Məqsəd sabit və inkişaf edən region yaratmaqdır

 

 Prezident İlham Əliyev Vətən müharibəsi ilə ədalətin bərpa olunmasından, parlaq qələbə əldə edilməsindən sonra ordusu və iqtisadiyyatı acınacaqlı duruma düşən Ermənistana vəziyyətdən çıxmağın yeganə yolunu sülh müqaviləsinin bağlanmasında gördüyünü dəfələrlə xatırladıb, Qarabağın təhlükəsizlik, sabitlik və sülh şəraitində inkişafı məsələlərini önə çəkib. Dövlətimizin başçısı bu istiqamətdə göstərilən bütün müsbət səyləri, etimadyaratma tədbirlərini dəstəkləyib, Azərbaycanın sülh danışıqları üçün konkret prosesə başlamağa, mümkün sülh sazişini hazırlamağa və bu saziş üçün bütün zəruri elementləri həll etməyə daim hazır olduğunu diqqətə çatdırıb.

 Dövlətimizin başçısı postmünaqişə dövründə bölgədə əmin-amanlığın yaradılmasına daim konstruktiv yanaşıb, hər zaman əsas diqqəti Cənubi Qafqazda postmünaqişə vəziyyətinə yönəldərək, Azərbaycanın sülhə, sabitliyə və proqnozlaşdırılmaya sadiqliyini bəyan edib. Ölkə rəhbəri regionda hər hansı yeni müharibə riskinin minimuma endirilməsinə nail olmağa xüsusi önəm verib. Bu, Prezident İlham Əliyevin nüfuzlu dövlət başçıları, beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri ilə söhbətlərində də öz aydın ifadəsini tapıb.

Cənubi Qafqazda postmüharibə dövründə Azərbaycanın sülhə, sabitliyə və proqnozlaşdırılmaya sadiqliyi xüsusilə Avropa İttifaqı (Aİ) tərəfindən yüksək səviyyədə dəstəklənib. Bu­nunla bağlı, ilk növbədə, onu qeyd edə bilərik ki, dövlətimizin başçısının Aİ Şurasının prezidenti Şarl Mişellə davamlı görüşləri və apardığı danışıqlar nəticəsində postmüharibə dövründə yeni Brüssel sülh formatı yaradılıb. İlk üçtərəfli görüş keçən il dekabrın 14-də keçirilib, bununla da Prezident İlham Əliyev və Şarl Mişel tərəfindən Brüssel sülh gündəliyinin əsası qoyulub. Bunun davamı olaraq tərəflər arasında intensiv təmaslar aparılıb, telefon danışıqları gerçəkləşdirilib. Cari il aprelin 6-da isə Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi üzrə danışıqların başla­nılması və bununla bağlı işçi qrupun yaradılması qərara alınıb. Məsələ ilə əlaqədar Azərbaycan və Ermənistan XİN-lərinə müvafiq təlimatlar verilib.

Bu məqamda qeyd edək ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh razılaşmasında Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün şərtləndirilməsi əsas yer tutur. Ümumiyyətlə, sülh razılaşma­sının əsas komponentində iki dövlət arasında münasibətlərin normallaşması üçün ölkələrin bir-birlərinin suverenliyi, ərazi bü­tövlüyü, beynəlxalq sərhədlərinin toxunulmazlığı və siyasi müstəqilliyini qarşılıqlı şəkildə tanıması məsələsi, dövlətlərin bir-birlərinə qarşı ərazi iddiaları­nın olmamasının qarşılıqlı təsdiqi və gələcəkdə belə bir iddianın qaldırılmayacağına dair hüquqi öhdəliyin götürülməsi öz aydın ifadəsini tapıb. Bununla bərabər, dövlətlərarası münasibətlərdə bir-birlərinin təhlükəsizliyinə hədə törətməkdən, siyasi müstəqillik və ərazi bütövlüyünə qarşı hədə və gücdən istifadə etməkdən, habelə BMT Nizamnaməsinin məqsədlərinə uyğun olmayan digər hallardan çəkinilməsi qarşıya önəmli vəzifə kimi qoyulub.

