Babək yurdunun şəhid Cavanşiri

İkinci Qarabağ müharibəsinin ilk günləri idi. Azərbaycan Ordusunun müzəffər yürüşləri yenicə başlamışdı. İctimaiyyət arasında danışılanlardan, televiziya ekranlarından deyilən xəbərlərdən anlamaq olurdu ki, cəbhədə çox amansız və ağır döyüşlər gedir. Bakı od-alov yağan o döyüş səngərlərindən uzaqda olsa da, hər axşam eşitdiyim barıt qoxulu xəbərlər gecələr yuxumu tilsimləyirdi. Bəzən səhəri də diri gözlə açırdım. Mənə elə gəlirdi ki, yatsam, əsarətdə olan torpaqlarımızın azad edilməsi xəbərini eşitməyə bilərəm. Amma hər şeydən çox əsgərlərimizin bu qaranlıq gecənin qəfil yuxusuna uyub düşmənin namərd hücumuna məruz qalacaqlarının narahatlığı məni göz yummağa qoymurdu.

Torpaqlarımızın hər qarışının azad edilməsi haqqında aldığımız ən xoş müjdələrlə yanaşı, yaxınlarımızın, doğmalarımızın itkiləri, namərd düşmən gülləsindən yaralananlar haqqında aldığımız acı xəbərlər də evlərə, elə-obaya ayaq açmağa başlamışdı.

Cəbhədən aldığım ilk acı xəbər ondan tam əks istiqamətdən və çox-çox uzaqdan, dünyaya göz açdığım Lerik rayonunun Çayrud kəndindən gəldi. Yaxın qohumlarımdan biri - Namik Həmidovun oğlu Cavanşir düşmənlə ağır döyüşlərdə qəhrəmanlıqla şəhid olmuşdu.

Vətənə borcunu şərəflə vermiş şəhidə son borcumuzu vermək üçün yola çıxdım. Dünya yaranandan düşmən qarşısında əyilməyən əzəmətli dağlar özü kimi məğrur və cəsur yetişdirdiyi şəhid övladını nə qədər qürurla qarşılasa da, bu gün çox dalğın görünürdü. Səmasında ağır-ağır süzən qartal da sanki bu yurdun ulularının müqəddəs ruhu idi, göydə dövrə vurub, şəhidi yola salan, ucu-bucağı görünməyən maşın karvanını yol boyu müşahidə edirdi…

27 il idi ki, Azərbaycan torpaqlarının 20 faizi işğal altında idi. Dünya ədalətdən, haqdan nə qədər ucadan danışsa da, Azərbaycanın haqqını tanımaq istəmirdi. Amma öz dədə-baba torpaqlarından zorla qovulmuş insanların əzablarına dünyanın bu laqeyid və hiddət doğuran münasibəti, Azərbaycanın gənc oğullarını Vətənin əsarətdə olan torpaqlarının azadlığına sanki daha ciddi səfərbər edirdi. Onların sırasında 1997-ci il oktyabrın 20-də Lerik rayonunun Çayrud kəndində anadan olan Cavanşir Həmidli adlı bir gənc də vardı. Çılğın, emosional, cəsur, gözündə qorxu olmayan, hələ kimsənin gələcək qəhrəman kimi görə bilmədiyi qarabəniz, şümşad boylu dağlar oğlu.

2015-ci ildə orta məktəbi, 2019-cu ildə Lənkəran Dövlət Universitetinin iqtisadiyyat və maliyyə fakültəsini uğurla bitirən Cavanşir Vətən borcunu vermək üçün öz ərizəsi ilə hərbi xidmətə yollanır. Az bir müddətdən sonra çevikliyi, cəsarəti və təlimlərdə yüksək döyüş hazırlığı hissə komandanlığının diqqətini çəkir və o, “N” saylı hərbi hissənin “Həmlə” Əlahiddə Əməliyyat taborunun xüsusi döyüş hazırlığı təlimlərinə cəlb edilir. Əsgər yoldaşlarından heç bir sahədə geri qalmaq istəməyən Cavanşir döyüş texnikasını və atıcı silahlardan istifadəni yüksək səviyyədə mənimsəməklə komandirin etimadını qazanır.

