Milli intibaha, mütərəqqi amallara və tərəqqiyə xidmət məramı

 

Hər bir kütləvi informasiya vasitəsi milli dövlət quruculuğu prosesində, vətəndaş cəmiyyətinin qurul­masında, milli və bəşəri dəyərlərin bərqərar edilməsi və qorunmasında, ölkənin inkişafını təmin edən islahatların həyata keçirilməsində səmərəli surətdə iş­tirak etməli, həyatın güzgüsü kimi, həqiqət carçısı ol­malıdır. İnsanları yüksək ideallar, humanist vətəndaş və demokratik cəmiyyət uğrunda mübarizəyə səsləməli və səfərbər etməlidir.

 

Heydər ƏLİYEV

Ümummilli lider

 

Mətbuatın fəaliyyəti hər bir insanı maraqlandı­rır. İnsanlar bütün məlumatı mətbuatdan alırlar. Ona görə, hər bir ölkədə, o cümlədən Azərbaycanda mətbuat qərəzsiz olmalıdır, çevik, operativ fəaliyyət göstərməlidir, insanları məlumatlarla tam şəkildə təmin etməlidir. Hesab edirəm ki, biz bunu Azərbaycanda görürük. Çünki bu gün Azərbaycan mətbuatı artıq yüksək səviyyəyə qalxıbdır. Mən həm operativlik, həm milli maraqların müdafiə edilməsi sahəsində mətbuatın fəaliyyətini yüksək qiymətləndirirəm.

 

İlham ƏLİYEV

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Bu gün 145 illik yubileyini qeyd edən Azərbaycan mətbuatı milli intibaha, mütərəqqi amallara və tərəqqiyə xidmət məramı ilə şərəfli bir yol keçmişdir. Qlobal informasiya mühitində modernləşmə, rasionallıq, obyektivlik, kreativlik, qabaqcıl texnologiyaların tətbiqi medianın uğurlarını şərtləndirən əsas faktorlara çevrilib. Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan milli mətbuatının 145 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 30 iyun 2020-ci il tarixli Sərəncamında ölkə mətbuatının fəaliyyəti yüksək dəyərləndirilir: “145 il əvvəl – 1875-ci il iyulun 22-də görkəmli ziyalı və maarifçi-publisist Həsən bəy Zərdabi tərəfindən Azərbaycan dilində nəşr olunmağa başlamış “Əkinçi” qəzeti milli mətbuatımızın ilk nümünəsi və həmin dövr Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatının mühüm hadisəsi kimi tarixə düşmüşdür. Sonrakı illərdə çoxsaylı nəşrlərlə zənginləşən milli mətbuatımız Azərbaycan ədəbi dilinin və maarifçilik hərəkatının inkişafına əhəmiyyətli töhfələr vermiş, milli özünüdərk və istiqlal məfkurəsinin formalaşmasında, qabaqcıl ideyaların təbliğində böyük xidmətlər göstərmişdir”.

Jurnalistika intellektual və infor­mativ fəaliyyət sahəsi kimi hər bir xalqın elmi-mədəni, sosial-siyasi inki­şafının müəyyən mərhələsində mey­dana gəlmişdir. Lakin bəşər cəmiyyəti bütün dövrlərdə informasiya və məlumat almağa, onun yayılmasına və nəticə etibarilə həm fərdlər ara­sında, həm də cəmiyyətlə hakimiyyət arasında ictimai münasibətlərin ni­zamlanmasına daim ehtiyac duymuş­dur. Bu səbəbdən də informasiyanın hazırlanması, ötürülməsi və geniş kütlələrə çatdırılması daim xüsusi aktuallıq kəsb etmişdir.

İlk dövrlərdə gələcəyə ötürmək istədiyi informasiyanı, baş verən hadisələr barədə xəbəri qaya, daş, gil lövhə üzərinə həkk etməyə belə çətinlik çəkən insanın qarşısına zaman getdikcə daha mürəkkəb vəzifələr qo­yurdu. Verbal və qeyri-verbal ünsiyyət artıq xəbərin, informasiyanın tiraj­lanmasını, daha tez çatdırılmasını və yayılmasını tələb edirdi. Tədqiqatçılar belə hesab edirlər ki, bugünkü qəzetlərə bənzəyən ilk çap məhsulu VIII əsrdə (bəzi məlumatlara görə 911-ci ildə) Çində dərc edilən “Szin bao”dur (“Paytaxt xəbərləri”). “Szin bao”da mətn taxta üzərində oyulur, sonra tuşun köməyi ilə mətn çap olu­nurdu. Başqa sözlə, ottisk ksiloqrafiya üsulu ilə hazırlanırdı.

