Əfsanələr, möcüzələr və hikmətlər

ölkəsinə səfər təəssüratları

“Yazıçı-publisist Afət Sadıqoğlunun 2009-cu ildə Azərbaycan və ingilis dillərində nəşr olunmuş “Azərbaycan - Hindistan əlaqələri” kitabında tarixi bağlarımız və mövcud münasibətlərimiz oxuculara maraqlı şəkildə, əhatəli formada təqdim edilmişdir. 2010-cu ildə səfirliyimizin təşəbbüsü və Hindistan Mədəni Əlaqələr Şurasının dəvəti ilə Hindistanda olmuş Afət Sadıqoğlu bu günlərdə səyahət və yol qeydləri əsasında “Hindistan dünyası” adlı növbəti kitabını ərsəyə gətirmişdir.

Müəllif kitabın “Hindistana səfər”, “Ölkənin yeniləşən paytaxtı”, “Xarici İşlər Nazirliyində”, “Mədəni Əlaqələr Şurasında”, “Tarixi və mədəni abidələr”, “Darçilinq, Assam, Nilqiri...çayları”, “Memarlığın mirvarisi Tac - Mahal”, “Avropa şəhərlərinə oxşayan Banqalor”, “Hindistan iqtisadiyyatı”, “Bura Bombeydir...” və digər bölmələrində iki ölkə arasında diplomatik, mədəni, iqtisadi və dostluq münasibətlərinin genişləndirilməsi, Hindistanın tarix və mədəniyyət abidələrinin dünya şöhrəti, ölkənin inkişafı və modernləşdirilməsi, xüsusilə, bugünkü həyatını dostluq hissləri və məhəbbət duyğuları ilə qələmə almışdır”.

Bu sətirlər Hindistanın Azərbaycandakı səfiri, doktor Vinod Kumarın “Xalq qəzeti”nin baş redaktorunun müavini, əməkdar mədəniyyət işçisi Afət Sadıqoğlunun “Elm və təhsil” nəşriyyatında yenicə nəşr olunmuş “Hindistan dünyası” kitabına yazdığı “Ön söz”dən götürülmüşdür. Dost ölkənin diplomatı yazır ki, Azərbaycan və Hindistan arasında iqtisadi, ticarət, ədəbi və mədəni əlaqələrin tarixi eramızdan əvvəllərə gedib çıxır. Buna görə də xalqlarımızın tarixi köklərindəki oxşar cəhətlər, bir-birinə bənzər adət və ənənələr , bənzər mədəniyyət izləri bu günümüzədək gəlib çatmışdır. Elə müəllifin özü də təəssüratlarının bir neçə yerində bu qənaətə gəlir. Məsələn, “Hindistan milli muzeyi” adlı hissədə (səh. 41) oxuyuruq: “Taxıl, düyü istehsalında işlədilən alətlər, keramik əşyalar, şahmat isə bizim eradan əvvələ aid edilir. Burada saxlanılan şahmatı görəndə qədim dövlətçilik ənənələrinə malik Hindistanın dünya mədəniyyətinə bəxş etdiyi onluq say sistemi və şahmat oyunu haqqında ölkəmizdə eşitdiklərim yadıma düşür, bir də bu əşyaların oxşarlarını Azərbaycanın tarix və mədəniyyət muzeylərində gördüyümü xatırlayıram. Məlum olur ki, hələ eramızdan əvvəl Azərbaycanın Hindistanla ticarət əlaqələri varmış”.

Kitabda azərbaycanlı oxucu üçün maraqlı olan məqamlar istənilən qədərdir. Məsələn, “Mədəni Əlaqələr Şurasında” adlı hissədə oxuyuruq ki, bu qurumun baş direktorunun müavini Acit Qupte Azərbaycan haqqında ürək dolusu səmimiyyətlə söz açır: “Siz bilirsinizmi ki, vaxtilə Kəlküttədə bir azərbaycanlı neftçi olub. O, Hindistanda neft tapıb... İndi Kəlküttədə “Hindistan neftinin atası” kimi tanınan həmin neftçinin abidəsi var”. Yaxud, cənab Quptenin Kəşmirdə yaşayan azərbaycanlılar barədə söz açması, tipik Hindistan yeməyi kimi təqdim etdiyi quzu kababını eynilə bizim kimi “kabab” adlandırması maraqlı faktlar idi. Yeri gəlmişkən, hindlilər də dünya, dost, kitab sözlərini və bundan başqa yüzlərlə sözü eynilə bizim dildəki kimi işlədirlərmiş. Bu isə xalqlarımızın qədim əlaqələri barədə deyilənləri təsdiq edirdi.

İndira Qandi muzeyi, bu muzeydəki Mahatma Qandi guşəsi, Birinci Dünya müharibəsi illərində həlak olmuş çoxsaylı hind əsgərlərinin xatirəsinə ucaldılmış “Hindistan qapısı”, Caypurdakı Amber qala-sarayı, ölkənin ən uca qüllələrindən olan “Qütb” minarə kompleksi barədə ilk dəfə məhz bu kitabda oxuyurduq. Daha bir maraqlı fakt. Dünyanın hər yerinə keyfiyyətli Hindistan çayı göndərən hindlilərin çayın tərkibindəki insan orqanizminə zərərli olan maddələri yox etmək məqsədiylə ona mütləq süd qarışdıraraq içdiklərini də elə “Hindistan dünyası”nda oxuduq. “Meşələrin qoynunda institut” adlı yazıda - söhbət Mumbaydakı Film, Televiziya, Animasiya və Media İncəsənəti İnstitutundan gedir - Hindistan təhsilinin bəzi spesifik məqamlarına toxunulur ki, bu da azərbaycanlı oxucular üçün kifayət qədər maraqlıdır. Bundan başqa, elə həmin yazıda Mumbayın timsalında Hindistanın milli və dini tolerantlığını göstərən çoxsaylı faktlara müraciət edilir.

Bir sözlə, müəllifin Hindistan mövzusunda qələmə aldığı ikinci kitabı ölkələrarası dostluq münasibətlərinə yaradıcı bir insanın verə biləcəyi ən yaxşı töhfələrdən biridir. Azərbaycan - Hindistan diplomatik əlaqələrinin 20 illiyinə həsr olunmuş bu kitabın elmi redaktoru AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, tarix elmləri doktoru Abbas Seyidov, redaktoru isə filologiya üzrə elmlər doktoru Nəriman Seyidəliyevdir. Müəllif kitabı hazırlayarkən Səbinə Mütəllimova və Aytən Tanrıverdiyevanın rus və ingilis dillərindən tərcümə etdikləri materiallardan da bəhrələnmişdir.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ

Xalq qəzeti.- 2014.- 6 iyul.- S.7.