3 faiz artaraq 1422,2 min manat, rabitə üzrə 8,9 faiz artaraq 209,9 min manat təşkil etmişdir. Pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin həcmi 3 faiz artaraq 95029,5 min manat, əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin həcmi isə 6 faiz artaraq 17117,1 min manat olmuşdur. Orta aylıq əmək haqqı isə ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 7,3 faiz artaraq 268,6 manata çatmışdır.

Bir az əvvəl də qeyd edildiyi kimi, son illər Saatlı rayonu sözün həqiqi mənasında yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Burada görülən irimiqyaslı işlər sakinlərin diqqətini cəlb edir və böyük razılıqla qarşılanır. Şəhərin və ətraf ərazinin abadlaşdırılması istiqamətində tədbirlər ardıcıllıqla davam etdirilir. Xüsusən də, Saatlı şəhərinin mərkəzi hissəsinin yeni hazırlanmış layihələr əsasında tamamilə yenidən qurulması nəzərdə tutulur. Bütün bunlara uyğun olaraq ötən doqquz ayda Heydər Əliyev prospektinin, digər küçə və meydanların abadlaşdırılması məqsədilə 4000 kubmetr torpaq daşınmış, aqlay materiallarından olan balyastivlarla 110 poqonometr məhəccər düzəldilmiş, 9 ədəd müasir tipli işıq dirəyi qoyulmuş, prospekt boyu asfalt yoldan su, işıq, qaz və telekommunikasiya xətləri keçirmək üçün 190 poqonometr keçid polietilen borularla düzəldilmişdir. Şəhər ərazisində 4500 kvadratmetr mövcud hasarlar, 480 kvadratmetr metal darvazalar rənglənmiş, vətəndaşların fərdi yaşayış evlərinin 1300 kvadratmetr dam örtüyü dəyişdirilmişdir. Şəhərin küçələri boyu 450 ədəd bordür qoyulmuş, 8500 kvadratmetr yola qum-çınqıl materiallar tökülməklə təmir işləri aparılmış, 23200 kvadratmetr yol asfaltlaşdırılmışdır. Bundan əlavə, şəhərin Gənclər küçəsində yerləşən ikimərtəbəli yaşayış binasının dam örtüyü dəyişdirilmiş, fasad hissəsi aqlay üzlük plitələrlə yenidən üzlənilmiş, pəncərələr plastik pəncərələrlə əvəzlənmişdir.

Dövlət başçısının “Saatlı rayonunun sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında” 16 iyul 2013-cü il tarixli sərəncamına əsasən 44 min nəfərin yaşadığı 17 yaşayış məntəqəsini birləşdirən 21 kilometr uzunluğu olan Qarayevkənd-Smadakənd yerli əhəmiyyətli avtomobil yolu tikilmişdir. Ümumi uzunluğu Hacıqabul-Bəhramtəpə magistral avtomobil yoluna qədər 23,2 kilometr olan bu yolun 21 kilometri Saatlı rayonunun, 2,2 kilometri isə Sabirabad rayonunun ərazisidir. Yolun Saatlıya düşən 11 kilometri və Sabirabada düşən 2,2 kilometri tikilərək avqustun 29-da istifadəyə verilmişdir. Avtomobil yolunun Qarayevkənd ərazisində giriş hissədə ulu öndərin sözləri yazılmaqla böyük ölçüdə portreti qurulmuş, 7 metr hündürlüyündə yaşayış məntəqəsinin adı yazılmış postament tikilmiş, həmin ərazidə 115 kvadratmetr sahədə mərmər döşənmiş, 160 metr səki daşları düzülmüş, abadlıq və yaşılaşdırma işləri aparılaraq həmişəyaşıl ağaclar və gül kolları əkilmişdir.

“Saatlı rayonunda Olimpiya İdman Kompleksinin və Gənclər Mərkəzinin tikintisi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 12 may 2011-ci il tarixli 1498 nömrəli sərəncamına uyğun olaraq rayonda ötən il Gənclər Mərkəzi, cari ilin avqust ayının sonunda isə Olimpiya İdman Kompleksi istifadəyə verilmişdir. Şəhərin M.Ağayev küçəsində, Araz çayının sahilində yerləşən kompleksin ümumi sahəsi 4 hektardır.

