Deputat: Konstitusiyamız ümummilli liderin ideyalarından və ümumbəşəri dəyərlərdən qaynaqlanır

 

Müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası 26 il bundan əvvəl qəbul edilib. Ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə hazırlanan və 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsi (referendum) yolu ilə qəbul edilən Əsas Qanun müstəqil Azərbaycanın ilk, ümumilikdə isə ölkəmizin beşinci Konstitusiyasıdır. Qeyd edim ki, 1918-1920-ci illərdə cəmi 23 ay mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövlətin əsas qanununu qəbul edə bilməmişdi. Buna görə də Azərbaycan Respublikasının konstitusiya quruluşunun tarixi əsasən SSRİ-nin tərkibində olduğu dövrə düşür. Başqa sözlə, ölkəmizin ilk Konstitusiyası 1921-ci il mayın 19-da qəbul olunmuş Azərbaycan SSR-in Konstitusiyası hesab olunur.

 

Azərbaycanın sayca ikinci Konstitusiyası 1927-ci ildə, üçün­cüsü 1937-ci ildə, dördüncüsü isə1978-ci ildə qəbul edilib. Dör­düncü Konstitusiyanın hazırlan­ması və qəbulu o zaman respubli­kaya rəhbərlik edən ulu öndərimiz Heydər Əliyevin iştirakı ilə həyata keçirilmişdi. Həmin sənəd milli maraqların qorunması baxımın­dan əvvəlkilərdən xeyli fərqlənirdi. Belə ki, dahi şəxsiyyətin təkidi ilə 1978-ci il Konstitusiyasında Azərbaycan dilinin dövlət dili statu­su öz ifadəsini tapmışdı. Əvvəlki konstitusiyalarda Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinə ayrıca fəsil həsr olunaraq, sənədin hüquqi statusu qabardılmışdı. Bu Kons­titusiyada isə Dağlıq Qarabağ və onun orqanlarının hüquqi statusu “Yerli dövlət hakimiyyəti orqan­ları” fəslinə əlavə olunaraq, ona müstəsna əhəmiyyət verilməsinin qarşısı alınmışdı.

 

Bunu açıqlamasında Milli Məclisin deputatı, YAP-ın İdarə Heyətinin üzvü Rəşad Mahmudov söyləyib.

 

Deputat deyib: “Müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyasının qəbul olunması da ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Azərbaycanın milli ideologiyası­na, azərbaycançılıq məfkurəsinə əsaslanaraq, hazırlanan 1995-ci il 12 noyabr tarixli Konstitusi­yası müstəqil dövlətçiliyimizin möhkəmlənməsində xüsusi yer tutur. Çünki bu Əsas Qa­nun Azərbaycanda müstəqil dövlət quruculuğu prosesinin tənzimlənməsini, demokratik inkişafın və sərbəst bazar iqtisa­diyyatının təminatını, cəmiyyətdə siyasi, sosial-mədəni sahələrin əsas normalarını, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsini şərtləndirib”.

 

Rəşad Mahmudov qeyd edib ki, Azərbaycan tarixinin tale­yüklü bir dövründə xalqın təkidi ilə ölkəyə rəhbərliyi öz üzərinə götürən ulu öndərin yaratdığı konstitusiya müstəqil respublika­mızın bugünkü və gələcək inkişafı­nın əsasını təşkil edir. Bununla bağlı dahi şəxsiyyət tərəfindən əsası qoyulan səmərəli dövlət siyasətini ardıcıl olaraq uğurla reallaşdıran Prezident İlham Əliyev çıxışlarının birində ulu öndərin müstəqil dövlət qurucu­luğu istiqamətindəki fəaliyyətini yüksək dəyərləndirərək, deyib: “1993-2003-cü illər ölkəmizdə sabitlik və inkişaf illəri kimi tarixdə qalacaq. Çünki məhz o illərdə dövlətçiliyin əsasları qoyuldu, Azərbaycan dövləti quruldu, 1995-ci ildə müstəqil dövlətin Konsti­tusiyası qəbul edildi, dövlətçiliyin ideoloji əsasları - azərbaycançılıq məfkurəsi formalaşdırıldı... Heydər Əliyev tərəfindən yaradılan bu əsaslar hazırda Azərbaycan xalqı­na yol göstərir”.

