Bakının baş planı hazırdır

Azərbaycan Respublikasının paytaxtı ildən- ilə genişlənir, yeni yaşayış massivləri, parklar və xiyabanlar salınır, infrastruktur yenilənir, bir sözlə, doğma Bakımız dünyanın ən gözəl şəhərləri ilə rəqabətə girməyə hazırdır. Ölkə Prezidenti İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2014-cü ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunmuş iclasında dediyi kimi, “Bakı gözəl, müasir, inkişafda olan şəhərdir”.

Doğrudan da, paytaxtımız hər gün dəyişir, yeniləşir və şəhərimizdə bir il, hətta bir ay əvvəl olmuş xarıci qonaqlar da bu yeniliyi etiraf edirlər. Yeni hədəflərin müəyyənləşdirilməsi istiqamətində işlər isə davam etməkdədir. Elə bu yaxınlarda ictimaiyyətin geniş müzakirəsinə çıxarılan “Böyük Bakının regional inkişaf planı” (BBRİP) da bu inkişafın nəticəsidir.

Böyük Bakının regional inkişaf planının məqsədi paytaxtımızın layihə ərazisinin mövcud vəziyyətinin iqtisadi və ekoloji analizləri əsasında Abşeron regionunun yaxın 20-30 ildə əsas planlaşdırma sxeminin hazırlanması və qəbul olunması, Bakı şəhərinin nümunəvi meqapolisə çevrilməsidir. Bu planda 2030-cu ilə qədər perspektivlərin inkişafı proqnozlaşdırılır. Yəni, yeni baş plan 2030-cu ilə qədər olan dövrü əhatə edir.

Məlumat üçün bildiririk ki, Bakının ilk baş planı 1898-ci ildə o dövrün məşhur mülki mühəndisi N.A. fon Der Nonne tərəfindən hazırlanıb. 1932-ci ildə paytaxtın ikinci baş planı işlənilib. 1964-cü ildə isə respublika Nazirlər Soveti şəhərin üçüncü baş planını təsdiqləyib. Sonuncu plan 1987-cı ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə təsdiq olunub və bu sənəd 2005-ci ilədək olan dövrü əhatə edib. Yeni baş plan isə Bakının inkişafının sayca beşinci planıdır. Ölkəmiz müstəqillik qazandıqdan sonra isə bu, ilk təşəbbüsdür.

Baş planın hazırlanması uzun bir prosesdən keçmişdir. Bunun üçün elan olunmuş tenderdə 16 ölkədən 34 şirkət iştirak etmişdir. Nəticədə, layihənin ayrı-ayrı komponentləri üzrə Amerika, İtaliya, İspaniya, Türkiyədən olan beynəlxalq məsləhətcilər və şirkətlər işə cəlb olunmuşlar.Layihənin baş koordinatorluğu isə Baki Dövlət Layihə İnstitutuna verilmişdir.

Şərqi Avropanın bəzi paytaxt şəhərlərində bu tip layihələr həyata keçirilsə də, Bakı ilə bağlı təklif edilən layihə unikallığı ilə fərqlənir. Məzmun və mahiyyət etibarilə tam yeni texnologiyaların tətbiqini nəzərdə tutan bu sənəd Azərbaycan paytaxtının yaxın iki onillik üçün inkişafının konsepsiyasını, strategiya və taktikasını, prioritet istiqamətlərini müəyyənləşdirir.

Adətən, dövlətin bu qəbildən olan sənədlərində ilk növbədə üç əsas məsələ nəzərə alınır: planlaşdırma, iqtisadiyyat və ekologiya məsələləri. Nəqliyyat və mühəndis- kommunikasiya infrastrukturlarına da xüsusi diqqət yetirilir.

Bəli, hər şeyi yenidən başlamaq lazım idi. Çünki aradan xeyli vaxt ötmüşdü. Yeni baş planda bütün reallıqlar, qanunauyğunluqlar nəzərə alınmalı idi. Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin Abşeronun və Bakının sosial-iqtisadi inkişafına xüsusi diqqət yetirməsi məsələnin həllində vacıb pol oynadı. 2011-ci ilin iyununda bizimlə bağlanmış müqaviləyə əsasən, layihənin hazırlanmasına iki il vaxt ayrılmışdı. Lakin sonra bu vaxt 2014-cü ilin iyun ayına qədər uzadıldı.

