Azərbaycanın xarici siyasəti haqq-ədalət,

beynəlxalq hüquq əsasında formalaşır

Prezident İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə və Londona rəsmi

səfərləri zamanı ölkəmizin etibarlı tərəfdaş olması xüsusi vurğulanır

Biz Suriya qaçqınlarının halına çox acıyırıq. Müstəqillik illərində – 1990-cı illərin əvvəlində qonşu Ermənistan Azərbaycana qarşı təcavüz edəndə Azərbaycan özü humanitar fəlakət və böhrandan əziyyət çəkib. Bu təcavüz nəticəsində Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazisinin 20 faizi işğal olundu. Biz etnik təmizləməyə məruz qaldıq. Bir milyondan artıq azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşdü.

İlham ƏLİYEV

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

London, 4 fevral, 2016-cı il

Müstəqil Azərbaycan dövlətinin xarici siyasət konsepsiyası dövlətlərarası münasibətlərdə qarşılıqlı hörmət və ehtirama, bərabərhüquqlu əməkdaşlığa, beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə ciddi riayət olunmasına əsaslanır.

Prezidentin fevralın 2-də Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin vitse-prezidenti, Baş naziri və Dubayın hakimi Şeyx Məhəmməd bin Raşid Əl Məktumla geniş tərkibdə keçirilən görüşdə bu məqamlar xüsusilə vurğulanmışdır. Hökumətlərarası Birgə İqtisadi Komissiyanın fəaliyyətinə toxunan dövlətimizin başçısı bu komissiyanın qarşılıqlı fəaliyyəti əsasında əməkdaşlığımızın daha da genişləndirilməsi, o cümlədən investisiya qoyuluşu sahəsində işlərin həyata keçirilməsindən razılığını ifadə etmiş, turizm sahəsində də əməkdaşlığın genişləndirilməsi üçün yaxşı imkanların olduğunu vurğulamışdır. Dövlət başçımız turizmin inkişafını Azərbaycanın prioritet sahəsi kimi səciyyələndirmiş, ölkəmizin regionlarında yüksək standartlara cavab verən aeroportların, turizm infrastrukturunun yaranmasının Azərbaycana turist axınının genişlənməsinə əlverişli şərait yaratdığını bildirmişdir.

Geniş tərkibdə görüş başa çatdıqdan sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin vitse-prezidenti, Baş naziri və Dubayın hakimi Şeyx Məhəmməd bin Raşid Əl Məktumun iştirakı ilə “Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hökuməti arasında dəniz nəqliyyatı üzrə institusional əməkdaşlığa dair Saziş”i və “Azərbaycan Respublikasının Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi ilə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Telekommunikasiya Sektorunun Tənzimlənməsi üzrə Baş Departamenti arasında informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu” imzalanmışdır. Ümumiyyətlə, ölkəmizin xarici siyasətində Qərb ölkələri ilə əməkdaşlığa nə qədər önəm verilirsə, Şərq ölkələri, xüsusən, İslam dünyası ilə əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq da bir o qədər üstün tutulur.

İndi isə, dövlət başçımızın fevralın ilk günlərində reallaşdırdığı başqa bir səfər barədə. Xatırladaq ki, Prezidentin ikinci səfəri Qərbə olsa da, orada da Şərqlə, daha doğrusu Suriya ilə bağlı məsələlər müzakirə edilmişdi. Məlum olduğu kimi, BMT-nin baş katibi Pan Gi Munun, Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının Baş naziri Devid Kemeronun, Almaniya Federativ Respublikasının Kansleri Angela Merkelin, Norveç Krallığının Baş naziri Erna Solberqin və Küveyt Dövlətinin Əmiri Sabah əl-Əhməd əl-Cabir əs-Sabahın dəvəti ilə Londona gedən Azərbaycan Prezidenti orada Böyük Britaniya, Almaniya, Küveyt, Norveç və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən konfransda iştirak və çıxış etmişdir. Tədbirdə Suriyaya təcili və uzunmüddətli yardımın təmin edilməsi, regionda humanitar və təhsil layihələrinin reallaşdırılması, böhrandan əziyyət çəkən qaçqınların sosial problemlərinin həll olunması, onları qəbul edən ölkələrə dəstək göstərilməsi məsələləri müzakirə edilirdi.

