Yaponiya -Günəşlə oyanıb yüksələn ölkə

“Təbəssüm, gülüş olan evə xoşbəxtlik gələr”.

Yapon atalar sözü

Azərbaycanın tanınmış yazıçı-dramaturqu, Milli Məclisin deputatı Hüseynbala Mirələmov həm nəsr və dram, həm də publisistik əsərlərin müəllifi kimi geniş oxucu kütləsinə yaxşı tanışdır. Onun publisistikasında müxtəlif ölkələrə səyahət təəssüratları da özünəməxsus yer tutur. “Çində möhtəşəm on gün” və 2015-ci ildə rus dilində işıq üzü görmüş “Çin-dünyanın səkkizinci möcüzəsi” əsərləri oxucuların maraqla qarşıladığı əsərlər sırasındadır. H.Mirələmov ötən il Yaponiya tərəfinin dəvəti ilə Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin nümayəndə heyətinin tərkibində bu gündoğar ölkədə olmuş və zəngin səfər təəssüratları ilə qayıtmışdır. Yaxın günlərdə yazıçı dramaturqun “Yaponiya-Günəşlə oyanıb yüksələn ölkə” adı altında kitab halında nəşr ediləcək həmin təəssüratlardan bəzi parçaları qəzetimizin oxucularına təqdim edirik.

Noyabr Azərbaycanda payız fəslinin sonuncu ayı olsa da, möhtəşəm Bakının mərkəzindən Heydər Əliyev Beynəlxalq Hava Limanına uzanan geniş, rahat yolun sağında-solunda boy verən yamyaşıl ağaclar adamın ruhuna hələ də bahar təravəti qatırdı. Elə bil təbiət uzaq səfərə çıxanların yolunda yaşıl işıq yandırıb, xəfif küləkdən ləngər vuran bu bərli-bəzəkli, həmişəyaşıl ağacların müşayiətilə onlara uğur diləyirdi.

Bakıdan Qətərin paytaxtı Doha şəhərinə təyyarə ilə üç saata çatdıq. Vaxtımıza hələ çox qalmışdı. Nümayəndə heyətinin rəhbəri Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Razim Məmmədov və Xətai Rayon İcra Hakimiyyəti başçısı aparatının ictimai-siyasi və humanitar məsələlər şöbəsinin müdiri Pənah İmanovla dünyanın elm, təhsil, mədəniyyət, idman və biznes mərkəzlərindən biri sayılan Doha şəhərinin görməli yerlərini bir neçə saat gəzib-dolaşdıqdan sonra yenidən hava limanına döndük. Onu da deyim ki, bir milyon doqquz yüz minə yaxın əhalisi olan Qətərin paytaxtında iki kommersiya hava limanı mövcuddur. Hamad adlanan Beynəlxalq Hava Limanı dünyanın on ən yaxşı hava limanlarından biridir. Dünyanın hər yerindən təyyarələr fasiləsiz olaraq enib – qalxırdı. Buradan mavi səmada “üzən otelə” bənzəyən əzəmətli hava gəmisiylə uzaq Yaponiyaya - dünyanı heyrətə gətirən möcüzələr diyarına səfər edirdik. Rahat, geniş salonları olan təyyarədə sərnişinlərə yüksək səviyyədə xidmət göstərən bir-birindən gözəl stüardessaların peşə atributlarından biri də sanki təbəssüm paylamaqdır. Amma diqqətimi çəkən təkcə bu gülərüz, öz seçdikləri peşədən zövq alan gənc stüardessalar deyildi, həm də yapon sərnişinlərinin, yaşından asılı olmayaraq, bir çoxunun kitab, jurnal, qəzet oxuması idi.

Yaponlar və Yaponiya haqqında çox maraqlı söhbətlər eşitmiş, görkəmli Azərbaycan yazıçısı və kinorejissoru Həsən Seyidbəylinin “On beş gün Yaponiyada” , məşhur rus jurnalisti, “Pravda” qəzetinin xüsusi müxbiri kimi ömrünün yeddi ilini Yaponiyada keçirmiş Vsevolod Ovçinnikovun “Sakura budağı” kitablarını oxumuşdum. “Memuar və səfər qeydləri” janrında yazılmış əsərlərdən onu da bilirdim ki, Bakının Sabunçu qəsəbəsində doğulmuş XX əsrin ən məşhur kəşfiyyatçısı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Rixard Zorge 49 yaşında 7 noyabr 1944-cü ildə Tokionun Suqamo həbsxanasında edam olunmuşdu.