Bakının regional inkişaf planı 282 min hektar sahəni əhatə etməlidir. Bu əraziyə Bakı və Sumqayıt şəhərləri, Abşeron rayonunun bir hissəsi və Xırdalan daxildir. Burada 2,6 milyon insan yaşayır, 2030-cu ildə əhalinin sayının 3,85 milyon nəfərə çatacağı gözlənilir. Sakinləin rahat yaşamasını təmin etmək də planın əsas məqsədlərindəndir. Əhalinin mərkəzdə cəmləşməsi ciddi problemlər yaradır. Ona görə də biz gələcək inkişafın əsas istiqamətləri kimi, iki yeni urbanizasiya mərkəzi müəyyənləşdirdik. Onlar Ələt və Sumqayıtdır. Böyük Bakının regional inkişaf planı"nda əks olunan məsələlərin miqyası genişdir. Qaradağda güclü iqtisadi şəbəkə yaradılacaq. Dəniz limanı və bərə Qaradağ rayonuna, Ələt şəhərinin yaxınlığına, neftdaşıma terminalı isə Abşeronun şərq sahilindən Səngəçala köçürüləcək. Burada beynəlxalq aeroportun tikilməsi təklifi də gündəmdədir. Bu rayona nəhəng sənaye obyektlərinin köçürülməsi nəzərdə tutulur. İkinci istiqamət isə Sumqayıtdır. Burada kifayət qədər işçi qüvvəsi, infrastruktur resursları, sənayenin intensiv inkişafı imkanları mövcuddur. Söz yox ki, biz layihə üzrə 33 min hektar ərazisi olan Bakının özünü də nəzərdən qaçırmırıq. Bizim hesablamalarımıza görə, 2030-cu ildə burada 2,3 milyon əhali yaşayacaq. Hazırda əhalinin sayı 1,7 milyon nəfərdir. Şəhərin mərkəzində sıxlığı azaltmaq üşün iki mərkəz müəyyənləşdirmişik. Onlardan biri Beynəlxalq avtovağzal istiqaməti, ikincisi isə Sabunçu qəsəbəsindən tikilməkdə olan Olimpiya stadonunun yaxınlığına qədər olan ərazidir. Abşeron yarımadasının şərq ərazısində yerləşən yaşayış məntəqələrinin təbii inkişafına daha yaxşı şərait yaradilmasıni düşünürük. İstəyirik ki, onların inkişafında bütün sosial-funksional tələblər nəzərə alınsın. Çünki onların unikal fərqli və özünəməxsus cəhətləri var. Bu yaxınlarda layihənin təqdimetmə mərasimində ali təhsil müəssisələri üçün şəhər ətrafında ərazilərin nəzərdə tutulduğu barədə də öz fikirlərimi bildirdim. Dedim ki, təhsil konsepsiyasının tərkib hissəsi kimi, ali təhsil müəssisələri ilə bağlı ayrıca yanaşma təklif olunmalıdır. Layihədə ali təhsil müəssisələri üçün şəhər ətrafında ərazilər nəzərdə tutmuşuq. Təhsil sisteminə cavabdeh qurumlar tərəfindən hazırlanan konsepsiyaya uyğun olaraq, ali təhsil müəssisələri həmin ərazilərdə yerləşdirilə bilər.

Planda Bakı şəhərinin qarşısında duran vəzifələrdən biri - şəhərin və bütün Abşeronun vahid nəqliyyat sxeminin tərtib edilməsi, şəhərin ekologiyasının yaxşılaşdırılması - torpaq, su və hava hövzəsinin təmizlənməsi, Bakıda şəhərsalma prosesinin vahid idarəetmə sisteminin təşkili nəzərdə tutulur. Əvvəlcə 30,603 mın hektar çirklənmiş ərazinin təmizlənməsi vacıbdir. Artıq bu işə başlanılmışdır. İşlər nəzərdə tutulan vaxtda yekunlaşacaq. Alternativ enerci mənbələrinin geniş şəbəkəsini yaratmağın da vaxtı çatmışdır. Bakıda yaşıllıq zolaqlarının salınması da layihədə əsas komponentlərdəndir. Köhnə sənaye müəssisələri şəhər kənarına köçürüləcək Bu, imkan verəcək ki, Böyükşor gölündən səhərin içərisi ilə dənizkənarı bulvara qədər park zonası yaradılsın. Abşeronun şimal sahillərində kurort zonası yaratmağı da təklif etmişik. Bunlar böyük vəsait hesabına başa gələcək. Hesablamalara görə, bu işə ümumilikdə 140 milyard manat vəsait lazım olacaq ki, onun da xeyli hissəsi yaşayış evlərinin tikintisinə yönəldiləcək..

Layihədə iqtisadi, sosial, ekoloji inkişafin dayanıqlılığının təmin edilməsi məqsədilə birinci növbədə planlaşdirılan ərazilər müəyyən edilmişdir. Burada təkcə söküntü prosesləri deyil, kompleks tədbirlər nəzərdə tutulur. Yeni layihənin reallaşması Bakının Şərqlə Qərbin qovşağında yerləşən, sürətlə inkişaf edən və müasir dünyadakı texnoloji və mədəni yenilikləri özündə əks etdirən mərkəzə çevrilməsinə imkan yaradacaqdir.

İlqar İSBATOV,

Bakı Dövlət Layihə İnstitutunun direktoru, əməkdar memar

"Xalq qəzeti". - 2014. - 11 iyun. - S. 5.