Hər şey “nöqtə”dən başladı

 

“Qarabağ Azərbaycandır və nida!”

 

Tarix kitablarında qeyd olunur ki, orta əsr Avropa elçi və səyyahlarından biri Səfəvilər dövlətini ziyarət etdikdən sonra əsərində qeyd edib ki, Azərbaycan yatmış şiri xatırladır. Azərbaycan öz tarixi torpaqlarında ikinci erməni dövlətinin qurulmasına siyasi cəhətdən kəskin müqavimət göstərdi, torpaqlarımızın işğalı faktı ilə heç zaman barışmadı. Əlbəttə, siyasət böyük səbir göstərmək, zamanı gələndə hərəkətə keçmək və qazanmaq elmidir, desəm, yanılmaram. Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsində qələbəsinin kökündə, məhz bu siyasətin dayanması özünü bütün tərəflərdən sübut etdi. Zaman o qədər dəqiq seçilmişdi ki, siyasi cəhətdən əlverişli məqam, hətta hava şəraitində də özünü göstərdi və hərbi əməliyyatlar aparmağımızın tərəfində oldu. Zərbə isə çox dəqiq vurulmuşdu və elə vurulmuşdu ki, işğalçı Ermənistan bundan sözün həqiqi mənasında sarsıldı.

 

Qəribədir ki, Topxana meşəsinin qırılmasına görə ayağa qalxan, meydanlara axışan xalqın sonradan ərazilərini bir-birinin ardınca itirdiyini görməsi necə dözülməz qəbul edilirdisə, 27 il səbr edəndən sonra itirdiklərini yenidən əldə etmək üçün mücadiləyə qalxması da bir o qədər şərəfli idi. Demək, dözü­mün, səbrin də bir sərhəddi olur və qarşı tərəf bunun hüdudsuz olduğunu düşünəndə sonun baş­lanğıcı yetişir.

 

Yadınızdadırsa, 2019-ci ilin sentyabrında Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Vanadzor (Qarakilsə) şəhərində keçirdiyi mətbuat konfransında Dağlıq Qa­rabağ problemindən danışanda bir ay öncə Xankəndidə səsləndirdiyi "Qarabağ Ermənistandır və nöqtə" fikrini yenidən təkrar etdi. Bu dəfə açıq söylədi ki, Azərbaycan danışıqlar prosesini ərazi bü­tövlüyü çərçivəsində aparmaq istəyir: "Əgər Azərbaycan Qa­rabağın onun bir hissəsi oldu­ğunu iddia edirsə, bu tələbində qətidirsə, onda Ermənistan da Qarabağın Ermənistan olduğu­nu deməlidir və nöqtə qoyma­lıdır". Xalqımızı hiddətləndirən hadisələrdən biri də qondarma qurumda “seçkilər”in keçirilməsi və separatçı rejimin “başçı”sının inauqurasiya mərasiminin Şuşada təşkil olunması idi. Bundan əlavə, qondarma parlamentin Şuşaya köçürülməsinin elan edilməsi də düşünülməmiş atılan addımlar sırasında idi. Paşinyanın birinci bəyanatına bəlkə də o qədər əhəmiyyət verməyənlər, siyasətə yeni gəldiyini və daxili publikanı ələ almaq üçün “blef” etdiyini və ya sərsəmlədiyini hesab edənlər Vanadzordakı çıxışından sonra onun ciddi olduğunu və bununla danışıqlar prosesinin bitdiyini, hətta, münaqişənin yenidən alovlanacağını yəqin etdilər. Çünki Paşinyana qədər heç bir işğalçı Ermənistan rəhbəri Azərbaycanın hissləri ilə bu qədər oynamağa, sözün həqiqi mənasında, cəsarət etməmişdi. Bunu sonralar torpaq­larımızın işğalında birbaşa “əmək” sərf etmiş Ermənistanın eks-prezidenti Robert Koçaryan da təsdiqləyəcəkdi və Nikolun apar­dığı siyasətin onlar üçün faciəylə bitdiyini əsaslandıracaqdı.

 

Təbii ki, Paşinyanın siyasəti Azərbaycan dövlətini narahat etməklə yanaşı, cəmiyyətimizi də hədsiz qəzəbləndirirdi. Çünki danışıqlar prosesinə illər sərf edilmişdi, ortada beynəlxalq sülh missiyalarının səmərəsiz də olsa, fəaliyyətləri, tapdalanan BMT qətnamələri var idi. Və pis-yaxşı bir danışıqlar prosesi mövcud idi. İndi isə bu prosesə göstərilən eti­mad, konstruktiv nəticəyə bağla­nan ümid yerə vurulmuşdu.

 

