Cəbhə xətti yaxın olsa da...

Söhbət son illər Füzuli rayonunda sosial-iqtisadi sahədə əldə edilmiş böyük uğurlardan gedir

...İlin bu çağlarında adamın ürəyi təbiət istəyir. Təmiz havaya çıxmaqdan, dağlara-dərələrə doyunca baxmaqdan, qollarını geniş açıb çölləri qucaqlamaqdan, Günəşə doğru boylanıb çiçək açan ağaclara doyunca tamaşa etməkdən nə göz doyur, nə də könül. Belkə, elə ona görə də Füzuliyə bu dəfəki səfərimizi kənddən başladıq.

İnanmaq olmur ki, geniş asfalt yol kiçik təpələrin arasında itir. Uzaqlarda bu çölləri üzük qaşı kimi dövrəyə alan dağlar görünür. Əvvəllər bu yol o dağların zirvəsinə qədər uzanırdı. İndi qarşıdakı yollar bağlıdır... Bu bahar günlərində isə Horadizdən çıxıb üzü Ərgünəşə tərəf gedəndə, nədənsə, mənə elə gəldi ki, indi dağlar lap yaxındadır, hətta əl uzatsan çatar...

Qəlbimi bürüyən belə xoş duyğularla Füzulinin cəbhə xəttinə ən yaxın kəndlərinin birinə – Alıxanlıya gəlirik. Yol yoldaşım – rayonda çıxan “Qayıdış” qəzetinin baş redaktoru Məcnun Namazəliyev bu yerlərin hər qarışına yaxşı bələddir. Maşından düşən kimi ensiz kənd yolu ilə geniş sahələrə doğru addımladı. Bizi Balaxan Məmmədov qarşıladı. Salamlaşdıq:

– Bərəkətli olsun, əkinçi qardaş!

– Xoş gəldiniz.

– Deyirlər, əsl təsərrüfat ilidir...

– Elədir, havalar hələlik əkin-biçin üçün əlverişli keçir.

– Deməli, məhsul bol olacaq.

– İnşallah, evimizdə taxılımız, təknəmizdə çörəyimiz nə qədər çox olsa, ürəyimiz bir o qədər qutlu, dizimiz bir o qədər təpərli olar.

Taxıl zəmilərini iki yerə bölən kiçik arxın yanında, söyüd ağacının kölgəsində dayanmışıq. Sahələr adamın üzünə gülür. Arx boyu alışıb yanan lalələr, sarı, çəhrayı çiçəklər əlvan xalını xatırladır.

Alıxanlı Füzulinin cəbhə xəttində ən təhlükəli kəndlərindən biridir. Elə yerlər var ki, təmas xətti 100 metrlikdən keçir. Əkin-biçin yerləri, örüş sahələri düşmənlə üz-üzədir. Erməni tərəfi elə bir gün olmur ki, atəşkəs rejimini pozmasın, dinc əhaliyə güllə atmasın. Ancaq bu, yerli əhalini qorxutmur, onların əlini işdən soyutmur. Atəşkəs dövründə bu kənddən ölənlər, yaralananlar olsa da, alıxanlılar doğulub-böyüdükləri ata-baba torpaqlarına daha möhkəm bağlanır, əkin-biçin aparır, özlərinə gün-güzaran qurur, sabaha dərin inam və ümidlə baxırlar.

– Ötən gecə atışma səsi gəlirdi - Məcnun müəllim sınayıcı nəzərlərlə Balaxana tərəf baxdı.

O isə kölgəsində dayandığımız söyüd ağacındakı güllə yerlərini göstərdi: - Səhərə yaxın başladılar, üç saat davam etdi. Əslində, təhlükə hər gün var. Düşmənə bel bağlamaq, etibar etmək olmaz. Namərd elə namərddir. Ancaq bu, bizim əlimizi-qolumuzu soyuda bilməz. Çörəyimiz, dolanışığımız bu çöllərdən çıxır. Taxılımızı da, tərəvəzimizi də, ətimizi də, yağımızı da özümüz istehsal edirik.

