2013 - Yeni ümidlər ili

Yer üzünə yeni - 2013-cü il gəlib. Dünyanın bir çox xalqları hər il təqvimin dəyişdiyi dekabrın 31-dən yanvarın 1-nə keçən gecəni böyük sevinc və ümidlərlə qarşılayırlar. Adamlar Yeni il kimi bayram etdikləri bu əziz gündə deyib gülür, şənlənir, sevdikləri insanlara hədiyyələr verirlər. Küçələrdə, mənzillərdə yolkalar bəzədilir, uşaqların səbirsizliklə gözlədikləri Şaxta baba və Qar qız evlərin əziz qonaqlarına çevrilirlər.

Yeni il əsrlərdən bəri Azərbaycan xalqının da əziz bayramlarından biridir. Soydaşlarımız bu bayrama hər dəfə böyük şövqlə hazırlaşırlar, həvəslə bayram süfrələri açırlar. Bunun üçün ölkədə lazımi şərait də yaradılıb. Son illər xalqımız üçün bir-birindən uğurlu gəlir. Yola saldığımız 2012-ci il də ölkəmizin tarixində ciddi sosial-iqtisadi və mədəni uğurlarla yadda qaldı. Belə ki, təkcə son bir ildə ölkəmizin həm paytaxtında, həm də regionlarda bir çox iri sənaye və kənd təsərrüfatı müəssisələri işə düşüb, geniş infrastruktur layihələri uğurla icra olunub.

Ötən ilin ən yaddaqalan uğurları sırasında Bakıda “Eurovizion” kimi əhəmiyyətli beynəlxalq musiqi yarışmasının, eləcə də Beynəlxalq Humanitar Forumun keçirilməsini qeyd etmək yerinə düşərdi. Eyni zamanda, ölkəmiz idman sahəsində də beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi edib - 17 yaşa qədər qızlar arasında Futbol üzrə dünya çempionatı Azərbaycanda keçirilib. Onu da demək lazımdır ki, 2012-ci ildə Azərbaycan dünyanın 155 ölkəsinin səsini qazanaraq BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçilmişdir və 2013-cü ildə də bu mötəbər beynəlxalq təşkilatda Şərqi Avropanı təmsil etmək hüququnu həyata keçirməkdə davam edəcək. Təbii ki, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artmasını şərtləndirən belə beynəlxalq tədbirlər hər birimizin qəlbində dərin məmnunluq və sevinc hissləri doğurur. Fərəhlənirik ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə illər ölkəmiz üçün bir-birindən uğurlu gəlir.

Keçən il təkcə Bakıda deyil, ölkənin hər yerində böyük abadlaıq-quruculuq işləri davam etdirilmiş, bölgələrdə yeni-yeni iş yerləri açılmış, əhalinin güzəranının yaxşılaşdırılması istiqamətində uğurlu addımlar atılmışdır.

Yeni il bayramı ərəfəsində xalqımız başqa bir əziz bayramı- 31 Dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Gününü də böyük coşqu ilə qeyd edir. Belə günlərdə milli duyğu və düşüncələrimiz aşıb-daşır, arzu-diləklərimiz sabaha qanad açır. Dünyanın hər yerində soydaşlarımızın fəal iştirakı ilə anamız Azərbayanın şərəfinə təntənələr qurulur. Həmrəylik duyğusu bizi güclü edir, öyünc və sevincimiz həyat eşqimizi yüksəldir. Beləcə, eldə, obada, bütün Azərbaycanda indi bayram-bayrama qarışıb. Bayramınız, mübarək əziz dostlar, əziz həmvətənlər!

Qarşılayın -

Qara Su İlanı ili gəlir

Bu gün dünya yeni ilə qədəm qoyur. Bu, Qara Su İlanı ilidir. Qara su ilanı ili planetimizə, qədim Şərq təqviminə əsasən, 2013-cü il fevralın 10-da daxil olacaq və 30 yanvar 2014-cü ilə qədər davam edəcək. Bununla da Qara Su İlanı ili öz yerini zəhmli göy Ata təhvil verəcək.

