Yeni bulvarın ünvanı belədir: Bərdə şəhəri, Tərtər sahili

...Sözün düzü, Bərdə Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Vidadi İsayevin sözləri mənə şirin bir xəyal kimi göründü. O, rayonda görüləcək işlər, yeni layihələr haqqında söhbət açaraq Bərdədə, Tərtərin sahilində bulvar salınacağını dedi:

– Axı Tərtər çayında həmişə su olmur, – dedim. – Bulvar isə əsasən göl, dəniz kənarında, çay qırağında salınır...

İcra başçısının çöhrəsinə xoş bir təbəssüm yayıldı. Sonra da stolun üstündəki kağızların arasından iri bir vərəq tapıb qətiyyətlə:

– Bax, bu Bərdədə salınacaq bulvar kompleksinin layihəsidir, – dedi. – Görürsünüzmü, necə gözəl çıxıb. Bərdədə göl də olacaq, bulvar da...

Layihə, doğrudan da, gözəl idi: Tərtər çayı boyunca uzanan bulvar, bulvarın arxasında böyük göl, gölün ortasında tarixi abidə, yaşıllıq zolaqları, müasir işıqlandırma sistemi, oturacaqlar, fəvvarələr...

Nəcib niyyət, gözəl təşəbbüs idi. Ona görə də icra başçısına uğurlar arzuladım. Ancaq, qəlbimdə, nədənsə, bir nigarançılıq da qaldı. Bir tərəfdən, quru çaylaqda bulvar yaradılacağına, digər tərəfdən, bu işin belə qısa müddətdə başa gələcəyinə inamım az idi.

Bu söhbətdən bir neçə ay keçib. Səhhətimlə bağlı xaricdə olduğumdan Bərdəyə, demək olar ki, yolum düşmürdü. Bu günlərdə isə...

Tərtər körpüsünü keçəndə, istər-istəməz, həmin söhbəti xatırladım. Körpüdən sola dönən kimi maşını saxladıq. Ona görə yox ki, mənzil başına çatmışdıq. Ona görə ki, burada aparılan işlərlə daha yaxından tanış olmaq istəyirdik. Ona görə ki, gördüyümüz yeniliklərin, yaradılan gözəlliklərin yanından ötüb keçə bilmədik. Gördüklərimiz isə az qala nağıla bənzəyirdi...

Bir daha əmin oldum ki, görüləcək işlərin miqyası və vaxtı heç də həmişə önəmli deyil. Əsas odur ki, nəzərdə tutulmuş, qarşıya qoyulmuş işi görməyə səndə təpər və qeyrət, bir də yanar ürək ola. Bax o zaman, doğrudan da, dağı dağ üstə qoymaq olar.

Bərdənin sosial-iqtisadi inkişafından və tikinti-quruculuq işlərindən bəhs edən bu yazını artıq başa çatmaqda olan bulvar kompleksindən başlamağımız heç də təsadüfi deyil. Bizcə, qısa müddət ərzində başa çatdırılmaqda olan və bu bölgədə analoqu olmayan Bərdə bulvarı son illər rayonda gedən dinamik inkişafın, əsaslı yüksəliş və quruculuq işlərinin gözəl bir simvoludur.

Rayon icra hakimiyyətindən aldığım arayış, bu arayışda əks olunan fakt, rəqəm və göstəricilər o qədər çox, görülüb başa çatdırılmış və hazırda da davam etdirilən işlərin miqyası o qədər geniş, aparılan təhlil və müqayisələr o qədər maraqlı idi ki, onları bir qəzet yazısına sığışdırmaq, sadəcə olaraq, qeyri-mümkündür. Ona görə də qərara aldım ki, ayrı-ayrı sahələr üzrə ən qısa xronikanı təqdim edim. Bizcə, burada təkcə ötən aylar ərzində əldə edilmiş böyük uğurlar, aparılan genişmiqyaslı tikinti-abadlıq işləri barədə daha aydın təəssürat əldə etmək mümkündür.

Tikdim ki, izim qala...