Düşmənin, necə deyərlər, ikiaddımlığında, cəbhə xəttində gördüyümüz, şahidi olduğumuz daha bir maraqlı cəhəd barədə: indi bu yerlərdə, bir qarış da olsun, boş yer yoxdur, bütün sahələr əkin altındadır. Balaxan kişinin dediyi kimi, müharibə, torpaq itkisi, elə bil ki, adamlara doğma yerlərə daha möhkəm tellərlə bağlayıb. Onun qədir-qiymətini həmişəkilərdən daha yaxşı bilir, daha möhkəm qoruyurlar. Doğrudan da, torpağı qorumasan əkib-becərməyə, əkib-becərməsən də qorumağa dəyməz. Kaş, bu müqəddəs həqiqəti heç vaxt unutmayaq.

Vaqif Hacıyev də Alıxanlı kəndində yaşayır. Rayonun qabaqcıl fermerlərindən hesab olunur. Bu, heç də təsadüfü deyil. Neçə ildir ki, dalbadal yüksək nəticələr əldə edir. Düzdür, o öz kiçik təsərrüfatında tərəvəz də yetişdirir, mal-qara da saxlayır, meyvə də yetişdirir. Ancaq Vaqifin əsas uğurları taxılçılıq sahəsindədir.

Builki göstəricilərlə maraqlandıq. Bildirdi ki, son illər ölkə Prezidentinin taxılçılığa diqqət və qayğısının artması bu sahənin surətli infişafına böyük təsir göstərmişdir. Elə ona görə də taxıl əkini sahələrini xeyli genişləndirmişik. İndi bizim fermer təsərrüfatımızın üzvləri öz istehsalı ilə illik taxıl ehtiyacını ödəyə bilmirlər. Məsələn, cari ildə biz əkin sahələrini 100 hektara çatdırmışıq. Sahələrin hazırkı vəziyyəti yaxşıdır. Əkin də, becərmə də, ziyanvericilərə qarşı mübarizə tədbirləri də vaxtında və kefiyyətlə aparılmışdır. İnanırıq ki, builki məhsul əvvəlkindən də çox olacaqdır.

Araz Dilağarda kəndi. Rayonun qabaqcıl fermerlərindən olan Nurəddin Həsənov bu kənddə yaşayır. Hansı sahəyə baş çəkdiksə tanış mənzərənin şahidi olduq. Bir qarış da olsun əkilməmiş yer görmədik. Öyrəndik ki, Nurəddin Həsənov uzun illər təsərrüfatda çalışıb. İndi fermerdir. Söhbət taxıçılıqdan, yüksək məhsul götürməyin sirlərindən düşəndə müsahibimiz dedi:

– Qarabağ torpaqlarının hər qarışı qızıldır, əsas məsələ işə münasibət, aqrotexniki tələblərin vaxtında və kefiyyətlə yerinə yetirilməsidir. Son illər bizdə məhsuldarlıq sürətlə artır. Ona görə də ümumi məhsul istehsalı çoxalır. İllik ehtiyacımızı ödəyəndən sonra artığını bazara çıxardırıq. Demək istəyirəm ki, bugün bol taxıl – bol çörək, həm də xoş gün-güzaran, firavan həyat deməkdir.

Taxılçılıqdan danışarkən biz məsələyə də öz münasibətimi bildirmək istəyirəm. Bu da ölkə Prezidenti İlham Əliyevin kənd əməkçilərinə göstərdiyi gündəlik diqqət və qayğısıdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, dövlət qayğısı, güzəştli şərtlər olmasa, kənd təsərrüfatı məhsullarını artırmaq, xüsusilə taxılçılığı inkişaf etdirmək mümkün deyil. Onu da əlavə edirəm ki, ökə başçısının bu istiqamətdə imzaladığı fərman və sərəncamlar, verdiyi göstəriş və tövsiyyələr cəbhə xəttində yaşayan kənd əkinçiləri üçün ikiqat vacibdir.