Hələ səfərdən bir həftə qabaq nümayəndə heyətimiz Bakının İzmir küçəsində yerləşən Yaponiyanın Azərbaycandakı səfirliyində rəsmi qəbulda olmuş, sonra da bu ölkənin fövqəladə və səlahiyyətli səfiri cənab Tsuquo Takahaşi şam yeməyinə qonaq olmuşdu. Bizimlə çox maraqla söhbət edən səfir bildirdi ki, 2017-ci il sentyabrın 7-də Yaponiya ilə Azərbaycan arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasının 25-ci ildönümü qeyd olunacaqdır. “Bütün bu illər ərzində bizim münasibətlərimiz kifayət qədər uğurla inkişaf edib. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra Yaponiya ölkənizin inkişafına müxtəlif formada dəstək göstərir. İqtisadi əməkdaşlıq sahəsində yapon şirkətləri enerji hasilatı ilə bağlı layihələrdə iştirak edir”.

Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin 1998-ci ilin fevralında, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2006–cı ilin martında Yaponiyaya səfərlərindən məmnunluqla söz açan səfir Qarabağ probleminə də ölkəsinin mövqeyini açıqladı:

-Mən Azərbaycanda çalışan diplomat kimi yaxşı anlayıram ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəinki Azərbaycanın, ümumilikdə Cənubi Qafqaz bölgəsinin inkişafına əngəldir. Səmimi qəlbdən bu problemin tezliklə həllinə ümid edirəm. Sevindirici haldır ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev də öz bəyanatlarında bu fikri önə çəkir.

Razim müəllim, öz ölkəsinin özəllikləri haqqında böyük məhəbbətlə söz açan səfirin dediklərini təsdiqləyib bildirdi ki, bunlar ona yaxşı tanışdır. Çünki o bu gündoğar ölkədə bir dəfə olub və bu, onun yaddaşına çox böyük təəssüratlar yazan Yaponiyaya ikinci səfəri olacaq. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev cənablarının həyata keçirdiyi xarici siyasətin uğurları barədə də səfirlə fikir mübadiləsi aparan Razim müəllim bildirdi ki, Yaponiyanın inkişaf etmiş sahələrinin təcrübəsi Azərbaycan üçün maraqlıdır. Sonda Razim müəllim bildirdi ki, bu səfərimiz, dövlət başçımızın xeyir-duası ilə Tokionun Setaqaya Prefekturası ilə rəhbərlik etdiyi Xətai rayonu arasında yaranmış dostluq, qardaşlıq münasibətlərinin inkişafına yeni töhfələr verəcəyinə inanır.

Gənc yaşlarımdan bu ölkəni görmək ən böyük arzularımdan biri olsa da, Razim müəllimdən fərqli olaraq bu,mənim uzaq Yaponiyaya ilk səfərim idi. Düzdür, Azərbaycan qaz emalı zavodunun direktoru vəzifəsində çalışarkən Müstəqil Dövlətlər Birliyi ölkələrinin keçirdiyi “100 sənaye və elm lideri” müsabiqəsində “İlin direktoru” nominasiyasının qalibi olanda mənim Yaponiyaya getmək şansım yaranmışdı. Lakin o zaman səfər planım bəzi şəxsi və üzürlü səbəblərə görə baş tutmamışdı. İndi isə səmanın ənginliklərində “üzən oteldə” arzularımdan birinin ünvanı - gündoğar ölkə barədə düşüncələrə dalmışdım. Və etiraf edim ki, içimdə özümdən başqa bir kimsənin görə bilmədiyi, keçmişdə qalan uşaqlığımın, gəncliyimin yaşaya biləcəyi sevinci yaşayırdım...