İlan aydın ifadəlidir, onda qadınlara xas cəhətlər çoxdur. Xasiyyəti, davranışı, fikir və hərəkətləri məhz daha çox qadınlarda olduğu kimidir və ilan özünün müdrikliyi, məqsədyönlüyü, sakitliyi və bir qədər də qısqanclığı ilə xarakterizə olunur. Qara Su İlanı Çin bürcündə xüsusilə fərqlənən mütəfəkkir üçbucağının təmsilçisidir, bu üçbucağa ondan başqa Buğa və Xoruz bürcləri də daxildir. Bu qrup ədalətin və hamı üçün bərabər imkanların keşiyində dayanır. Bunları varlıların qızıllarını alıb yoxsullara paylayan və eyni zamanda, özünü də unutmayan britaniyalıların xalq qəhrəmanı Robin Quda bənzətmək olar.

Və bizi, əlbəttə, ilk növbədə, 2013-cü ilin - Qara Su İlanı ilinin nələr vəd etdiyi maraqlandırır. Cavab birmənalıdır: sadəcə olaraq rahatlıqdan başqa hər şey! Bu möcüzəli il çoxdan bəri nə isə etmək istəyənlər üçün çox yaxşı olacaq. Elə hazırlaşıblar, hazırlaşıblar, bütün gücləri ilə, ideyaları ilə və köməkçiləri ilə birgə, amma hərəkətə keçə bilməyiblər. İndi əsl məqamıdır, heç bir çətinlikdən, narahatlıqlardan qorxmadan, taleyin hökmündən çıxış edərək müqəddəs məqsədə doğru getmək olar. İlan səxavətli və müdrik varlıqdır. Bununla yanaşı, onun qəlbinin dərinliyində gizlənmiş ən sonuncu hiss paxıllıqdır. İlan, adətən, təmənnasız olur. Ona görə də igid adamlar İlan ilində “va-bank” getmək istəsələr də, mütləq xoşbəxtliyə qovuşacaqlar. Sadəcə, riskə getmək lazımdır, nəinki lazımdır, hətta vacibdir. Bir neçə dəfə cəhd etmək gərəkdir. Ancaq, təbii ki, risk özü də düşünülmüş olmaldıdır və müəyyən bir layiqli məqsədə xidmət etməlidir. Əlbəttə, sizə heç kim banka gedib bütün pulları çıxarmağı və kazinoya cummağı məsləhət görmür. Buna İlan ilinin cavabı “yox”dur.

İlan ilində yeni vəzifəyə təyinat almaq çox yaxşıdır, amma bu zaman gərək nə ixtisasını, nə də əsas xidmət yerini dəyişməyəsən. Məsələ bundadır ki, Çin qoroskopunda İlan müdrik və böyük ürəkli olsa da, qeyri-sabitliyi və qeyri-ardıcıllığı ilə fərqlənir. Ona görə də bu ölkədə İlan ilinə bir-iki ay qalmış nikah bağlamaq üçün növbəyə dururlar. Belə bir inam da mövcuddur ki, İlan yaxşı ailə adamı deyil, ürəyi “xəyanətə və dəyişmələrə” meyillidir. Ona görə də gənc kişi və qadınlar möhkəm, səbrli, inamlı və qarşılıqlı anlaşmaya əsaslanan ailə qurmaq üçün Əjdaha ilində nikah bağlamağa çalışırlar. Bu qədim Çin ənənəsini qəbul edib bəlkə də toyu bir az gecikdirmək olar.

Bununla bərabər, İlan ili yeni tanışlıqlar (istər işgüzar, istərsə də başqa sahə olsun) üçün çox münasibdir. Sevgi romanları ilk baxışdanca coşub-daşa bilər. Mümkündür ki, elə ilk görüşdən hər iki tərəf bir yerdə olmağın mənasızlığını başa düşsün və sülh yolu ilə ayrılsın.Ancaq o da var ki, İlan ili iki qəribə - “təkliyə alışmış” adamı bir-birinə elə bağlaya bilər ki, ömür boyu onları heç nə ilə ayırmaq olmaz. Buyurun, özünüz sınaqdan keçirin və əmin olun!