Bərdəlilər qədim bayatının bu misrasını tez-tez təkrar edirlər. Bu, heç də təsadüfi deyil. Onlar yaxşı bilirlər ki, Bərdənin 70-80-ci illərdəki sürətli inkişafı, eləcə də ötən əsrin 90-cı illərinin ortalarından, xüsusilə son on ildəki, az qala, əsrə bərabər dinamik yüksəlişi xalqımızın böyük oğlu Heydər Əliyevin, ölkə Prezidenti İlham Əliyevin adları ilə bilavasitə bağlıdır. İndi Bərdədə elə bir mühüm obyekt yoxdur ki, o ölkə rəhbərinin gündəlik diqqət və qayğısı ilə başa gəlməsin.

Yeri gəlmişkən, Həsənqaya kəndində tanış olduğum Məhərrəm Nərimanovun sözlərini xatırlayıram: “Əgər ulu öndər Heydər Əliyevin, ölkə Prezidenti İlham Əliyevin Bərdədə açılışında və təməlqoyma mərasimində iştirak etdikləri obyektləri çıxsaq, ortada 4-5 köhnə tikinti qalar”. Haqlı sözlərdir. Silinməz-pozulmaz işlər bu gün də davam etməkdədir. Təkcə cari ilin sentyabr ayının 10-da ölkə Prezidenti İlham Əliyevin Bərdəyə tarixi səfərini, Həsənqaya kəndi ərazisində qaçqın və məcburi köçkün ailələri üçün salınmış şəhərciyin açılışında iştirakını xatırlamaq kifayətdir. Bərdəlilər bu gün də həmin səfərin, keçirilən görüş və söhbətlərin yaratdığı unudulmaz təəssürat altında yaşayıb-yaradırlar.

Yuxarıda dediklərimizə qüvvət olaraq bildirək ki, hazırda ölkə Prezidentinin sərəncamı ilə ayrılmış vəsait hesabına ətraf ərazilərlə birlikdə 24 hektarda Heydər Əliyev parkı tikilir. Sabir, İ.Qayıbov, Nüşabə, A.Əhmədov küçələri isə tamamilə yenidən qurulmuşdur.

Heydər Əliyev parkında giriş qapısı tikilmiş, fəvvarələr, oturacaqlar, elektrik dirəkləri quraşdırılmışdır. Parkın ətrafı boyu divar hörülmüş, qranit və aqlayla üzlənmiş, 17 min kvadratmetr əraziyə tamet döşənmişdir. Parkın tikintisi üçün indiyə kimi 4560 maşın torpaq, 1180 maşın çınqıl, 560 maşın qum, 47 min ədəd mişar daşı, 106 ton sement və s. işlənmişdir. Hazırda tikinti işləri sürətlə davam etdirilir.

Ümumiyyətlə, 2013-cü ilin ötən dövründə 21 yeni obyekt tikilmiş, 36 obyekt yenidən qurulmuş, 15 obyektə gecə işıqlandırılması verilmiş, 11 müasir reklam quraşdırılmışdır.

Tikinti-abadlıq işləri kəndlərdə də sürətlə davam etdirilmişdir. Seyidyusifli kəndində Yusif ağanın hündürlüyü 22,75 metr, diametri 9 metr, müasir memarlıq üslubunda 8 guşəli məqbərəsi, ziyarətə gələnlər üçün bütün şəraiti olan bina tikilmişdir. Ziyarətgah kompleksi bütün lazımi avadanlıq və inventarlarla təchiz edilmişdir. Əhalinin ziyarətgaha rahat gedib-gəlmələri üçün 6,5 kilometr uzunluqda asfalt-beton örtüklü yol çəkilmişdir. Yol boyu abadlıq və yaşıllaşdırma işləri aparılmışdır.