İohann Qutenberqin çap maşınını ixtira etməsi insanın bu arzusuna qovuşmasında mühüm rol oynadı.

İohann Karolyusun 1605-ci ildə Strasburqda nəşr etdiyi “Relation” qəzeti Avropanın ilk qəzeti oldu. 1609-cu ildə Volfenbüttel şəhərində “Aviso” qəzetinin nəşrindən sonra 1610-cu ildə Bazeldə, 1615-ci ildə Frankfurtda, 1617-ci ildə Berlində, 1618-ci ildə Hamburqda yeni qəzetlər meydana gəldi. XVII əsrin sonunda almandilli ölkələrdə artıq 80-ə yaxın qəzet nəşr olunurdu. 1622-ci ildə İngiltərədə, 1623-cü ildə Niderland­da, 1631-ci ildə Fransada, 1641- ci ildə Portuqaliyada da qəzetlər nəşrə başladı. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, 1650-ci il iyulun 1-dən Leypsiqdə nəşr edilən “Einkommen­de Zeitungen” bütün dünyada ilk gündəlik qəzet hesab olunur.

Qəzetlərin geniş yayılması, onun cəmiyyətin, insanların həyatına təsiri məsələsinə toxunan fransız yazıçısı özünəməxsus yumor hissi ilə yazırdı: “Artıq oxumayan qalmadı. Oğrular, cəlladlar, meyxanaçılar və hətta xal­qın aşağı zümrəsi belə köhnə həkim və alimlərdən daha bilgilidir. Hətta, qadınlar və uşaqlar da oxuyurlar”.

Beləliklə, qəzet çapı estafeti müxtəlif ölkələrə keçməyə başladı. Azərbaycanda bu çətin işin ağırlığı altına 1865-ci ildə Moskva Universi­tetinin fizika və riyaziyyat fakültəsini bitirən böyük mütəfəkkir, maarifçi-demokrat Həsən bəy Zərdabi çiyin verdi. Həsən bəy Zərdabi qarşıda onu gözləyən çətinlikləri yaxşı dərk etsə də, qəzet nəşr etməkdə israrlı idi. Bö­yük mütəfəkkir həmin dövrdə yazırdı: “Bəs qəzetəni necə çıxardım? Pul yox, yazıçı yoldaşı yox, çapxana yox, əmələ yox. 1-2 yüzdən artıq oxuyan da olmayacaq. Dövlət tərəfindən izin almaq da ki, bir böyük bəladır”.

Elə bu sətirlər kifayətdir ki, böyük ustadımızın “Əkinçi” qəzetini nəşr edərkən hansı çətinliklərlə rastlaşdığı­nı təsəvvür edək. Həsən bəy Zərdabi “Əkinçi” qəzetini ərsəyə gətirməklə, sözün həqiqi mənasında, böyük hünər, qəhrəmanlıq göstərmişdi. Bakıya gələrək Həsən bəy Zərdabinin “Əkinçi” qəzetini hansı şəraitdə nəşr etdiyini, hansı çətinliklərlə üzləşdiyini görən fransız tədqiqatçısı heyrətlənərək demişdi: “Həsən bəy, siz əsl qəhrəmansınız. Fransada heç kim belə vəziyyətdə bu işin altına girməyə cəsarət etməzdi”.

“Əkinçi”ni nəşr edərkən Həsən bəy Zardabi təkcə maddi və texniki çətinliklərlə üzləşməmişdi, onun qarşılaşdığı problemlərin sayı-hesabı yox idi. Milli mətbuatın banisinin “Rusiyada əvvəlinci türk qəzetəsi” adlı məqaləsindən bir məqama diqqət yetirək. Həsən bəy yazırdı: “Jandar­ma polkovnikinə hər gün məndən və “Əkinçi”dən donoslar göndərirdilər. Jandarma tərəfindən mənim üstümə qarovulçular qoyuldu. Onların birisi mənim rus qulluqçumun qardaşı adına gecələr mənzilimin içində yatırdı. Birisi də küçə qapısında durub mən harasa gedəndə məni aparıb gətirirdi. O vəqtdə mən hər gecə 1-2 saat kluba gedib bilyard oynayırdım və jandarma polkovniki də bəzi vəqtdə mənimlə oynayırdı. Onunla belə, həftədə bir neçə dəfə o polkovnik məni aparıb, məndən cavab istəyirdi ki, doğrudan­mı filan günü axşam filankəslərin ya­nına gedib, filan sözü demisən? Mən ona cavab verirdim ki, filan saatda səninlə bilyard oynayırdım. Deyirdi ki, mən özüm də yaxşı bilirəm, amma neyləyim, zakon belədir, gərək xəbər alım, sorğu-sual edim.