Konfrans çərçivəsində keçirilən “Təhsil” mövzusundakı sessiyada çıxış edən Azərbaycan Prezidenti 1990-cı illərin əvvəllərində qonşu Ermənistan dövlətinin hərbi təcavüzü və torpaqlarımızın 20 faizinin işğalı nəticəsində bir milyondan artıq qaçqın və köçkünün problemləri ilə üz-üzə qalan gənc və kasıb müstəqil dövlətimizin yaşadığı məşəqqətli günləri yada salmışdır. Ancaq xalqımızın mərdanəliyi, yeridilən siyasətin müdrikliyi və siyasi rəhbərliyin qətiyyəti nəticəsində biz o günləri geridə qoya bilmişik: “Bu gün Azərbaycan özü donor ölkədir. Biz, Suriya qaçqınları da daxil olmaqla maliyyə yardımını təmin edirik. 1994-cü ildə Azərbaycan ilə Ermənistan arasında atəşkəs rejimi müəyyən edilmişdir. Əfsuslar ki, o vaxtdan bəri danışıqlar masası ətrafında bu münaqişənin həlli ilə bağlı ciddi irəliləyişə nail olunmamışdır. BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən dərhal və qeyd-şərtsiz çıxmasını tələb edən dörd qətnamə qəbul etməsinə baxmayaraq, 20 ildən artıqdır ki, Ermənistan tərəfindən bu qətnamələrə məhəl qoyulmur”.

“1994-cü ildə atəşkəs razılığının əldə olunması bizə inkişaf etmək imkanını verdi” - deyən dövlət başçımız Londondakı çıxışında Suriyada da ilk növbədə sülhə nail olmağın vacibliyini dilə gətirir: “

Suriya böhranı üzrə siyasi həllin mümkün qədər tez tapılması bizim gündəliyimizdə duran bir nömrəli məsələdir. Əminəm ki, bu gün apardığımız müzakirələr həmin siyasi həllin tapılmasında öz vacib rolunu oynayacaqdır... Əlbəttə ki, biz Suriyadakı bacı və qardaşlarımıza dəstək olmaqda davam edəcəyik. Biz Suriya qaçqınlarını qəbul etmək üçün üzərinə belə böyük bir yükü götürən ölkələrə minnətdarıq. Bir daha qeyd etmək istəyirəm, biz buraya sülhü və bu cür dəyərləri təşviq etmək üçün gəlmişik.”

Ümumilikdə götürdükdə isə, Azərbaycan beynəlxalq aləmdə baş verən istənilən hadisəyə münasibətdə xarici siyasətimizin əsas kursuna - haqq və ədalətin bərpa edilməsi prinsiplərinə sədaqət nümayiş etdirir. Bu gün beynəlxalq aləmdə gedən gərgin ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi proseslər fonunda fəsadlarının nə zaman aradan qalxacağı məlum olmayan iqtisadi və maliyyə böhranları da yaşanır. Ona görə də əksər ölkələr öz xarici siyasətinə yenidən baxmalı olur və bəzi məsələlərdə korrektələrə ehtiyac yaranır. Azərbaycanın xarici siyasəti isə mükəmməl bir uzaqgörənliklə işlənib hazırlandığına görə heç bir yenidən baxılmağa və ya korrektəyə ehtiyac duyulmur. Amma xarici siyasətimizin mükəmməlliyi bir də ondadır ki, Azərbaycan beynəlxalq aləmdə gedən istənilən mənfi proseslərdən ciddi şəkildə narahat olur. Çünki Heydər Əliyev siyasi münasibətlərində heç zaman dəyişilməyən məqamlardan biri də beynəlxalq aləmdəki dostlarımızın və tərəfdaşlarımızın problemlərinə şərik olmaq, həmin problemin həllində iştirak etməkdir. Odur ki, ulu öndərin siyasi kursunun ən mühüm tərkib hissələrindən olan xarici siyasətimiz beynəlxalq aləmdə baş verən bütün proseslər fonunda özünəməxsus uğurlarını qazanmaqdadır. Bu il yanvarın 10-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2015-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında səsləndirilən fikirlər də bu məntiqi təsdiqləyirdi.