Aydın Hüseynov “Elit” toxumçuluq təsərrüfatının rəhbəridir. Haramı düzü boyunca uzanan taxıl sahələri bol məhsuldan xəbər verir. “Elit” haqlı olaraq rayonda qabaqcıl təcrübə məktəbi hesab olunur. Söhbət zamanı Aydın Hüseynov bildirdi:

– Bol məhsul həm də yüksək toxumdan asılıdır. Yüksək məhsuldarlıqlı toxum növləri isə toxumçuluq təsərrüfatlarında yetişdirilir. Ona görə də burada ciddi intizam və tələbkarlıq var. Göründüyü kimi, sahələrimiz üzə gülür, yüksək məhsuldarlıqdan xəbər verir. Bu il əkin sahələrini xeyli genişləndirmişik. 300 hektarda taxıl yetişdiririk. Mütəxəssislərin, təcrübəli təsərrüfatçıların hesablamalarına görə, sahələrə aqrotexniki qulluq axıra qədər bu cür davam etsə, hər hektarın məhsuldarlığı orta hesabla 55 – 60 sentner olacaqdır. Bu isə ötən ildəkindən xeyli artıqdır.

İndi taxıl sahələrində suvarma tədbirlərinin ən qızğın çağıdır. Bu isə rayon suvarma sistemləri idarəsinin kollektivindən ciddi intizam və dəqiqlik tələb edir. Kənd əməkçiləri əkdikləri sahənin eyni vaxtda, gecikmədən suvarılmasını tələb edirlər. Digər tərəfdən, eyni sahədə müxtəlif bitkilər əkilib. Fermerlərə bağlanmış müqavilələrə vaxtında əməl olunmalıdır.

Füzuli Rayon Suvarma Sistemləri İdarəsinin rəisi Əhməd Əsgərov bu haqlı tələb barədə danışarkən dedi:

– Ona nail olmaqla çalışırıq ki, ilboyu gərgin əziyyət çəkib məhsul yetişdirən kənd əməkçiləri sudan korluq çəkməsin. Bunun üçün idarəmizin kifayət qədər canlı qüvvəsi və maşın-mexanizmi var. Əsas məsələ həmin qüvvədən səmərəli istifadə etməkdən, fermerlərlə bağlanmış müqavilələri vaxtında yerinə yetirməkdən ibarətdir. İndiyə qədər heç bir narazılıq baş verməmişdir. Sevinirik ki, kənd təsərrüfatı məhsulları bolluğunda bizim də layiqli payımız var.

Biz Aqrolizinqin Füzuli rayon filialında da olduq. Maşın-mexanizmin mösümə hazırlığı barədə sualımıza filialın rəisi Fəttah Heydərov belə cavab verdi:

– Əkindən, səpindən tutmuş biçinə qədər kənd adamlarının, fermer və sahibkarların yanındayıq. Filialımızda hər cür maşın-mexanizm var. Onu da deyim ki, cari mövsümə xeyli taxılyığan kombayn almışıq. Yeni, müasir texnikanın alınması məsələnin, necə deyərlər, birinci tərəfidir. Əsas məsələ həm də həmin maşın-mexanizmdən düzgün baş çıxaran mütəxəssislərin hazırlanmasıdır. Biz bu barədə də vaxtında lazımi tədbirlər görürük. Bu il 10 nəfər belə gənc müvafiq kurslardan keçmişdir. Bir sözlə, cari ilin kənd təsərrüfatı məhsullarını, o cümələn taxılı vaxtında və kefiyyətlə yığmaq üçün hər cür imkan və şəraitimiz var.