 

Ölkə rəhbərinin vurğuladığı kimi, Azərbaycan Konstitusi­yasının dövlətçiliyin ideoloji əsaslarının uğurla formalaş­dırmasında ən başlıca rolu, ilk növbədə, Əsas Qanunun mükəmməl hazırlanması ilə bağlıdır. Ulu öndər Heydər Əliyev bu fikirlə bağlı deyib: “Biz elə bir layihə hazırlamalı və nəhayət, elə bir Konstitusiya qəbul etməliyik ki, o, müstəqil Azərbaycan Respublikasının demokratik prinsiplər əsasında uzun müddət sabit yaşamasını təmin edən Əsas Qanun, tarixi sənəd ol­sun. Hakimiyyət bölgüsü – ali icra, qanunvericilik, məhkəmə hakimiyyəti - bunlar hamısı xalqın iradəsinə söykənməli, seçkilər yolu ilə təmin olunmalıdır”.

 

Ümummilli lider Konstitusiya layihəsinin hazırlanmasında bu prinsiplərə mühüm önəm verərək, Əsas Qanunla ölkəmizdə de­mokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğu prosesinə hüquqi baza yaratdı və onun inkişafına güclü təkan verdi, hakimiyyət bölgüsünün əsas prinsiplərini müəyyənləşdirdi. Eyni zamanda, insan və vətəndaş hüquqlarının, azadlıqlarının müdafiəsini qa­nunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanları üzərinə ümdə vəzifə olaraq qoydu.

 

Ulu öndər Heydər Əliyev, həmçinin Əsas Qanunda dövlətimizin konstitusiya normala­rına, xalqımızın tarixi keçmişinə, milli-mənəvi dəyərlərinə, mövcud adət-ənənələrə, ölkəmizin bu günü və gələcəyinə sıx bağlı olması­nın əsaslarını yaratdı. Konsti­tusiyada dilindən, dinindən, irqi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq Azərbaycanda yaşayan bütün vətəndaşların hüquq və azadlıq­larının geniş təsbit edilməsi öz ifadəsini tapdı.

 

Rəşad Mahmudov sonda qeyd edib ki, Azərbaycan Respublikası­nın Konstitusiyası qəbul edilərkən hüquqi dövlət quruculuğunun müasir meyllərinə istinad olundu, ölkəmizin hüquq sistemi üçün yeni bir təsisatın – konstitusiya ədalət mühakiməsi orqanının yaradılma­sı nəzərdə tutuldu, bu təsisatın dövlət hakimiyyəti sistemində yeri və rolu dəqiq müəyyənləşdirildi.

 

Əsas Qanunda dövlətin müstəqilliyini, suverenli­yini və ərazi bütövlüyü­nü qorumaq, cəmiyyətin demokratikləşdirilməsinə və vətəndaş cəmiyyətinin bərqərar ol­masına nail olmaq, qanunların ali­liyini reallaşdıran hüquqi, dünyəvi dövlət qurmaq, bazar iqtisadiy­yatına xas olan münasibətlərin formalaşmasını gerçəkləşdirmək kimi nailiyyətlər təsbit edildi.

 

Ümummilli lider Heydər Əliyevin nurlu ideyalarından və ümumbəşəri dəyərlərdən qaynaq­lanan Azərbaycan Konstitusiyası milli dövlətimizin bundan sonra da bərqərar olduğu uzun illər ərzində inkişaf və tərəqqisinin təminatçısı rolunu böyük uğurla gerçəkləşdirəcək.

 

Xalq qəzeti .- 2021.- 13 noyabr.- S.5.