Belə donosları bircə jandarmaya versəydilər yenə dərd yarı idi, amma onları vəzirlərə, sərdara və qeyrilərə də göndərirdilər ki, onların cavab­larını yazmaqdan biçarə jandarma yorulmuşdu. Amma bununla belə mən qəzetəni vəqtlərində çıxarırdım”.

Üzləşdiyi bütün çətinliklərə, problemlərə, məhrumiyyətlərə bax­mayaraq, Həsən bəy Zardabi özünün çoxcəhətli fəaliyyəti, elmi-ədəbi yaradıcılığı ilə milli oyanış, maarif­çilik, demokratik təşəkkül, sosial və ümumi tərəqqi tariximizin öndərinə, yeni ziyalılar nəslinin örnəyinə çev­rildi. Zəkası, qələmi və bütün varlığı ilə millətimizə, Vətənimizə sədaqətlə xidmət etdi, zəngin bir irs qoydu.

“Əkinçi” qəzetinin cəmi 56 sayı işıq üzü gördü. Lakin “Əkinçi” qısa bir zamanda xalqın, millətin yolun­da elm, maarif, demokratiya çırağı yandırdı.

“Ziya” (1879 – 1884), “Ziyayi- Qafqaziyyə”, “Kəşkül” (1880 – 1891), “Kaspi” (1881 – 1919), “Şərqi-rus” (1903–1905), “Həyat”, “İrşad”, “Molla Nəsrəddin”, “Hümmət”, “Təkamül”, “Tərəqqi”, “Nicat”, “İşıq”, “Qurtuluş”, “Dirilik”, “Füyu­zat”, “Təzə həyat”, “Yeni Füyuzat”, “Şəlalə”, “İqbal”, “Açıq söz” və digər qəzetlər, jurnallar “Əkinçi”nin yolunu uğurla davam etdirirdilər.

XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda mətbuat orqanlarını xalqa xidmət amalını özünün həyat kredosu seçən milli ziyalılarımız yaradırdı. Bu böyük şəxsiyyətlərin millət sevgisi onların mətbuata, qəzet və jurnallara biznes strukturu, qazanc mənbəyi kimi bax­masına imkan vermirdi.

XIX əsrin ikinci yarısı – XX əsrin əvvəllərində milli şüurun və milli məfkurənin inkişafında önəmli rol oynamış böyük ziyalılarımızın milli jurnalistikanın yüksəlişinə töhfə vermək səyləri bürokratik əngəllərlə rastlaşsa da Səid və Cəlal Ünsizadə qardaşları, Məhəmməd ağa Şahtaxt­lı, Əlibəy Hüseynzadə, Əhməd bəy Ağayev, Əlimərdan bəy Topçubaşov, Nəcəf bəy Vəzirov, Məmməd Əmin Rəsulzadə, Üzeyir bəy Hacıbəyov, Cəlil Məmmədquluzadə, Ömər Faiq Nemanzadə Azərbaycan mətbuatının sayılıb-seçilən görkəmli simaları kimi zəngin irs qoydular, demokratik, libe­ral mətbuatın inkişafına güclü təkan verdilər.

Qeyd edək ki, 1870-1889-cu illərdə Qafqazda rus dilində 20, gürcü dilində 15, erməni dilində 15, Azərbaycan dilində 3 mətbuat orqanı nəşr olunurdu. Müxtəlif cəmiyyətlərin, elmi qurumların, idarələrin nəşrlərini də nəzərə alsaq o dövrdə 69 nəşr işıq üzü görürdü.

Rusiyada 1905-07-ci illər bur­jua-demokratik inqilabi dövründə imperator II Nokolayın oktyabrın 17-də imzaladığı “Dövlət qaydala­rının təkmilləşdirilməsi haqqında Ali Manifest”dən sonra imperiya ərazisində siyasi hüquq və azadlıqlar genişləndirildi. İmperiyanın siyasi həyatında baş verən dəyişikliklər Azərbaycanda da mətbu sözə təsirsiz ötüşmədi. 1905–1920-ci illərdə Azərbaycanda 400-ə yaxın qəzet və jurnal nəşr olunurdu.