Adətimcə, səfər öncəsi hamı kimi mən də istər-istəməz yoluna çıxdığım ölkənin iqlimi, ictimai həyatı, adamları və adət-ənənəsi barədə müxtəlif məlumatlarla tanış oluram! Hansı qitədə, materikdə yerləşməsindən, yaxın və uzaq məsafədə olmasından asılı olmayaraq, hər bir ölkə bəşəriyyət tarixinin maraqla oxunan kitabının rəngarəng səhifələri kimidir! Son 10-15 ildə dünyanın istər qərbində, istərsə də şərqində, hansı ölkələrdə səfərdə olmuşamsa belə olub. Vətənə dönən kimi səfər təəssüratlarımı qələmə aldığım ölkələr də az olmayıb. Qoca və müdrik Şərqin yatmış pələngi Çin barədə təəssüratlarım Azərbaycan və rus dillərində kitab şəklində işıq üzü görüb. (“Çində möhtəşəm 10 gün” “Elm və təhsil” nəşriyyatı, Bakı -2012 və “Kitay -vosmoye çudo sveta” “Nuralar”, Baku-2015 ) Çoxsaylı oxucularımla yanaşı, ÇXR-in ölkəmizdəki səfirliyi də bu kitabları çox müsbət qiymətləndirib...

Bəri başdan deyim ki, Yaponiyada gördüklərim də məni Çin qədər və hətta ondan da artıq heyrətləndirdi. Əgər Çində diqqətimi ən çox cəlb edən Konfutsiçiliyin iki min ildən çox zaman müstəvisində ölkənin yalnız siyasət, iqdisadiyyat və mədəniyyət sahələrində deyil, davranış tərzinə təsiri idisə, Yaponiyada yapon xalqının əzəli ruhunun daşıyıcısı olan samurayların əxlaq kodeksinin ənənə kimi qorunub – saxlanılması faktı oldu. Oxuduqlarımdan sonra əyani şəkildə şahidi oldum ki, samurayların əxlaq kodeksi yapon xalqının təkcə keçmişi deyil, həm də bu günüdür.

Elə bu düşüncə içindəykən Yaponiya səfərindən qayıdan günün ertəsi Bakıda çoxdan tanıdığım bir qələm dostumla həmsöhbət oldum. Səfər barədə söz düşəndə qeyri - ixtiyarı dedim:

– Allah Qurani-Şərifi elə bil yaponlara göndəribmiş... Çünki onlar Allahın öz (müsəlman) bəndələri üçün rəva bildiyinin çoxuna əməl edirlər.

Bəlkə də bu fikrim çoxuna yanlış görünə bilər?! Çünki yaponların tapındığı Buddizm dini kainatı yaradan bir qüvvənin mövcudluğu fikrini inkar edir. Yəni buddizm Allahın adını dilə gətirməyən dindir. Amma bir halda ki, söhbət dürüstlükdən, haqdan, mənəvi saflıqdan və zənginlikdən gedirsə, onda yaponlar “Allah” səviyyəsinə qaldırdıqları budduzmin qurucusuna çox bağlı millətdirlər. Onların –yəni yaponların özünütərbiyə sahəsindəki əsas amallarını məhz özünü idarə edə bilmək vərdişiylə əlaqələndirmək olar...

Yaponiyada əgər kimsə ağır, mürəkkəb situasiyalarda hirsini büruzə verib hədsiz çılğınlıq göstərirsə, əsəbləşib ona-buna şər-böhtan atırsa, bu cür adama pis baxırlar və həmin adam özü də tezliklə başa düşür ki, belə hərəkətlər gülünc hərəkətlərdir, adam özünü ələ almağı, ehtiraslarını yatırmağı bacarmalıdır. Yaponlara görə kədər içində olan adam öz kədərini təbəssümləri arxasında gizlətməlidir və elə etməlidir ki, onun qəlbindəki acı duyğulardan heç kəs xəbər tutmasın.

Bax, elə bu sözləri yazanda mən Həzrəti Əlinin “Kişinin mömin qardaşının üzünə təbəssüm etməsinin savab və mükafatı vardır” kəlamını xatırladım. İmam Əli (ə) gülümsəmək barəsində buyurur: "Ən gözəl gülüş təbəssümdür". Təbəssüm bəxş etməksə, İslamın hədisi-şəriflərində ehsandan sayılır…

Yaponiyaya da səfər edən əcnəbilərin çoxu bəlkə düşünürlər ki, axı bu yaponlar yeri gəldi – gəlmədi niyə gülümsəyirlər? Məsələ ondadır ki, yaponların təbəssümü böyük bir tarixi dövrün nəticəsi kimi təzahür edir. Bu təbəssüm həqiqi samuray tərbiyəsinin yekunu olaraq, ən geniş mənada milli xarakterin mühüm cizgilərindən birini formalaşdırır. Busido (Döyüşçünün yolu- H.M.) mədəniyyətində nəzakət əlaməti belə təzahür edir: “Xoşbəxt adamlarla birgə sən də sevin və göz yaşlarını kimsəyə bildirmə”.

