“Microsoft” ilə əməkdaşlığın geniş perspektivləri var

Hazırda istənilən ölkənin inkişafı informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) inkişaf səviyyəsindən çox asılıdır. Xüsusilə də sosial-iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsində İKT-nin rolu sürətlə artır. Azərbaycanda da İKT-nin inkişafı ilə bağlı ciddi addımlar atılır, mühüm dövlət proqramları qəbul olunur. Təsadüfi deyil ki, MDB ölkələri arasında ilk dəfə Azərbaycanda sabit telefon şəbəkəsi tam elektronlaşdırılmış, elektron hökumətin yaradılması sahəsində uğurlar əldə edilmiş, vətəndaş-məmur münasibətlərində elektron xidmətlərin payı artmışdır. Bundan başqa, İKT-nin inkişafını strateji vəzifə elan edən Azərbaycan hökuməti xüsusilə də pandemiya şəraitində yüksək texnologiyaların tədris prosesində, habelə iqtisadiyyatın digər mühüm sahələrində tətbiqinə böyük önəm verir və bu istiqamətdə bir sıra vacib qərarlar qəbul edir. Prezident İlham Əliyevin iyun ayının 16-da “Microsoft” şirkətinin vitse-prezidenti və digər nümayəndələri arasında keçirilən videokonfransda səsləndirilən fikirlər və irəli sürülən təkliflər də belə deməyə əsas verir ki, Azərbaycan bundan sonra da İKT sahəsində innovativ yeniliklərdən istifadəni sürətləndirməyi planlaşdırır və yeni dövrün çağırışlarına adekvat reaksiya göstərməyi düşünür.

Bu gün heç kimə sirr deyil ki, son 25 il ərzində İKT-nin inkişafı istiqamətində atılmış ardıcıl addımlar nəticəsində hazırda Azərbaycan informasiya cəmiyyətinin quruculuğu prosesini keyfiyyətcə yeni mərhələyə çıxarmış və innovasiyalar sahəsində ölkəmizin regional mərkəz statusunu gücləndirmişdir. Əlbəttə ki, dövlət siyasətinin prioritetini təşkil edən İKT-nin hərtərəfli inkişaf etməsində bugünkü sosial-iqtisadi inkişaf modelinin həyata keçirilməsində zəruri əsaslar yaratmış “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması böyük rol oynamışdır. Belə ki, 1994-cü ildə imzalanmış bu müqavilədən sonra Azərbaycana gətirilmiş müasir texnologiyalar və milli iqtisadiyyatımıza milyardlarla dollar həcmində yatırılmış sərmayələr sürətli neft bumunun başlanmasına təkan verməklə yanaşı, ölkədə İKT-nin perspektivli sahə kimi formalaşmasına və inkişafına münbit zəmin yaratmışdı. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, 2003-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin imzaladığı “Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları üzrə Milli Strategiya” da ölkəmizdə informasiya cəmiyyətinə keçid prosesinin sürətlənməsinə təkan vermişdi.

Ümumiyyətlə, informasiya cəmiyyətinin hüquqi normativ bazasının yaradılması, ali və orta ixtisas təhsili məktəblərinə tələbə qəbulu prosesində yeni texnologiyaların geniş şəkildə tətbiqi, dövlət qulluqçularının seçilməsi və səsvermə proseslərində, eyni zamanda, yeni reallıq şəraitində virtual tədris prosesində İKT-dən istifadə Azərbaycan dövlətinin informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinə olan istək və marağını təsdiqləyir. Dünyanın nəhəng korporasiyalarından biri olan “Microsoft” ilə sıx əməkdaşlığı dediklərimizə sübut kimi göstərmək olar. Xatırladaq ki, “Microsoft” korporasiyasının təmsilçiliyi Azərbaycanda 2005-ci ildən fəaliyyət göstərir. Hazırda korporasiya dövlət, özəl sektor və təhsil sahələri üzrə əməkdaşlıq edir. Bundan başqa, Microsoft-Azərbaycanın əsas məramı Azərbaycanın tam potensialını həyata keçirilməsinə dəstək göstərməkdir. Təmsilçiliyin məqsədi “Microsoft” korporasiyasının ən son məhsul və həllərinin daha səmərəli tətbiqi vasitəsilə Azərbaycanın strateji inkişaf məqsədlərinə çatmasına xidmət etməkdir. Korporasiyanın Azərbaycan bazarında təklif etdiyi çeşidli məhsul və həllər elektron idarəetmə, biznes inkişafı və təhsil sahələrində uğurla tətbiq olunur.