İlan ilində biz sadə, adi insanlar pulla mümkün qədər ehtiyatlı olmalıyıq. Axı, ilin sahibi riski sevir. Bu il əmlak, səhm, avtomobil və enerji daşıyıcıları bazarında gözlənilməz sıçrayış və enmələr ola bilər. Çalışın ki, bütün iri alış-verişləri ya başa çatmaqda olan Əjdaha ilində edin, ya da 2014-cü ilə - At ilinə saxlayın. Xırda işlərlə bağlı xərcləri, yəqin ki, nəzərə almamaq olar.

İlan ilində daha çox Dovşan ilində doğulanlar ehtiyatlı olmalıdırlar. İlan sizin əbədi antipodunuzdur. Ona görə də bir il susun, vacib işlərinizi dönə-dönə götür-qoy edin, xərclərinizi dəfələrlə hesablayın, sağlamlığınızı qoruyun və idmanın ekstremal növlərindən uzaq olun.

Əvəzində Buğa və Xoruzlar xoşbəxt olacaqlar. Siz bütün ili etibarlı müdafiə altında olacaqsınız, ona görə də cəsarətlə sevin, pul qazanın, digər işlərinizi görün, bir sözlə, kefiniz istəyən kimi yaşayın.

Yeni il ənənələri

Əziz oxucu, yəqin ki, soruşa bilərsən: Yeni ili qeyd etmək ənənəsi harada və nə vaxt meydana gəlib? Bu barədə oxuyub öyrəndiklərimizi sizinlə paylaşmaq qərarına gəlmişik. Gəlin, lap əvvəldən başlayaq. Belə fərziyyələr var ki, Yeni il bayramı ilk dəfə 5 min il bundan əvvəl Mesopotamiyada qeyd edilib. Bu qədim ölkədə şumer, babil, assur kimi mədəniyyət mərkəzləri yaranmışdı. Mesopotamiyada əkin işləri martın sonunda, Dəclə və Fərat çaylarında su artandan sonra başlanırdı. Bu hadisə 12 gün ərzində təntənəli yürüşlərlə, şənliklərlə qeyd edilirdi. Qədim yəhudilər Yeni ilin bayram edilməsini babillilərdən, yunanlar isə yəhudilərdən öyrənmiş, Qərbi Avropaya da bu ənənə yunanlardan keçmişdir. Qədim romalılar hələ bizim eradan əvvəl Yeni il gecələrində səhərə qədər şənlik edir, tanış və dostlarına xoşbəxtlik diləyirdilər. Arxeoloqlar qədim Misir piramidalarında qazıntı işləri zamanı üzərində “Yeni ilin başlanğıcı” sözü yazılmış qab tapmışdılar. Qədim Misirdə Yeni il Nil çayı daşan zaman (təqribən sentyabrın axırında) bayram edilirdi. Nilin daşması çox mühüm hadisə hesab olunurdu. Ona görə ki, çayın daşması sayəsində susuz səhrada taxıl bitirdi. Yeni ildə tanrı Amonun, onun arvadının və oğlunun kiçik heykəllərini minnətdarlıq əlaməti olaraq qayığa qoyurdular. Qayıq Nil çayı boyu çal-çağırın müşayiəti ilə bir ay üzəndən sonra heykəlcikləri yenidən qaytarıb məbədə qoyurdular.

Romalılar imperator Yuli Sezarın yeni təqvimi tətbiq etməsinədək Yeni ili martın əvvəlində bayram edirdilər. Yuli Sezar eramızdan qabaq 45-ci ildə Misirdə olarkən misirlilərin təqvimi ilə tanış olmuşdu. Bu təqvim 365 gündən və 12 aydan ibarət idi. Salnaməçilər yazır ki, Yuli Sezar bu tanışlıqdan sonra dərhal yeni təqvim hazırlanması barədə əmr vermişdi.

Bu da bəllidir ki, qədim xalqlar Yeni il bayramını müxtəlif vaxtlarda qeyd edirdilər. Məsələn, qədim Yunanıstanda bayram ilin ən uzun gününə - 22 iyuna düşürdü. İngiltərədə isə bayram şənliklərinə baharın ilk günündə - martın 1-də başlayırdılar. Fransada Yeni ilin gəlişini Böyük İnqilab Günü, yəni Respublikanın yarandığı 22 sentyabrda bayram edirdilər.