Diqqəti cəlb edən mühüm işlərdən biri də qısa müddətdə Bayraq meydanı kompleksinin yaradılmasıdır. Bayraq meydanı Saatlı rayonundan şəhid olanların barelyeflərini əks etdirən “Şəhidlər” və 31 Mart Azərbaycanlıların soyqırımı abidələrinin ərazisi ilə birləşdirilərək 2 hektar ərazidə ümumi kompleks şəklində yaradılmışdır. Meydanda aypara şəkilli Bayraq muzeyi tikilmiş, daş postament üzərində metaldan tökülmüş Azərbaycanın xəritəsi və dövlət gerbi əks olunmuş, ulu öndərin dövlət müstəqilliyi barədə və Azərbaycanın himninin sözləri stendlər üzərinə həkk olunmuşdur. Muzeyin daxili kompozisiyası və mahiyyəti birbaşa ulu öndərin xatirəsinə həsr olunmaqla Azərbaycanda ilk və yeganə memarlıq abidəsidir.

Bayraq meydanında 82 metr hündürlüyündə Bayraq qülləsi ucaldılmış, 16 mx 8 m ölçülərdə dövlət bayrağı asılmışdır. Meydanda aparılan abadlıq və yaşıllıq işləri çərçivəsində 2500 kvadratmetr sahədə üzlük plitələr döşənmiş, 160 poqonometr orta əsrlərin memarlıq ənənələrinə uyğun qala tipli daş hasarlar, 120 poqonometr tağ şəkilli hasarlar hörülmüş, 3 ədəd qədim qala qapıları qoyulmuş, orta əsr Azərbaycan əsgərlərinin tökmə materiallardan 5 ədəd heykəli meydanda yerləşdirilmişdir ki, bundan 3 ədədi qala divarları üzərində, 2 ədədi isə muzey ərazisində qoyulmuşdur. Meydanın ərazisində 2 ədəd fantan tikilmiş, daimi işıqlandırma və su sistemi quraşdırılmış, oturacaqlar qoyulmuş, yaşıllıq zolaqları salınmış, həmişəyaşıl ağaclar və dekorativ gül kolları əkilməklə ətraf ərazi bütövlükdə abadlaşdırılmışdır.

Yeri gəlmişkən, Prezident İlham Əliyev Qarayevkənd-Smadakənd avtomobil yolunun, eləcə də Olimpiya İdman Kompleksinin və Bayraq meydanının açılışında iştirak etmişdir.

Ötən ilin 9 ayında V.Zərbalıyev adına Əliabad kənd 180 şagird yerlik ümumi orta məktəb binasında, A.Mustafayev adına Qıraqlı kənd 220 şagird yerlik ümumi orta məktəb binasında, Adil Çaxoyev adına 1176 şagird yerlik Fətəlikənd tam orta məktəb binasında bərpa-gücləndirilməsi işləri aparılmış, M.Əzizbəyov adına 1050 şagird yerlik şəhər 2 saylı tam orta məktəbi əsaslı təmirdən sonra istifadəyə verilmişdir.

Şəhərin Heydər Əliyev prospekti, M.F.Axundov, M.Ağayev və digər mərkəzi küçələri boyu, yeni tikilən obyektlərin ərazilərində, eləcə də Saatlı şəhərindən başlamaqla yol boyu ərazilərdə torpaq işləri görülmüş, ötən 9 ay ərzində 40 min ədəd müxtəlif növ həmişəyaşıl və dekorativ ağaclar, gül kolları, habelə eldar şamı, gəncə çinarı, limon (şərq) tuyası, şəmşəd, sərv, zeytun, lüqustra kimi ağaclar əkilmişdir.

2013-cü ilin doqquz ayında 319-u daimi olmaqla 473 yeni iş yeri yaradılmışdır. Məhsul istehsalının həcminin yüksəlməsi, əmək haqlarının, pensiya və müavinətlərin artırılması və yeni iş yerlərinin yaradılması əhalinin pul gəlirlərinə müsbət təsir etmişdir.

Kənd təsərrüfatında işin səmərəli təşkili, dövlət tərəfindən məhsul istehsalçılarına göstərilən maliyyə və texniki dəstək, suvarma suyunun vaxtında verilməsi, əməkçilərin texnika ilə təminatı məhsul istehsalının artımına təkan vermişdir. Cari ilin əvvəlində 5824 nəfər buğda istehsalçısına 816,2 min manat pul yardımı verilmişdir. Bundan əlavə, 10077 nəfər istehsalçıya 47678,37 hektar becərilən əkin sahəsi üçün 1907,1 min manat subsidiya ödənilmişdir.

