Vüqar Gülməmmədov:
Pandemiyanın yaratdığı çətinliklər
makrofiskal çərçivəyə yenidən
baxılmasını zəruri edib
Azərbaycan
Respublikası Hesablama Palatasının sədri Vüqar
Gülməmmədov AZƏRTAC-a müsahibəsində yeni
növ koronavirus pandemiyasının yaratdığı sosial-iqtisadi
çətinliklərlə əlaqədar cari ilin dövlət
büdcəsinə dəyişikliklər və növbəti
ilin büdcə layihəsi ilə bağlı fikirlərini bölüşüb. Müsahibəni
təqdim edirik.
– Milli Məclis
2020-ci ilin dövlət büdcəsinə dəyişiklikləri
təsdiq etdi. Hesablama Palatası qanunvericiliyin tələbinə
uyğun olaraq bununla bağlı rəyini təqdim edib. Rəylə
bağlı əlavə nələri qeyd etmək olar?
– Cari ildə dünya ölkələrində
sosial və iqtisadi vəziyyəti şərtləndirən ən
vacib amil yeni növ koronavirusun yaratdığı şəraitdir.
Pandemiyanın yaratdığı çətinliklər
dövlət maliyyəsinin idarə edilməsi sisteminə
yenidən baxılmasını, makrofiskal çərçivənin
bir daha nəzərdən keçirilməsini tələb
edib. Əsas bir məqam qeyd olunmalıdır ki, bu hal bir
sıra büdcə institutlarının tətbiqini də
mümkünsüz edib. Məlumat üçün bildirək
ki, pandemiyanın qarşısının alınması məqsədilə
dünyada 30-dan artıq ölkə dövlət büdcəsi
haqqında cari ilin büdcə qanununa əlavə və dəyişikliklər
edib.
Aydındır
ki, belə bir “müharibə” şəraiti dövlətin
bütün alətlərinin səfərbər
olunmasını zəruri edir və bu, ilk növbədə,
sosial parametrlərin qorunması, daha sonra isə iqtisadi
inkişafın tənəzzülünün zəiflədilməsi
və postpandemiya mərhələsində inkişafın
sürətləndirilməsi ilə bağlı tədbirləri
əhatə etməlidir.
Resursların reallokasiyası
üçün yaranmış zərurət fonunda əksər
hallarda siyasi təsirlər səbəbilə dünya
bazarında əhəmiyyətli xammal növləri üzrə
təklifin və həmçinin tələbin dəyişməsi
digər ölkələrlə yanaşı, Azərbaycanda da
dövlət büdcəsinin gəlir və xərc
imkanlarının yenidən nəzərdən keçirilməsini
aktuallaşdırıb. Eyni zamanda, əsas
makroparametrlərin davranışı ilə bağlı
qeyri-müəyyənliklər, xüsusilə də cari ilin
ikinci və üçüncü rüblərində tətbiq
edilən sərt karantin rejiminin bu parametrlərin zəifləmə
meyillərini şərtləndirməsi büdcəyə
yenidən baxılması zərurəti yaradıb.
Qeyd
edim ki, Hesablama Palatası cari ilin aprel ayında dövlət
büdcəsinə yenidən baxılması zərurəti və
dəyişikliklər üzrə təkliflərini Nazirlər
Kabinetinə təqdim edib.
–Dəyişikliklərin əsas
xüsusiyyətlərini necə vurğulamaq olar?
–Dövlət büdcəsində gəlirlərin azaldılması son illərdə əsas maliyyə sənədinə yenidən baxılması üçün demək olar ki, ilk dəfə nəzərdən keçirilən bir hal kimi xarakterizə olunmalıdır. Aydındır ki, qlobal karantin şərtləri bütün səviyyələr üzrə gəlirlərin azalmasına səbəb olub.