Cari ildə tikilib:

Həsənqaya kəndi ərazisində məcburi köçkünlər üçün 866 ailəlik yaşayış məhəlləsi; Seyidyusifli kəndində Yusif ağanın müasir memarlıq üslubunda məqbərə kompleksi; 6,5 kilometr kəndlərarası asfalt-beton yol; Mirzalıbəyli kəndində 220 və Qullar kəndində 180 şagird yerlik məktəblər; Mehdili kəndi ərazisində 2000 başlıq ətlik və 1000 başlıq südlük istiqamətli cins heyvandarlıq kompleksləri; Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qoşunlarının 5 mərtəbəli korpusu; 9 kənddə 12 ədəd subartezian quyusu; 5 binanın yeni dam örtüyü.

Hazırda tikilir və bərpa edilir:

“Bərdə” türbəsi; 1 saylı uşaq incəsənət məktəbi; Rayon Təhsil şöbəsinin inzibati binası; Əmlak Komitəsi rayon şöbəsinin inzibati binası; Toxumçuluq Müfəttişliyinin və Aqrokimya laboratoriyasının inzibati binası; Gənclər evi; Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün 36 mənzilli bina; Tutumu 2 min ton olan soyuducu ambar.

Oktyabr ayında başlanmış tikintilər:

180 şagird yerlik Qazaxlar kənd tam orta məktəbi; 220 şagird yerlik Nazırlı kənd tam orta məktəbi; 260 şagird yerlik Türkmən kənd tam orta məktəbi; 380 şagird yerlik Bərdə şəhər 7 saylı əsas məktəbi; Rayon elektrik şəbəkəsinin yenidən qurulması;

Gələn il başlanacaq tikintilər:

Rayonda müvəqqəti məskunlaşmış məcburi köçkünlər üçün 3100 ailəlik yaşayış məhəlləsi; Əhalinin Sosial Müdafiəsi Mərkəzi; Ədliyyə Nazirliyinin regional şöbəsi; Rayon Polis Şöbəsinin inzibati binası; Mədəniyyət Mərkəzi; Süni örtüklü mini futbol meydançası.

Faktlar, rəqəmlər

Doqquz ay ərzində rayonda 2616 yeni iş yerləri açılmışdır ki, bunun da 1049-u daimidir. Həyata keçirilmiş əsaslı tədbirlər nəticəsində iqtisadiyyatın daha sürətli inkişafı təmin edilmişdir. Məsələn, keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən ümumi məhsul buraxılışı 49,2 faiz, o cümlədən, sənaye 11,3 faiz, kənd təsərrüfatı məhsulu 9,2 faiz, tikinti-quraşdırma işləri 3,1 dəfə və s. artmışdır. Hər bir işçinin orta aylıq əmək haqqı isə 240 manat olmuşdur.

Sahibkarlığın inkişafı diqqət mərkəzindədir

Cari ilin ötən ayları ərzində sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olanların sayı 2012-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən 4,8 faiz artaraq 6485 nəfər təşkil etmişdir.

Rayonda istehsal olunmuş sənaye məhsulunun 1,8 milyon manatı və ya ümumi məhsulun 26,1 faizi, kənd təsərrüfatı məhsulu istehsalının, göstərilən nəqliyyat və ticarət xidmətinin hamısı qeyri-dövlət sektorunun payına düşür.

2013-cü ilin doqquz ayında rayonda fəaliyyət göstərən bank və kredit təşkilatları tərəfindən əhaliyə 26 milyon 512,9 min manat kredit verilmişdir.

Aqrar sahə

Mehdili kəndində 2000 başlıq ətlik və 1000 başlıq südlük istiqamətli cins heyvandarlıq kompleksləri tikilmişdir; Əmirli kəndində sahə baytarlıq mərkəzi açılmışdır; Suvarma suyu ilə təminatı yaxşılaşdırmaq üçün 12 ədəd subartezian quyuları qazılmışdır; “Aqrolizinq” yolu ilə rayona 926 baş cins mal-qara gətirilmişdir; Lək kəndində 2 min tonluq soyuducu anbar tikilir; 11 toxumçuluq təsərrüfatında hər hektardan 47,3 sentner olmaqla 4793,5 ton yüksək taxıl toxumu istehsal edilmişdir; Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına güzəştli şərtlərlə 2574 ton müxtəlif gübrələr verilmişdir; 19525 nəfər istehsalçıya 2 milyon 21998,8 manat subsidiya ödənilmişdir.

