Ermənilər təbii sərvətlərimizi
talan edirlər
Rəsmi məlumata
görə, Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində
Azərbaycan Respublikasının 1,7 milyon hektar ərazisi işğal
olunmuşdur. Bu ərazilər
təbii ehtiyatlarına görə bütövlükdə Ermənistan
ərazisindən zəngindir.
Ətraf mühitə və inkişafa dair Rio-de-Janeyro bəyannaməsinə görə, müharibələr davamlı inkişaf prosesinə dağıdıcı təsir göstərməməlidir. Ona görə də dövlətlər silahlı münaqişələr zamanı ətraf mühiti mühafizə edən beynəlxalq hüquqa hörmət etməlidirlər. Lakin ermənilər nəinki bu prinsipləri gözləmir, əksinə, həmin prinsipləri kobud surətdə pozaraq işğal etdikləri ərazilərin təbiətini viranə qoyurlar.
İşğal olunmuş ərazilərdə ermənilərin canlı təbiətə və bəşəriyyətə qarşı yönəlmiş əməlləri barədə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən Avropa Vəhşi Təbiətin və Təbii Ətraf Mühitin Mühafizəsi üzrə Bern Konvensiyasının Baş Katibinə, Biomüxtəliflik üzrə Konvensiyanın icraçı katibinə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının katibliyinə, Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi üzrə Beynəlxalq Birliyin prezidentinə rəsmi müraciətlər edilmiş, beynəlxalq təşkilatların diqqətinə bu istiqamətdə təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsinin zəruriliyi çatdırılmışdır.
Azərbaycanın işğal
olunmuş əraziləri təbii
sərvətlərlə olduqca zəngindir
və bu gün Ermənistan
bu sərvətləri vəhşicəsinə talan edir. Ekologiya
və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin
verdiyi rəsmi məlumata görə, bu ərazilərdə 460 növdən çox
yabanı ağac və kol
bitkiləri bitir. Bunlardan 70-i endemik növ olub dünyanın heç bir yerində təbii halda bitmir.
Bəsitçay Dövlət Təbiət
Qoruğu, Arazboyu Dövlət Təbiət
Yasaqlığı, Qaragöl
Dövlət Təbiət
Qoruğu, Laçın
Rayon Dövlət Təbiət
Yasaqlığı, Qubadlı
Rayon Dövlət Təbiət
Yasaqlığı və
Daşaltı Dövlət
Təbiət Yasaqlığının
ərazilərində olan
qiymətli ağac və biomüxtəlifliyin digər növləri bu gün də talan edilir.
Bu ərazilərdə 247 min 352 hektar
meşə sahəsi,
o cümlədən 13197,5 hektar
qiymətli meşə
sahələri, 152 ədəd
təbiət abidəsi
və 5 ədəd geoloji obyekt qalmışdır. Hazırda işğal olunmuş ərazilərdə
məskunlaşmış ermənilər
böyük əhəmiyyətə
malik olan bu təbiət abidələrinin əksəriyyətini
məhv etmişlər.
Zəngilan rayonunun Rəzdərə kəndində çinar meşəsinin yerləşdiyi
ərazidə ermənilər
ağac emalı sexi açmışlar. Sex fasiləsiz olaraq işlədilir, mebel materialı istehsal olunur. Ətrafda olan çinar,
qoz, palıd ağaclarını ucdantutma
qırıb istifadə
edirlər. Ermənilər qırılan ağacların
kökünü itirmək
üçün onun kökünə partlayıcı
maddə qoyub dağıdır. Sonra
isə yandırırlar
və beləliklə
də cinayətlərinin
izini itirməyə çalışırlar. Ərazidə saxlanılan mal -qaraya cavan pöhrələr yedizdirilir, toxumdan əmələ gələn
cücərtilər məhv
edilir. Belə faktlar isə
ekoloji terrordan başqa bir şey deyildir.
Daha bir fakt. Zəngilan rayonunun Muğanlı
kəndində 100 milyon dollar dəyərində
yeni ağac emalı zavodu tikilib. Onun istifadəçiləri İsfahan erməniləridir.
Guya, bu zavodun əsas
xammal bazası Araz çayından axıb keçən ağaclardır. Halbuki, zavodun
istifadəyə verilməsinin
başlıca məqsədi
Zəngilanın və
ətrafdakı digər
işğal edilmiş
rayonların meşələrinin
kökünün kəsilməsidir.
Araşdırmalar nəticəsində məlum olmuşdur ki, “Cermuk” adlı
su Ermənistanın “Cermuk” şirkətlər qrupu tərəfindən Azərbaycan Respublikasının
işğal altında
olan Kəlbəcər
rayonu ərazisindəki
“İstisu”dan doldurularaq
qablaşdırılır, doldurulmuş qabların üzərində isə Ermənistanın turizm zonası kimi tanınan Cermuk yaşayış məntəqəsinin
ərazisindəki bulaqlardan
doldurulması barədə
fars dilində məlumat və kimyəvi tərkibi yazılır.
Məlum
olduğu kimi, Şuşa şəhəri
dünya mədəniyyətinin
incilərindən biridir.