2019-cu ilin sentyabrında xidmət etdiyi hərbi hissəyə döyüş hazırlığı əmri gəlir. Əsgər yoldaşı Zülfüqar Babayev deyir: “Sentyabrın 25-də “N”saylı hərbi hissənin 750 nəfərlik heyətini sıraya düzdülər. Hissənin qərargah rəisi üzünü bütün əsgərlərə tutub dedi: “Cəbhəyə əsgər lazımdır. Kim könüllü getmək istəyir”. Cavanşir hamıdan əvvəl sıradan irəli çıxıb ucadan dedi: “Mən getmək istəyirəm”. Sonra könüllü getmək istədiyi haqqında ərizə yazdı. Mənə dedi ki, qardaşın orda olmalıdır, arxa cəbhədə yox”.

Cavanşir gənc olsa da, hərbi xidmətin ailədə necə nigarançılıq yaratdığını əmisi, Azərbaycan Ordusunun polkovnik-leytenantı, öz işinin peşəkarı olan hərbi həkim Əbülfət Həmidovun həyatından yaxşı bilirdi. Valideyinlərini, xüsusilə də onun çılğınlığından daim narahat olan anası Aybəniz xanımı nigaran qoymamaq üçün onlarla müntəzəm əlaqə saxlayırdı. Hərbi xidmətin elə ilk günlərində atasına yazırdı: “Darıxma ata, qayıdım bir yerdə hər şeyin öhdəsindən gələrik. Hər şey yaxşı olar...”

2020-ci ilin iyulunda Ermənistan silahlı birləşmələri Azərbaycanın Tovuz rayonu ərazisində təxribat törədib sərhədlərimizi pozmağa cəhd göstərən zaman Cavanşir ön cəbhəyə göndərilməsi üçün bir neçə dəfə hərbi hissə komandanlığına müraciət edir. Kimlərsə onun bu addımını qürrələnmək kimi qəbul etdiyindən, Cavanşir özünün “facebook” səhifəsində yazır: “Bunu öyünmək üçün etmirəm. Vaxt o vaxt olsun ki, Şuşanı, Xankəndini, Xocalını və başqa torpaqlarımızı azad edək. Hər kəs öz elində, obasında rahat yaşasın”.

Cavanşir oxuduqlarından, eşitdiklərindən erməni quldurlarının Azərbaycan xalqına qarşı törədikləri amansızlıqları yaxşı bilirdi və dönə-dönə Ermənistanın bir gün mütləq bunun hesabını verməli olacağına inanırdı. Həmin gün yetişməkdə idi. Bu gənc əsgər isə bütün varlığı ilə bu müqəddəs savaşda iştirak etmək arzusu ilə alışıb -yanırdı. Hərbi xidmət müddətinin bitməsinə az qalırdı deyə, bəzən ona növbə çatmayacağından çox narahat olurdu

Vətən müharibəsinin başlamasına saatlar qalmış Cavanşirin də əsgəri olduğu tabor qızğın döyüşlərin getdiyi Tərtər-Agdərə istiqamətindəki cəbhəyə yola düşür. Ordumuzun Talış kəndinin və Suqovuşan qəsəbəsinin azad edilməsi uğrunda keçirdiyi uğurlu əməliyyatlarda ilk anlardan əsl peşəkar döyüşçü qabiliyyəti, cəsarəti, qətiyyət və mərdliyi ilə seçilir. Həmin günlərdə Türkiyənin TV100 kanalı Azərbaycan Ordusunun azad etdiyi Talış kəndindən reportaj yayımlayarkən Cavanşirlə bağlı bir görüntü də nümayiş etdirir. Türk müxbiri kəndi düşmənlərdən qurtaran qəhrəmanlardan biri kimi ona yaxınlaşaraq hal-əhval tutur. Sonra kürəyinə əlini qoyub “Allaha əmanət olun!„ – deyir.