Dövlət büdcəsi ilə bağlı Qanuna rəy verdiyimiz dəyişikliklər real sektor üzrə azaldılan büdcə daxilolmalarının, əsasən, Dövlət Neft Fondunun büdcəyə transfertinin artırılması hesabına kompensasiya olunmasını nəzərdə tutur və bununla da dövlət büdcəsi gəlirlərinin ümumi məbləğinin təxminən ilkin səviyyədə saxlanılması təmin edilib. Həmçinin gəlirlərin strukturunda neft gəlirlərinin artımı, qeyri-neft gəlirlərinin isə azalması gözlənilir. Amma qeyd edək ki, neft gəlirlərinin tərkibində nəzərdə tutulmuş artım neft sazişləri çərçivəsində fəaliyyət göstərən podratçı tərəflərin mənfəət vergisinin 24,7 faiz və Dövlət Neft Şirkətinin büdcə ödənişlərinin isə 14,5 faiz azalması fonunda Dövlət Neft Fondunun transfertinin artımı ilə səciyyələnir.
Ümumiyyətlə, Hesablama Palatası xərclərin
optimallaşması ilə bağlı işlərin həyata
keçirilməsi fonunda bu istiqamətdə potensial və
imkanların hələ də mövcud olması qənaətindədir.
Hesab edirik ki, məhz bu potensialın reallaşdırılması
dərəcəsi Dövlət Neft Fondundan transfertin məbləğinə
təsir edən əsas göstəricilərdəndir.
Vurğulanmalıdır
ki, bəzi tədiyə növləri üzrə
proqnozlaşdırılan azalma meyli əgər
yaşadığımız pandemiya şəraitinin təsiri
ilə birbaşa korrelyasiya olunursa, bəzi tədiyələrdə
nəzərdə tutulmuş dəyişikliklər xüsusi
rejimin gəlirlərin azalmasına olan təsirinin kompensasiya
edilməsi məqsədini daşıyır. İkinci bir
xüsusiyyət kimi büdcə gəlirlərinin strukturunda bəzi
tədiyə növləri üzrə proqnozların
artırılması qeyd edilməlidir. Bu isə tərəfimizdən
ilkin təsdiq olunmuş göstəricilər üzrə
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının korrektəsi kimi qəbul
olunub.
Diqqətə
çatdırılmalı digər bir məqam dövlət
büdcəsinin vahid xəzinə hesabının sərbəst
qalığının idarəetməyə verilməsindən
daxilolmaların təsdiq edilmiş proqnoz göstəricisindən
17,5 dəfə çox olmaqla nəzərdə
tutulmasıdır. Xatırladaq ki, 2020-ci ilin dövlət
büdcəsi ilə bağlı rəydə sərbəst
qalığın idarəetməyə verilməsindən
daxilolmalar üzrə kifayət qədər ehtiyat məbləğin
mövcudluğu Hesablama Palatası tərəfindən qeyd
olunub.
Xərclərlə
bağlı aparılan dəyişikliklər funksional təsnifatın
9 bölməsində azalmanı və 3 bölməsində
artımı əhatə edir. Qeyd edək ki, azalmalar, əsasən,
pandemiyanın yaratdığı çətinliklər fonunda
formalaşan xərcləri əhatə etsə də,
artımı xüsusilə iki istiqamət üzrə qruplaşdırmaq
mümkündür: səhiyyə sistemində yaranan əlavə
xərclərin maliyyələşdirilməsi məqsədini
güdən xərclər və iqtisadi fəaliyyətin
qorunması, postpandemiya şəraitində artımı
stimullaşdıracaq tədbirlər üzrə xərclər.
Hesab edirik ki, yaranmış vəziyyətlə bağlı
büdcədə aparılan dəyişikliklər cari şərtlərə
adekvat xarakteri ilə seçilir və mümkün risklərdən
səmərəli sığortalanma kimi qiymətləndirilməlidir.
