Milli-mənəvi dəyərlərimizin himayədarı

Mehriban xanıma bu qurumun ən yüksək fəxri adının verilməsi ilə əməkdaşlıq bundan sonra daha da genişlənəcəkdir. ISESCO-nun tarixində ilk dəfədir ki, bu ad xanıma verilir. Mehriban xanım sivilizasiyalararası dialoq və digər cəsarətli fəaliyyətləri çərçivəsində gördüyü genişmiqyaslı işlərə görə, qayğıya ehtiyacı olan uşaqlara diqqətinə, onların yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılmasına, təhsilə verdiyi dəstəyə görə bu ada tam layiqdir. Cəmi 4 nəfər bu adı alıbdır. ISESCO-ya da, islam aləminə də şərəf gətirəcəkdir.

Əbdüləziz bin Osman əl Tuveycri

İSESCO-nun baş direktoru

Azərbaycanın minillikləri əhatə edən zəngin siyasət və mədəniyyət tarixində öz fəaliyyətləri ilə yadda qalan görkəmli qadın şəxsiyyətlər sırasında Azərbaycanın birinci xanımı və Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın xüsusi yeri var. Ulu öndər Heydər Əliyevin qurub-yaratdığı müstəqil Azərbaycan Respublikasının möhkəmlənməsi, inkişafı, dünya dövlətləri sırasında layiqli yer tutması, beynəlxalq aləmdə nüfuz qazanması üçün mübarizədə Prezident İlham Əliyevin ən yaxın silahdaşı məhz ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyeva olmuşdur.

Ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə respublikamızın müstəqilliyinin bərqərar edildiyi, dövlətçiliyimizin təşkilatlandığı ilk illərdən başlayaraq Mehriban xanım Əliyeva ölkəmizin ictimai-humanitar həyatında geniş fəaliyyət göstərmişdir. O, hələ 1995-ci ildə "Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları” Xeyriyyə Fondunu yaradıb və ona rəhbərlik etmişdir. Bu fond Azərbaycanın mədəniyyətinin, incəsənətinin inkişafında və təbliğində mühüm işlər görmüş, respublikamızda və xarici ölkələrdə bununla bağlı çoxsaylı tədbirlər keçirmişdir.

Azərbaycan qadınları dövlətçilik tariximizin müxtəlif dövrlərində milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunub saxlanılması və yaşadılmasında mühüm xidmətlər göstərmişlər. Əlbəttə, bu baxımdan öz istedadı, zəkası, iradəsi və müdrikliyi ilə nüfuz qazanmış Azərbaycan Respublikasının

Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, UNESCO-nun və İSESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın çoxşaxəli fəaliyyəti bir örnək olaraq göstərilə bilər.

Hər bir ölkənin tarixi onun görkəmli şəxsiyyətlərinin fəaliyyəti ilə zənginləşir. Məhz həmin şəxsiyyətlərin əməlləri sayəsində onların təmsil etdikləri cəmiyyət lazımi inkişaf səviyyəsinə çatır, beynəlxalq aləmdə nüfuz qazanır. Mehriban xanım Əliyeva müstəqil Azərbaycanın tarixində özünəməxsus yeri olan belə şəxsiyyətlərdəndir. Xalqımız, dövlətçiliyimiz üçün yorulmaz fəaliyyəti ilə Azərbaycan tarixinə adı həkk olunmuş bu böyük şəxsiyyət hər bir Azərbaycan vətəndaşının qəlbinə yol tapa bilmişdir. Siyasət aləmində belə keyfiyyətlərə malik insanlara rast gəlmək çox nadir hadisələrdəndir. Mehriban xanım Əliyeva həm dövlət xadimi, həm də Azərbaycan qadınının mükəmməl obrazının təcəssümü olan bir xanımdır, həm qətiyyətli, güclü xarakterə malik bir siyasətçi, həm də yüzlərlə, minlərlə köməksiz insanlara yardımçı olan humanist insandır, həm Azərbaycan mədəniyyətinin Avropa mədəniyyəti ilə həmahəng inkişafı üçün çalışan insan, həm də qloballaşma proseslərinin sürətlə getdiyi bir dövrdə xalqımızın özünəməxsus milli–mənəvi dəyərlərinin qorunub saxlanması, gələcək nəsillərə çatdırılması üçün yorulmadan mübarizə aparan böyük bir şəxsiyyətdir.

Mehriban xanım Əliyevanın Azərbaycan xalqı və dövlətinin maraqlarını əks etdirən fəaliyyətindən bəhs edərkən, ilk növbədə, rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun ölkəmizin inkişafına verdiyi töhfələri qeyd etmək lazımdır. Heydər Əliyev Fondu ulu öndərin ideyalarını böyük əzmlə və sədaqətlə həyata keçirərək, ölkənin yaradıcı və elmi potensialının artırılmasına kömək etməyi, uşaq müəssisələrinin infrastrukturlarını inkişaf etdirməyi, ekologiya sahəsində mühüm tədqiqatları dəstəkləməyi, Azərbaycan həqiqətlərini dünya ictimaiyyətinə çatdırmağı, dini tolerantlığın bərqərar olmasına, vətəndaş cəmiyyəti quruculuğuna, qloballaşan dünyaya inteqrasiya prosesində milli-mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanılmasına dəstək verməyi öz fəaliyyətində əsas və prioritet istiqamətlər kimi müəyyən etmişdir.