Bu reportaj sürətlə Azərbaycanın mediasında və sosial şəbəkələrdə yayılır. Yalnız bundan sonra ailədə hamı başa düşür ki, Cavanşir, valideynləri narahat olmasınlar deyə, ön cəbhədə olduğunu onlardan gizlədib.

Şimal istiqamətində döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirdikdən sonra gənc əsgərin xidmət etdiyi tabora ağır döyüşlər gedən Cənub istiqamətinə - Füzuli və Cəbrayıl cəbhəsinə yola düşmək əmri verilir. Mövqelərə çatandan iki saat sonra, hazır vəziyyətə gətirilən tabor döyüş tapşırığı alır.

Hadrut istiqamətində gedən qızğın döyüşlərin birində Cavanşir, erməni silahlılarının cinahlardan pusqudan çıxaraq, onun irəli şığıyan döyüşçü dostlarını mühasirəyə salmaq istədiklərini görür. Barmağını yalnız avtomatın sandığını dəyişəndə tətikdən çəkən Cavanşir dəqiq atəşlə bir neçə erməni yaraqlısını məhv edir. Amma silahı susmaq bilmir. Ermənilər güclü atəş altına düşdüklərindən hiyləgər planlarını reallaşdıra bilmirlər və dostlar mühasirəyə düşməkdən xilas olur. Düşmən onların planlarını pozan atəş nöqtəsini susdurmaq üçün bu dəfə Cavanşirin mövqeyinə hücum edir. Güllə yağışından gözünü belə qırpmayan dağlar oğlu əlini, hər ehtimala qarşı özünün “dar günü” üçün qoruyucu gödəkçənin altındakı köynəyin döş cibinə qoyduğu patronun üstündə gəzdirir.

Əsgər yoldaşları danışırlar ki, döyüş davam edirdi. “Artıq düşmən addım-addım ona yaxınlaşırdı. Patron tükənmək üzrə olanda Cavanşir çox düşünmədən ərazini nəzərdən keçirdi. Onlara tərəf bir əl qumbarası ataraq, özü bir göz qırpımında düşmənin diqqətindən yayınıb, maskalanıb gözdən itdi”.

Sonradan dostlarına danışırmış ki, ehtiyat üçün saxladığı patronu sandığa qoyub çaxmağı çəkir. Avtomatı çənəsinin altına dirəyib barmağını tətiyə qoyur. Bir anlıq atəş səsləri kəsilir. Ermənilər ehtiyatla, amma dörd gözlə ətrafı diqqətlə təftiş etməyə başlayırlar. Yox, onları aramsız atəşə tutan mövqe boş idi. Orada nə yaralı, nə də əsgər meyiti yox idi. Yarı erməni, yarı rus dilində təqribən bu sözləri donquldanırlar. “Bəs bu hara yoxa çıxdı?…

Çox çəkmir ki, yeni qüvvələrlə hücuma keçən hərbi hissələrimiz ermənilərin bir qismini məhv edib, qalanlarını həmin mövqedən sıxışdırıb qaçmağa məcbur edirlər. Cavanşir dərhal maskalandığı mövqedən çıxaraq dostlarından sursat götürür və döyüşə atılır…

Onunla çiyin-çiyinə vuruşan yoldaşları danışırlar ki, Cavanşir üzbəüz döyüşlərdə çox cəsarətli və riskli hərəkətləri ilə hamını heyrətə gətirirdi. Bəzən o, gözünü qırpmadan güllə yağışı altında həyatını risk altına qoyub, yaralı silahdaşlarını döyüş meydanından çıxarır və həyatlarını xilas edirdi. Lənkəran Dövlət Universitetində ona dərs demiş müəllimi Həsən Rəhimli Cavanşirin qəhrəmanlıqları haqqında sosial şəbəkədə oxuyandan sonra yazırdı: “Tələbəm olub. Yaxşı tanıyırdım. Elə dərsdə də belə çılğın və qorxmaz idi. Hamını müdafiə edirdi. Hər kəsin əvəzinə onun haqqını tələb edirdi”.