Yaşadığımız
şərait dövlət vəsaitlərinin qənaətli və
səmərəli istifadəsi ilə bağlı
meyarların daha ciddi şəkildə tətbiqini tələb
edir. Ən əsası isə, bu, Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən dəfələrlə
səsləndirilmiş və icra üçün
qurumlar qarşısında müəyyənləşdirilmiş
bir tələbdir. Vəsaitlərin səmərəli və qənaətli
istifadəsinin təmin edilməsi yollarından biri də rəqabətliliyin
təmin olunmasından keçir.
–Rəqabətliliyin
təmin olunması dövlət satınalmalarını
xarakterizə edən əsas göstəricilərdəndir və
bu da dünya ölkələrində nəzarət
institutlarının diqqət yetirdiyi məsələlərdəndir.
–Tamamilə
düzgün qeyddir və kənar dövlət maliyyə nəzarəti
orqanı olaraq Hesablama Palatası nəzarət tədbirlərində
dövlət satınalmalarına xüsusi diqqət yetirir.
Satınalmaların əhəmiyyətini və hazırkı
dövrdə vacibliyini KİV-lər də xüsusilə
vurğulayır. Qeyd edək ki, bu, dövlətimizin
başçısının ictimai nəzarətin təmin
edilməsi ilə bağlı verdiyi
tapşırıqların icrasında da xüsusilə
mühümdür.
Eyni
zamanda, müəyyən edilmiş prosedurların dəqiq tətbiqi
satınalmaların əsas məqsədinin– rəqabətliliyin
təmin olunması məqsədinin də
reallaşdırılmasına şərait yaradır.
Dövlət satınalmaları iqtisadi xarakteri
ilə yanaşı, sosial mahiyyətə də malikdir. Belə
ki, dövlət vəsaitləri hesabına rəqabətli
prosedurların tətbiqi orta sinfin formalaşmasında vacib
amil olan kiçik və orta sahibkarlığın bərabər
şərtlərlə dövlət vəsaitlərinə
çıxışına imkan yaradır. Bu isə
öz növbəsində bir tərəfdən vergi və
sosial sığorta yığımlarının dayanıqlılıq
şərtlərini formalaşdırmaqla, ikinci bir tərəfdən
vətəndaşlara öz imkanları hesabına
özünün və ailəsinin
yaşayışını təmin etməsi
üçün şəraiti formalaşdırmaqla
dövlətin passiv sosial müdafiə tədbirləri
üzrə maliyyə imkanlarının aktiv tədbirlərə
yönəldilməsinə şərait yaradır.
–Satınalmaların
əhatəsinin geniş olması da vacib məsələdir.
–Doğrudur.
Dövlət satınalmaları iqtisadi artımın
stimullaşdırılması aləti kimi istifadə edilir,
baza xidmətlərinin göstərilməsinə,
innovasiyaların irəliləməsinə səbəb olur, ətraf
mühitin mühafizəsi sahəsində müasir
çağırışların tələblərinin
ödənilməsinə şərait yaradır. Ümumilikdə
isə dövlət satınalmaları Dayanıqlı
İnkişaf Məqsədlərinə nail olunmasında əhəmiyyətli
rola malikdir.
Dövlət
vəsaitləri, xüsusilə də dövlət büdcəsi
xərcləri hesabına satınalmaların sərhədlərinin
genişləndirilməsi olduqca əhəmiyyətlidir. Həmin
genişlənmənin çərçivələrinin
müəyyənləşdirilməsi üçün həyata
keçirilmiş dövlət satınalmalarına yönəldilən
vəsaitlərin büdcə xərclərinə və
ümumi daxili məhsula (ÜDM) nisbət göstəricisindən
istifadə edilir.