Mətbuat üzərində sərt dövlət nəzarəti və total monopoliya yaratmış sovet sisteminin dağıdılmasından sonra Azərbaycanda beynəlxalq təcrübəyə, Qərb dəyərlərinə, milli-mənəvi ideallarımıza söykənən yeni jurnalistika formalaşmağa başladı. Təbii ki, 70 illik sovet dönəmində ide­oloji kanonlar məngənəsində olmuş bir ölkədə yeni jurnalistikanın forma­laşması prosesi müəyyən çətinliklərlə üzləşirdi. Lakin buna baxmayaraq, Qərb mətbuat modelləri, beynəlxalq jurnalistikanın nəzəriyyə və praktika­sını səylə mənimsənildi, yaradıcılıq uğurları zənginləşdi. Yeni dövrdə zaman keçdikcə ideoloji problemlərin yerini iqtisadi problemlər tutmağa başladı. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində informasiyanın potensial alıcılarının maddi imkanlarının zəifliyi medianın bazar mexanizmi şəraitində səmərəli fəaliyyətinə mənfi təsir göstərirdi. Belə bir şəraitdə medianın ənənəvi sosial məsuliyyətdən uzaqlaşaraq müxtəlif korporativ dairələrin təsiri altına düşmək təhlükəsi güclənirdi. Jurnalistikanın məlumatlandırmaq, maarifləndirmək və əyləndirmək funksiyasını sosial məsuliyyət hissi ilə yerinə yetirməsi üçün dövlətin dəstəyinə böyük ehtiyac duyulur­du. Sosial məsuliyyətin cəmiyyətin inkişafında, maariflənməsində, ictimai rəyin formalaşmasında böyük rol oynayan jurnalistikanın missiyasına çevrilməsi dövlətin də məramına və məqsədlərinə xidmət edir. Sivilizasi­yanın inkişafı cəmiyyətin, dövlətin, dünyanın idarə olunmasında informa­siyanın rolunu daha da gücləndirir.

Azərbaycan müstəqillik qazan­dıqdan sonra ölkədə demokratiya­nın, siyasi plüralizmin, vətəndaş cəmiyyətinin əsas atributlarından hesab edilən söz və mətbuat azadlı­ğının başlıca daşıyıcıları olan kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafına diqqət artmağa başladı. Yeni cəmiyyət modelində mətbuatın yeri və rolu getdikcə aydınlaşır, müxtəlif tədbirlər həyata keçirilirdi.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin 1993-cü ildə siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra Azərbaycanda sosial-siyasi, iqtisadi və elmi-mədəni sahələrdə həyata keçirilən islahatlar vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına, demokratik dəyərlərin bərqərar olma­sına, söz və mətbuat azadlığının geniş intişar tapmasına, fikir plüralizminin siyasi müstəvidə xüsusi önəm qazan­masına əlverişli şərait yaratdı.

Ulu öndərin rəhbərliyi altında yaradılan Konstitusiyanın 47-ci maddəsində fikir və söz azadlığı, 50-ci maddəsində məlumat azadlığı təsbit olundu, kütləvi informasiyanın azadlığına təminat verildi.

Azərbaycan beynəlxalq təşkilatlara, Avropa Şurasına üzv qəbul olunduqdan sonra Qərbə inteq­rasiya sürətləndi və ölkəmiz söz və mətbuat azadlığının təmini sahəsində mühüm beynəlxalq konvensiyalara, sazişlərə qoşuldu. Bu dövrdə azad mətbuatın inkişafına əngəl törədən məhdudiyyətlər aradan qaldırıl­dı, qanunvericilik bazası qabaqcıl dünya təcrübəsi nəzərə alınmaqla təkmilləşdirildi. Mətbu sözün inkişafı üçün yaradılan münbit şərait dərhal öz təsirini göstərdi. Ərazisinə və əhalinin sayına görə kiçik ölkə olan Azərbaycanda qısa bir zamanda yüzlərlə qəzet, jurnal, informasiya agentliyi, saytlar, televiziya və radio kanalları fəaliyyətə başladı.