İslam dini ilə Buddizm arasında belə paralellərə çoxlu misallar gətirmək olar! Yaponiyaya işgüzar səfərimiz zamanı düşünürdüm, bu ölkə barədə təəssüratlarım o qədər qənaətbəxş və zəngindir ki, bunu, bir-iki məqaləyə sığışdırmaq mümkün olmayacaq. Ona görə qərara aldım ki, Yaponiya səfəri barədə kitab yazım.

Tarix elmləri doktoru, şərqşünas, tanınmış şair Şahin Fazil demişkən:

Mən Yaponu öylə

gözəl görmüşəm ,

Canda yapon sevgisi

baş qaldırıb...

“Yapon sevgisi” barədə duyğularımı, eyni zamanda az qala Yaponiya deyəndə əzmkarlıq və mübarizlik simvolu kimi göz önünə gələn samuraylar barədə maraqlandığımı bildirəndə, hələ Bakıda tanış olduğum “Kosugi Zohen Co.LTD” şirkətinin nümayəndəsi cənab Andreas Hamaşer mənə aşağıdakı məzmunda məktub yazdı:

“Əziz cənab Mirələmov!

Yaponiyaya olan marağınıza görə Sizə təşəkkür edirəm. Sizinlə Tokioda görüşüb tanış olduğuma görə çox xoşbəxtəm. Ümidvaram ki, Yaponiyada səfərdə olduğunuz günlərdən və bizimlə Royal Park Hoteldə baş tutan axşam yeməyimizdən zövq almısınız.

Sizə Yaponiyanın ən adlı-sanlı samurayı Miyamoto Misaşi haqqında məlumat vermək istəyirəm.

Samuraylar professional döyüşçü sinifinə 1185-ci ildən daxil olmuşlar. 1400-cü ilə qədər Yaponiya əhalisinin 10 faizi samuray sinifinə daxil idi. Samuraylar qılıncla və başqa silahlarla qeyri-adi qabiliyyətlərə yiyələnirdilər və Sengoku dönəmində xüsusi şöhrət qazandılar. (1467-1603-cü illəri əhatə edən Sengoku dönəmi kütləvi qiyamlar, siyasi intiriqalar və silahlı çarpışmalarla keçmişdir. – H.M)

Busido, yəni “Döyüşçünün yolu” ənənəsi Yaponiya xalqı üçün xarakter və davranış halına gəlmişdir. (Bushido və ya bəzi mənbələrdə Busido ənənəsinə görə yaşayan qılınc ustası döyüşçülər, peşələrinə şərəflə bağlı olmalarıyla tanınır. Samuraylar uğursuz olduqda ləyaqətlərini xilas etmək üçün seppuku edərək intihar edirdilər. Qılınclarını müqəddəs sayan bu döyüşçülər, hələ də hörmətlə anılan bir şöhrətə sahibdirlər- H.M)

Miyamoto Misaşi (1584-1645) Yaponiyanın ən məşhur samurayı və yapon tarixinin qeyri-adi şəxsiyyətlərindən biri idi. Samuray mədəniyyəti təxminən 700 il yaponlara təsir etmiş və hətta hazırda da yapon xalqının düşüncə və davranış tərzinə təsir etməkdədir.

Yapon xalqının əksəriyyəti öz davranışlarını Misaşi düşüncələrinə görə modelləşdirir.

Misaşinin 29 yaşı olanda dueldə (təkbətək döyüşdə) 60-dan çox rəqibini məğlub etmişdi. Ancaq sonra öz həyat tərzini dəyişərək professional rəssam, xəttat, şair və heykəltəraş olmuşdur.