I Pyotr 1699-cu ildə Avropa səyahətindən qayıdandan sonra Yeni ilin 1 yanvardan hesablanması barədə fərman imzalamışdı. İmperator Yeni il şərəfinə yolkalar bəzədilməsi göstərişini vermişdi. I Pyotr öz fərmanında, eyni zamanda, Yeni il günlərində sərxoş olaraq şillələşmə və yumruqlaşmanı qadağan etmişdi. Göstərilmişdi ki, bu xoşagəlməz işi başqa vaxtda da görmək olar. 31 dekabrda yır-yığış edən rus qızları mizin altını çox səylə ələk-vələk edir, buğda dəni axtarırdılar. Buğda dəni tapan qızlar sevinclərindən qışqırırdılar. Onlara elə gəlirdi ki, buğda dəni tapan tezliklə ərə gedəcək. Bundan başqa ərə getmək arzusunda olan qızlar gündə bir neçə dəfə təzə paltar geyirdilər ki, gənc oğlanların xoşuna gəlsinlər.

Bayram mərasimləri

Hər bir xalqın Yeni ili qarşılama ənənələri var. Məsələn, italyanlar Yeni ili bayram etməzdən öncə mənzillərindəki bütün köhnə əşyaları pəncərədən küçəyə tullayırlar. Köhnə əşyaların yerini təzə alınmış mebellər tutur.

Yaponlar hesab edirlər ki, Yeni ilin ilk saniyələrindən başlayaraq gülmək adama uğur gətirir. Yaponiyada Yeni il gecəsi 108 dəfə zəng çalmaq adəti də mövcuddur. Qədim inanclara görə, vurulan hər bir zəng insan qüsurlarından birini “öldürür”. Yaponlar hesab edirlər ki, insanın altı qüsuru olur: simiclik, axmaqlıq, qərəz, yelbeyinlik, qətiyyətsizlik, paxıllıq. Və bu qüsurların hər birinin 18 müxtəlif çaları mövcuddur. Yaponlar Yeni ildə öz yaxınlarına məhz bu qüsurlardan azad olmalarını arzulayırlar. 6-nı 18-ə vuranda 108 alınır. 108 rəqəmi və bu qədər zəng çalmaq ənənəsi də məhz buradan yaranıb.

Asiyanın ən böyük ölkəsi olan Çində də Yeni il bayramı qədimlərdən bəri böyük səs-küy, təmtəraq və atəşfəşanlıqla qeyd edilir. Çinlilər bununla ümid edirlər ki, Yeni ilin gəlişinə mane olmağa cəhd edən şər qüvvələri qovurlar. Avropalılardan fərqli olaraq çinlilər yolka bəzəmirlər, əvəzində bayram süfrələrinə narıngi və portağalla dolu məcməyilər düzürlər.

Yeni il bayramı polyak xalqının da sevimli bayramıdır. Polyaklar Şaxta babanı Silvestr Klaus adlandırırlar. Onların inancına görə, bu, həmin Silvestr adlı məşhur nağıl qəhrəmanıdır ki, Levifian adlı vəhşiyə qələbə çalaraq həmvətənlərini dəhşətli bəlalardan xilas edib.

1927-ci ildə Milad bayramı keçmiş SSRİ məkanında rəsmi bayram kimi ləğv olunmuşdu. 1936-cı ildən isə Yeni il təqvim ili kimi rəsmən qeyd edilir. O zaman keçmiş ittifaqda Yeni il iki gün ərzində bayram edilirdi. Rusiyanın indiki rəhbərliyi isə Yeni il tətillərini 5 günə çatdırıb ki, bundan da sadə camaat çox razı qalıb. Üstəlik ruslar 13 yanvarda “Köhnə Yeni ili” də qeyd etməkdən vaz keçmirlər.