Dövlətimizin başçısı iclasdakı giriş nitqində beynəlxalq aləmdəki siyasi mənzərəni müfəssəl şəkildə xarakterizə etdi: “2015-ci ildə dünyada iqtisadi böhran daha da dərinləşdi. Bizim regionumuzda isə iqtisadi böhranla yanaşı, siyasi və hərbi böhran müşahidə olunur. Əfsuslar ki, mövcud olan münaqişələr 2015-ci ildə öz həllini tapmadı. Əksinə, dünyada və xüsusilə bizim regionumuzda yeni təhlükə ocaqları yaranmışdır. Əlbəttə ki, bu hadisələr regionumuzun ümumi inkişafına mənfi təsir göstərmişdir. Yaxın Şərqdə - İraqda, Suriyada, Liviyada münaqişələr, qanlı toqquşmalar, müharibələr davam edir. Əlbəttə, bu, bizi ciddi narahat edir. Çünki biz də bu regionda yaşayırıq və regionda baş verən hadisələr istər-istəməz bizə də öz təsirini göstərir. Xarici müdaxilə nəticəsində Yaxın Şərqdən artıq qaçqın, köçkün vəziyyətinə düşmüş yüz minlərlə insan Avropaya pənah gətirir. Yüz minlərlə insan həlak olmuşdur. Milyonlarla insan qaçqın, köçkün vəziyyətində yaşayır”.

Dövlət başçımız bütün bunları sadalamaqla yanaşı xüsusi olaraq vurğulayır ki, bu gün münaqişə şəraitində olan ölkələrin əksəriyyəti bizim dostumuz, qardaşımız, strateji tərəfdaşımız və ya müttəfiqimizdir. Ona görə də biz bu münaqişələrin tezliklə aradan qaldırılmasını arzulayır və bu məqsədlə öz töhfəmizi verməyə çalışırıq: “Keçən il Türkiyə-Rusiya münasibətləri gərginləşdi. Təbiidir ki, bu, bizi çox narahat edir. Çünki hər iki ölkə bizim qonşumuzdur, yaxın dostumuzdur. Əlbəttə, bizim üçün, əminəm ki, Türkiyə və Rusiya üçün bu, arzuolunan vəziyyət deyil. Bununla bərabər, bu yaxınlarda İran-Səudiyyə Ərəbistanı münasibətləri həddindən artıq gərginləşdi və diplomatik əlaqələr kəsildi. İran və Səudiyyə Ərəbistanı bizim üçün yaxın və dost ölkələrdir. İran ilə bizi birgə tarix, mədəniyyət birləşdirir, bir çox layihələr birgə icra edilir. Səudiyyə Ərəbistanı bizim üçün çox önəmli tərəfdaşdır. Yaxşı bilirsiniz ki, keçən il mənim Səudiyyə Ərəbistanına rəsmi səfərim yüksək səviyyədə keçmişdir. Mənə, eyni zamanda, Azərbaycan dövlətinə, Azərbaycan xalqına çox böyük qonaqpərvərlik göstərilmişdir. Müqəddəs Kəbənin qapıları üzümüzə açılmışdır. Eyni zamanda, Səudiyyə Ərəbistanı Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində həmişə birmənalı şəkildə Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləyir, nəinki dəstəkləyir, hətta bu münaqişəyə və işğala görə Ermənistan ilə heç bir əlaqə saxlamır, diplomatik əlaqələr saxlamır. Yəni, İran-Səudiyyə Ərəbistanı münasibətlərində yaranmış gərginlik, əlbəttə ki, bizi narahat edir. Çünki hər iki ölkə ilə bizim yaxın əlaqələrimiz var. Eyni zamanda, bu vəziyyət istər-istəməz müsəlman aləmində baş verən hadisələrə təsir göstərir”.