Azərbaycanın mənəvi dəyərlərinin qorunması və təbliği, mədəniyyətlərarası dialoqun təşkili və təşviqi sahəsində Mehriban xanım Əliyeva çoxşaxəli və səmərəli fəaliyyəti ilə mühüm işlər görmüşdür. Bu baxımdan Heydər Əliyev Fondunun BMT-nin ən mötəbər qurumlarından olan UNESCO ilə əlaqələrini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Prezident İlham Əliyevin və Mehriban xanım Əliyevanın səmərəli fəaliyyəti nəticəsində Azərbaycan muğamı, aşıq və tar ifaçılığı sənəti, Azərbaycan xalçası və kəlağayısı UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edilmişdir.

Azərbaycanın maddi mədəniyyət abidələrinin də mühafizəsi, tədqiqi və UNESCO səviyyəsində təbliği istiqamətində Heydər Əliyev Fondunun, onun rəhbəri Mehriban xanım Əliyevanın misilsiz xidmətləri vardır. Bu baxımdan zəngin tariximizin möhtəşəm abidəsi olan Qobustan kompleksinin 2007-ci ildə UNESCO-nun Mədəni İrs Siyahısına daxil edilməsini xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Qobustan abidələrinin belə bir yüksək səviyyəli siyahıya daxil edilməsi birmənalı şəkildə məhz Mehriban xanımın xidməti idi. Bu tədbir yalnız bu abidə üçün deyil, bütövlükdə Azərbaycanın elmi, mədəni həyatında mühüm hadisə olmuşdur.

Niyə məhz Qobustan? UNESCO-nun Mədəni İrs Siyahısına daxil edilməsi üçün Qobustanın seçilməsi heç də təsadüfi deyildir. Azərbaycan ərazisində minlərlə tarixi-arxeoloji abidə məlumdur. Onların hər biri ölkəmizin qədim tarixinin müxtəlif mərhələlərini əks etdirir və bu abidələrin hər biri tariximizin tədqiqi üçün mühüm elmi əhəmiyyət kəsb edir. Lakin Qobustan kompleksi orta daş dövründən – mezolit dövründən bu günümüzədək davam edən tariximizin bütün mərhələlərini fasiləsiz əks etdirən abidələrlə təmsil olunmuşdur. Burada həm qədim qayaüstü rəsmlər və ibtidai insan düşərgələri, həm qədim yaşayış məskənləri və qəbir abidələri, həm antik Roma, həm də orta əsrlərə aid ərəb əlifbası ilə yazılmış yazılar və s. maddi mədəniyyət qalıqları aşkar edilmişdir. Bütün bu keyfiyyətləri ilə Qobustan bütövlükdə Avrasiya məkanında ən nadir abidələrdən biridir. Eyni zamanda, Qobustanda mezolit və neolit dövrlərinə aid qəbirlərdə aşkar edilmiş insan qalıqlarının antropoloji tədqiqi onların müasir azərbaycanlıların bilavasitə qədim əcdadları olmasını sübut etmişdir. Bu tapıntılar Azərbaycan xalqının etnogenez tarixinin öyrənilməsi üçün bu günə məlum olan ən qədim və tutarlı faktlardır.

Əlbəttə, heç kəsə sirr deyil ki, hər hansı bir abidənin belə bir beynəlxalq, mötəbər siyahıya daxil edilməsi təkcə həmin abidənin zənginliyi ilə bağlı olmur. Bu zaman həm də bu tədbirin reallaşması üçün çalışan şəxsin nüfuzu və mövqeyi də mühüm rol oynayır. Xalqımızın qədim mədəniyyətinin möhtəşəm abidəsi olan Qobustanın da bu siyahıya daxil edilməsi birmənalı olaraq Azərbaycanın birinci xanımı, UNESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın beynəlxalq şəxsi nüfuzu və yorulmaz mübarizəsinin nəticəsi idi. Məhz UNESCO-nun Mədəni İrs Siyahısına daxil edilməsi ilə Avropa və Asiyanın, demək olar ki, qovşağında yerləşən Qobustanın Avrasiyanın ən qədim sivilizasiyalarının möhtəşəm abidələrindən biri olduğu ən yüksək beynəlxalq səviyyədə təsdiq edildi.

