Turizmin inkişafı Azərbaycanın

mühüm strateji hədəflərindəndir

Biz ölkəmizin turizm imkanlarını daha da geniş şəkildə təbliğ etməliyik. Çünki bizim gözəl təbiətimiz var, istənilən turizm növü Azərbaycanda mövcuddur.

İlham ƏLİYEV

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Azərbaycan turizm sənayesinin inkişafı üçün zəngin ehtiyatlara, hər şeydən əvvəl, çox əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyə malikdir. Həm də Azərbaycan nadir təbii-iqlim xüsusiyyətlərinə malik bir ölkədir. Yer kürəsindəki 11 iqlim qurşağından 9-u burada mövcuddur.

Zəngin tarixə və qədim mədəniyyətə malik olan ölkəmizin ərazisində 6 mindən artıq tarixi memarlıq abidəsi var. Bu abidələrə ibtidai insanların Qobustan mağaralarındakı (Bakıdan 60 km qərbdə) qayaüstü rəsmlərini, İslamaqədərki dövrün mərasim tikililəri – atəşpərəstlik məbədlərini, qüllələrini, dağların zirvəsindəki alban kilsələrini və ibadətgahlarını, möhtəşəm qala divarlarını, habelə geniş karvansaraları, İslam mədəniyyəti dövrünün əzəmətli saraylarını, memorial ayin yerlərini və digər tikililəri misal göstərmək olar. Bunlar hamısı ölkəmizdə turizmin inkişafı üçün geniş imkanlar yaradır.

Azərbaycanda mütəşəkkil turizmin tarixi 1908-ci ilə təsadüf etsə də, 1983-cü il turizmin inkişafında ən yddaqalan il olmuşdur. Həmin il o vaxt SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini olan ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə Xəzərin Azərbaycan sahillərində ittifaq əhəmiyyətli kurort zonasının yaradılması barədə müvafiq qərar qəbul edilmişdir. Bundan sonra Azərbaycan Respublikası Nazirlər Sovetinin 1984-cü il 2 oktyabr tarixli, 381 saylı qərarına əsasən, Azərbaycan Respublikasında 2000-ci ilə qədər turizmin inkişaf sxemi qəbul olunmuşdur. Lakin 1988-ci ildə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində və onun ətrafında baş verən hadisələr nəticəsində Azərbaycana gələn daxili və xarici turistlərin axını xeyli azalmışdır. Respublika hökumətinin qərarı ilə 1988-ci ilin dekabrında Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlılar respublikanın turist bazalarında yerləşdirildi.

Müstəqillik dövründə dövlətimizin qayğısı sayəsində turizm inkişafımızın prioritet istiqamətlərindən birinə çevrildi. Bu sahədə qəbul edilmiş dövlət proqramları, davamlı olaraq həyata keçirilən tədbirlər bu inkişafı sərtləndirən əsas amillərdəndir. Turizmə dair dövlət proqramının həyata keçirilməsi nəticəsində bu sahənin inkişafı üçün münbit şərait yaradılmış, beynəlxalq turizm bazarına inteqrasiyanın təmin olunmasının əsası qoyulmuş, milli turizm kompleksinin rəqabətə davamlılığı yüksəlmişdir. 2002-ci ildə ölkə iqtisadiyyatı turizmdən 432 milyon manat gəlir götürdüyü halda, 2009-cu ildə bu rəqəm 1 milyard 122 milyon manata yüksəlmişdi.

Turizm sektorunun dayanıqlı inkişafını təmin etmək və turizmin ölkə iqtisadiyyatının aparıcı sahələrindən birinə çevrilməsinə nail olmaq üçün “Azərbaycan Respublikasında 2010-2014-cü illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı” qəbul olundu. Sənədə əsasən, respublikamızda yüksək iqtisadi, sosial və ekoloji tələblərə cavab verən müasir turizm sənayesinin formalaşdırılması və iqtisadiyyatın əsas inkişaf sahələrindən birinə çevrilməsini təmin etmək nəzərdə tutulurdu. Eyni zamanda, ölkədə turizm infrastrukturunun yüksək beynəlxalq tələblər səviyyəsində qurulması, daxili və xarici investisiyaların bu sahəyə cəlb edilməsi, turizm sektorunda xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldilməsi ilə bağlı kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsi Dövlət Proqramının əsas prioritetlərini təşkil edirdi. Heç təsadüfi deyil ki, 2011-ci ili Prezident İlham Əliyev ölkədə “Turizm ili” elan etmişdi. Həmin il həyata keçirilən genişmiqyaslı tədbirlər bu sahənin inkişafına böyük stimul verdi.

Azərbaycanın daxili turizm potensialı, ilk növbədə, bölgələrin təbii-coğrafi mövqedə yerləşməsi, zəngin flora və faunası, gözəl təbiəti ilə şərtlənir. Eyni zamanda, son illərdə bölgələrdə müasir tələblərə cavab verən istirahət mərkəzlərinin, hotellərin inşası, yol - nəqliyyat infrastrukturunun yaradılması həm xarici, həm də yerli turistlərin bölgələrimizə marağını artırıb.