Son illər Füzuli rayonunda kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalı sahəsində əldə edilmiş iqtisadi göstəricilərin, fakt və rəqəmlərin müqayisəli təhlili, yerlərdə işin təşkili, şahidi olduqlarımız, fermer və kənd adamları ilə görüş və söhbətlərimiz belə deməyə tam əsas verir ki, aqrar sahədə də əsaslı irəliləyiş əldə edilmiş, dinamik inkişaf təmin olunmuşdur. Yeri gəlmişkən, bəzi xarakterik rəqəmləri bir daha yada salaq. Təkcə ötən il rayon üzrə 111 min tondan çox taxıl istehsal edilmişdir. Başqa sözlə desək, son üç ildə rayonda ümumi taxıl istehsalı 60 min tondan çox olmuşdur. Cari ildə həmin göstəricilərin daha da artırılması nəzərdə tutulur.

Heyvandarlıq məhsulları istehsalı da dinamik inkişaf etdirilir. Hazırda rayonda 31647 baş qaramal, 118300 baş qoyun-quzu, 330 min baş ev quşları vardır. Ötən il 4236 ton ət, 17394 ton süd, 6,5 milyon ədəd yumurta, 151 ton yun istehsal edilmişdir. Bunlar isə öz növbəsində əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə xeyli çoxdur. Keçən il 1620 ton kartof, 10550 ton bostan-tərəvəz məhsulları, 40 min ton çuğundur, 327 ton pambıq, 1160 ton meyvə, 500 ton üzüm, 819 ton qarğıdalı, 145 ton günəbaxan və başqa məhsullar əldə edilmiş, nəticələr xeyli yaxşılaşmışdır.

Rayonda sahibkarlığın inkişafına ciddi fikir verilir. Son 2 ildə iş adamlarına yaradılmış şərait nəticəsində Əhmədbəyli kəndi ərazisində 5 min ton kənd təsərrüfatı məhsulları saxlayan soyuducu anbar kompleksi, ildə 2,5 –3 min ton quş əti istehsal edən “Qarabağ-Broyler” MMC fəaliyyətə başlamışdır. Ölkə başçısının tapşırıqlarına uyğun olaraq, iş adamları rayonun Haramı adlanan hissəsində 5000 baş ətlik və südlük heyvandarlıq kompleksinin və sutkada 10 ton süd qəbul edəcək zavodun tikintisinə başlamışlar.

Üçüncü Zobucuq qəsəbəsində gündə 40 ton çörək-un məmulatları istehsal edən zavodun yaxınlarda istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Dövlət Proqramına uyğun olaraq, içməli və suvarma suyuna ehtiyac olan 10 yaşayış məntəqəsində 20 artezian quyusu istismara verilmişdir. Bu il və gələn il əlavə 36 artezian quyusu qazılacaq və su ilə bağlı problem əsasən aradan qaldırılacaqdır.

Prezident İlham Əliyevin tapşırıqlarına və Dövlət Proqramına uyğun olaraq, rayona təbii qaz çəkilişi surətlə davam etdirilir. İndiyədək 24 yaşayış məntəqəsində 9 minədək abonent təbii qazdan istifadə edir. Bu il avqust və sentyabr aylarından rayonun 39 yaşayış məntəqəsinin hamısında əhali təbii qazdan istifadə edəcəkdir.

Ölkə başçısının 2011-ci il 13 iyun tarixli sərəncamına uyğun olaraq, rayonun 11 yaşayış məntəqəsini birləşdirən 33 kilometrilik tam yararsız vəziyyətdə olan yollar əsaslı bərpa olunmuşdur. Hazırda həmin yollardan 25 min nəfər əhali istifadə edir. 13 yaşayış məntəqəsini, Qarabağ - Əhmədbəyli – Böyük Bəhmənli - Kərimbəyli - Arayatılı -Qazaxlar – Mirzənağılı kəndlərinin yararsız vəziyyətdə olan 34,6 kilometrlik yolları bərpa olunur. Hələlik 13 kilometr yol təmir edilmişdir. Yaxın vaxtlarda qalan yollar da bərpa olunacaqdır. Həmin yaşayış məntəqələrinin 16 min nəfərlik əhalisi diqqət və qayğıya görə ölkə başçısına minnətdardırlar.