Siyasi təmayülündən, ideo­loji istiqamətindən asılı olmaya­raq, Azərbaycan qanunvericiliyi çərçivəsində fəaliyyət göstərən bütün kütləvi kommunikasiya vasitələrinə hakimiyyət tərəfindən eyni münasibət sərgiləndi. Demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğunu özünün inkişaf modeli seçən Azərbaycanda ümummilli lider Heydər Əliyevin siyasi iradəsi və böyük səyləri nəticəsində görülən tədbirlər, imzala­nan fərman və sərəncamlar mətbuatın iqtisadi müstəqilliyini gücləndirdi, jurnalistlərin azad fəaliyyəti üçün əlverişli şəraitin təmin edilməsinə yetərli təsir göstərdi.

“İnformasiya, informasiyalaş­dırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında” (1998), “Məlumat azadlığı haqqında” (1998), “Kütləvi infor­masiya vasitələri haqqında” (1999), “Televiziya və radio yayımı haqqın­da” (2002), “İnformasiya əldə etmək haqqında” qanunların qəbul olunması kütləvi informasiya vasitələrinin fəaliyyətinin, həmçinin KİV-lə cəmiyyət, KİV-lə dövlət arasında münasibətlərin tənzimlənməsində önəmli rol oynadı.

“Kütləvi informasiya vasitələri haqqında” Qanun mətbuatın de­mokratik prinsiplər əsasında inkişa­fına mühüm töhfə verərək, bir sıra bürokratik əngəlləri aradan qaldırdı, mətbuat orqanlarının təsis olunması prosesini asanlaşdırdı.

Prezident Heydər Əliyevin “2000 – 2001-ci illərdə kütləvi informasiya vasitələrinin maddi-texniki şəraitinin yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlər Proqramı haqqında” 6 mart 2000-ci il tarixli sərəncamına əsasən Maliyyə Nazirliyinə tapşırıldı ki, dövlət büdcəsinin layihəsi tərtib olunarkən bu sənəddə nəzərdə tutulan tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün lazım olan vəsaitin ayrılmasını təmin etsin. Proqramda qeyd olunurdu ki, respublikanın nazirlikləri, komitələri, idarə, müəssisə və təşkilatları, yerli icra hakimiyyəti orqanları söz, fikir və mətbuat azadlığının, eləcə də siyasi plüralizmin dönmədən həyata keçirilməsi prinsiplərinə uyğun ola­raq, kütləvi informasiya vasitələrinin redaksiyalarında çalışan jurnalistlərin dövlət idarələri, müəssisə və təşkilatlarında peşə fəaliyyətinə hər cür şərait yaratmalıdırlar.

Proqramda, həmçinin Dövlət Əmlakı Nazirliyinə tapşırıldı ki, kütləvi informasiya vasitələri re­daksiyalarına, nəşriyyatlara, poliq­rafiya müəssisələrinə, informasiya agentliklərinə, yayıcılara, ötürücü mərkəzlərə dövlət mülkiyyətində olan qeyri-yaşayış sahələrinin icarəsinə görə müəyyən edilmiş tarif və qiymətlərin minimum məbləğdə ödənilməsi təmin edilsin.

Ümummilli lider Heydər Əliyev mətbuata çox açıq dövlət xadi­mi idi. O, güclü təbliğat, təşviqat və ideoloji tərbiyə maşını olan mətbuatın cəmiyyəti səfərbər etmək, təşkilatlandırmaq imkanlarını yaxşı bilirdi. Bu səbəbdən də mətbuatın qaldırdığı problemlərə həssaslıqla yanaşırdı. Onun mətbuata qayğısı, həssas münasibəti dövlət orqanla­rında çalışanlar və məmur korpusu üçün etalona çevrilmişdi. Mətbuatın, jurnalistlərin fəaliyyətini hər zaman yüksək dəyərləndirən ulu öndər de­yirdi: “Bu peşə çox vacib peşədir. De­mokratik, hüquqi, dünyəvi dövlətdə, qanunlarla yaşayan dövlətdə jurna­listika çox vacib bir peşədir, mətbuat çox vacib bir sahədir. Bu, mənim fikrimdir və mən bu fikrimi heç vaxt dəyişməyəcəyəm”.