Yeri gəlmişkən, xüsusilə vurğulanmalı məqamlardan biri də odur ki, Azərbaycanın xarici siyasətində Şərqlə Qərb də tarazlaşdırılmış şəkildə götürülür, Avropa sivilizasiyası ilə İslam dünyası da. Yəni, biz hər iki mədəniyyətin qovuşuğunda olduğumuza görə bu tarixi-coğrafi şansı siyasi-mədəni reallıqlarımızla bir daha doğrultmağı bacarırıq. Prezident bu məsələni daha açıq şəkildə yada salır: “Biz həmişə çalışmışıq və öz səylərimizi göstərmişik ki, müsəlman aləmi daha da sıx birləşsin. Bu gün də çalışırıq və Azərbaycanda keçirilən müxtəlif tədbirlər, o cümlədən gələn il keçiriləcək İslam Həmrəylik Oyunları bu məqsədi güdür ki, müsəlman aləmində əlaqələr daha da yaxın olsun, münaqişələrə son qoyulsun, əməkdaşlıq üçün daha yaxşı zəmin yaradılsın”.

İndi isə, balansın o biri tərəfinə diqqət yetirək: “2015-ci ildə ölkəmizin həyatında tarixi hadisə baş vermişdir. İlk dəfə olaraq Avropa Oyunları keçirilmişdir. Azərbaycan bu Oyunları ən yüksək səviyyədə keçirə bilmişdir. Baxmayaraq ki, Oyunların keçirilməsi üçün cəmi 2 il yarım vaxtımız var idi, biz bu Oyunları Yay Olimpiya Oyunları səviyyəsində keçirdik. Bütün Avropaya və dünyaya müstəqil ölkəmizin imkanlarını, xalqımızın qonaqpərvərliyini, gözəl Bakı şəhərimizi göstərdik. Azərbaycan reallıqlarını 6 min idmançı, minlərlə qonaq öz gözləri ilə görə bilmişlər. Bu reallıqlar bizim nüfuzumuzu daha da artırır və gələcəkdə Azərbaycana qoyulacaq investisiyaların həcmini, Azərbaycana gələcək turistlərin sayını artıracaq. Yəni, Avropa Oyunları sadəcə olaraq, dünyaya bizim təqdimatımız deyildi. Onun çox böyük praktiki nəticələri olacaqdır. Biz müasir idman, xidmət və nəqliyyat infrastrukturu yaratmışıq. Yəni, bütün bunlar Azərbaycan xalqının sərvətidir və bu Oyunlar, əlbəttə ki, müstəqil ölkəmizin qüdrətini göstərmişdir”.

Qeyd edək ki, xarici siyasətdə bizim yeganə problemimiz Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinin uzanmasıdır. Həmin məsələ barəsində də ən dəqiq fikirləri məhz dövlət başçımızın dilindən eşitdik: “Əfsuslar olsun ki, 2015-ci ildə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı heç bir irəliləyiş olmamışdır... Bunun da səbəbi ondan ibarətdir ki, Ermənistan sülh istəmir. Status-kvonu nə qədər çox mümkündürsə saxlamaq istəyir, işğal olunmuş torpaqlardan çəkilmək istəmir və danışıqları, sadəcə olaraq, bir proses kimi qəbul edir, vaxt uzatmaqla məşğuldur və danışıqları sonsuz bir proses kimi gələcəkdə də görmək istəyir. Bizim isə mövqeyimiz tam fərqlidir. Biz münaqişənin həllini istəyirik. Vasitəçilər də, Minsk qrupunun həmsədrləri də dəfələrlə bildirmişlər ki, onlar da münaqişənin həllini istəyirlər. Təbii ki, onların vəzifəsi bundan ibarətdir. Ancaq əfsuslar olsun ki, işğalçıya bu istiqamətdə heç bir ciddi təzyiq göstərilmir. Burada, əlbəttə ki, işğalçı ilə işğala məruz qalan ölkə arasında fərq qoyulmalıdır. Bizim torpaqlarımız işğal altındadır və bu işğala son qoyulmalıdır. Minsk qrupunun həmsədr ölkələrinin dövlət başçıları bir neçə dəfə bəyan etmişlər ki, status-kvo qəbuledilməzdir. Biz bunu müsbət qarşılayırıq. Ancaq status-kvonun dəyişdirilməsi üçün heç bir konkret addım atılmır. Status-kvonun dəyişdirilməsi o deməkdir ki, işğala son qoyulacaq”.