Dövlət Proqramında nəzərdə tutulmuş XIII əsr Şeyx Babı türbəsində bərpa və tədqiqat işləri aparılır. Qazıntılar zamanı müəyyən olunmuşdur ki, həmin ərazidə vaxtilə yeraltı şəhər olmuşdur. Təbii ki, arxeoloji işlər davam etdiriləcəkdir və rayonun gələcəkdə turizm məskəni kimi məşhurlaşmaq imkanı da olacaqdır.

Rayonda təhsil və səhiyyənin inkişafı da diqqət mərkəzindədir. Dövlət Proqramının qəbul olunduğu dövrdən keçən beş ildə Horadiz şəhərində və altı kənddə orta məktəb binaları tikilərək istifadəyə verilmişdir. Hazırda Qazaxlar kəndində tam orta məktəb, Əhmədbəyli kəndində musiqi təmayüllü gimnaziya binaları tikilir. İstifadəyə verilmiş Müalicə-Diaqnostika Mərkəzi, İdman Kompleksi, Muğam Mərkəzi Füzuli və ətraf rayonların sakinlərinin istifadəsindədir.

Əlbəttə, rayonda inkişaf və irəliləyişin coğrafiyası genişdir. İqtisadi, sosial və mədəni məsələlər kompleks şəkildə həll edilir, genişmiqyaslı tikinti-abadlıq və quruculuq işləri aparılır. Cəsarətlə demək olar ki, bu gün Horadiz respublikanın abad, və yaraşıqlı sahələrindən biridir. Son illər burada onlarca yeni ictimai və sosial təyinatlı bina tikilmiş, yeni prospekt və küçələr salınmış, yollar, səkilər çəkilmiş, yaşıllıq zolaqları yaradılmışdır.

İndi Horadiz başdan-başa güllər, çiçəklər və bulaqlar şəhərinə çevrilmişdir. Son üç ildə tikilib istifadəyə verilən bəzi obyektlərin adlarını sadalamaq yerinə düşərdi: Heydər Əliyev Mərkəzi, Heydər Əliyev Parkı, YAP rayon təşkilatı üçün inzibati bina, Gənclər Mərkəzi, Mədəniyyət Sarayı, Şahmat məktəbi, 240 yerlik orta məktəb və s. Bundan başqa, 25 meqavat gücündə su elektrik stansiyası tikilmiş, Horadiz şəhərinin bütün küçə və prospektləri yenidən, müasir üslubda bərpa edilmişdir.

Hazırda rayonda tikinti-abadlıq və quruculuq işləri daha da genişlənmiş, inkişaf və yüksəliş dinamik xarakter almışdır. Füzuliyə son səfərimiz zamanı bir daha bunun şahidi olduq. Yaxın vaxtlarda Horadiz şəhərində ümumi ərazisi 8 hektar olan Bayraq Meydanı, Milli Qəhrəmanlar Parkı, 31 Mart soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə abidə, Şəhidlərin Xatirə Kompleksi, Ağsaqqallar evi, Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi və s. istifadəyə veriləcəkdir. Şəhərdə işğal zamanı dağıdılmış və yandırılmış 227, Alıxanlı kəndində 50 evin bərpası sürətlə davam etdirilir. “Hər adama bir qızılgül əkək” təşəbbüsü geniş yayılmışdır. Nəticədə, indiyədək 120 min gül kolu, 20 mindən çox həmişəyaşıl ağaclar əkilmişdir.

Bir sözlə, bugün Füzulidə yaradıcı və təşəbbüskar ab-hava, sağlam mənəvi-psixoloji mühit mövcudur. Rayonda həyatın axarı gurdur, adamlar həvəslə qurur-yaradır, sabaha dərin inam və ümidlə baxırlar. Adamlar ata-babalarının müqəddəs ruhu dolanan torpaqlarımızın yağı düşməndən, nəhayət, azad olunacağına möhkəm inanırlar. Onlara bu inam və ümidi verən isə Prezident İlham Əliyevin apardığı qətiyyətli daxili və xarici siyasət xəttidir.

Ziyəddin SULTANOV

Xalq qəzeti.- 2014.- 13 aprel.- S. 6.