Məsələn, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən “AzİnTelecom” və “Microsoft” şirkəti arasında dövlət strukturları üçün proqram təminatı lisenziyalarının alınması haqqında 3 illik saziş mövcuddur. Sazişin əsas məqsədi bu sahədə xərclərə qənaət etmək, ölkənin əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunması ilə bağlı reytinqlərdə mövqeyini yaxşılaşdırmaq, innovasiya ekosistemini inkişaf etdirmək, bu sahəyə xarici investisiyalar cəlb etmək, habelə ölkədə elektron xidmətlərdən istifadə sayını artırmaqdır. Tərəflər arasında əldə olunan razılığa əsasən, dövlət qulluqçularının kompüterləri (20.000 lisenziya) “Microsoft” proqram təminatı lisenziyaları (Windows Pro, Office 365 ProPlus, Core CAL) ilə təmin edilir, habelə ali təhsil müəssisələri akademik güzəşt ilə lisenziyalaşdırılır. Mütəxəssislərin sözlərinə görə, bu layihənin davamlı icrası dövlət qurumlarında mövcud lisenziya problemlərinin aradan qaldırılması ilə kibertəhlükəsizlik, əqli mülkiyyətin və fərdi məlumatların qorunması, elektron mühitin inkişafına müsbət təsir etmişdir ki, bu da öz növbəsində Azərbaycanın İKT ilə yanaşı, ümumi iqtisadiyyatın bir sıra istiqamətlərində, o cümlədən investisiya mühiti üzrə beynəlxalq reytinqlərdə irəliləməsinə müsbət təsir göstərmişdir.

Prezident İlham Əliyevin iyunun 16-da “Microsoft” şirkətinin vitse-prezidenti və digər nümayəndələri arasında keçirilən videokonfransda iştirak edən Azərbaycanın Nəqliyyat, rabitə və yüksək texnologiyalar naziri Ramin Quluzadə çıxışında bildirmişdir ki, “Microsfot”la bütün sahələrdə, xüsusilə açıq açar infrastrukturu ilə mübarizə, kibertəhlükəsizlik, informasiya texnologiyalarının təhsildə tətbiqi və internet əşyalar texnologiyası və kadrların təlimi kimi sahələrdə sıx əməkdaşlıq edilir. Bundan başqa, R.Quluzadə vurğulamışdır ki, Prezidentin göstərişinə müvafiq olaraq, tərəflər hökumət agentlikləri üçün lisenziyalı proqram təminatını almaq məqsədilə 2018-ci ildə müqavilə imzalamışdır və Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi “Microsoft” şirkətinin Azərbaycandakı nümayəndəliyi ilə görüşlər keçirmiş, yeni təklifi və yeni layihələrin inkişafını müzakirə etmişdir.

Videokonfransda çıxış edən Prezidentin köməkçisi Şahmar Mövsümov “Microsoft” şirkəti ilə çox yaxşı əməkdaşlıq qurulduğunu vurğulamış və hazırda innovativ yanaşmalar əsasında iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün Azərbaycanın innovasiya strategiyası üzərində iş aparıldığını nəzərə çatdırmışdır. Ş.Mövsümov əlavə etmişdir ki, Azərbaycan “Microsoft” şirkətini daha da fəal olmağa çağırır. Prezidentin köməkçisi hökumətin hesab etdiyini də açıqlamışdır ki, Azərbaycanın regionda innovasiyaların mərkəzi olmaq üçün Silikon vadisi kimi Abşeron vadisini yaratmaq məqsədilə böyük potensialı var və bu məsələdə rəsmi Bakı “Microsoft” şirkətinin fəal iştirakını yüksək qiymətləndirir.

Bu gün dünya 4-cü Sənaye İnqilabı dövrünə daxil olur. Dünən fantastik hesab etdiyimiz layihələr üzərində bu gün artıq innovasiya şirkətləri çalışır və müəyyən nailiyyətlər əldə edirlər. Artıq qədəm qoyduğumuz 4-cü sənaye inqilabında dəyişikliklərin xüsusiyyəti fundamental xarakter almışdır və bəşəriyyət indiyədək böyük imkanlarla, eyni zamanda, potensial təhlükələrlə zəngin dövrlə qarşılaşmamışdır. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, bu sənaye inqilabını fərqləndirən əsas cəhət onun sürəti, əhatə dairəsi və sistematik effektidir. Bundan başqa, 4-cü inqilabın əsas ümidverici potensialı bəşəriyyət üçün həyatı daha da asanlaşdırması və yaşayış şəraitinin keyfiyyətinin yüksəlməsidir. Buna görə də təəccüblü deyil ki, bu inqilab miqyası, həcmi və mürəkkəbliyi baxımından, bəşəriyyətin bütün əvvəlki təcrübələrinin heç birinə bənzəmir. Çünki qarşıda bəşəriyyəti süni intellekt, robot-avtomobillər, nanotexnologiya, biotexnologiya və digər heyrətamiz texnoloji sıçrayışlar gözləyir. Əlbəttə, yüksək texnoloji yeniliklərin tətbiqi böyük kapital yatırımı və iqtisadiyyatın şaxələndirilməsini də tələb edir.

