Dövlət qulluqçusu olmaq insanlara xidmət imkanıdır

 

Hər bir şəxs bilməlidir ki, dövlət qulluğunda olmaq imtiyaz deyil, məsuliyyətdir, insanlara xidmət imkanıdır. Tutduğu vəzifənin səviyyəsindən və əhəmiyyətindən asılı olmayaraq, dövlət qulluqçusu həmişə xatırlamalı­dır ki, o, xalqın xidmətçisidir, insanlara xidmət, onların qayğıları ilə yaşamaq onun əsas vəzifəsidir.

 

 

İlham ƏLİYEV

 

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

 

Dünyada saysız-hesabsız peşələr, xidmət sahələri var. Onların şərəflilərindən biri dövlət qulluğudur. Dövlətə, onun qanunlarına sadiqlik isə özlüyündə Vətən sevgisinin bir formasıdır. Şərqin böyük filosoflarından olan Əbu Turxanın bu barədə maraqlı fikri var: “Dövlət vətəni təcəssüm etdirəndə vətəndaşla vətən arasında əks əlaqə münasibəti yaranır ki, bu da övlad-valideyn münasibətini xatırladır”. Başqa sözlə desək, dövlət qulluğunda olmaq mənəvi baxımdan elə valideyn borcunu ödəmək fürsətinə bərabərdir.

 

Qədim Çində dövlət qulluğu­nun 9 ranqlı sistemi yaradılmışdı. Bu sistemin nəzəriyyəsinə görə, yerli hakimlər vəzifələrə istedadlı namizədləri seçməli, qabiliyyət və bacarıqlarından asılı olaraq, onlara həmin ranqlardan birini verməli idilər. Eramızın VII əsrinin əvvəllərində 9 ranqlı sistem Ketszyu dövlət imtahanı sistemi ilə əvəz edilib. İmtahandan uğurla keçən gələcək məmurlar vəzifəyə təyin olunmalarını gözləyiblər. Vəzifə alandan sonra isə onlara sınaq müddəti müəyyən edilib. Xidmətin səmərəliliyi üzrə hesa­bata uyğun olaraq, məmurların məvacibi formalaşaraq, pul, buğda və ya ipəklə ödənilib. Sonralar Çində və dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində dövlət qulluğuna qəbul daha da təkmilləşdirilib.

 

Ötən əsrin əvvəllərində dün­yada dövlət idarəetməsinin siyasi hakimiyyətdən ayrı tutulması kon­sepsiyası tətbiq olunurdu. 1919-cu il mayın 28-də Paris Sülh Konfran­sı zamanı Əlimərdanbəy Topçu­başovun başçılığı ilə Azərbaycan nümayəndə heyətini qəbul etmiş ABŞ Prezidenti Vudro Vilsonun irəli sürdüyü bu konsepsiyanı ADR rəhbərliyi də qəbul etmişdi. Bundan bir il sonra Azərbaycan parlamenti özünün son iclasında hakimiyyəti bolşeviklərə təhvil verəndə dövlət aparatında işləyən məmurların vəzifələrində saxlanıl­ması haqqında təklif irəli sürmüş­dü. Təəssüf ki, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaratdığı dövlət idarəetməsi istiladan sonra məhv edilib, parlament, hökumət üzvləri repressiyaya məruz qoyulub, yenicə dünya təcrübəsinə uyğun formalaşma mərhələsində olan məmurluq institutu boğulub. Hətta gələcəkdə dövlət qulluğunda istifadə məqsədi ilə xarici ölkələrin nüfuzlu universitetlərinə təhsil üçün göndərilən yüz nəfər gəncin də taleyi acınacaqlı sonluqla bitib.

 

Sovet dönəmində dövlət idarəetməsi tam siyasiləşdirilib. Birpartiyalı sistem bunu 70 il birmənalı olaraq diktə edib. Vəzifələrə təyinatda dövlət idarəetmə təcrübəsi deyil, siyasi mənsubiyyət əsas götürülüb. Cüzi bir qeyri-bolşevik düşüncəsi belə ölümcül repressiya maşınından keçirilib...

 

Ümummilli lider Heydər Əliyevin 90-cı illərin əvvəllərində müstəqillik qazanan ölkəmizdə müasir dövlət qulluğu sisteminin formalaşdırılması və inkişafın­da əvəzsiz xidmətləri olub. Ulu öndərin rəhbərliyi altında hazır­lanan və 1995-ci ilin noyabrında ümumxalq səsverməsi yolu ilə qəbul edilən Azərbaycan Respub­likasının Konstitusiyasında milli maraqların həllinə qadir və müasir tələblərə cavab verən dövlət idarəçilik prinsipləri təsbit edilib. Sonrakı dövrlərdə ölkəmizdə dövlət qulluğunu tənzimləyən zəruri qanunvericilik bazası for­malaşdırılıb. 2000-ci ildə “Dövlət qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul olunub. Həmin qanun dövlətlə dövlət qulluqçuları arasında yaranan münasibətləri və dövlət qulluqçularının hüquqi vəziyyəti ilə bağlı məsələləri tənzimləyir, həyata keçirilən kadr siyasətinin əsas prinsiplərini, dövlət qulluq­çularının cəmiyyətdəki yerini, onların hüquq və vəzifələrini müəyyənləşdirir. Dövlət orqan­larında təcrübəli və peşəkar məmurlar korpusunun inkişafını stimullaşdırır.