Burada onu da qeyd edək ki, İkinci Qarabağ savaşından sonra bölgədə yaranan reallıqlar qalib ölkəmizin sözünün kəsərliliyini daha da artırıb, dost ölkələrin sayının günbəgün çoxalmasını şərtləndirib və beynəlxalq hüququn da onun yanında olma­sını reallaşdırıb, respublikamızı regionda sülhün, təhlükəsizliyin, açıq, konstruktiv, bərabərhüquqlu əməkdaşlığın, sözün əsl mənasında, qarantı kimi çıxış edən dövlət kimi tanıdıb.

Dövlətimizin başçısı təkcə Ermənistana deyil, həm də onun havadarlarına 44 günlük tarixi dərsdən nəticə çıxartmağın, yeni geosiyasi reallığın şərtlərini qəbul etməklə işğalçının yaşadığı dərin siyasi, sosial-iqtisadi böhrandan xilas etməyin mümkünlüyünü dəfələrlə xatırladıb. Dövlətimizin başçısı, həmçinin müxtəlif vaxt­lardakı bəyanatları ilə Qarabağ münaqişəsinin artıq bitdiyini bildirib, “Şuşa Bəyannaməsi”nə və “Azərbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında” 2021-ci il 7 iyul tarixli fərmana əsaslanan mövqeyini vurğulayıb, Zəngəzur dəhlizinin siyasi-iqtisadi əhəmiyyətini diqqətə çatdırıb.

Yeri gəlmişkən, Zəngəzur dəhlizinin açılması Cənubi Qafqazdan keçən marşrutlar sisteminin fəaliyyətini daha da canlandıracaq. Dəhliz, həmçinin Azərbaycan və İran Culfası ara­sında dəmiryol xəttinin açılışına və İranın dəmir yollarına çıxış əldə etməsinə imkan verəcək. Bununla bərabər, Zəngəzur dəhlizi təkcə dəmir yolları deyil, həm də avto­mobil yolları sisteminə malik olacaq. Deməli, bu dəhlizin yaradılması həm də avtomobil əlaqəsinin açılmasına imkan yaradacaq.

Hazırda Türkiyədən yüklər Azərbaycana Gürcüstan və İran vasitəsilə tranzit yolu ilə çatdı­rılır. Bu marşrutun yaradılması Türkiyədən Azərbaycana və əks istiqamətdə malların birbaşa tədarükünü asanlaşdıracaq. Beləliklə, daha bir kommunikasiya xətti türk dünyası coğrafiyasında, eləcə də Asiya və Avropa arasında əlaqələrin daha sürətli və asan olmasına şərait yaradacaq.

Ekspertlərinin fikirlərinə əsasən, Ermənistan sülh müqaviləsini imzalamağa məhkumdur, çünki işğalçı ölkəyə qalsa, tərəddüdləri ilə bunu başqa istiqamətə yönəltməyə cəhd göstərər. Ancaq Azərbaycanın yaratdığı mövcud reallıq Ermənistanın məhz respublikamı­zın irəli sürdüyü sülh prinsiplərini imzalamağa, sülh prosesinə qo­şulmağa məcbur edir. Əlbəttə, bu, Ermənistan daxilində çətinliklər yaradır və açıq şəkildə müxalifətin pozuculuq fəaliyyətində nəzərə çarpır. Müharibədən indiyədək revanşizm Azərbaycana və Türkiyəyə qarşı provokasiyalara əl atmaqdan belə çəkinmir. Bu gün İrəvanda davam edən gərginlik, Azərbaycana qarşı yönələn təxribatlar da bunu aydın göstərir.

