İsgəndər Həsən oğlu Cəfərov

Azərbaycanın təhsil və elmi ictimaiyyətinə ağır itki üz vermişdir. Tanınmış alim, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzəri fizika kafedrasının müdiri İsgəndər Həsən oğlu Cəfərov 2015-ci il yanvarın 7-də ömrünün 75-ci ilində vəfat etmişdir.

İsgəndər Cəfərov 1940-cı il dekabrın 30-da İmişli rayonunun Əlipənahlı kəndində anadan olmuşdur. 1957-ci ildə rayonun Sarxanlı kənd orta məktəbini bitirən İ.Cəfərov Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) fızika-riyaziyyat fakültəsinə qəbul olunmuşdur. 1962-ci ildə ali məktəbi fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin (MDU) fizika fakültəsinin aspiranturasına daxil olmuşdur. O, məşhur sovet fiziki A.A.Sokolovun elmi rəhbərliyi altında nəzəri fizika sahəsində tədqiqatlar aparmağa başlamış və 1966-cı ildə MDU-da “Polyarizələnmiş zərrəciklərlə aparılan təcrübələrdə kompleks elektromaqnit formfaktorlarının təyini və birfotonlu yaxınlaşmanın tətbiq hüdudunun müəyyənləşdirilməsi imkanları” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafıə etmişdir.

Moskvada namizədlik dissertasiyası müdafiə edib Bakıya qayıtdıqdan sonra İ.Cəfərov Azərbaycan Politexnik İnstitutunun (indiki Azərbaycan Texniki Universiteti) fizika kafedrasında baş müəllim kimi əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1969-cu ildə müsabiqə yolu ilə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutunun nüvə fizikası laboratoriyasında baş elmi işçi vəzifəsinə və az sonra həmin laboratoriyanın müdiri vəzifəsinə təyin olunmuşdur.

İsgəndər Cəfərov 1979-cu ildə M.V.Lomonosov adına MDU-da “Kalibrlənən SU(2)xU(1)-modellər və elementar zərrəciklərin zəif qarşılıqlı təsiri” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1970-1985-ci illərdə İ. H. Cəfərov gərgin və məhsuldar elmi yaradıcılıqla yanaşı, Bakı Dövlət Universitetində və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda tələbələrə nəzəri fizikanın müxtəlif sahələri üzrə ümumi və xüsusi kurslardan mühazirələr oxumuşdur.

Görkəmli alim 1985-1989-cu illərdə Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun rektoru, 1989-1995-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun fizika fakültəsinin dekanı, 1995-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzəri fizika kafedrasının müdiri vəzifələrində çalışmışdır.

Professor İ. H. Cəfərov 2014-cü ildə fizika ixtisası üzrə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmişdir.

Onun elmi tədqiqatının əsas qayəsini elektromaqnit və zəif qarşılıqlı təsirlərin vahid nəzəriyyəsi üzrə işlər təşkil edir. O, zərrəciklərin elektrozəif qarşılıqlı təsirlərinin SU(2)xU(1) və digər simmetriya qruplarına əsaslanan vahid nəzəriyyəsinin bir sıra variantını irəli sürmüşdür.

180-ə yaxın elmi əsərin müəllifi olan İsgəndər Cəfərovun aldığı elmi nəticələr dünyanın elm və texnika sahəsində qabaqcıl ölkələrinin, həmçinin respublikamızın nüfuzlu elmi nəşrlərində dərc olunmuş, həmin elmi əsərlərə dünyanın görkəmli alimləri çoxsaylı istinadlar etmişlər.

Professor İ.Cəfərov elementar zərrəciklər nəzəriyyəsi sahəsində elmi məktəb yaratmışdır. Onun elmi rəhbərliyi və məsləhətçiliyi ilə ondan artıq doktorluq və namizədlik dissertasiyası müdafiə edilmişdir.

İ. H. Cəfərovun elmi və pedaqoji fəaliyyəti dövlət tərəfindən layiqincə dəyərləndirilmişdir. 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülmüşdür.

Tanınmış alim, pedaqoq, elm və təhsil təşkilatçısı, səmimi insan İsgəndər Həsən oğlu Cəfərovun xatirəsi onu tanıyanların qəlbində həmişə yaşayacaqdır.

Allah rəhmət eləsin!

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti

Xalq qəzeti.-2015.- 9 yanvar.- S.6.