Əlbəttə, Azərbaycan Prezidentinin həmin ilin oktyab­rında Valdayda – Beynəlxalq Diskussiya Klubunun iclasında çıxış edərək Ermənistanın baş nazirinə “Qarabağ Azərbaycandır və nida işarəsi” cavabını verməsi nə etsəniz də, torpağımızdan vaz keçməyəcəyik anlamı daşıyırdı. İlham Əliyev 2020-ci ilin fevralında Münxendə keçirilən Təhlükəsizlik Konfransı çərçivəsində üzbəüz debatda da tarixi faktlara əsaslanan məntiqli arqumentləri ilə Nikol Paşinyanı, sözün həqiqi mənasında, gülüş hədəfinə çevirə bilmişdi. Həmin vaxt Paşinya­nın siyasi danışıqlar prosesinə vurduğu ardıcıl zərbələri qəzəblə qarşılayan xalqımızın tək təsəllisi İlham Əliyevin beynəlxalq tribuna­larda göstərdiyi qətiyyətli mövqeyi və savadlı, məntiqli cavabları idi. Lakin əsl qarşısıalınmaz proseslər irəlidə idi. Paşinyanın aqressiv ritorikası o səviyyəyə çatdı ki, ermənilər iyulda Tovuza diversiya hücumu təşkil etdilər. Doğru­dur, Azərbaycan Ordusu onların hücumunu dəf etdi. Lakin eyni zamanda bir neçə yüksək rütbəli hərbçisini itirdi. Ən təsirli məqam isə itirilən əsgər və zabitlər ara­sında böyük nüfuzu ilə seçilən general-mayor Polad Həşimovun da olması idi. Cəmiyyət çaşqınlıq içində olsa da, qəzəb və illərin amansız məğlubiyyətlər seriya­sından birdəfəlik qurtulmaq istəyi öz sözünü dedi. Millət ilk dəfə meydanlara axışaraq generalın qisasının alınmasını, torpaqların işğaldan azad edilməsini tələb etdi və könüllü şəkildə hərbi komissar­lıqlara üz tutdu.

 

Həmin vaxtlarda xaricdə yaşa­yan azərbaycanlılarla ermənilər arasında kütləvi qarşıdurmalar baş verdi. İllərdir dünyanın müxtəlif ölkələrində kök salmış, maliyyə mənbələrini təmin etmiş ermənilər azərbaycanlıların öz vətənlərinin haqq işini dəstəkləyən aksiyala­rına hücumlar etməyə başladılar. Nə qədər soydaşımız bu hücumlar zamanı xəsarətlər aldı. Dünya­nın böyük şəhərlərinin küçələri erməni və azərbaycanlı gənclərin döyüş meydanına çevrildi. Lakin vətənpərvər soydaşlarımız sayəsində ermənilərin bütün qul­dur hərəkətləri dəf olundu.

 

Cəbhədə isə vəziyyət ürəkaçan deyildi. Havadan barıt qoxusu gəlirdi. Danışıqlar prosesi tamamilə dayanmışdı və aqressiv ritorika hökm sürürdü. Ermənilər mütəmadi olaraq təmas xəttində atəşkəsi pozur, Azərbaycanı gərginlik altında saxlamağa cəhd edirdilər. Lakin sentyabrın 27-də edilən növbəti diversiya cəhdi Azərbaycan Ordusunun əks-hücumu ilə nəticələndi. Ermənilər nə baş verdiyini anlamırdılar. Çünki qarşılarında problemi siyasi cəhətdən həll etməyə meyilli olan Azərbaycan artıq yox idi. Bütün cəbhəboyu əks-hücuma keçən Azərbaycan Ordusu elə həmin gün ciddi uğurlar qazanmağa başladı. Ölkəmizdə hərbi vəziyyət elan olundu. Ölkə ictimaiyyətinin nəzərləri, dövlətin siyasəti, dün­ya azərbaycanlılarının diqqəti bir nöqtəyə–düşmənə qarşı cəmləndi. Ondan bir gün öncə hər kəs cəbhədən barıt qoxusu­nun gəldiyini, müharibə olacağını yəqin etsə də, heç kəsin ağlına gəlməzdi ki, sentyabrın 27-də elə bir hərəkat, elə bir müzəffər yürüş başlayacaq ki, bir neçə günə hamı içindəki rahatlığını hansı­sa şəkildə hiss edəcək, hər kəs özünü şərəfli, qürurlu hiss edəcək, hər bir azərbaycanlı çiynindən ağır yükün götürüldüyünü, əyilmiş qəddinin düzəldiyini dərindən duyacaq, “Hər şey Vətən üçün!” deyib yumruq kimi birləşəcək. Heç kəsin ağlına gəlməzdi ki, bu yumruq həm də Ali Baş Komanda­nın dili ilə desək, “Dəmir yumruq” hərbi əməliyyatına çevriləcək və düşmənin başına zərbə endirəcək.

 

Beləliklə, 2020-ci ili sentyab­rın 27-də Vətən müharibəsinin başlaması nəinki, “Qarabağ Ermənistandır, nöqtə” fikrinin cəfəng söz yığını olduğunu üzə çıxardı, həm də, “Qarabağ Azərbaycandır və nida!” şüarının nə qədər əsaslı deyildiyini və sadəcə, şüar kimi qalmadığı­nı sübut etdi. Beləcə, nöqtə ilə başlayan avantüra, nida ilə iflasa uğradıldı. 27 sentyabrdan başla­yan müzəffər yürüş nəticəsində xalqımız, dünya ictimaiyyəti, həmçinin düşmənlər də şahid oldu ki, Azərbaycan dövləti dedi və öz torpaqlarının işğalda qalması ilə barışmadı, şəhidlərinin qanını yerdə qoymadı və müqəddəs müharibəyə başladı. Artıq həmin müzəffər yürüşün bir illiyini qeyd etdik. Dövlət başçısı başda olmaq­la tədbirdə iştirak edən hər kəs şəhidlərin plakatlarını əllərində tu­taraq yürüş etdilər. Onların xatirəsi hər birimiz üçün əziz olaraq qa­lacaq. Müqəddəs müharibəmizin gedişatı boyu ağlagəlməz uğurla­rımızın səbəbkarları, can fədailəri olan şəhidlərimizin, qazilərimizin, qarşısında baş əyirik, təzim edirik, onları ehtiramla anırıq.

 

Anar TURAN

 

Xalq qəzeti.-2021.-2 oktyabr.-S.3.