“Biz axıra qədər gedəcəyik!”

Biz köçkünlərimizi öz evlərinə qaytaracağıq. Bu insanların sevincini – Cəbrayıl, Füzuli, Tərtər rayonlarının, Hadrutun təqribən 30 ildən sonra öz torpaqlarına qayıdacaq sakinlərinin sevincini təsəvvür edə bilərsiniz. … Kadrlardan görünür ki, orada hər şey dağıdılıb. Biz bunu bilirdik. Bu, Stalinqraddan da betərdir. Dağıdılmayanların isə hamısı oğurlanıb, qarət edilib. Bu, sadəcə, dövlət siyasəti dərəcəsinə çatdırılmış quldurluqdur. Ona görə də biz bu əraziləri bərpa edəcəyik.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Rusiyanın RBK telekanalına müsahibəsindən Bakı, 10 oktyabr 2020-ci il

Beynəlxalq aləmdəki bəzi antitürk xislətli qüvvələrin Ermənistana uzun illərdən bəri verdiyi maddi, mənəvi, siyasi və hərbi dəstəyin tarixçəsini xatırlayanda türk xalqlarının bir məsəli yada düşür: “Axmağa qorxma, qorxma, deyə-deyə qayadan yıxarlar”. Qanında terrorçuluq, genində işğalçılıq, niyyətində türk qanı içmək, əməllərində xəyanət, satqınlıq, namərdlik, rəqibə arxadan zərbə vurmaq, separatçılığı ali məqsəd elan etmək kimi mənfur keyfiyyətlər cəmləşmiş erməni xalqı məhz həmin “dəstəklərin” sayəsində özü haqqında mif yaratmışdı. İndi isə Azərbaycan əsgəri həmin mifi yerlə-yeksan etmişdir.

Dövlət başçımız Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin Moskvada, az qala, yarım sutka davam etmiş görüşündən və əldə edilmiş müvəqqəti humanitar atəşkəs razılığından əvvəl demişdi ki, biz sülh danışıqlarının tərəfdarıyıq: “Azərbaycan danışıqlar masasında konstruktiv tərəfdaşdır. Biz düşünürük ki, ABŞ, Rusiya və Fransa tərəfindən işlənib hazırlanmış prinsiplər həll üçün əsas olmalıdır...”

Bu, o zaman idi ki, Azərbaycan Ordusu öz torpaqlarını işğaldan azad etmək üçün sürətlə irəliləyir, ermənilər isə bütün döyüş texnikalarını meydanda qoyub canlarını xilas etmək üçün daşların arasında, kolların arxasında və məqbul bildikləri hər yerdə gizlənməkdən ötrü qaçırdılar. Bu, o zaman idi ki, Azərbaycan Prezidenti xalqa müraciətində işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin siyahısını səsləndirir, Ermənistanın baş naziri isə qapı-qapı gəzərək, bütün dövlət başçılarına yalvarırdı ki, öldürülmüş əsgərlərin və əsirlərin dəyişdirilməsini təmin etmək üçün humanitar atəşkəs elan edilsin.

“Moskva İrəvanın göz yaşlarına” inandı və nəticədə, Nikol Paşinyan yenə də yalançı, vicdandan məhrum erməni olaraq qaldı. Belə ki, ermənilərin şərəfsizliyi, alçaqlığı, xəyanəti, sözünün üstündə dura bilməməsi nəticəsində Rusiya dövləti aldadılaraq hörmətsiz edildi. Paşinyanın atəşkəs razılığından dərhal sonra Gəncədə törətdiyi alçaqlığa işarə edən bəzi sosial şəbəkə müəllifləri yazırlar ki, Ermənistan bu addımı ilə Azərbaycanı da aldatdı. Tamamilə səhv yanaşmadır. Çünki biz atəşkəsə razılaşanda Paşinyanın deyil, Sergey Lavrovun xahişini nəzərə almışdıq. Yəni Nikol özünün növbəti erməni şərəfsizliyini bizə yox, Moskvaya qarşı törətmiş oldu.

Ona görə də ermənilərin əməl etmədiyi, əksinə, onları daha da quduzlaşdıran atəşkəs məsələsi havadan asılı qaldı. Dövlət başçımız hələ iki ay əvvəlki çıxışlarından birində demişdi ki, münaqişədə olan tərəflər arasında dialoq da birtərəfli ola bilməz, atəşkəs də. Son faktlar sübut etdi ki, ermənilər uzun illər dialoqdan qaçdıqları kimi, indi də atəşkəsdən qaçdılar. Deməli, diplomatiyanın, sülh danışıqlarının əhəmiyyətini dərk edə bilmədilər. Bu isə o deməkdir ki, biz atəşkəsə birtərəfli əməl etməliyik. Amma ataların dediyi kimi, “Quran oxumaqla donuz darıdan çıxmaz”.