 

Məhz ulu öndərin ölkəyə rəhbərliyi dövründə “Dövlət qulluq­çularının icbari sığortası haq­qında”, “Dövlət qulluqçusu üçün hakimiyyət səlahiyyətinin icrasına görə əlavə haqqın təyin edilməsi haqqında”, “Dövlət qulluqçularının vəzifə ma-aşlarına yerli əmsalların müəyyən edilməsi haqqında” qanunlar, digər hüquqi aktlar, həmçinin 18 fərman verilmişdir.

 

Prezident İlham Əliyev müstəqil Azərbaycanda müasir dövlət qulluğu sisteminin yaradıl­masının ümummilli liderin adı ilə bağlı olduğunu iftixarla vurğula­mışdır: “Məhz Heydər Əliyevin ali siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra ölkədə xaos və anarxiyanın qarşısı alındı, dövlət nizamı və sabit dövlət idarəçiliyi bərpa edildi, demokratik, hüquqi dövlət quru­culuğu prosesi başlandı. Onun rəhbərliyi altında həyata keçirilən idarəçilik fəaliyyəti insanlarımızda dövlətçilik şüurunu gücləndirdi, hakimiyyət və idarəetmə orqanla­rının işinə inamı artırdı”.

 

Uğurlu idarəetmə siyasəti Prezident İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirilir. 2003-cü ildə Azərbaycanda Avropa Birliyi­nin TASİS Proqramı çərçivəsində dövlət qulluğu sahəsində islahat­lara yardım üzrə layihə icra edilib və müvafiq konsepsiya hazırlanıb. Bundan iki il sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti ya­nında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiya yaradılıb. Komis­siyanın əsas fəaliyyət istiqaməti ölkə Konstitusiyasına əsasən vətəndaşların dövlətin idarə olunmasında iştirakı hüququnun həyata keçirilməsi üçün dövlət qulluğuna qəbulun bərabərlik, şəffaflıq və müsabiqə əsasında keçirilməsindən ibarətdir. 2006-cı ildə isə Prezidentin sərəncamı ilə ölkəmizdə Dövlət Qulluqçuları Günü təsis edilib. Xatırladaq ki, 23 iyun BMT Baş Assambleya­sı tərəfindən də Dövlət Qulluğu Günü elan olunub. Yeni əsrin mühüm bayramları sırasında yer tutan həmin gün ölkəmizdə de­mokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət qurulması prosesində dövlət qulluğunun rolunu dəyərləndirmək baxımından önəm daşıyır.

 

Bu yöndə həyata keçirilən tədbirlər dövlət qulluqçularının məsuliyyətini artırmaqla yanaşı, sivil, demokratik və vətəndaş cəmiyyətinin tələblərinə cavab verən dövlət idarəçiliyi sisteminin bərqərar edilməsini şərtləndirir. Sevindirici haldır ki, milli dövlət qu­ruculuğu sahəsində Azərbaycanın çağdaş dünya standartlarını nəzərə alan islahatları beynəlxalq ekspertlər tərəfindən də təqdir olunur.

 

Cənab İlham Əliyev öz çı­xışlarında dəfələrlə məmurların, dövlət qulluqçularının məhz xalqın xidmətçisi olduqlarını vurğu­layıb: “Sadəcə olaraq, mənim tapşırıqlarımı yerinə yetirmək lazımdır. Bu tapşırıqlar da çox sadədir – vətəndaşlarla bir yerdə olmaq, daim xalq arasında olmaq, xalqın qayğıları ilə yaşamaq, rüşvətxorluğa, korrupsiyaya qarşı ciddi mübarizə aparmaq, rayonla­rın sosial-iqtisadi inkişafına töhfə vermək. Əgər siz bu tapşırıqlarımı layiqincə yerinə yetirsəniz, həm dövlət sizin işinizdən razı olacaq, həm də vətəndaşlar”.