Əsgər Ravil Əhmədov deyir: “Son dərəcə mərd və cəsarətli oğlan idi. Məni yaralı-yaralı neytraldan (iki cəbhə xətti arasındakı ərazi-İ.R.) çıxarmağa çox kömək etdi. Gözündə bir qram qorxu yox idi”.

Cavanşirin döyüş meydanından ağır güllə yarası ilə çıxartdığı təkcə Ravil deyildi. Astara rayonundan olan qazi Mirisaq xilaskarını belə xatırlayır: “Beş güllə yarası alıb, neytral ərazidə düşüb qalmışdım. Çoxlu qan itirdiyimdən geri çəkilməyə taqətim qalmamışdı. Düşmən dayanmadan səngərlərimizi atəşə tuturdu. Son dəfə başımı çevirib çarəsiz halda öz səngərimizə tərəf boylananda, Cavanşirin torpağı cırmaqlayıb səngərdən atılmaq, mənə köməyə gəlmək istədiyini gördüm. Amma düşmən atəşi altında olduğum üçün onu zorla tutub saxlayırdılar. Erməni əsgərləri də mənə tərəf hərəkətə keçmişdilər ki, əsir götürsünlər. Bu məqamda huşumu itirdim. Bir də ayılanda gördüm ki, Cavanşirin çiynindəyəm…”

Yoldaşları danışır ki, düşmən hücuma keçərkən yaralanmış bölük komandirimizi əsir götürmüşdü. Onlar qarşımızda, yüksəklikdəki istehkamda idilər deyə nə etdiklərini aydın görürdük. Baxdıq ki, nümayişkaranə şəkildə yaralı komandirimizin əllərini bağlayıb, üstünə neft tökdülər. Sonra od vurub yandırdılar və səngərimizə tərəf buraxdılar. Cavanşir hücum çəkib onu qurtarmaq istəyirdi. Biz imkan vermədik. Bilirdik ki, onlar snayperlə köməyə gələn əsgərlərimizin köməyə gəlməsini gözləyirlər. O dəhşətli mənzərəni bu gün də unuda bilmirik. Komandirimiz qışqıra-qışqıra səngərimizə tərəf qaçırdı ki, bəlkə xilas oldu. Çatmasına bir neçə metr qalmış, qansızlar snayperlə başından vurdular. Cavanşir həmin gün özünə yer tapmırdı. Müvəqqəti sakitlik çökəndə, bizə bu gecə erməni əsgərlərinin, məhz komandirimizi yandıranların “ovuna” çıxacağını dedi. “Amma komandirlər bilməsin”, - deyə heç kimə heç nə deməməyi tapşırdı. Bilirdik ki, dediyindən dönən deyil. Hamı yatandan sonra, Cavanşiri tək buraxmamaq üçün bizdən də iki nəfər ona qoşulub getdik. Gecənin elə bir məqamı idi ki, göz-gözü görmürdü. Biz pusquda qaldıq. Cavanşir anındaca yoxa çıxdı və bir də baxdıq ki, bir dığanı sürüyə-sürüyə gətirir. Həmin erməni əsgərlərindən idi. Onların səngərlərindən bir qədər aralandıq. Sonra əsir götürdüyümüz erməni əsgərinin qollarını bağlayıb, barmaqlarını sındırdıq. Elə bir vəziyyətə saldıq ki, irəli gedib yoldaşlarını köməyə çağırsın. Özümüz də elə hərəkət etdik ki, guya aradan çıxırıq. Onların ağlına gəlməzdi ki, biz bu vaxt pusquda ola bilərik. Bu Cavanşirin planı idi. O, snayper silahının üstünə optik gecəgörmə cihazı da bağlamışdı. Erməni əsgərlərindən 7-8 nəfər yoldaşlarının köməyinə tələsdi. Onlar səngərdən bir xeyli aralanandan sonra Cavanşirin silahı işə düşdü. Bir neçə dəqiqədə 7 erməni dığasını yerə sərdi. “Komandirin intiqamını aldıq”, - deyib sakitləşdi...”