İnformasiyanın obyektivliyinə xüsusi önəm verən böyük öndər jurnalistlərə tövsiyə edirdi ki, həqiqət nə qədər acı olsa da, onu yazın, bütün mənfi məqamları üzə çıxa­rın ki, dövlət strukturları mövcud problemlərə diqqəti cəlb etsinlər və beləliklə, dövlət aparatının həmin problemləri aradan qaldırmaq işi asanlaşsın. Hesab edirəm ki, bu müd­rik tövsiyə hər bir jurnalistin, mətbuat orqanının fəaliyyətinin ana xəttini təşkil etməlidir.

Ötən əsrin 90-cı illərində si­yasi qeyri-sabitliyin, iqtisadi tənəzzülün dumanlı üfüqləri və tarixi perspektivləri görünməz etdiyi bir zamanda Azərbaycan mətbuatı da çətin günlərini yaşayır, iqtisadi problemlərin məngənəsindən xilas olmağın yollarını arayırdı. Bəzi mətbuat orqanlarının mübarizə ruhu zəifləmiş, illərlə yığılıb qalmış borc­ların ödənilməsinə inamları itmişdi. O çətin dövrdə gənc, müstəqil dövlətin maddi imkanları zəif olsa da, ulu öndər Heydər Əliyev bir sıra qəzet və jurnalların “Azərbaycan” nəşriyyatına borclarının ödənilməsinin əvvəlcə dondurulması barədə sərəncam imza­ladı. Böyük öndərin mətbuata davam­lı qayğısı, həssas münasibəti cavab­sız qalmadı. 2002-ci ildə Heydər Əliyev milli mətbuatın inkişafında xidmətlərinə görə “Ruh” Azərbaycan Jurnalistləri Müdafiə Komitəsinin təsis etdiyi “Jurnalistlərin dostu” mükafatına layiq görüldü.

Təqdimat mərasimində mətbuata, fikir və söz azadlığına qayğıdan, yaradılan şəraitdən bəhs edən Heydər Əliyev qeyd etdi ki, Azərbaycanın böyük tarixi var: “Bu böyük tarixə nəzər salsaq görərik ki, heç vaxt Azərbaycanda söz bu qədər azad olmayıbdır, fikir bu qədər azad olma­yıbdır, mətbuat bu qədər azad olma­yıbdır”. Bu fikir həqiqətin obyektiv inikası idi.

Həmin mərasimdə səmimiyyətlə jurnalistlərlə axıra qədər dost olmaq istədiyini bildirən Heydər Əliyev az sonra mətbuat orqanlarının “Azərbaycan” nəşriyyatına olan borclarının dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına ödənilməsi barədə sərəncam verdi.

Ötən əsrin 90-cı illərində interne­tin, müxtəlif sosial şəbəkələrin mey­dana gəlməsi və yeni texnologiyaların sürətlə inkişaf etməsi nəticəsində jur­nalistika yeni keyfiyyət mərhələsinə qədəm qoydu. Veb əsaslı texnologiya­lardan istifadə etməklə ünsiyyəti in­teraktiv dialoqa çevirən sosial media informasiya alanına müxtəlif xəbər saytları, sosial şəbəkələr, ünsiyyət proqramları, bloqlar, forumlar gətirdi. Bu fəaliyyət ənənəvi mediadan fərqli praktikadır. İnteraktivliyin məhdud olduğu ənənəvi mediadan fərqli olaraq, yeni media çoxluğun kütləyə təsirini reallaşdırır. Bəzi tədqiqatçılar yeni medianın konturlarını sosial şəbəkələrlə məhdudlaşdırsa da, digərləri bütün rəqəmsal və elektron informasiya ötürücülərini, elektron qəzetləri, radio və televiziyaları da bura daxil edirlər.

Təəssüf ki, sosial şəbəkədə, yeni mediada özünütənzimləmə mexaniz­minin olmaması, peşəkarlığın zəifliyi, baş verən hadisələrin bəzən birtərəfli, subyektiv işıqlandırılması audito­riyaya mənfi təsir göstərir. Bütün bunlara baxmayaraq, yeni media artıq informasiya məkanında getdikcə öz yerini möhkəmləndirir, balansı öz xeyrinə dəyişir. Praktika göstərir ki, belə bir şəraitdə ənənəvi mətbuat rəqəmsallaşmalı və internet medianın geniş imkanlarından istifadə etməklə konvergensiyaya diqqəti artırmalıdır.