 

Dövlətimizin başçısı yeni vəzifəyə təyin olunan məmurlara tapşırır ki, korrupsiyaya və rüşvətxorluğa qarşı mübarizə Azərbaycanda ən ciddi formada aparılır və bunun təzahürləri göz qabağındadır. Bu siyasət şüurlu siyasətdir və kampaniya xarakteri daşımır. Qanun qarşısında hamı bərabərdir, heç kəs toxunulmaz deyil, kimsənin xüsusi imtiyazları yoxdur. Dövlət qulluqçularının əsas vəzifəsi bütün işləri düzgün qurmaq və xoşagəlməz hallara qarşı ciddi mübarizə aparmaqdır ki, vətəndaşların dövlətə olan inamı sarsılmasın. Əks təqdirdə vəzifə də, mövqe də, şəxsiyyətin özü də gözdən düşər.

 

“Dövlət qulluqçularının etik davranış qaydaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu bu sahədə çalışanların xidməti davranışlarını tənzimləyir və dövlətin nüfuzunun artırılması, vətəndaşların dövlət orqanlarına etimadının yüksəldilməsi, korrup­siyanın və fəaliyyətdə maraqların toqquşmasının qarşısının alın­ması, etik davranış qaydaları­na riayətin təmin edilməsi kimi müddəaları əsas tutur. Dövlət qulluqçusu ilk növbədə peşəkar olmalı, vəzifələrin icrası ilə bir araya sığmayan və onun adına xələl gətirə biləcək hərəkətlərə yol verməməlidir.

 

Qanunun ictimai nəzarətlə bağlı maddəsində göstərilir ki, dövlət qulluqçusu dövlət orqanla­rının və onların vəzifəli şəxslərinin fəaliyyəti barədə ictimaiyyəti məlumatlandıran kütləvi informa­siya vasitələri nümayəndələrinin qanunla müəyyən edilmiş hal­larda və qaydada doğru-dürüst məlumatlar almasına kömək göstərməlidir. Prezident İlham Əliyev özü bu sahədə şəxsi nümunə göstərir. Media ilə işgüzar münasibətdə olan, dövlət qu­ruculuğu sahəsindəki uğurları mətbuat orqanlarının vasitəsilə təbliğ etdirən, onların göstərdiyi çatışmazlıqları sözsüz aradan qaldırmağa çalışan rəhbər işçilər, nazirlər, deputatlar da çoxdur. Amma gizli deyil ki, bəziləri hələ də özlərinin bu missiyasına bar­maqarası münasibət bəsləyir və haqlı narazılıqlar doğururlar. Milli Məclisin son iclaslarında səslənən çıxışlarda bu məsələyə toxunu­lub. “Dövlət qulluğu haqqında” Qanuna təklif edilən dəyişikliklərlə bağlı bildirilib ki, əsas memarı ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev olan birlik modelinin daha da inkişaf etdirilməsində bu amil az rol oynamır.

 

“İctimai iştirakçılıq haqqında” Qanuna əsasən bütün mərkəzi və yerli icra hakimiyyətlərinin nəzdində ictimai şuralar yaradılır. Bu şuralarda medianın və QHT-lərin təmsil olunması hökümətin fəaliyyətinə ictimai nəzarəti təmin etmək baxımından unikal rol oynayır. Deməli, aşkarlıq, şəffaflıq dövlət qulluğunun başlıca tələblərindəndir.

 

Ölkəmizdə ən aparıcı ali təhsil ocaqlarından biri Azərbaycan Res­publikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasıdır. Əvvəllər Bakı Ali Partiya Məktəbi, 90-cı illərdə Bakı Dövlət Sosial İdarəetmə və Politologiya İnsti­tutu kimi tanınmış bu akademi­yanı hər il onlarca qabiliyyətli və perspektivli gənc bitirir. Türkiyədə və digər ölkələrdə yüksək təhsil almış gənclər sırasından da ən layiqliləri dövlət qulluğuna cəlb olunurlar. Eyni zamanda, 2016-cı ildə Prezident fərmanı ilə yaradıl­mış Dövlət İmtahan Mərkəzinin xətti ilə kadrların seçilməsi məqsədilə dövlət qulluğuna qəbul müsabiqələri, vəzifə qrupları üzrə test imtahanları keçirilir.

 

Dövlət qulluğunda çalışmaq ölkəmizdə əsl şərəf işi sayılır. Dövlətçiliyə can-başla qulluq edən, vətəndaşların dərin ehti­ramını qazanan yüksək əqidəli məmurlar bununla öz vəzifələrini daha da şərəfləndirirlər. Onlar öz xidmətləri ilə xalq-dövlət birliyinə sanballı töhfələr verir, təbii olaraq vəzifə pillələri ilə yüksəlir, bu və digər formada layiqli qiymətlərini alırlar. Hər il neçə-neçə dövlət qulluqçusu, məmur müxtəlif orden və medallarla təltif olunur.

 

Əli NƏCƏFXANLI

 

Xalq qəzeti 2021.- 19 iyun.- S.8.