Mehriban xanım Əliyevanın rəhbəri olduğu Heydər Əliyev Fondu tərəfindən 2008-ci ildə Abşeronun ən qədim insan məskənlərindən olan Qala qəsəbəsində Dövlət Tarix-Etnoqrafiya Qoruğunun ərazisində “Arxeoloji Etnoqrafik Muzey Kompleksi”nin yaradılması ölkəmizin zəngin mədəni irsinə olan yüksək ehtiramın təzahürü idi. Bu tədbir Heydər Əliyev Fondunun tarixi keçmişimizi qoruyub saxlamağa, ölkəmizi turizm mərkəzlərindən birinə çevirməyə yönəlmiş geniş fəaliyyətin nəticələrindən biri idi. Qala qoruğunda Abşeron yarımadasının tunc dövründən – eramızdan əvvəl III minillikdən başlayaraq XX əsrin əvvəllərinə qədərki tarixi mərhələlərinə aid zəngin maddi mədəniyyət nümunələri, kurqanlar, sərdabələr, yaşayış evləri, ovdanlar, qədim qəsrin qalıqları, beş məscid, üç hamam və s. abidələr yerləşir. Gəncədə İmamzadə Məscid-Ziyarətgahının, Qafqazın ən qədim məscidlərindən biri olan Şamaxı Cümə Məscidinin və digər dünya əhəmiyyətli tarixi-memarlıq abidələrinin bərpası da Mehriban xanımın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu tərəfindən həyata keçirilmişdir.

Heydər Əliyev Fondunun Azərbaycanı beynəlxalq aləmdə daha dərindən tanıtmaq və təbliğ etmək istiqamətindəki fəaliyyətində

Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərlik etdiyi layihə əsasında hazırlanmış və 2009-cu ildə müxtəlif dillərdə nəfis şəkildə nəşr edilmiş “Azərbaycan” kitabını da xüsusi qeyd etmək lazımdır. Bu sanballı kitabda respublikamızın bütün bölgələri təmsil edilmişdir. Burada hər bölgənin təbiətinin xüsusiyyətləri, gözəllikləri, müasir quruculuq işləri ilə yanaşı, həmin bölgələrin qədim tarixi-arxeoloji abidələrini, etnoqrafik ənənələrini əks etdirən mindən artıq foto və dolğun, dəqiq yazılı məlumatlar yer almışdır. Geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulan bu kitab, eyni zamanda, xarici qonaqlara Vətənimiz barədə geniş məlumatların çatdırılması işinə, turizmin inkişafına böyük dəstəkdir.

Mehriban xanım Əliyevanın fəaliyyəti yalnız respublikamızdakı işlərlə kifayətlənmir. Onun təşəbbüsü, rəhbərliyi ilə Heydər Əliyev Fondu bir sıra xarici ölkələrdə də xeyriyyəçiliklə məşğul olmuş, tarixi abidələri bərpa etmişdir. Bunlardan Parisdə Versal Sarayının parkındakı ümumbəşəri abidələrin, Luvr Muzeyinin, Berlin qəsrinin, Vatikanda Roma katakombalarının və s. abidələrin bərpasını göstərmək olar. Bütün bu tədbirlər Azərbaycanın bir dövlət kimi beynəlxalq nüfuzunun yüksəlməsinə xidmət etmiş, respublikamızın tolerant, digər xalqların mədəniyyətlərinə, tarixinə hörmətlə yanaşan bir ölkə olduğunu əyani nümayiş etdirmişdir.

Ümumiyyətlə, ümumbəşəri ideallara rəğbət bəsləyən Mehriban xanım Əliyevanın adı ən yüksək beynəlxalq səviyyələrdə xarici mətbuatda hörmətlə qeyd edilir. Buna misal olaraq Rusiyanın "LIVEJOURNAL” nəşrində Mehriban xanım Əliyeva haqqındakı məqalədən yalnız bir neçə cümləni göstərmək kifayətdir: “Mehriban Əliyevanın öz ölkəsində və bütün dünyada statusunu nəzərə almamaq olmaz. Prezidentin xanımı, indi isə həm də Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti respublikada mühüm bir qurum olan Heydər Əliyev Fonduna başçılıq edir. 2004-cü ildə Heydər Əliyev Fondu yaradılan vaxtdan bu fondun prezidentidir. Mehriban Əliyevanın siyasi karyerası və ictimai fəaliyyəti dövründə onun dəstəyi ilə yüzlərlə məktəb və xəstəxana tikilib. O, ehtiyacı olanlara həmişə kömək əlini uzadır”.

Əlbəttə, Mehriban xanım Əliyevanın həyata keçirdiyi böyük işləri yalnız kiçik bir yazıda əhatə etmək qeyri-mümkündür. Əminliklə onu qeyd etmək olar ki, cənab Prezident İlham Əliyevlə çiyin-çiyinə Mehriban xanım Əliyevanın fəaliyyəti Azərbaycan dövlətçiliyinin möhkəmlənməsinə, inkişafına, ulu öndər Heydər Əliyevin azərbaycançılıq ideologiyasının təbliğinə, xalqımızın daha firavan gələcəyinə, torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi uğrunda mübarizəyə xidmət edir. Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanı ad günü münasibəti ilə təbrik edir və Vətənimizin xoşbəxt gələcəyi naminə gərgin fəaliyyətində ona uğurlar arzu edirik.

Nəcəf Müseyibli,

AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun

elmi işlər üzrə direktor müavini,

tarix elmləri doktoru

Xalq qəzeti.- 2018.- 26 avqust.- S.13.