Dünya xalqlarının bir çoxunda, xüsusən də Afrikada Yeni ilin qarşılanması gecəsi fit və çəpik çalmaq, hay-küy qoparmaq, tullanıb-düşmək, haray-həşir salmaq adət-ənənələri vardır. Yəqin ki, bu ənənələr bütpərəstlik zamanından mövcuddur. Qədim insanlar əcinnələri və digər şər qüvvələri qovmaq üçün bu üsullara əl atırdılar.

Bayramın əsas atributlarından biri - yolka!

Yeni ilin bayram edilməsinin ayrılmaz atributu Rusiyada, Qərbi Sibirdə, Şimali Amerikada və digər xristian ölkələrində, ümumiyyətlə, dünya dövlətlərinin çoxunda şüşə və plastik oyuncaqlarla, şamlarla və şirniyyatla bəzədilmiş yolkadır. Yolka bayram günlərində bir qayda olaraq mənzillərdə, yaxud paytaxt şəhərlədəki iri meydanlarda qurulur. Qeyd edək ki, bayram ərəfəsində ağacların bəzədilməsinin başlanğıcı tarixi fironların dövrünə təsadüf edir. Həmin vaxtlarda qədim Misir küçələrindəki palma ağaclarını bəzəyirdilər. Bizim eramızda Avropa ölkələrində Milad bayramı münasibətilə küknar ağaclarını alma, qoğal və şamlarla bəzəməyə başlamışdılar. Adamın bu gün heç inanmağı gəlmir ki, nə vaxtsa yolkanı təpəsi üstə qururdular. Bayram qurtarandan sonra uşaqlara ağacdakı meyvələri və şirniyyatı yığmağa icazə verirdilər.

Yolka qurmaq ənənəsinin başlanğıcı Almaniyadakı Reyn çayının sahillərindəki Elzas əyaləti ilə əlaqədardır. XVI əsrdə burada Milad yolkası qurmağa başlamışdılar. Bəzən də Milad ağacını tavandan başı aşağı asırdılar. Almaniyada Milad bayramında uşaqlar üçün mizlərin üstünə hədiyyələr də düzürdülər.

Almaniyada ilk əvvəllər yolkanı yalnız şəhərlərdə qururdular. 1820-ci ildə Praqada, XIX sonra isə Skandinaviya ölkələrində şəhər meydanlarında yolkalar qurulmuşdu. Yolka qurmaq adəti cəmiyyətin yüksək təbəqələrindən gəlirdi. Məsələn, İngiltərədə yolkanı 1760-cı ildə ilk dəfə olaraq kral III Georqun arvadı bəzəmişdi, sonralar isə kraliça Viktoriya özünün milliyyətcə alman olan əri Albert ilə Vindzor sarayında uşaqlar üçün yolka qurmuşdu. Rusiyada da qədimdən bayram yolkası bəzəməyi çox sevirlər. Əvvəllər yolka qurmaq ənənəsi burada da şəhərlərdə yaranmışdı, sonra kəndlərə də sirayət etmişdi. Əvvəl-əvvəl yolkanı kənd məktəblərində qururdular, sonralar kəndli evlərində də yolka qurmağa başlamışdılar. XIX əsrin alman mühacirləri yolka bəzəmək ənənəsini Amerikaya da aparıb çıxarmışdılar.

Yolka hətta müsəlman ölkələrinə də yayılmışdı. Məsələn, 1960-cı ildə Tehran və Mərakeş şəhərlərində yolka bəzəmək halları mövcud idi. İkinci Dünya müharibəsinədək Türkiyədə də yolka bəzəyirdilər. 1936-cı ildə Türkiyə hökuməti meşələrin qırılmasının qarşısını almaq məqsədilə yolka bəzəmək ənənəsinə qadağa qoymuşdu. Lakin sonralar bu qadağa aradan götürüldü.

Turistlər də Şaxta babanı çox sevirlər...

Bəllidir ki, Yeni il şənlikləri turistləri cəlb etmək üçün yaxşı fürsət hesab olunur. Buna görədir ki, bir çox ölkələr bayramın əsas rəmzlərindən olan Şaxta babaya “sahib çıxmağa” cəhd edirlər. Ən çox da şimal xalqları iddia edirlər ki, ilk Şaxta babalar məhz onların ölkəsində peyda olub.