Bu şəhərin mədəniyyət və
təbiət abidələri
artıq məhv edilib. “Ağzı
yastı” kaha adlanan yerin qabağından
Topxana meşəsinin
qoruq zonasında, meşənin lap hündür
yerində geniş düzənlik açılıb
və orada meşə sahəsi qırılaraq tikintilər
inşa edilib. “Haça yal”
adlanan sahədə uzun illər mədəni formada əkilərək becərilmiş
2000 ədədədək palıd
ağacı ermənilər
tərəfindən doğranaraq
aparılıb. Digər
təbiət abidəsi
Qarqar çayının
sol sahilində, 2006-cı ildə
ermənilərin Xocavənd
rayonunun “Qaraca çalan” və “Nərgiz təpə” adlanan hissələrində
yanğın törətmələri
faktı ilə əlaqədar hadisə yerində video çəkilişlər
aparılmaqla müəyyən
edilmişdir ki, onların törətdikləri
vəhşilik nəticəsində
15 min hektara
qədər torpaq sahəsi yanğına məruz qalmış və torpağın üst qatı və bitki örtüyü tamamilə məhv edilmişdir.
Ən zəngin
faydalı qazıntı
yataqları ölkənin
işğal olunmuş
ərazilərində qalmışdır. Bu
yataqlarda sənaye
ehtiyatları təsdiq
edilmiş 132,6 ton qızıl,
37,3 min ton qurğuşun, 189 milyon kubmetr mişar daşı, 1 milyon 526 min ton gəc, 1 milyon 968 min kuğmetr/gün yeraltı şirin su, 18 milyon 432 min kubmetr üzlük daşı, 23 milyon 243
min kubmetr gil, 57 milyon 965 min ton tikinti daşı, 7805 kubmetr/gün mineral sular, 96 milyon 987 min ton qum-çınqıl, 1898, 4 ton civə, 4 milyon 473 min kubmetr perlit, 2 milyon 144 min kubmetr pemza, 129 milyon 833 min kubmetr soda istehsalı üçün əhəngdaşı,
147 milyon 108 min ton sement
xammalı və s. iqtisadiyyatın inkişafında
vacib əhəmiyyət
daşıyan faydalı
qazıntılar aşkar
edilmişdir. Bunların əksəriyyəti
işğalçılar və
qanunsuz olaraq bəzi xarici şirkətlər tərəfindın
istismar edilir.
Təbii
su mənbələrimiz
Ermənistan tərəfindən həddindən
artıq çirklənməyə
məruz qalır. Ermənistan
atom elektirik stansiyasında
hasil olunan nüvə tullantıları
Qubadlı və Laçın rayonları ərazilərində ört-basdır
edilir.
Erməni
əsirliyindən qayıdan Qubadlı rayonunun Yuxarı Xocamsaxlı kənd sakini Hidayət Xəlilov, Xocahan kənd sakini Nazim Rəcəbov, Novlu kənd sakini Bəhlul Adgözəlov, Həmzəli
kənd sakini Kərəm Yusifov və başqaları ilə aparılan söhbətlər zamanı
onlar da ermənilərin işğal
olunmuş Azərbaycan
kəndlərini yandırıb
külə döndərdiklərini,
meşələrin, bağların
kəsilib talan edildiyini, təbii sərvətlərimizi vəhşicəsinə
dağıtdıqlarını ürək yanğısı
ilə danışırdılar.
Ümumilikdə götürdükdə Azərbaycanın işğal
olunmuş ərazilərində
Ermənistan ordusunun əsgərləri tərəfindən
qəsdən törədilmiş
yanğınlar nəticəsində
96 min hektar otlaq, biçənək və yaşıllıqlar, həmçinin
meşə sahələri
yandırılaraq məhv edilmiş, torpağın üst münbit qatı yararsız hala düşmüşdür.
Eyni zamanda, Azərbaycanın təbii sərvətlərinin talan edilməsi və öz evindən-obasından didərgin düşmüş məcburi köçkünlərə vurulmuş mənəvi ekoloji ziyan nəticəsində ölkəmizə təxmini hesablamalara görə 31,72 milyard manat məbləğində ziyan dəymişdir. İşğal olunmuş ərazilərin hazırki ekoloji durumu haqqında heç bir informasiyanın olmaması çox böyük çətinlik yaradır. Bu ərazilərə nəzarət edən Ermənistan oradakı real ekoloji vəziyyəti qəsdən gizlədir və ona görə həmin vəziyyət haqqında yalnız ümumi mülahizələr söyləmək mümkündür. Məlumdur ki, ərazinin təbii elementləri bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olurlar və onun bir elementində baş verən dəyişiklik zəncirvari şəkildə digərlərinə verilir. Artıq işğal altında olan Dağlıq Qarabağın ətrafındakı Kəlbəcər, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Cəbrayıl, Füzuli və Ağdam rayonlarının əraziləri nəzarətdən kənardadır , əkilib-becərilmir və ona görə də böyuk ekoloji fəlakətə səbəb olur.
Hazırladı:
M. MÜKƏRRƏMOĞLU
Xalq qəzeti.- 2015.- 14
oktyabr.- S.6.