Cəbrayılın Nüzgar və digər ətraf kəndlərinin azad edilməsi uğrunda əməliyyata hazırlıq gedirdi. Komandiri döyüşlərdə fasiləsiz iştirak etdiyini nəzərə alıb Cavanşirə müəyyən müddətə istirahət etməyi tapşırır. O, istirahətdən inadla imtina edib döyüşdə iştirak edəcəyini bildirir. İlk baxışdan elə bir cüssəsi olmayan Cavanşir dağlarda, şiş qayalarda qoynunda, sərt iqlim şəraitində böyüydüyündən yorulmaq bilmədən döyüşə girir və aldığı tapşırığı sona qədər yerinə yetirməyə çalışırdı.

Səhərə yaxın amansız döyüşlər başlayır. Düşmən möhkəmləndirilmiş istehkamlarda olduğundan müqavimət göstərməkdə davam edirdi. Müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçu (MAXEHQ) gizir Anar Mirzəyev danışır: “Əsgərlərimiz aslan kimi döyüşürdülər. Xüsusilə Cavanşir. Bu oğlan ən qaynar nöqtələrə can atırdı. Axşama yaxın mən yaralandım. Saat 8 idi. Məni döyüş meydanından çıxarıb arxaya, hospitala yola salırdılar. Huşum başımda idi. Cavanşir yaxınlaşıb alnımdan öpdü və gülə-gülə dedi: Darıxma komandir, arxayın get, sənin qisasın alınacaq. Bilirdim ki, o, bunu mənə təsəlli vermək üçün demir…”

Beton istehkamlar da artıq düşmənin imdadına çatmırdı. Erməni silahlı birləşmələri ağır itkilər verərək, getdikcə daha sürətlə geri çəkilməyə başlayırdılar. Azərbaycan Ordusunun bütün əsgərləri kimi Cavanşir də bundan qürurlanır və daha böyük cəsarətlə döyüşlərə atılırdı.

Atası Namik Həmidov: “Hər dəfə zəngləşəndə deyirdi ki, narahat olmayın, mən arxadayam. Döyüşlər bizdən çox irəlidə gedir. Bir dəfə də Cəbrayıldan danışdı. Onda heç Cəbrayılın alındığı elan edilməmişdi. Dedi “Ata biz artıq Cəbrayıldayıq”. Axırıncı dəfə oktyabrın 5-də danışdıq və bildirdi ki, Füzuli-Hadrut istiqamətindəyik”. Namik kişi bunu deyib bir anlıq susdu. Sanki araya çökən sükutda oğlunun səsini eşidəcəkmiş kimi, baxışlarını onun portretinə zillədi.

Hələ döyüş əməliyyatları başlamamışdan hamı valideynlərinin telefonlarını bir-birilərinə vermişdi ki, başlarına bir iş gəlsə kimə xəbər vermək lazım olduğunu bilsinlər. Hospitalda müalicə alan Mirisaq özünə gələndən sonra, xilaskarı Cavanşirə telefon açır. Ona zəng çatmır. Dərhal cibindəki kiçik bloknotunu açıb Cavanşirin atası Namik Həmidovun mobil telefon nömrəsini yığır. İgid, mərd, sədaqətli oğul böyütdüyü üçün ataya təşəkkür edir və bildirir ki, onu yaralı vəziyyətdə döyüş meydanından Cavanşir çıxararaq xilas edib. Oğlunun təşəkkürünü alan atanı qəhər boğur və Mirisaqa onun xilaskarının şəhid olduğunu bildirir. Yaralı əsgər telefonda necə hönkürürsə, bu dəfə Namik kişi ona təsəlli verməyə söz tapmır. Ataya başsağlığı verən Mirisaq “Mən sağ qaldığım üçün ömrüm boyu Cavanşirə borclu qalacağam”, - deyib yenidən hönkürür və daha heç nə deyə bilmir…