Ötən illə müqayisədə əkinçilik və heyvandarlıq məhsulları istehsalı xeyli artmışdır.

Elektrik enerjisi

62 ədəd 10 kilovoltluq yeni beton dirəklər basdırılmış, 220 metr SİP kabel çəkilmiş, 494 ədəd yeni sayğac quraşdırılmışdır. Enerjidən qanunsuz istifadə edilməsinin qarşısının alınması üçün tədbirlər davam etdirilmişdir. Qanunsuz istifadəyə görə 960 abonentə 362,9 min manat məbləğində cərimə aktları tərtib edilmişdir.

Doqquz ay ərzində satılan elektrik enerjisinin dəyərinin 89,7 faizi ödənilmişdir.

Təbii qaz

Müxtəlif diametrli 241,7 kilometr kəmərlər çəkilərək 17 kənddə 4246 abonentə təbii qaz verilmişdir. Hazırda Qaradəmirçi kəndində rayonun 43 kəndini təbii qazla təmin edəcək Qazpaylayıcı Stansiya tikilir. Əyricə və Kələntərli kəndlərinin qazlaşdırılması başa çatmaq üzrədir.

Əhalinin və iqtisadiyyatın təbii qazla təmini sahəsində həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində qeyri-qanuni istifadə hallarının, itkilərin qarşısı alınmış, doqquz ay ərzində istehlak edilmiş qazın dəyərinin 104 faizi ödənilmişdir.

Təhsil

Mirzalıbəyli kənd tam və Qullar kənd əsas məktəbləri tikilib istifadəyə verilmişdir. Yerli büdcə hesabına 1 saylı orta məktəb, Qaradəmirçi və Yeni Əyricə kənd tam orta məktəbləri əsaslı, akademik Z.Əliyeva adına texniki təmayüllü məktəb-lisey, Şirvanlı, Xəsili, Mustafaağalı və Yeni Daşkənd kənd tam orta məktəbləri cari təmir edilmişdir.

Buraxılış imtahanlarında XI sinif üzrə akademik Zərifə Əliyeva adına məktəb-lisey, şəhər 3, 4, 6 və 8 saylı, Xanqaraqoyunlu kənd tam orta məktəbləri, IX sinif üzrə şəhər 7 saylı tam orta məktəb, akademik Zərifə Əliyeva adına texniki təmayüllü məktəb-lisey, Şirvanlı kənd tam orta, şəhər 3 saylı, Gərənə və Xanağalı kənd tam orta məktəbləri fərqlənmişlər.

2013-cü ildə ali məktəbə qəbul üçün sənəd verən məzunların 313 nəfəri tələbə adını qazanmışdır. 2012-ci ilə nisbətən 2013-cü ildə ali məktəblərə qəbul olanların sayı artmışdır. 500-dən çox bal toplayan abituriyentlərin sayı 57 nəfərə, 600-dən çox bal toplayanların sayı 30 nəfərə çatmışdır.

Mədəni xidmət

Son vaxtlar mədəniyyət müəssisələrinin fəaliyyəti xeyli canlandırılmış, intizam və tələbkarlıq artırılmış, sahənin maddi-texniki bazası daha da möhkəmləndirilmişdir. Belə ki, 1 saylı uşaq musiqi məktəbinin tikintisi başa çatdırılmış, “Bərdə” türbəsinin bərpası davam etdirilmiş, Tərtər çayı yatağında tarixi körpünün ətrafı abadlaşdırılmışdır. Hazırda seyrəngah və asma körpü tikilir. Qəza vəziyyətində olan Mədəniyyət Sarayının yerində Mədəniyyət Mərkəzinin inşası üçün layihə-smeta sənədləri hazırlanmışdır.