Cənubi Qafqaz regionunun iqtisadi lokomotivi hesab edilən Azərbaycanda da bu məsələyə böyük diqqət yetirilir. Təsadüfi deyil ki, Prezident İlham Əliyev “Regionların 2019-2023-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının birinci ilinin yekunlarına həsr olunan konfransda birmənalı şəkildə vurğulamışdı ki, Azərbaycan 4-cü Sənaye İnqilabında lider olmalıdır. Bununla yanaşı, ölkə başçısı Davos Ümumdünya İqtisadi Forumu çərçivəsində də forum ilə Azərbaycan arasında 4-cü Sənaye İnqilabı üzrə Bakıda regional mərkəzin yaradılması hadisəsinin əhəmiyyətindən danışaraq bildirmişdi ki, elmi tərəqqini, inkişafı təmin etməli, ölkəmizi gələcəyə aparmalı, müasirləşdirməliyik. Videokonfransda Prezident İlham Əliyev qeyd etmişdir ki, Azərbaycan artıq sənaye inqilabı üzrə regional mərkəzə çevrilir. “Bu dəfə Davos İqtisadi Forumu zamanı cənab Borge Brende və mən Davosun 4-cü Sənaye İnqilabı üzrə Regional Mərkəzinin Bakıda yaradılması ilə bağlı sənədi imzaladıq. Beləliklə, bu mərkəz nəinki təkcə Azərbaycanı, region ölkələrini də əhatə edəcək. Buna görə düşünürəm ki, bizim üçün daha da irəliləmək və sizinlə innovasiya mərkəzi üzərində çalışmaq təbii olardı. Bizim əsas strategiyamız sizin də bildiyiniz kimi, karbohidrogen ehtiyatlarından asılılığı azaltmaq və innovasiyalar, yeni texnologiyalar və müasir idarəçilik əsasında dayanıqlı inkişafa nail olmaqdır”,- deyən ölkə başçısı düşünür ki, bu məsələ üzərində Azərbaycanın “Microsft” ilə birgə çalışması əməkdaşlığı gücləndirə bilər.

Azərbaycan hökuməti süni intellektin inkişafı məsələsini də diqqət mərkəzində saxlayır. Ötən il Bakıda səfərdə olan “Microsoft” korporasiyanın qlobal texno-strateqi Frenk Kolevart yerli mətbuata açıqlamasında bildirmişdi ki, “Microsoft” şirkəti Azərbaycan hökuməti ilə əməkdaşlığa və qarşıya qoyulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün müştərək işləməyə hazırdır. Bundan başqa, cənab Kolevart vurğulamışdı ki, Azərbaycan hökumətinin əsas məqsədlərindən biri regionda iqtisadiyyat və logistika perspektivi üzrə mərkəz, yəni “hub” olmaqdır. Ölkə başçısı videokonfransda diqqətə çatdırmışdır ki, süni intellekt üzrə strategiyanın ətraflı işlənib hazırlanması ilə bağlı məsələlər də bizim gündəliyimizdədir. Bundan başqa, Prezident İlham Əliyev kibertəhlükəsizliyin hər zaman gündəlikdə olduğunu da bildirmiş, pandemiya ilə əlaqədar təhsil, distant təhsil məsələlərinə də yeni bucaqdan baxılmasına zərurətin yarandığını vurğulamışdır. Bundan başqa, ölkə başçısı pandemiya ilə bağlı vəziyyətin necə olacağı bilinmədiyindən Azərbaycanın ən pis ssenariyə də hazırlıqlı olmasının vacibliyini diqqətə çatdırmışdır.

Bir sözlə, Azərbaycanda müşahidə edilən transformasiyanın əsasında güclü intellektual baza və müasir biliklərə əsaslanan yeni tipli iqtisadi, sosial və təhsil sisteminin formalaşdırılması, eyni zamanda, milli iqtisadiyyatın neft amilindən asılılığının azaldılması, həmçinin pandemiya şəraitində əhalinin sağlamlığının qorunması və rifah halının daha da yaxşılaşdırılması məqsədi dayanır. Buna görə də, Azərbaycanın “Microsoft” kimi dünya nəhəngləri ilə əməkdaşlığı ölkəmizin hərtərəfli inkişafı baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır.

Səbuhi MƏMMƏDOV,

Xalq qəzeti. - 2020.- 21 iyun.- S.4.