Ümid edirəm ki, Miyamoto Misaşi haqqındakı bu kiçik məlumat sizə maraqlı gələcək və köməyi dəyəcəkdir.

Əslində mənə görə Miyamoto Misaşi Yaponiyanın əfsanəvi və ən dahi şəxsiyyətlərindən biri olmuşdur.

Ümidvaram ki, yeni ilin başlanğıcında Azərbaycana səfərimizdə sizinlə görüşəcəyik.

Ən yaxşı diləklərlə,

Andreas Hamaşer,

“Kosugi Zohen Co.LTD” şirkəti

Bu məktubu alana qədər, düzü özüm də internet vasitəsi ilə samurayların həyat kodeksi ilə zəngin məlumatlar toplamağa başlamışdım. Ən maraqlısı və məni heyrətə gətirən dilimizdə olan bir çox aforizmlərin yapon samurayların kodeksi ilə uyğun gəlməsi oldu. Məsələn, bizdə “bu günün işini sabaha qoyma” və ya “Hər günü ömrünün son günü kimi yaşa...” ifadəsi görün yapon döyüş sənəti ustalarının "döyüşçünün yolu" kodeksində hansı sözlərlə başlayır: "Sən, hər bir zaman xatırlamalısan ki, öləcəksən. Hər gününü sonuncu gün kimi yaşamalısan. Yaşamaqla ölüm arasında qaldığın zaman, tək doğru çıxış yolu ölümdür. Hədəflərinə çatmadan yaşamaq, it kimi yaşamaqdır.... Hər gününü sonuncu gün kimi yaşayan insan, ürəyini qərarlılığı ilə bərkidəcək. Samuray yolu budur, busido bundan başlayır."

Bu kodeksdə hər balaca səhvin belə öz cavabı var. “Sən səhv etdinsə, həmin səhvinə görə cavab verməlisən”. Ümumiyyətlə, busidoda - yəni "döyüşçünün yolu"nda həyatın hər sahəsinə baxış və davranış qaydaları var. Bu qaydalara riayət edən adamlara məhz "samuray" deyiblər. “Samuray” qədim yapon dilindən tərcümədə - “ali mənsəbə məxsus insanlara xidmət”, “sahibinə qulluq” mənasındadır.

Samuraylar Andreas Hamaşerin mənə yazdığı kimi, Yaponiyanın hərbi elitası sayılırdılar. Onlar sədaqətləri və döyüş sənəti ilə seçilirdilər. Samuraylar heç bir and içmirdilər, and içmək onların namusunu təhqir etmək idi. Samuraylıq Yaponiyada həmişə sayılan, seçilən peşə olub. Samuraylar arasından məşhur adamlar da az çıxmayıb (məsələn: məşhur siyasətçi, məşhur rəhbər, hökmdar və s.). Ən maraqlısı da budur ki, samuraylar arasında bəzi hallarda qadınlar da olmuşdur. Şanlı yapon samurayları üçün döyüşçünün meyidini düşmənin ərazisində qoymaq dövlətin bayrağını itirməyə bərabərdir.

Samuray həm müəllim, həm də tələbədir...

Andreas Hamaşerin Miyamoto Misaşi haqqında yazdıqlarına onu əlavə etmək istərdim ki, bu döyüş ustasının çox qəribə həyat yolu olub! Doğulan gün anası dünyasını dəyişib. Ögey anasının yanında boya-başa çatan Musaşi 9 yaşında atasını da itirib. 13 yaşında ilk rəqibinə qalib gələrək zəfər qazanır. 1605-1612 -ci illər arası o, bütün Yaponiyanı gəzib-dolaşır. 30 yaşında 60 – dan çox döyüşün heç birində məğlub olmur. Ən möhtəşəm zəfərini isə 1612-ci ildə zamanəsinin ən adlı-sanlı samurayı Sasaki Kojroyu məğlub edərək qazanır. Və elə həmin il öz məktəbini yaradır.

Samurayların bilik öyrənmək kimi ehtiraslı xarakteri onları igidlik göstərməyə yönəldir. Musaşi də həyatının son dönəmini taxta və metal lövhələri oyaraq bir-birindən maraqlı əsərlər yaradıb. Zen fırçasıyla rəngbərəng tablolara imza atıb.