Doqquz ay ərzində rayonda 911 mədəni-kütləvi tədbir keçirilmiş, bu tədbirlərdə 44 mindən çox sakin iştirak etmişdir. Ümummilli lider Heydər Əliyevin 90 illik yubileyi ilə əlaqədar silsilə tədbirlər keçirilmiş, xalqımızın və dövlətimizin tarixindəki əlamətdar günlər mədəniyyət müəssisələrində geniş qeyd edilmişdir. İştirakçılara konsert proqramları, ədəbi-bədii kompozisiyalar, biblioqrafik icmallar təqdim edilmiş, hərbçilər qarşısında konsert proqramları təşkil olunmuşdur.

Hazırda Tarix Diyarşünaslıq Muzeyinin, 2 və 3 saylı, Divanlı və Kolayır kənd uşaq musiqi məktəbləri üçün yeni bina tikintisi, İbrahim məscidinin, “Axsaban baba” və Şirvanlı hamamının bərpası, kənd mədəniyyət evlərinin və klublarının tikintisi və təmiri, mədəni-kütləvi işin səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün ardıcıl tədbirlər görülür.

İnsan amili, iş üslubu və metodları

Göründüyü kimi, Bərdədə həyatın axarı gurdur, inkişaf və yüksəliş dinamik xarakter daşıyır. Əldə edilmiş uğurlar, əlbəttə, öz-özünə əmələ gəlməmişdir. Burada ilk növbədə ölkə Prezidenti İlham Əliyevin respublikamızın bütün bölgələrinə, o cümlədən Bərdəyə göstərdiyi gündəlik diqqət və qayğı xüsusi qeyd edilməlidir. Son on il ərzində ölkə başçısının Bərdəyə tarixi səfərlərini, imzaladığı sərəncamları, verdiyi qiymətli məsləhət və tövsiyələri xatırlamaq kifayətdir. Hərtərəfli yüksəlişin, irəliləyiş və inkişafın əsasında dayanan həlledici amil məhz budur.

Digər mühüm cəhət isə, sözsüz ki, Rayon İcra Hakimiyyətinin, onun yerli strukturlarının məqsədyönlü və qətiyyətli fəaliyyəti, daha çox elmi əsaslara söykənən ardıcıl və operativ iş üslubu, adamlarla işləmək, onları öz ardınca apara bilmək qabiliyyətidir. İnsan amili, vətəndaşların qəbulu, ərizə, şikayət və məktublara vaxtında baxılması diqqət mərkəzindədir. Məsələn, ötən müddət ərzində müraciətlər 14,9 faiz azalmışdır. Rayon icra hakimiyyəti başçısının 25 yerdə səyyar qəbulu keçirilmiş, bu qəbullarda əhalinin bütün zümrələrinin iştirakı təmin edilmişdir. Qəbullarda 7190 nəfər iştirak etmiş, 280 nəfərin müraciəti dinlənilmiş, onların böyük əksəriyyəti yerindəcə həll edilmişdir.

Rayonda sağlam mənəvi-psixoloji mühit, işgüzar və mütəşəkkil ab-hava mövcuddur. Qədim tarixə malik Bərdə indi öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Şəhər son illər öz simasını tanınmaz dərəcədə dəyişmiş və bu proses bu gün də durmadan davam edir. Tarixi ənənələri qoruyub saxlamaqla bərabər, daim yenilik, müasirlik axtarışları görülən işlərin əsas mahiyyətini təşkil edir.

İnkişaf və yüksəlişin sürəti və miqyası belə deməyə tam əsas verir ki, Bərdənin sabahı daha gözəl, abad və yaraşıqlı olacaqdır. Bərdəlilər əldə edilmiş bütün bu uğurlara görə ilk növbədə ölkə Prezidenti İlham Əliyevə sonsuz minnətdarlıqlarını bildirir, aparılan müdrik, qətiyyətli daxili və xarici siyasət xəttini ürəkdən bəyəndiklərini, müdafiə etdiklərini bildirirlər.

Ziyəddin SULTANOV

Xalq qəzeti.- 2013.- 29 oktyabr.- S. 6.