Bax, elə bütün bunlara görə də iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşması istiqamətində respublikamız tərəfindən atılan addımlara, Ermənistanla sülh müqaviləsi imzalamağa ha­zır olmağımıza dair ən yüksək səviyyədə edilən bəyanatlara baxmayaraq, ötən müddət ərzində işğalçı tərəfin bu məsələ ilə bağlı hərəkətlərində bir ləngimə, süstlük, laqeydlik nəzərə çarpıb. Ermənistan hakimiyyəti ölkəmizin yekun sülh sazişi imzalanması məqsədilə təklif etdiyi beş şərtin məqbul olduğunu bildirsə də, gecikməyə, müxtəlif bəhanələrlə vaxtı uzatmağa çalışıb. Şübhəsiz ki, işğalçı bəlkə də bu ləngliyin ar­xasında hansısa məkrli niyyətlərini də gizlədib. Çünki 44 günlük sa­vaşdan sonra revanşist məqsədini gizlətməyən Ermənistanın qarşı­lıqlı olaraq, ərazi bütövlüyünün tanınması, ərazi iddialarından imtinası, sərhədlərin delimitasi­ya və demarkasiya prosesində beynəlxalq hüquqa əsaslanmağın vacibliyini dilə gətirməsi təbii ki, təəccüb doğurub.

Yeri gəlmişkən, dövlətimizin başçısı Vətən müharibəsindən sonra Ermənistana dəfələrlə xatırladaraq, bu ölkəyə məxsus qanunsuz silahlı dəstənin Azərbaycan ərazisindən çıxa­rılmasını tələb edib. Prezident İlham Əliyev sonuncu dəfə birgə bəyanatın tələbinə uyğun olaraq, qanunsuz erməni silah­lı dəstələrinin ərazilərimizdən çıxarılmadığı və təxribatlar törədildiyi təqdirdə, Azərbaycan tərəfinin müvafiq formada öz təhlükəsizliyini gerçəkləşdirmək üçün ciddi addımlar atacağını bildirib. Lakin Ermənistan bu sərt xəbərdarlıqdan nəticə çıxarmayıb, əvvəlki xarakterinə sadiq qalaraq, təcavüzkar, təxribatçı və işğal­çılıq mövqeyini nümayiş etdirib. Nəticədə avqustun 3-də Laçın rayonu istiqamətində Azərbaycan Ordu bölmələrinin mövqelərinin erməni separatçıları tərəfindən in­tensiv atəşə tutulması nəticəsində müddətli hərbi xidmətdə olan əsgər Anar Kazımov şəhid olub.

Xatırladaq ki, Ermənistanın sonuncu təxribatına cavab olaraq, Azərbaycanın keçirdiyi “Qisas” əməliyyatı çərçivəsində düşmən, sözün əsl mənasında, növbəti ağır zərbə aldı. Azərbaycan Ordusu “Qisas” əməliyyatı ilə Prezident İlham Əliyevin sözü ilə əməli arasında vəhdət olduğunu bir daha işğalçı Ermənistanın diqqətinə çatdırdı, düşmənin silah­lı dəstələrinin ərazilərimizdən çıxarılmadığı və təxribatlar törətdiyi halda cəzalandırılacağı fikrinin təsdiqlədiyini sübuta yetirdi.

Azərbaycan qlobal öhdəliklərə, humanizm dəyərlərinə sadiqliyini daim nümayiş etdirir, sülh və təhlükəsizliyin gerçəkləşdirilməsi istiqamətində çevik, konstruk­tiv siyasət həyata keçirir. Bütün bu səylər isə dünyada yüksək dəyərləndirilir, beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən dəstəklənir.

Azərbaycan yerləşdiyi regionda davamlı sabitliyin yaranması, möhkəmlənməsi üçün təkcə təşəbbüslərlə çıxış etmir, eyni zamanda, bu məsələdə öz əməli töhfəsini də əsirgəmir, həmin istiqamətdə real addımlar atır və bölgənin yeni əməkdaşlıq formatının qurulması məqsədilə infrastruktur layihələrinin icrasını sürətləndirir.

Vətən müharibəsindən ötən iki ilə yaxın bir dövrdə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında bərpa-quruculuq layihələrinin həyata keçirilməsində mühüm uğurlar əldə edilib. Bu məsələdə ərazilərin minalardan təmizlənməsinə xüsusi diqqətlə yanaşılıb. Təkcə bu il avqustun 8-dən 13-dək Tərtər, Ağdam, Şuşa, Xocavənd, Füzuli, Qubadlı, Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarının ərazilərində aparılan minatəmizləmə əməliyyatları zamanı piyada əleyhinə 134, tank əleyhinə 193 mina və 39 ədəd partlamamış hərbi sursat aşkar­lanaraq zərərsizləşdirilib. Həftə ərzində 685 hektar ərazi mina və partlamamış hərbi sursatdan təmizlənib.