HAŞİYƏ: Mənbələrdə Zen buddizmi dedikdə, Yaponiya və Çin olmaq üzrə iki əsas məktəb nəzərdə tutulur. Zen, yaxud zen- buddizmi Yaponiyada 3 əsas sektadan ibarət olmuşdur. “Zen” sözünün mənası “işıqlanma, nurlanma, dərinliyə baş vurma və fikrə çox dərindən qapanma”dır. Zen buddizmi anlayışlardan və sözlərdən daha çox mənanın, masanın üzərində dayanır və inanca olduğu qədər meditasiyaya və fərdi təcrübəyə verdiyi əhəmiyyətlə digər buddist məktəblərindən fərqlənir.Yenidən doğum faktı və anı yaşamanın əhəmiyyətli olduğuna diqqət çəkilir.

1643- cü ildə Musaşi Reigendo mağarasında yaşamağa başlayır. İki il sonra burada tələbəsi Teruo Moboyokiyə ithafən yazdığı dünyada ən məşhur əsərini - “5 çevrə” (GO RIN NO SHO) kitabını tamamlayır. Bu əsər dünya miqyasında şöhrət qazanmaqla bərabər, bu gün də döyüş məktəblərində dərs vəsaiti kimi istifadə olunur.

1980-ci illlərdə Amerika Birləşmiş Ştatları Musaşinin kitabından bəhrələnərək yapon düşüncə tərzini özünün düşüncə sisteminə daxil etmişdir. Ona görə də bu kitab daha çox Amerika iş adamlarının stolüstü kitabına çevrilmişdi. Savaş sənətindən başqa digər sahələrdə də “5 çevrə” və ya “5 çəmbər” kitabından faydalanmaq dəb halını almışdı.

* * *

İrəlidə samuraylar və onların əxlaq kodeksi barədə oxuculara daha ətraflı məlumat verməyə çalışacam. Hələlik isə Yaponiyaya nümayəndə heyətimizin səfərindən bəhs etmək istərdim. Əvvala onu qeyd edim ki, Cənub-Şərqi Asiyanın ən əsrarəngiz ölkəsi olan Yaponiya dünyanın ən çox həsəd aparılası ölkələrindən biridir. Hələ 4-5 il əvvəl Çin Xalq Respublikasında 10 günlük səfərdə olanda Yaponiya haqqında diqqətimi bir gözəl fikir cəlb etmişdi. Çinlilərin yanaşmasına görə, dünyaya günəş qonşu Yaponiyada doğur. Buna görə də Yaponiya bəzən “Gündoğar ölkə” adlandırılır.

Yaponlar isə öz ölkələrinə “Günəşin yüksəldiyi yer” mənasında işlənən “Nihon” və ya “Nippon” deyirlər. Bu sözlərin bir anlamı da “günəşin mənşəyi” və ya “günəşin doğması” deməkdir.

Yaponiyanın qədim adı “Yamata” olmuşdur. Bu ifadə “Dağlılar ölkəsi” anlamına gəlir. Tokio 1868 - ci ildən ölkənin paytaxt elan olunmuşdur. Bizim qaldığımız beşulduzlu “New Otani” oteli Tokionun 400 il bundan əvvəl salınmış göz oxşayan füsunkar bir bağında yerləşir. Xidmətin çox yüksək səviyyədə olduğu otelin pəncərəsindən geniş bağa, həm də əsrarəngiz və möhtəşəm Tokioya böyük bir mənzərə açılır. Paytaxtın mərkəzi hissəsində olan bu oteldən 5 xətli metronun Akasaka-Mitsuke stansiyasına qədər olan məsafəni piyada səkkiz-doqquz dəqiqəyə qət etmək olar...

Hər gün otelin yerləşdiyi qədim bağda gəzişib bu gözəlliyi seyr edərkən nədənsə Bakının Xətai rayonunda salınmış “Yapon bağı”nı xatırlayırdım.