Dövlət başçımız qətiyyətlə bəyan edir ki, Azərbaycan öz mövqeyini bundan sonra da müdafiə edəcək. Çünki bizim mövqe beynəlxalq hüquq norma və prinsiplərinə əsaslanır: “ BMT Təhlükəsizlik Şurası dörd qətnamə qəbul etmişdir ki, erməni işğalçı qüvvələri torpaqlarımızdan dərhal və qeyd-şərtsiz çıxarılsın. Onu da qeyd etməliyəm ki, postsovet məkanında buna oxşar münaqişələrlə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurası heç bir qətnamə qəbul etməmişdir. Ancaq işğala məruz qalan postsovet məkanının digər ölkələri, onların vəziyyəti ilə bağlı bəzi hallarda ərazi bütövlüyü haqqında birmənalı bəyanatlar səslənir. Bizim ərazi bütövlüyümüz də eyni əhəmiyyət daşıyır. Heç bir başqa ölkənin ərazi bütövlüyündən aşağı əhəmiyyət daşımır və bizim ərazi bütövlüyümüz bərpa edilməlidir. Azərbaycan bu istiqamətdə öz siyasətini aparacaq. Əlbəttə ki, diplomatik səylər davam etdiriləcək. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi bütün üzv olduğumuz beynəlxalq təşkilatların gündəliyindədir və olmalıdır. Biz bu məsələni bütün beynəlxalq tribunalarda qaldırırıq və qaldıracağıq, diplomatik və siyasi səylərimizi artıracağıq. Ermənistanı bundan sonra da bu bölgədə bütün layihələrdən kənarda saxlayacağıq, öz hərbi gücümüzü artıracağıq.”

Azərbaycan dövlətinin 2015-ci ildəki xarici siyasəti barədə qələmə aldığımız sətirləri 2016-cı ildə reallaşdırılacaq diplomatik fəaliyyətimiz barədə deyilmiş fikirlərlə tamamlamaq istəyirik. Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyinin 2015-ci ilin yekunlarına dair hazırladığı mətbuat buraxılışında deyilir: “Bu il Xarici İşlər Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyi, suverenliyi və milli maraqlarının beynəlxalq aləmdə layiqincə təmin edilməsi və qorunması məqsədilə apardığı çevik və praqmatik xarici siyasət və diplomatik fəaliyyətini artan templə davam etdirəcək. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası və Ermənistanın təcavüzkar siyasətinin nəticələrinin aradan qaldırılması prioritet vəzifə kimi qalacaq. Əsas səylər ikitərəfli və çoxtərəfli münasibətlərdə tarazlaşdırılmış və bərabərhüquqlu əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi, enerji və nəqliyyat sahələrində irimiqyaslı regional infrastruktur layihələrin həyata keçirilməsi, mədəniyyətlərarası dialoqda fəal iştirakın təmin edilməsi ilə Azərbaycanın siyasi, iqtisadi və humanitar sahələrdə mövqeyinin gücləndirilməsinə yönələcək”.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ

Xalq qəzeti.- 2016.- 6 fevral.- S.1.