“Kitabxanaşünaslığın
tarixi
və
metodoloğiyası”
Bugünlərdə görkəmli kitabxanaşünas, professor Abuzər Xələfovun elmi ictimaiyyətə təqdim etdiyi “Kitabxanaşünaslığın tarixi və metodologiyası” kitabı sahə elmini zənginləşdirən fundamental əsər kimi çoxillik tədqiqatların nəticəsidir.
Elmi dəyərinə görə bu əsəri təkcə müəllifin deyil, bütövlükdə, Azərbaycan
kitabxanaşünaslığının ciddi
uğuru saymaq olar. Milli kitabxanaşünaslığın elmi
əsasını qoymuş, ölkəmizdə
ilk kitabxanaçılıq-informasiya
fakültəsinin yaradıcısı olmuş
alim 60 ildən artıq elmi-
pedaqoji fəaliyyəti müddətində
35-dən çox kitab,
500-dən yuxarı elmi məqalə nəşr
etdirmişdir. Əməkdar elm xadimi və əməkdar
mədəniyyət işçisi, BMT yanında Beynəlxalq
İnformasiyalaşdırma Akademiyasının akademiki,
tarix elmləri doktoru,
professor Abuzər Xələfov yeni əsərində beşminillik
yazı-kitab tarixini əhatə etmiş, çoxsaylı elmi
mənbələr əsasında
kitabxanaşünaslığın təkamülünü təsnif
və təhlil etmişdir.
Alim çoxsaylı tarixi
nümunələr əsasında sübut
edir ki, insanın dünyaya gəlməsi və layiqli
vətəndaş olmasında ananın rolunu
mədəni insan cəmiyyətinin
formalaşması və inkişaf etməsi
prosesində kitabxanalar davam
etdirir. Mühüm sosial funksiyaları həyata keçirən kitabxanalar elmi-texniki tərəqqinin
sürətlənməsində, iqtisadi, siyasi və mədəni inkişafda
yaxından iştirak edir.
Odur ki, kitab və kitabxanaların köməyi ilə
müstəqil dövlətimizin əsas ideyalarının həyata
keçirilməsi, azərbaycançılığın xalq kütlələri arasında
yayılması üçün fəal iş aparılmalıdır. Kitabda
professor A.Xələfov “Kitabxana
işi dövrlə, zamanla
ayaqlaşmalı, həmişə canlı və dinamik olmalıdır” tezisini
irəli sürmüş və bununla bağlı məsələləri təhlil
etmişdir.
Əsər altı fəsildən
ibarətdir. Alim kitabxanaşünaslığın həm tarixi, həm də metodoloji
məsələlərində təkamülə, təcrübəyə
əsaslanmış, kitabın, ictimai mütaliənin,
kitabxananın forma və texnoloji
proseslərinin dəyişməsi zamanı onun
mahiyyətinin qorunub-saxlanmasını elmi
baxımdan şərh etmişdir. Kitabda kitabxanaşünaslığın
ümumnəzəri və metodoloji problemləri
və tədqiqat üsulları, kitabxanaların sosial funksiyaları və tarixi,
cəmiyyətin intellektual
inkişanfında, insanların mədəni-mənəvi tərbiyəsində,
təhsil prosesində kitabxanaların rolu geniş açıqlanmışdır.
Kitabxanaşünaslığın elmlər sistemində yeri və digər elmlərlə
qarşılıqlı əlaqələri, konseptual
məsələləri də tədqiqatda öz
əksini tapmışdır.
Müstəqil
Azərbaycanda kitabxana-informasiya fəaliyyətinin
strateji istiqamətləri, kitabxana
işinin informasiya cəmiyyətinin
vəzifələrinə uyğun şəkildə
yeniləşməsi, kitabxana-informasiya
mütəxəssisinin yeni peşə
keyfiyyətləri və s. kimi aktual məsələləri
müəllif ətraflı şərh etməklə
yanaşı, həm də tarixi ənənəyə sadiq
qalmaq, milli dəyərləri
öyrənmək və yaymaq kimi funksiyaları kitabxanaların önəmli
vəzifəsi olaraq qeyd
edir.
Kitabda kitabxanalar müasir informasiya cəmiyyəti
şəraitində ümumi inkişafa təsir edən əsas elm mərkəzlərindən biri
kimi səciyyələndirilir. Alim əhaliyə
keyfiyyətli, nümunəvi, müasir kitabxana-informasiya xidmətinin təşkili
formalarını təklif edir, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının kitabxanaşünaslığa
inteqrasiya olunmasının zəruriliyini əsaslandırır,
müasir dövrdə kitabxana
işinin əsas inkişaf
istiqamətlərini müəyyənləşdirir.
Professor A.Xələfov dünya təcrübəsi
ilə yanaşı, müasir Azərbaycan
cəmiyyətində gedən sosial-mədəni proseslərlə
kitabxana işinin əlaqələndirilməsinə,
onun nəzəri əsaslarının, praktik yönlərinin ümumiləşdirilməsinə
də diqqət yetirir. Müəllif XX əsrdə
kitabxanaşünaslıq elminə böyük
töhfələr vermiş ABŞ alimi C.X.Şiranın dəyərli, fikirlərinə,
qiymətli əsərlərinə istinad
etməklə, oxucunu kitabxana
işinə qabaqcıl dünya
baxışı ilə tanış edir, elmi mülahizələrini qüvvətləndirir.
Görkəmli
kitabxanaşünasın növbəti kitabında da insanın şəxsiyyət kimi formalaşmasında kitabın böyük mədəni və tərbiyəvi
əhəmiyyəti, əlyazma və çap
kitablarının qorunub- saxlanmasında, nəsildən-nəslə
ötürülməsində, ömrünün
uzadılmasında, cəmiyyətin intellektual səviyyəsinin
yüksəldilməsində, eləcə də mürəkkəb
qlobal informasiya proseslərində
kitabxananın rolu və iştirakı bir daha vurğulanır.
Kitabın böyük kommunikativ
dəyəri, müasir dünyada
böyük əlaqələndirici rolu, bilik kapitalının
insan kapitalına çevrilməsində daşıdığı önəm
əsərdə yüksək qiymətləndirilir.
Kitabxanaşünaslıq və informatika elmləri arasında dərin elmi-praktiki əlaqələr də əsərdə
araşdırmaya cəlb edilmişdir. Alim bu proseslərin özəyində
kitabxanaların kompyuterləşdirilməsinin,
bütövlükdə,
informasiyalaşdırılmasının durduğunu
ön plana çəkmiş
və bu yeniləşməni kitabxana işinin gələcəyi
kimi dəyərləndirmişdir.
Kitabxanaçıların
böyük müəllimi Abuzər Xələfovun
“Kitabxanaşünaslığın tarixi
və metodoligiyası” adlı elm tutumlu və innovativ bilgilərlə
zəngin kitabı mütəxəsislərə,
kitabxanaçı tələbələrə və kitabsevərlərə
ustadın qiymətli hədiyyəsidir.
Azad Qurbanov,
BDU-nun kitabxanaçılıq-informasiya fakültəsinin dekanı, dosent
Pərviz Kazımi,
BDU-nun kitabxanaşünaslıq kafedrasının dosenti
Xalq
qəzeti.- 2014.- 6 iyun.- S.8.