Bakıda “Yapon bağı”

Nümayəndə heyətinin başçısı–əhalisinin sayına görə paytaxt Bakının ən böyük rayonu olan Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Razim Məmmədov 2014-cü ilin iyun ayında Azərbaycanın bir sıra şəhər və rayon icra hakimiyyəti başçıları ilə birlikdə Yaponiyada olduğundan söz açdı:

- İki il öncə biz burada on günlük səfərdə olarkən Yaponiyanın yerli idarəetmə sistemi, şəhər təsərrüfatının idarə edilməsi ilə yaxından tanış olduq. Elə o zaman Yaponiyada mövcud olan təcrübədən faydalanmaq və təbii ki, ikitərəfli əməkdaşlığı davam etdirmək məramı ilə iki ölkənin şəhərləri arasında qarşılıqlı dostluq münasibətlərinin yaradılmasını müzakirə etdik. Özümlə gətirdiyim “Ağ şəhər” layihəsi, “Ana harayı” və Xətai rayonu barədə nəşrləri yapon dostlarımıza təqdim etdim.

Tərkibinə Bakı şəhərinin Səbail, Suraxanı, Yasamal, eləcə də Ağcabədi, Masallı, Şabran, Qəbələ, Qusar, Yardımlı rayonlarının və Şəki şəhərinin icra hakimiyyətləri başçılarının daxil olduğu nümayəndə heyətimiz turizm və mədəniyyət obyektləri ilə tanış oldu, Yaponiyada bir neçə şəhərin tarixi və görməli yerlərini ziyarət etdi. Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrsiyasının regional idarəetmə və yerli özünüidarəetmə orqanları ilə iş şöbəsi müdirinin müavini Hüseyn Mövsümov nümayəndə heyətimizə rəhbərlik edirdi.

Razim müəllim sözünə davam edərək deyir:

– Bakının Yasamal və Suraxanı rayonlarının rəhbərləri Tokio yaxınlığında yerləşən Yokohama şəhəri ilə dostluq mübadiləsinə hazır olduqlarını bildirdilər. Biz isə o zaman Xətai rayonunun Kitakyuşu şəhəri ilə dostluq və tərəfdaşlıq mübadiləsi haqqında niyyət protokolunun layihəsini yapon tərəfinə təqdim etdik.

...Az sonra Azərbaycan və Yaponiya dostluq münasibətləri çərçivəsində yapon bağları və parklarının salınması üzrə tanınmış “Kosugi Zohen” şirkətinin rəhbərliyi Bakıya və eyni zamanda rayonumuza səfər etdi. Biz birlikdə Ukrayna meydanı yaxınlığında yerləşən, ulu öndərin adını daşıyan Heydər parkında Azərbaycan – Yaponiya dostluq münasibətlərinin rəmzi kimi “Yapon bağı”nın salınmasını qərara aldıq. 2015-ci ilin oktyabr ayında Azərbaycan Pespublikası Prezidenti Administrasiyasının nümayəndəsinin, Yaponiyanın ölkəmizdəki səfiri cənab Tsuquo Takahaşinin və “Kosugi Zohen” şirkətinin rəhbəri Saki Kosuginin iştirakı ilə bu bağın təntənəli açılış mərasimi oldu... Bax, beləcə Azərbaycan - Yaponiya dostluq münasibətlərinin və regionlararası əməkdaşlığın davamı olaraq biz Yaponiya Parlamentinin Müşavirlər Palatasının üzvü, xanım Akiko Santodan bu ölkəyə növbəti dəfə səfərə dəvət aldıq.

... 2016-cı il noyabrın 29-udur və biz artıq Yaponiyadayıq. Elə ilk gündən nümayəndə heyətimizin Tokioda işgüzar səfərdə olması yaddaşımda bir çox məqamlarla dərin iz buraxdı. Amma əsas məramlardan biri iki dost ölkə arasındakı əlaqələrin tarixində ilk dəfə paytaxt şəhərlərin rayonları arasında dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərinin yaradılması idi. Bu məqsədlə Bakı şəhərinin Xətai rayonu ilə Yaponiyanın Tokio Prefekturasının Setaqaya şəhəri arasında qardaşlaşmış şəhər layihəsinin müzakirəsində və əlaqələrin qurulmasında iştirakım mənim səfər tarixçəmdə deyil, ictimai-siyasi fəaliyyətimdə də unudulmaz tarixi hadisələrdən birinə çevrildi.

(ardı var)

Hüseynbala MİRƏLƏMOV,

yazıçı-dramaturq, Milli Məclisin deputatı

Xalq qəzeti.- 2017.- 18 fevral.- S.9.