Qeyd
edək ki, 2019-cu ildə ölkəmizdə ümumilikdə
11 min 457 sayda satınalma tətbiq edilməklə 5720,02 milyon
manat məbləğində satınalma keçirilməsi ilə
bağlı protokol rəsmiləşdirilib. 2019-cu ildə
2018-ci illə müqayisədə ölkəmizdə
keçirilmiş satınalmaların əhatə məbləği
93,01 milyon manat və ya 1,6 faiz az olub. Bu azalma meylinin əksinə,
dövlət satınalmalarının sayı 534 və ya 4,89
faiz çox olub, dövlət büdcəsindən
alışlara cəlb edilən vəsaitlərin məbləğində
də azalma olmayıb. Satınalmaya cəlb olunmuş dövlət
vəsaitinin ümumi daxili məhsulda payı 10 faizdən
aşağı və dövlət büdcəsində
payı isə illik xərcləmələrin dörddəbirindən
çox deyil.
Məlumat
üçün qeyd edək ki, İqtisadi Əməkdaşlıq
və İnkişaf Təşkilatına (OECD) üzv ölkələrdə
dövlət satınalmalarına yönəldilmiş vəsaitin
orta hesabla ümumi daxili məhsula nisbəti 10-12 faiz, cəmi
büdcə xərclərinə nisbəti isə 35-40 faiz təşkil
edir.
Dünya
Bankının məlumatlarına əsasən isə 2018-ci
ildə dünya üzrə dövlət satınalmalarına
11 trilyon ABŞ dolları yönəldilib ki, bu da həmin il
üçün 90 trilyon ABŞ dolları məbləğində
qiymətləndirilən ümumdünya ÜDM-nin 12,2 faizinə
bərabərdir. Digər bir məqamı da diqqətə
çatdıraq ki, Dünya Bankının qiymətləndirmələrinə
görə, ümumilikdə aşağı, orta və
yuxarı gəlirli ölkələrdə dövlət
satınalmalarının ÜDM-də payı demək olar ki,
eyni səviyyədədir. Bəzi ölkələrdə, məsələn,
Türkiyədə, Pakistanda, İsveçrədə, Misirdə,
Braziliyada dövlət satınalmalarının ÜDM-ə
nisbəti 20 faizdən də çoxdur.
Ölkəmizdə
bu göstəricinin formalaşmasına təsir edən amillərdən
biri dövlət satınalmaları sahəsində uçot və
hesabatlılıqla bağlıdır. Hesab edirik ki, dövlət
satınalmaları haqqında yeni qanunun qəbulu və
dövlət nəzarətinin gücləndirilməsi bu sahədə
ciddi dəyişikliyə səbəb olacaqdır.
–Cari
şərtlərdən çıxış edərək
2021-ci ilin büdcəsi ilə bağlı Hesablama
Palatasının ilkin mülahizələri maraqlıdır.
–Hazırda
növbəti ilin dövlət büdcəsinin tərtibi
yekunlaşma mərhələsindədir və qanunvericiliyin tələblərinə
uyğun olaraq Hesablama Palatası bununla bağlı öz rəyini
təqdim edəcək. Mövcud şərtlərdən
çıxış edərək Hesablama Palatası layihədə
bir sıra məsələlərə diqqət yetirilməsini
məqsədəmüvafiq hesab edir.
Birincisi,
büdcə qaydası ilə bağlı qeyd edək ki,
qarşıdakı ildə bu qaydaların tətbiqinin
dayandırılmasının şərtləri və bu
institutun bərpası ilə bağlı əsaslandırmalar
əhəmiyyətlidir. Belə ki, büdcə qaydası
fiskal intizam norması olduğu üçün ortamüddətli
dövrdə təkrar tətbiqi zəruridir.
Orta
Müddətli Xərclər Çərçivəsi
(OMXÇ) əsasında tərtib ediləcək ilk büdcə
olmasını nəzərə alaraq yeni büdcə
planlaşdırılması metodu çərçivəsində
hansı addımların atılacağı büdcə sənədlərində
xüsusilə əks olunmalıdır. Əlavə olaraq, nəticə
əsaslı büdcəyə keçidin ilkin pilot
versiyası və büdcəyə hansı formada inteqrasiya
edilməsi növbəti ilin dövlət büdcəsi xərclərində
və zəruri sənədlərdə müəyyənləşdirilməlidir.
