Transatlantik ticarət zonası yaradılır

 

Reallıq tərəfləri iqtisadi əlaqələri dərinləşdirməyə vadar edir

 

ABŞ və Avropa Birliyi transatlantik azad ticarət zonanın yaradılması barədə danışıqları bərpa etdi. Danışıqların ikinci mərhələsində istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi və məxfi məlumatların verilməsi, o cümlədən maliyyə xidmətləri bazarının tənzimlənməsi kimi ikitərəfli ticarətdə vacib məsələlər müzakirə olunacaq. Proqnozlara görə, müzakirələrdə ciddi problemlər yaranmasa, transatlantik ticarət zonasının yaradılması 2014-cu ildə başa çatacaq.

 

Transatlantik Ticarət və İnvestisiya Tərəfdaşlığının yaradılması barədə danışıqların davam etdiriləcəyini ABŞ-ın və AB-nin nümayəndələri Den Mallaniİqnasio Qarsio Bersero bildirdilər. Hər iki nümayəndə danışıqların noyabrın 15-dək davam edəcəyini də vurğuladı. Ticarət zonasının yaradılması istiqamətində danışıqların ikinci mərhələsinin başlanması haqqında razılaşmanın hələ “Böyük səkkizlər”in Loh-Erne sammitində əldə olunduğu bildirilir. Həmin sammitdə tərəflər bütün fikir ayrılıqlarına 2014-cü ilin sonunadək son qoyacaqlarına da əmin olduqlarını açıqlamışdılar. Məsələylə bağlı ilk ikitərəfli görüş cari ilin iyul ayında keçirilmişdi, danışıqların ikinci mərhələsinin isə oktyabr ayında yekunlaşdırılması nəzərdə tutulurdu. Lakin ABŞ-da büdcə böhranından və Birləşmiş Ştatların xüsusi xidmət orqanlarının Avropa ölkələrində casusluq etmələri barədə məlumatların mətbuata sızmasından sonra baş qaldırmış qalmaqallar danışıqların təxirə salınmasına səbəb olmuşdu.

Gözlənilir ki, elektron məlumatların ötürülməsinin tənzimlənməsi və intellektual hüquqların qorunması məsələləri ticarət paktı çərçivəsində müzakirə olunucaq. Məlumdur ki, ABŞ-ın “Google” və “Microsoftiri korporasiyaları məxfi informasiyalarla bağlı sərt normaların tətbiq edildiyinə görə AB ölkələrində bir sıra məhdudiyyətlərlə qarşılaşır. Qida məhsullarının təhlükəsizliyi məsələsində də ciddi fikir ayrılığının olduğu qeyd edilir. Eyni sözləri maliyyə xidmətləri barədə də demək olar. Mütəxəssislər deyirlər ki, ABŞ tərəfi maliyyə məsələləri barədə müzakirələrin aparılmasına həvəs göstərmir. Buna görə də danışıqlarda maliyyə məsələsinin ciddi əngəl törədəcəyi düşünülür.

Danışıqlarda müzakirə olunan məsələlərdən birigömrük rüsumlarıdır. Hazırda ABŞ və AB arasında gömrük rüsumu orta hesabla 4 faiz təşkil edir. Rəqəm tərəflər arasında ciddi narazılıq yaratmasa da, müxtəlif tənzimləmə və standartların, həmçinin istehlakçı hüquqlarının qorunmasında normaların mövcudluğu ticarətə mane olan problemlər sırasında göstərilir. Hesablamalara görə, sadalanan problemlərin aradan qaldırılması idxalın 10-20 faiz ucuzlaşmasına səbəb olacaq. Avropa Komissiyasının hesablamalarına əsasən, AB-dən okeanın o tayına ixracatı 6 faiz (təqribən 220 milyard avro), ABŞ-ın “Köhnə Dünyaya ixracatısa 8 faiz (240 milyard avro) artacaq. Bununla yanaşı, avropalılar AB-dən nəqliyyat vasitələrinin ixracatının 149 faiz artacağına ümid edirlər. Ancaq mütəxəssislər belə bir artımın ABŞ-ın texniki standartları tamamilə vahid formaya salmasından sonra baş verə biləcəyini vurğulayırlar. Avropalı iqtisadçıların hesablamalarına görə, Birləşmiş Ştatlar texniki normalar məsələsində razılıq verərsə, AB hər il 119 milyard avro qazanacaq. Amerikalılar da uduzmayacaqlar, belə ki, ABŞ hökuməti qüvvəyə minəcək sövdələşmələrdən 750 min yeni yerinin yaradılacağına ümid edir.

Politoloqların fikrincə, azad ticarət zonasınan yaradılması ABŞ və AB arasında iqtisadi inteqrasiyanın dərinləşməsinə səbəb olacaq, həmçinin hər iki tərəfdə iqtisadi artımın yüksəlməsinə təkan verəcək. Bundan əlavə, azad ticarət zonasının yaradılması Avropa məhsullarına tələbatı artıracaq və avrozonada maliyyə sabitliyinin bərpasına yardım edəcək. Daha vacib məqamlardan biribudur ki, ABŞ və Avropa Birliyi arasında yaradılacaq azad ticarət zonası qlobal problemlərin həllinə istiqamətlənmiş cəhdlər üçünciddi əməkdaşlıq simvolu olacaq. Bu gün heç kimə sirr deyil ki, Asiyanın artan iqtisadi çəkisi geosiyasi arenada oyun qaydalarını dəyişir və dünya siyasətinin diqqəti Atlantikadan Sakit Okean regionuna istiqamətlənir. Buna görə də mütəxəssislər düşünürlər ki, Avropa sürətlə dəyişən geosiyasi arenada yerini tutmağa məcburdur və yaradılacaq azad ticarət zonası transatlantik siyasi əlaqələrin möhkəmlənməsinə səbəb olacaq, eyni zamanda, Birləşmiş Ştatların “Köhnə Dünyaya marağının azalması barədə dolaşan iddialara da son qoyacaq. Ən başlıcası, transatlantik ticarət razılaşması hər iki tərəfə iqtisadiyyatı Qərbin əsas maraqlarına uyğun yaratmağa imkan verəcək.

 

Səbuhi Məmmədov

 

Xalq qəzeti.- 2013.- 17 noyabr.- S.8.