Əslində, bu yazını Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin oktyabrın 10-da Rusiyanın RBK telekanalına verdiyi müsahibə əsasında qurmaq istəyirdik. Çünki orada Azərbaycan dövlətinin sülhə, danışıqlara, dialoqa böyük önəm verdiyi barədə mühüm məqamlar vardır. Biz, həmçinin razılaşdığımız humanitar atəşkəsin beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən müsbət qarşılanacağına da inanırdıq. Yəni öz daimi insanlıq mövqeyimizdə qalırdıq. Elə ermənilər də özlərinin daimi barbarlıq, vəhşilik, qaniçənlik mövqeyindən əl çəkməyəcəklərini sübut etdilər.

Dövlət başçımız RBK-ya müsahibəsində demişdir: “Moskvada baş verənləri, bütövlükdə, müsbət qiymətləndirirəm. Ona görə ki, danışıqların yekunları ilə bağlı yayılmış bəyanatda humanitar mülahizələrə əsasən, atəşkəs rejiminin elan edilməsi bildirilir. Prinsipial əhəmiyyətli bir məqam da odur ki, bu, Azərbaycanın mövqeyi idi. Mən şadam ki, həmin mövqe bu sənəddə öz əksini tapıb. Ermənistan ilə Azərbaycan arasında substantiv danışıqlar başlanır, həmçinin danışıqların formatının dəyişməz qalması təsdiqlənir. Ermənistanın yeni hakimiyyəti bu iki mövqeyi pozmağa çalışırdı. Ona görə ki, heç kəs üçün sirr deyil, İrəvandan səslənən bəyanatlar mahiyyət etibarilə uzun illər ərzində işlənib hazırlanmış danışıqlar prosesini, o cümlədən baza prinsiplərini, danışıqların formatını pozmağa yönəlmişdi. Buna görə prinsipial əhəmiyyətli məqam odur ki, Ermənistan tərəfi anlamağa məcbur oldu ki, baza prinsipləri nizamlama üçün əsasdır, həmin prinsiplərdə isə münaqişənin necə nizamlanmalı, Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərinin hansı ardıcıllıqla qaytarılmalı olduğu dəqiq göstərilib”.

Fikrimizcə, Ermənistan rəhbərliyinin atəşkəs razılaşmasından bir gün belə keçməmiş daha da quduzlaşmasının əsas səbəbi də məhz sənəddə Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərinin hansı ardıcıllıqla qaytarılmalı olduğunun dəqiq göstərilməsi barədəki bənd idi. Məhz həmin məqamla razılaşa bilməyən Ermənistan rəhbərliyi Gəncədə yuxuda olan mülki vətəndaşların, körpə uşaqların, günahsız insanların qanını tökdü.

Rusiyalı jurnalist Azərbaycan Prezidentindən soruşur ki, atəşkəs nə qədər davam edəcək? Bu atəşkəsin amanabəndliyini Siz necə qiymətləndirirsiniz? O, nədən asılı olacaq? Dövlət başçımızın bu suala konkret, doğru və dəqiq cavab verməsi onun erməniləri və onların havadarlarını yaxşı tanıdığının göstəricisi idi. Azərbaycanın lideri sanki on - on iki saatdan sonra nələrin baş verəcəyini bilirdi. Cavab belə olmuşdu: “Buna görə hər şey erməni tərəfindən asılı olacaq. Əvvələn, o, atəşkəsə riayət edəcəkmi? Ona görə ki, bu gün səhər və dünən, yəni bu gecə və səhər mənim aldığım məlumata görə, erməni qüvvələri bir neçə istiqamətdə genişmiqyaslı əks-hücum cəhdləri göstərib, Hadrutu geri almağa, Cəbrayıl rayonunda, şimal istiqamətində bizim azad etdiyimiz əraziləri geri almağa cəhd göstəriblər. Yəni onlar Moskvada tərəflərin razılığa gələ biləcəyini başa düşdüklərindən itirdiklərini və onlara məxsus olmayanları maksimum həcmdə özlərinə qaytarmağa çalışıblar. Buna görə də atəşkəs rejiminin möhkəmliyinin əsas amili bu olacaq ki, Ermənistan bu ərazilərin bizdə olması ilə, onun həmin əraziləri bir daha heç vaxt görməyəcəyi ilə barışmalı və bunu hərbi yolla geri almağa heç bir cəhd göstərməməlidir”.

Paşinyanın atəşkəsdən qaçmasının əsas səbəblərindən biri də odur ki, İlham Əliyevin danışıqlar masası arxasında Ermənistan tərəfindən konstruktiv yanaşma tələb edəcəyini yaxşı bilir. Türk qardaşımız Əli Ağbaş yazır ki, Paşinyan son iki ildə İlham Əliyevlə olan görüş və ya debatlarda sarsıdıcı və öldürücü məğlubiyyətlər yaşadığına görə indi bir daha üz-üzə gəlməyin qorxusundan Gəncəni bombaladı.