Məlum
olduğu kimi, dövlət büdcəsi gəlirlərində
neft amili xüsusi rola və paya malikdir. Büdcədə neft
gəlirlərinin hələ də dominant olması nəzərə
alınmaqla son 3 ildə 22-25 milyard manat arasında dəyişən
büdcə xərclərinin strukturunun
optimallaşdırılması növbəti ilin büdcə
xərclərində mütləq atılmalı
addımlardandır. Belə ki, bu xərclərin həcminin
son 3 ildə əvvəlki dövrlə müqayisədə əhəmiyyətli
dərəcədə artdığı, sosial-iqtisadi problemlərin
həllinin dövlətin əsas məqsədi olduğu nəzərə
alınmaqla, böyük büdcənin optimal və çevik
struktura malik olması da vacib şərtdir.
Dövlət
Neft Fondundan dövlət büdcəsinə transfertlərin mərhələli
şəkildə azaldılması, qeyri-neft gəlirləri
hesabına əvəz olunması və cari ildən
institusional islahatlara start verilməsi ilə özəlləşdirmə,
özəl investisiyanın cəlbi ilə bağlı tədbirlərin
sürətləndirilməsi 2021-ci ilin büdcəsi
üçün yeni çağırışlar kimi qəbul
edilməlidir.
Hesablama
Palatasının hesablamalarına əsasən, son iyirmi ildən
artıq müddətdə özəlləşmədən
daxilolmalar bir milyard manat məbləğindədir. Bu vəsaitin
30 faizi devalvasiyadan sonrakı üç ildə daxil olub. Həmçinin
qeyd edim ki, ümumi daxilolmanın da 37 faizi torpaq sahələrinin
satışından əldə edilib.
Hesab
edirik ki, növbəti illərdə kəsirin maliyyələşdirilməsi
üçün bu mənbədən daxilolmalar hər il
üçün ən azı göstərilmiş məbləğdə
olmalıdır. Növbəti ilin bu sahədə
dönüşün ilk ili olacağını vurğulamaqla
keçid dövrü üçün kəsirin maliyyələşdirilməsi
məqsədilə digər mənbələrə, məsələn,
əlavə borclanmaya müraciət edilə bilər.
Növbəti
illərdə dövlət borcu üzrə risklər müəyyənləşdirilməli
və mümkün təhdidlər konkretləşdirilməli,
bununla bağlı strategiya tərtib edilməli və xərclərdə
nəzərə alınmalıdır. Daxili mənbələr
hesabına borclanmanın məhdud olması, xarici borclanma
hesabına maliyyələşmənin artması ilə
bağlı gözləntilər mövcuddur. Bu səbəbdən
atılacaq bütün addımlar və icra ediləcək vəsaitlər
risklərin minimallaşdırılması məqsədinə
xidmət etməlidir. Əminəm ki, hökumət
borclanmanı idarəolunan səviyyədə saxlayacaqdır.
Azərbaycan
Prezidenti tərəfindən son müşavirələrdə
dövlət xərclərinə nəzarət və dövlət
maliyyəsinin hər bir manatının əsaslandırılması
vacib tələb kimi müəyyən edilib. Bu
tapşırıqların 2021-ci ilin dövlət büdcəsində
birmənalı olaraq nəzərə alınması, büdcə
şəffaflığı və
hesabatlılığının yüksəldilməsi məqsədilə
zəruri məlumat və sənədlərin sayının
artırılması vacibdir.
Aydındır
ki, növbəti ildə büdcə-vergi siyasətinin əsas
istiqamətləri xüsusilə əhəmiyyətli məqsədlər
üzərində formalaşmalıdır.
–Vüqar müəllim, büdcə-vergi
siyasəti hansı məqamları əks etdirməlidir?