Müstəqil mətbuatın formalaşma­sına və inkişafına yönələn Heydər Əliyev siyasəti bu gün möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyev tərəfindən böyük uğurla davam etdirilir. Azərbaycanın artan iqtisadi imkanları kütləvi kommunikasiya vasitələrinin qarşısına çıxan müxtəlif çətinliklərin aradan qaldırılmasına, aktual problemlərin həllinə yönəldilir.

Jurnalistlərin peşəkarlığının artırılması sahəsində əməli tədbirlərin həyata keçirilməsi, KİV-in müstəqilliyinin gücləndirilməsi, maddi-texniki bazanın yaxşılaşdırıl­ması, yeni texnologiyaların tətbiqi məqsədilə Prezident İlham Əliyev 2008-ci il iyulun 31-də “Azərbaycan Respublikasında kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafına dövlət dəstəyi Konsepsiyası”nın təsdiq olunması haqqında sərəncam imzaladı.

Konsepsiyada qeyd olunur ki, Azərbaycan Respublikasında KİV-in inkişafına dövlət dəstəyi qanunçu­luq, şəffaflıq, əməkdaşlıq, qarşılıqlı məsuliyyət, kütləvi informasiya vasitələrinin müstəqilliyinin qorun­ması, onların fəaliyyətinə hər hansı müdaxilənin istisna edilməsi, KİV-in inhisarlaşmasının qarşısının alın­ması, ictimai maraqları əks etdirən layihələrə üstünlük verilməsi, regio­nal KİV-in dəstəklənməsi prinsipləri əsasında həyata keçirilir.

“Azərbaycan Respublikasında kütləvi informasiya vasitələrinin inki­şafına dövlət dəstəyi Konsepsiyası”na uyğun olaraq, Prezident İlham Əliyevin 3 aprel 2009-cu il tarix­li fərmanına əsasən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu yaradıldı. Fondun yaradılmasında əsas məqsəd ölkədə fikir və məlumat azadlığını inkişaf etdirmək, KİV-in müstəqilliyini dəstəkləmək, infor­masiya sektorunda yeni informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqini stimullaşdırmaq, cəmiyyət və KİV arasında səmərəli əməkdaşlığı genişləndirmək, jurnalistlərin peşəkarlığının artmasına şərait yaratmaq, onların sosial müdafiəsini gücləndirmək, dövlət və cəmiyyət üçün əhəmiyyət kəsb edən layihələri, proqramları maliyyələşdirmək idi.

Qeyd edək ki, artıq bu istiqamətdə müxtəlif tədbirlər, layihələr, proq­ramlar həyata keçirilmişdir. Bu sırada möhtərəm Prezidentimizin 2010-cu, 2013-cü və 2017-ci ildə imzaladığı tarixi sərəncamlar əsasında mətbuat işçilərinin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması məqsədilə üç yaşayış binasının (ümumilikdə tam təmirli 666 mənzil) tikilməsi xüsusi qeyd olunmalıdır. 2005-ci, 2010-cu və 2015-ci illərdə Azərbaycan milli mətbuatının 130, 135 və 140 illik yubileylərinin dövlət səviyyəsində qeyd olunması, yubiley münasibətilə mətbuat işçilərinin böyük bir qrupu­nun təltif edilməsi, fəxri adlara layiq görülməsi, KİV-ə maliyyə yardımı göstərilməsi jurnalistlərin əməyinə yüksək dəyər verilməsinin parlaq ifadəsidir.

Möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin mətbuat işçilərinə həssas münasibətinə, qayğısına, söz və mətbuat azadlığının təmin olunmasında davamlı və sistemli fəaliyyətinə, medianın inkişafına mi­silsiz töhfələrinə biz jurnalistlər sadə və səmimi bir cavab verərək, onu üç dəfə “Jurnalistlərin dostu” elan etdik. Bütün dövlətçilik fəaliyyəti ərzində əsl liderlik keyfiyyətləri nümayiş etdirərək xalqımızı xoşbəxt gələcəyə aparan, bayrağımızı ucaldan, Vətənimizə şan-şöhrət gətirən, möhtərəm Prezidentimiz, bütün mətbuat işçiləri adından, qələm əhli adından Sizə Vətənimizin çiçəklənməsi naminə yeni-yeni uğur­lar arzu edirik!

Yolunuz nurlu, ömrünüz uzun, başınız uca olsun!

 

Həsən HƏSƏNOV,

“Xalq qəzeti”nin baş redaktoru, Respublikanın Əməkdar jurnalisti

Xalq qəzeti  2020.- 22 iyul.- S.5.