Oktyabrın 7-də ordu hissələrimiz yeni hücum əməliyyatına hazırlaşırdı. Həmin gün Cavanşir son döyüşünə girir. Komandirinin qisasını lazımınca alır və bir neçə erməni quldurunu məhv edir. Döyüş meydanında yaralı döyüşçülərdən xilas etdiyi də olur. Erməni snayperi bu çevik və xüsusi döyüşkənliyi ilə diqqət çəkən əsgəri hədəfə almaq üçün çox gözləyir. Nəhayət, qana susamış namərd düşmən snayper gülləsi ilə Cavanşiri başından vurur. Cavanşir arxası üstə çevrilib son dəfə səmaya baxır və gülümsəyərək gözlərini əbədi yumur…

…Çox keçmədi ki, müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə yenilməz Azərbaycan Ordusu yağı düşməni təslim etdi. Azərbaycan torpaqları 27 illik işğaldan sonra azad edildi. Qələbə ilə başa çatan 44 günlük Vətən müharibəsində xidməti olan hər bir əsgərin layiqli qiymətini vermək vaxtı gəlib çatdı. Onların sırasında Babək yurdunun qəhrəmanlıqla şəhid olan əsgəri Cavanşir də var idi. Prezident İlham Əliyevin 15 sentyabr tarixli sərəncamı ilə əsgər Cavanşir Namiq oğlu Həmidli ölümündən sonra “Vətən uğrunda” medalına layiq görüldü.

Cavanşir haqqında bu olanları qələmə almaqla Yerdə də, göydə də mərtəbəsi uca olan bu Vətən aşiqinin müqəddəs ruhu qarşısında ən kiçik borcumdan çıxmağı düşünürdüm. Sonda da canından can ayrılan Namiqə təsəlli olsun deyə “Təki Vətən sağ olsun” demək, belə oğul böyütdüyü üçün ona təşəkkürümü bildirmək istəyirdim. Amma bu yazını bitirərkən Cavanşirin sosial şəbəkədə öz səhifəsində döyüş öncəsi paylaşdığı aşağıdakı sözlər rastıma çıxanda bütün vücudum titrədi: “Bu dağların qarı kimiyik, həmişəolmuruq burda”, - yazırdı Cavanşir. İxtiyarsız olaraq Vətən yolunda canını əsirgəməyən bu mərd, qorxu bilməyən, cəsur, boyundan hündür, çəkisindən ağır qəhrəmanlıq nümayiş etdirən bu məğrur şəhid oğulun ruhuna üz tutdum: “Yox, sən qar kimi deyilsən, şəhid balam. Sən şücaətinlə döşündə dəfn olunduğun bu əyilməz, məğrur dağlar kimi əbədiləşən möhtəşəm abidəsən. Azərbaycanımızın, xalqımızın yaddaşında əbədiləşən bir tarixə çevrilmisən. Əsrlər keçmiş olcaq, hər keçən zamanda bir yeni nəsil gələcək, bu tarix qarşısında baş əyəcək, səni və sənin kimi qəhrəmanlarımızı özünə örnək seçəcək, sənə oxşamaq, sənin yolunu getmək istəyəcəklər. Onların hər birinin qəhrəmanlığında, Vətən, torpaq sevgisində sənin öz payın olacaq.

Bax, gör bu gün səcdənə nə qədər insan gəlib. Sənə heç vaxt sona qədər ödəyə bilməyəcək borcumuzun təsəllisini almaq üçün gəliblər. Səndən halallıq almağa, ananın əlindən öpməyə, atana baş əyməyə gəliblər... Cavanşir, oğul, sən daha Namikin oğlu deyilsən ki. Sən indi doğulduğun Çayrudun, heç Lerikin də şərəfi deyilsən, yox. Sən indi canınla qoruduğun Azərbaycan adlı məmləkətin ucadan uca mərtəbəsinə yüksəlmiş müqəddəs şərəf abidəsisən. Sən indi azadlığı uğrunda canını qurban verib qan tökdüyün bütün Azərbaycanın şəhid övladı, Babək yurdunun şəhid Cavanşirisən…”

İlqar RÜSTƏMOV

Xalq qəzeti 2021.- 9 yanvar.- S.6.