–İlk
olaraq qeyd edək ki, büdcə-vergi siyasəti, başqa
sözlə, dövlətin fiskal siyasəti dedikdə
makroiqtisadi proseslərin tənzimlənməsi alətləri
və metodları başa düşülür. İstənilən
dövlətdə fiskal siyasətin əsas məqsədi
iqtisadi sabitliyin əldə edilməsi və
qorunmasıdır. Eyni zamanda, vurğulamaq lazımdır ki,
iqtisadi sabitliyin şərtləri və şəraiti dövlətlər
üzrə fərqlənir. Fərqliliyə baxmayaraq, fiskal
siyasətin alətləri müəyyən edilmiş məqsədlərə
nail olunması üçün maliyyə axınlarının
idarəedilməsinə yönəlir. Ümumilikdə
götürdükdə, istənilən ölkənin fiskal
siyasəti iqtisadi artımın və məşğulluğun
təmin olunması, inflyasiyanın məqbul sərhədlərdə
qorunması məqsədinə xidmət edir.
Bu
baxımdan növbəti ildə bu siyasətin əsas
leytmotivi iqtisadi fəaliyyətin
stimullaşdırılması ilə bağlıdır. Belə
ki, məhz iqtisadi imkanlar sosial funksiyaların yerinə yetirilməsi
imkanlarını formalaşdırır və dövlətin
digər funksiyalarının icra edilməsinə şərait
yaradır. İlk növbədə, vergi və gömrük
potensialının reallaşdırılması və
genişləndirilməsi məsələləri diqqətdə
saxlanılmalı, inzibatçılığın gücləndirilməsi
tədbirləri ön plana çıxmalıdır.
Fikrimizcə,
cari ildə olduğu kimi, növbəti il üçün də
kölgə iqtisadiyyatının azaldılması büdcə-vergi
siyasətində əsas istiqamətlərdən biri kimi
müəyyən edilməlidir. Lakin daha təkmil
yanaşmanın tətbiqi ilə vergi gəlirlərinin
potensialının hesablanmasında əsas meyarlardan olan
“kölgə iqtisadiyyatı” və “vergi boşluğu” üzrə
göstəricilər dünyadakı mövcud təkmil təcrübələrdən
istifadə edilərək hesablanmalı, həmin göstəricilər
üzrə konkret tədbirlər və hədəflər sənədlərdə
əks olunmalıdır.
–Qeyd
etdiniz ki, 2021-ci ilin büdcəsi Orta Müddətli Xərclər
Çərçivəsinin tam olmasa da, tətbiq edildiyi ilk
büdcədir. Bu çərçivə barədə məlumat
almaq, Hesablama Palatasının mövqeyini bilmək istərdik.
–Məlum
olduğu kimi, 2018-ci ildə “Ortamüddətli xərclər
çərçivəsinin hazırlanması
Qaydası”nın təsdiq edilməsi haqqında Prezident fərmanının
imzalanması ilə ölkəmizdə Orta Müddətli Xərclər
Çərçivəsinin tətbiqinin hüquqi əsasları
formalaşdırılıb. Həmin ilin sonunda “Azərbaycan
Respublikasında büdcə təşkilatlarının
sektor strateji planlarının hazırlanması Qaydası”nın
təsdiq edilməsi barədə Nazirlər Kabinetinin Qərarı
imzalanıb, Maliyyə Nazirliyi tərəfindən isə
ortamüddətli xərclər çərçivəsinin
hazırlanması üzrə təfsilatlı təlimatlar
hazırlanıb. Bu addımlar isə nəticə əsaslı
büdcəyə keçid üzrə ilkin və
mühüm baza sənədləri kimi qəbul
olunmalıdır.