Məsələn, finlər bütün dünyaya car çəkirlər ki, Santa Klaus, yəni Şaxta baba onların həmvətənidir. Onların inanclarına görə, Santa Klaus Finlandiyanın qütb dairəsinə yaxın ərazilərdəki hündür küknar ağacları ilə əhatə olunan, bəmbəyaz qardan “ağ libas” geyinmiş Laplandiya adlanan möcüzəli bir yerdə yaşayır. Finlər düşünürlər ki, Santa Klaus hər il dünya ölkələrinə səyahətini məhz Laplandiyadan başlayır.

Finlandiyada Yeni il şənlikləri dekabrın 25-dən, yəni Milad bayramı günündən başlanır. Dekabrın 31-i, Yeni il axşamı isə ölkə paytaxtı Helsinkidə nağıl və əsatir qəhrəmanlarının obrazlarının libaslarını geyinmiş həvəskar aktyorlar teatr məzhəkələri oynayırlar. Həmin gecə hədiyyə dolu xurcunu ilə Santa Klaus şimal maralları qoşulmuş xizəkdə Helsinkinin mərkəzi meydanına təşrif buyurur. Meydanda dərhal alqış səsləri eşidilir, şən mahnı sədaları ətrafa yayılır. Bayram günlərində dünyaınn hər yerindən turistlər Finlandiyaya - Santa Klausun vətəninə həqiqətən çox gəlirlər.

Yeni ili Laplandiyada keçirən əcnəbi qonaqlar etiraf edirlər ki, burada bayram etməyin ayrı səfası var! Özünüzü bir anlığa rəngbərəng oyuncaqlar bərq vuran Yeni il yolkasının başına dolaşan uşaqların, övladlarına baxıb sevinən gənc ata-anaların və bir-birini sevən gənclərin yanında hiss edin. Göydən isə iri, yupyumru qar dənələri ələnir. Heç kəs soyuğu, şaxtanı vecinə almır. Hamı gülür, sevinir. Romantik səhnədir, deyilmi?

Yeni il günlərində ənənəvi turist ölkəsi olan Fransa həmişəkindən də çox qonaq-qaralı olur. Turistlər Parisdə Eyfel qülləsinin ətrafında keçirilən bayram atəşfəşanlığını müşahidə etməyi lap çox sevirlər. Fransada Şaxta babanı Noel ata adlandırırlar. Noel ata bayram günlərində uşaqlara çoxlu hədiyyələr paylayır ki, uşaqlar da onun şəninə gözəl şeirlər deyir, şən mahnılar oxuyurlar.

Fransızlar bayram günlərində çox səxavətli olurlar. Onlar belə günlərdə turistləri həvəslə məşhur fransız şərabına qonaq edirlər. Bəllidir ki, Fransa şərab ölkəsidir, şərabının dadına isə söz ola bilməz. Turistlər təbii ki, vətənlərinə qayıdanda fransızların onları şəraba qonaq etmələri barədə fəxrlə söz açırlar.

Bütün arzularınız çin olsun!

Hər yeni il gələcəyə açılan yoldur, həm də bir körpüdür. Bayram özü ilə yeni arzular, yeni ümidlər gətirir. İnsan arzuları isə bitib-tükənməzdir. Hər kəs bayram günlərində doğmalarına ən xoş arzu və təbriklərini çatdırmağa çalışır. Axı hər bir xoş sözün, ürəkdən deyilmiş təbrikin ecazkar təsir gücü var. Elə bayramlar da insanları sevindirmək üçündür! Belə bir deyim var ki, Yeni ili hansı ovqatla başlasan, bütün ili həmin ovqatla da başa vuracaqsan. Biz də oxucularımıza, bütün xalqımıza bu gözəl bayrama xoş əhval-ruhiyyədə başlamağı, bütün arzularının çin olmasını diləyirik. Qoy 2013-cü il hər birinizin həyatında ən uğurlu illərdən biri olsun.

Xalq qəzeti.- 2013.- 1 yanvar.- S. 7.