Bu gün Azərbaycanın rayonlarındakı turizm marşrutları üzərində müxtəlif layihələr həyata keçirilir, həmin layihələr çərçivəsində bölgələrimiz beynəlxalq səviyyədə təbliğ olunur. Bu sırada “Böyük İpək yolu”, “Şərab yolu”, “Xalçaçılıq”, “Aleksandr Düma Qafqazda” və “Azərbaycanda alman məskənləri” layihələrini qeyd etmək olar. Bu gün Azərbaycanda xüsusi turist marşrutları müəyyənləşdirilib. Bunlar Bakı-Xaçmaz, Bakı-Balakən, Bakı-Astara əsas, Bakı-Abşeron, Bakı-Dağlıq Qarabağ, Bakı-Naxçıvan əlavə marşrutlardır.

Dünya turizm məkanına uğurla inteqrasiya olunan, bu sahədə beynəlxalq əlaqələrini genişləndirən Azərbaycan 2013-cü ilin avqustunda daha bir nailiyyətə imza atmışdır. Afrikanın Zambiya və Zimbabve respublikalarının birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən BMT-nin Dünya Turizm Təşkilatının (UNWTO) XX Baş Assambleyasında Azərbaycan qurumun icraiyyə şurasının üzvü seçilmişdir. Avropa qitəsinin 4 dövləti (Azərbaycan, Almaniya, Serbiya və Bolqarıstan) sırasından Azərbaycanın üzvlüyü 25 səslə birinci olaraq seçilmişdir.

Azərbaycanda keçirilən beynəlxalq tədbirlər turizmin inkişafına öz müsbət təsirini göstərir. Bakı şəhərində keçirilmiş Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq, Beynəlxalq Humanitar forumları və s. buna misal göstərmək olar. Bu tədbirlərin keçirildiyi vaxtlarda qonaqların asudə vaxtlarının səmərəli təşkili məqsədilə Bakıda təşkil olunan “Şəhər turu” (CityTour) layihələri iştirakçıların böyük marağına səbəb olmuşdur.

Dövlət Proqramı çərçivəsində ölkəmizin turizm potensialı Almaniya, Yaponiya, Fransa, Böyük Britaniya, İspaniya, Polşa, Ukrayna, Türkiyə və digər ölkələrdə keçirilən beynəlxalq turizm sərgilərində icarəyə götürülmüş pavilyonlarda müxtəlif dillərdə hazırlanmış çap məhsulları vasitəsilə təbliğ olunmuşdur.

Artıq ölkəmizin bu sahədəki uğurları beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən qiymətləndirilir və dəstəklənir. Azərbaycanın turizm imkanları “LaRepublica” və “Messaggero” qəzetlərində, “Business Year” və “ABTA” jurnallarında təbliğ olunmuşdur. Bu dövr ərzində ölkəmizin turizm potensialını əks etdirən reklam çarxları “CNN”, “Euronews”, “TV5 Monde”, “Rossiya 2”, “Moya planeta” telekanallarında nümayiş olunmuşdur. Ölkəmizdə Avropa İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilən “Tvinniq” layihəsinin icrasına başlanılmışdır. Bu il də layihənin icrası davam etdirilmişdir. Təkcə ötən ilin yekunları belə bir qəti fikir söyləməyə əsas verir ki, ötən illərdə olduğu kimi, 2014-cü ildə də Azərbaycan bənzərsiz turizm imkanları ilə dünyanın diqqət mərkəzindədir.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə İsmayıllı Rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsi, Lahıc İnformasiya Mərkəzi, AMEA-nın Folklor İnstitutu, “Millennium Turizm Kongress” turizm şirkəti tərəfindən “Qırx otaq əfsanələri” və “Fit dağ əfsanələri” adlı mədəni və ekoturizm marşrutları üzrə turizm şirkətlərinin və KİV-in nümayəndələrinin iştirakı ilə infoturlar keçirilmiş və marşrutlar pasportlaşdırılmışdır. Şahdağ Turizm Kompleksi dünyada analoqu olmayan turizm obyektlərindəndir. Ölkə Prezidenti dəfələrlə burada olmuş, bu kompleksin tikintisinə şəxsən nəzarət etmişdir. Hazırda buraya dünyanın hər yerindən turistlərin axını davam etməkdədir.

Turizm sahəsində qazanılan nailiyyətlərdən biri də xarici ölkələrlə turizm əlaqələri qurulması istiqamətində aparılan işlərin miqyasının genişlənməsidir. İkitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlıq bu sahədə öz müsbət nəticələrini verməkdədir. Çoxtərəfli əməkdaşlıq münasibətlərinin qurulması və inkişaf etdirilməsinin turizm siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biri olduğunu nəzərə alaraq Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Ümumdünya Turizm Təşkilatı (BMÜTT), Avropa Şurası, İslam Konfransı Təşkilatı (İKT), Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB), GUAM, Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (QDİƏT), İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) və s. beynəlxalq təşkilatlarla turizm sahəsində əməkdaşlığın təşkil edilməsi, mövcud proqramlara qoşulma, beynəlxalq tədbirlərdə fəal iştirakın təmin edilməsi, həmçinin yeni təklif və layihələrin hazırlanması, əməkdaşlığa dair sənədlərin imzalanması istiqamətində səmərəli və mühüm fəaliyyətini davam etdirir.