Hazırda
3 milli xərc prioriteti müəyyən edilib ki, bu sıraya
təhsil, aqrar və ekoloji istiqamətlər aiddir. Bu istiqamətlərin
tətbiqi 2021-ci ilin büdcə layihəsi çərçivəsində
reallaşdırılsa da, növbəti 2022-ci ilin layihəsində
beynəlxalq təcrübə nəzərə alınmaqla səhiyyə,
elm və mədəniyyət, 2023-cü ildə nəqliyyat və
rabitə kimi sahələrin də bu sıraya əlavə
edilməsi tövsiyə olunur. Bu halda, bir məqama diqqət
yetirmək lazımdır ki, hər növbəti ildə əlavə
edilən 3 istiqamət əvvəl müəyyənləşdirilən
3 istiqamətə əlavə olunması, nəticədə
getdikcə Orta Müddətli Xərclər Çərçivəsi
və Nəticə əsaslı büdcənin (NƏB)
prinsipləri büdcənin daha çox hissəsinə
şamil edilməlidir. Beynəlxalq təcrübə göstərir
ki, Orta Müddətli Xərclər Çərçivəsinin
tam mənada 3-5 il ərzində tətbiqi yalnız dövlət
maliyyə idarəetməsinin təkmil institusional bazası
olan ölkələrdə mümkündür və ölkəmizdə
hər iki institutun paralel və sinxron təkmilləşdirilməsi
zəruridir.
Diqqətə
çatdırım ki, Orta Müddətli Xərclər
Çərçivəsinin tətbiqi ilə büdcə
proseslərinin zamanla yuxarıdan aşağı və aşağıdan
yuxarı prinsiplərinin qarşılıqlı əlaqəsi
üzərində qurulacağını nəzərdə
tutur. Başqa sözlə, bu iki prinsipin tətbiqi büdcənin
tərtibi və icrası fəlsəfəsini dəyişəcəkdir.
Həmin çərçivə nəticə əsaslı
büdcəyə keçidin ilkin mərhələsidir və
bu istiqamətdə reallaşdırdığımız səmərəlilik
(performans) auditi vacib tələbdir. Qeyd edim ki, səmərəlilik
(performans) audit növü Dövlət Xərcləri və
Maliyyə Hesabatlılığı (DXMH – PEFA) diaqnostik alətinin
metodologiyasında da əsas şərtlərdən biridir. Eyni zamanda, performans audit
performans büdcənin, başqa sözlə, nəticə əsaslı
büdcənin auditi üçün əsasdır.
Səmərəlilik, nəticəlilik və qənaətlilik
meyarlarına köklənən fəaliyyət göstəricilərinin
tətbiqi və hazırkı təcrübənin mütləq
şəkildə genişləndirilməsi lazımdır. Hər bir
istiqamət üzrə göstəricilər sisteminin
qurulması zəruridir. Hazırda Maliyyə
Nazirliyi tərəfindən tərtib edilən təlimatda
yalnız bir neçə istiqamət üzrə nümunə
kimi təqdim olunan bəzi göstəricilər sistemi
mövcuddur. Bir məqam qeyd edilməlidir
ki, Orta Müddətli Xərclər Çərçivəsinin
tətbiqi və müvəffəqiyyəti qurumların bu
sistemə hazırlıq dərəcəsindən, yeni
yanaşmanın tətbiqində bacarıq və vərdişlərindən
asılıdır.
Ümumiləşmə apararaq qeyd edək ki, bu çərçivə
vəsaitlərin müəyyən olunmuş məqsədlərlə
uzlaşmasını təmin etməyi nəzərdə tutur. Başqa sözlə,
dövlət vəsaitlərinin daha nəticəli, qənaətli
və səmərəli istifadəsinə xidmət edən
OMXÇ və NƏB ölkənin əsas strateji məqsədlərinə
nail olunması üçün ayrı-ayrı qurum və ya
sahələrin fəaliyyətinin əlaqələndirilməsini
təmin etməlidir.
Xalq qəzeti 2020.- 29 avqust.- S.4.