Dövlət başçımız jurnalistə də xatırladır ki, biz onların danışıqlar prosesini imitasiya etmək cəhdlərindən əl çəkdiklərinə, təhrikçi əməllərdən, bəyanatlardan çəkindiklərinə və nizamlama yolunun tapılması məqsədinə sadiq olduqlarına əmin olmalıyıq : “Son bir il ərzində erməni tərəfindən gördüklərimiz məhz danışıqlar prosesini pozmağa və məsuliyyəti Azərbaycanın üzərinə qoymağa yönəlmişdi. Buna görə də baxarıq, biz öz bəyanatlarımıza sadiqik, Azərbaycan öz üzərinə götürdüyü öhdəlikləri həmişə yerinə yetirən ölkədir. Mən həmişə demişəm ki, bizim imzamız da sözümüz kimi əhəmiyyətlidir. Lakin atəşkəs birtərəfli proses deyil və biz baxarıq, görək erməni tərəfi özünü necə aparır”.

Baxdıq və gördük ki, Paşinyan və onun havadarları münaqişəni siyasi yolla həll etməyə hazır deyil və onlar açıq şəkildə müharibə istəyirlər. Qafqazdakı hansısa müharibə isə ABŞ, Rusiya, Avropa İttifaqı və hətta Çin üçün də tamamilə arzuolunmaz haldır. ABŞ və Avropa İttifaqı Qafqazdan – yəni Azərbaycandan Avropaya karbohidrogen ehtiyatları nəql edən kəmərlərin təhlükəsizliyinə görə burada müharibənin alovlanmasını istəmir. Müxtəlif sərhədlərində çoxsaylı problemlərlə üz-üzə qalan Rusiya indi də erməni hikkəsi ilə cənub sərhəddində müharibənin başlanmasına imkan verməz. Çin isə Avrasiyanın bütün iqtisadi imkanlarını qovuşdurmaq iqtidarında olan Şanxay– London dəmir yolunun əsas halqalarından olan Azərbaycanda müharibənin başlanmasını nəinki istəməz, hətta, bunun qarşısının alınması üçün lazım olan addımları da atar. Əgər bütün bunlar günümüzün reallığıdırsa, onda nə üçün Paşinyana qulaqburması verən, Ermənistana öz yerini göstərən yoxdur? Bu gün dünya ictimaiyyəti bilməlidir ki, Azərbaycanın səbrini bu qədər sınamaq beynəlxalq güclərin özlərinə də heç nə vəd etmir.

RBK əməkdaşı Azərbaycan Prezidentindən soruşur ki, danışıqlar nə vaxt başlanacaq, bu barədə artıq anlaşma varmı? Dövlət başçımız çox konkret cavab verir: “Biz sabah başlamağa hazırıq. Buna görə hər şey ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyətindən, onların iş qrafikindən asılıdır”.

ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyəti isə elə bir biabırçı, rüsvayçı, ölüvay gündədir ki, atəşkəsin “sabahı” danışıqlar yox, çoxsaylı mülkü şəxsin öldürülməsi məqsədilə Azərbaycanın ən mühüm obyeklərinə çoxsaylı qırğın törədə biləcək qadağan edilmiş raketlər atıldı. Yəni bir dəli erməni Minsk qrupunun fəaliyyət qrafikini ayaq altına ataraq təhqir etdi. İndi gərək Minsk qrupu o biri üzünü çevirsin ki, bir üzü çox təhqir edilməsin.

Bu, onların öz işləridir. Biz onların qayğısına qalmaq istəyində deyilik. Bizim özümüzə gəlincə isə qayğımıza qalan var və o, həm qətiyyətli, həm də müdrikdir. O –Azərbaycan Prezidenti RBK televiziyasına verdiyi müsahibədə dedi: “Biz axıra qədər gedəcəyik. Biz dayanmamışıq. Bizim məqsədimiz dəyişməz qalır. Azərbaycanın bütün dünya birliyi tərəfindən tanınmış ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi, azərbaycanlıların əvvəlki, ənənəvi yaşadıqları yerlərə, o cümlədən Şuşaya, Dağlıq Qarabağdakı digər yaşayış məntəqələrinə və əlbəttə, keçmiş DQMV-nin inzibati hüdudlarından kənardakı bütün başqa ərazilərə qaytarılması. Biz həmişə münaqişəni siyasi yolla həll etməyə çalışmışıq, həmişə də eşitmişik ki, hərbi həll yoxdur... Düşünürəm ki, Azərbaycan cəmiyyəti baş verənləri çox düzgün qəbul edəcək və bizim siyasətimizi bundan sonra da dəstəkləyəcək. Çünki biz həmişə xalqa həqiqəti demişik. Həmişə xalqın mənafelərini müdafiə etmişik. Döyüş meydanında baş verənlər bunu bir daha hamıya sübut etdi”.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ

Xalq qəzeti 2020.- 14 oktyabr.- S.2.