Saatlı “Aqroservis” filialı və müvafiq təşkilatlar tərəfindən 2013-cü ilin doqquz ayı ərzində 5261 nəfər istehsalçıya əkin üçün 50 faiz güzəştlə ümumilikdə 3857,4 ton azot kübrəsi satılmışdır. Rayonda fəaliyyət göstərən pambıq zavodları əhali və fiziki şəxslər daxil olmaqla 4257 hektar sahə üçün istehsalçılarla müqavilə bağlamış, əhaliyə avans olaraq 367,8 min manat nəqd pul verilmişdir. Oktyabr ayının 1-dək rayonda 1722 ton xam pambıq tədarük edilmişdir. 2013-cü ildə sahələrdən 86232,2 ton buğda, hər hektarından 32,1 sentner olmaqla 9444 ton arpa yığılmışdır. Həmçinin 5894 ton ət, 32759 ton süd və 5421 min ədəd yumurta istehsal edilmişdir. Heyvandarlıq sahəsində artım müşahidə edilmişdir. Belə ki, hazırda rayon üzrə bütün təsərrüfat kateqoriyaları üzrə iribuynuzlu mal-qara 66866 baş, o, cümlədən ana inək və camışların sayı 31669 baş, qoyun və keçilərin sayı 101947 baş olmuşdur.

2013-cü ilin 9 ayında 225,15 kilometr kollektor-drenaj 611,6 min kubmetr lildən təmizlənmiş, 482 kilometr suvarma kanallarında mexanizmlə 1255 min kubmetr lildən təmizləmə işləri aparılmış, 120 ədəd hidrotexniki qurğu, 7 ədəd istehsalat binası, 20 ədəd hidropost və 7 nasos stansiyası cari təmir edilmişdir. Bundan əlavə Araz çayında nasos stansiyalarının yanında faşın hörgüsü vasitəsilə 423 kubmetr yamacbərkitmə işi yerinə yetirilmişdir.

Məlum olduğu kimi, baş vermiş təbii fəlakət nəticəsində rayonun subasmaya məruz qalmış 5 yaşayış məntəqəsində keçirilmiş baxış nəticəsində 558 evin qəzalı olduğu müəyyənləşdirilmişdir. 2010-cu ildə baş vermiş təbii fəlakətlə əlaqədar bu günə kimi ümumilikdə 558 yaşayış evi tikilmiş, 81 evdə bərpa-gücləndirmə aparılmış, 3 məktəb binası, Nərimankənd qonaq evi və həkim ambulatoriyası, 2 kənd məscidi əsaslı təmir olunmuş,178 evdən ibarət yeni qəsəbə salınmışdır. Dəymiş ziyanla bağlı 1191 ailəyə ümumilikdə 3409595 manat kompensasiya ödənilmişdir ki, onun da 766,6 min manatı əkin sahələrinə dəyən ziyana görə ödənilən kompensasiya təşkil edir. Bundan əlavə Azərbaycan Respublikasına pənah gətirmiş axıska türk ailələri üçün 2012-ci ildə 8 fərdi yaşayış evi tikilib istifadəyə verilmiş, cari ildə isə 89 evin tikintisi həyata keçirilir.

Saatlı şəhərində “Milli su təchizatı və kanalizasiya xidmətləri layihəsi” çərçivəsində su təchizatının yenidən qurulması və kanalizasiya sisteminin yaradılması sahəsində şəhərin və ətraf kəndlərin istehlakçılarının keyfiyyətli və dayanıqlı su təchizatının aparılması üçün su anbarı, nasos stansiyası, içməli su laboratoriyası və əməliyyat mərkəzi, şəhərdaxili paylayıcı su xətləri, 395 ədəd yanğın hidrantı, ikinci dərəcəli su kollektorları və 11 ədəd kanalizasiya nasos stansiyasının tikintisi üçün müvafiq ərazilər ayrılmışdır. Saatlı şəhərində su təchizatı və kanalizasiya sisteminin qurulması tədbirləri hazırda davam etdirilir ki, layihə üzrə bu işlərin 2014-cü ildə başa çatdırılacağı nəzərdə tutulmuşdur.

...Saatlıya gedəndə bərbad yolların yaratdığı çətinliklərin ağrı-acısı hələ çoxlarının yadından çıxmayıb. Çox şükür ki, xoşagəlməz mənzərə indi yalnız xatirələrimizdə qalıb. Yeni çəkilmiş asfalt yollar adamın üzünə gülür. Bu, təkcə məsafəni azaltmır, eyni zamanda qəribə bir könül rahatlığı və dinclik gətirir. Çünki bu yolun o biri başında adamı bir rayonun rahatlığa, firavan yaşayışa haqqı çatan insanların alqışları, xeyir-duaları qarşılayır.

Səməd HÜSEYNOĞLU

Xalq qəzeti.- 2013.- 2 noyabr.- S. 10.