Ümumiyyətlə, bugünədək yaşayış məntəqələri, əkin sahələri, yollar və infrastruktur obyektlərini əhatə edən 20 min hektardan çox ərazidə bu proses başa çatdırılıb.

Qısa müddətdə Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı inşa olunub, Zəngilan və Laçın ra­yonlarında da aeroportların tikintisinə başlanılıb. Ötən dövrdə yol infrastrukturunun qurulma­sına da böyük əhəmiyyət verilib, bu istiqamətdə qısa zaman ərzində genişhəcmli layihələr gerçəkləşdirilib.

Bu gün Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda 14 avtomobil yolu tikilir ki, onlardan 8-inin çəkilişinin cari ildə yekunlaşacağı nəzərdə tutulur. Tikinti işləri davam edən Füzuli–Hadrut, Hadrut–Tuğ–Azıx mağarası, Bərdə–Ağdam, Qubadlı–Eyvazlı, Qubadlı–Mahmud­lu–Yazdüzü–Ermənistan sərhədi, Talış–Tapqaraqoyunlu–Qaşaltı–Naftalan, Kəlbəcər və Laçın rayonları ərazisində reallaşdırılan layihələrin son mərhələsi həyata keçirilir.

Qeyd edilənlərlə yanaşı, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda artıq bir neçə su-elektrik stansiyası inşa edilərək, işə salınıb. Günəş, eləcə də külək stansiyalarının yaradıl­ması ilə bağlı konkret planların da ardıcıllıqla həyata keçirilməsi diqqət mərkəzində saxlanılıb. Məsələn, bp şirkəti ilə imzalan­mış icra müqaviləsinə əsasən, Cəbrayıl rayonunda 240 meqavat gücündə günəş-elektrik stansiya­sının tikilməsi qərara alınıb.

Yeri gəlmişkən, Qarabağ iqti­sadi rayonunda bərpa-quruculuq işləri başlanandan bugünədək 178 müəssisə yaradılıb. Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunda isə 51 müəssisə fəaliyyətə başlayıb.

Prezident İlham Əliyev cari ilin birinci rübünün yekunlarına həsr olunmuş müşavirədə Qara­bağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının bərpasının daim diqqət mərkəzində saxlanıldığını, indiyədək mövcud sahədə mühüm uğurlar əldə edildiyini diqqətə çatdıraraq, qarşıdakı dövrdə müvafiq struktur rəhbərlərinə bu istiqamətdə görüləcək işlərlə bağlı öz tapşırıqlarını da verib. Dövlətimizin başçısı hazırda Ağdam və Füzuli şəhərlərinin bərpasının baş planlar əsasında həyata keçirildiyini, Şuşa, Cəbrayıl, Kəlbəcər, Zəngilan, Qubadlı şəhərlərinin, Hadrut və Suqovuşan qəsəbələrinin də Baş planlarının hazırlanması­nın, həmçinin Qarabağ və Şərqi Zəngəzura aid olan investisiya proqramına əlavələr edilməsinin zəruriliyini diqqətə çatdırıb.

Bölgədə siyasi müstəvidə də qarşıda duran bütün vəzifələr yerinə yetirilib. İlk növbədə, beynəlxalq təşkilatlarla təmaslar, fəal əməkdaşlıq davam etdirilib və dünyanın aparıcı beynəlxalq təşkilatları tərəfindən yeni re­allıqlar qəbul olunub. BMT, Qoşulmama Hərəkatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, Avropa İttifaqı və digər nüfuzlu beynəlxalq təsisatlarla münasibətlər daha da möhkəmlənib.

 

Vaqif BAYRAMOV

 

Xalq qəzeti.- 2022.- 21 avqust.- S. 1; 3.