Bakıda ənənəvi olaraq keçirilən “AİTF”- Azərbaycan Beynəlxalq Turizm və Səyahətlər Sərgisi bu sahədə atılan uğurlu addımlardan biridir. Bu sərgilərdə müxtəlif ölkələrin milli stendləri yaradılır ki, burada hər bir ölkə öz turizm potensialını təqdim edir. Onların arasında sərginin daimi iştirakçıları olan Türkiyə, Rusiya, Gürcüstan, Bolqarıstan, Kipr, Çexiya, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Sloveniya və Misir kimi dövlətlər vardır. Fransa, Macarıstan, İndoneziya, İran, Monteneqro, Mərakeş, Krım Muxtar Respublikası, Tailand və Tunisin də milli qrupları son dəfə keçirilən sərgiyə qatılmışlar.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi bu il 20-yə yaxın beynəlxalq turizm sərgisində iştirak etməyi planlaşdırmış, artıq onların böyük bir qismində iştirak etmiş və Azərbaycanı geniş miqyasda təbliğ etmək mümkün olmuşdur.

Qazanılan nailiyyətlərdən bəhs edərkən bu sahədə kadr hazırlığı məsələsinə də diqqət çəkmək lazımdır. Azərbaycan Turizm İnstitutunun yaradılması bu problemin həllində əhəmiyyətli rol oynamışdır. Bu sahədə orta ixtisas, texniki peşə təhsili müəssisələrinin yaradılması son dövrün nailiyyətlərindəndir. Artıq Azərbaycanın turizm obyektlərində və hotellərdə ixtisaslı kadrlar turistlərə xidmət göstərirlər.

Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2014-cü ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında ölkəmizdə turizmin inkişafı sahəsində qazanılan nailiyyətlərdən və qarşıda duran vəzifələrdən geniş şəkildə bəhs olunmuşdur. İclasdakı yekun nitqində cənab Prezident İlham Əliyev demişdir: “Turizmin inkişafı sürətlə gedir, bu ilin təcrübəsi onu göstərir. Bu il bir neçə gözəl, müasir otel istifadəyə verilmişdir. Bölgələrdə turizm imkanları genişlənir. İndi bölgələrdə beşulduzlu otellər açılır. Mən o açılışların hamısında şəxsən iştirak edirəm və hesab edirəm ki, burada böyük potensial var. Biz xarici turistlərin cəlb edilməsi üçün daha da fəal işləməliyik”.

İlk növbədə dünya sahəsində öndə gedən ölkələrin təcrübəsindən istifadə olunmalıdır. Bunun üçün Azərbaycanın böyük imkanları vardır. Ölkəmiz Ümumdünya Turizm Təşkilatının üzvüdür, turizmlə bağlı təşkilatın əksər tədbirlərində fəal iştirak edir. Həmin təşkilata üzv dövlətlərlə mütəmadi əlaqələr qurulur. Eyni zamanda, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi qabaqcıl təcrübəyə malik olan ölkələrlə ikitərəfli münasibətlərin yaradılması üçün də imkanlar yaradır.

Turizm ölkəmizdə ildən-ilə inkişaf edir. Bu sahədə qəbul olunmuş yeni Dövlət Proqramı (2014-2016-cı illər) yeni hədəfləri müəyyənləşdirmişdir.

Bütün bu nailiyyətlərlə yanası, turizm sahəsində bəzi problemlər hələ də öz həllini gözləyir. Ekspertlərin fikrincə, xarici turistlərin ölkəyə cəlb edilməsi üçün Azərbaycanda bir sıra kompleks tədbirlər həyata keçirilməlidir. Belə ki, ilk növbədə mövcud qiymət və tariflər turistlər üçün optimal həddə endirilməli, yeni çarter aviareysləri açılmalı, əlavə investisiyalar yatırılmalıdır və s. Ölkənin turizm potensialından hələ də kifayət qədər istifadə olunmur. Sahibkarların bu sektordakı imkanlarından tam istifadə edilməsinə diqqət artırılmalıdır. Dini ziyarətgahlara turizm səfərlərinin təşkili də nəzərdən qaçırılmamalıdır. Xidmət səviyyəsinin daha da yüksəldilməsi üçün tədbirlər görülməlidir.

Azərbaycanda turizm inkişafının hədəflərindən biri turistlərin sayının 5 milyon nəfərə çatdırılmasıdır. Bunun üçün turizmlə əlaqədar bütün təçkilatların koordinasiyalı şəkildə fəaliyyəti vacibdir.

Qəbul olunmuş yeni dövlət proqramı, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin həyata keçirdiyi davamlı tədbirlər bu hədəflərə çatmaq üçün geniş imkanlar yaradacaq, Azərbaycan yaxın gələcəkdə inkişaf etmiş turizm ölkəsinə çevriləcək.

Mehdi MÜKƏRRƏMOĞLU

Xalq qəzeti.- 2014.- 26 oktyabr.- S.5.