“Sarəng quşu əfsanəsi”

Unudulmaz şəxsiyyətlər

Soyuq bir dekabr günü Masallı İstisu müalicəxanasına gedirəm. Yolüstü bir məzarın yanında maşını saxlayıb düşürəm. Başdaşına yazılıb: Mirkazım Aslanlı–Sarəng. Yadıma gəlir, tələbə dostum Nurəddin Ədiloğlu deyirdi ki, Mirkazım bəy İstisuyu kəşf etmiş istedadlı həkim, şair, bəstəkar, poliqlot olub.

Həmin adda balaca nəğməkar quş olub. Dəmbəlov dağından pərvazlanıb, İstisuda çimib, Yanardağda pak vücudu odlara tutulub.

Sarəngin ruhuna dualar oxuyaraq yoluma davam edirəm. Bu da İstisu, Dəmbəlovun ətəyi. Məkanın sahibi, köhnə dostum İldırım Allahyarovla görüşüb söhbət edir, Sarəngin ruhuna ehsan çaydan içə-içə xalq qarşısında xidmətlərini xatırlayırıq.

Burada müalicəvi vanna qəbul edənlərin çoxu heç bu termal su mənbəyini ilk dəfə Mirkazım bəyin kəşf etdiyini bilmir ki. Düz 110 il əvvəl Masallının İsi kəndində bəy ailəsində dünyaya göz açmış Mirkazım iki texnikum, üç ali məktəb bitirib. İstedadı ilə parlayıb. Konservatoriyada tələbəsi olduğu dahi Üzeyir Hacıbəyli ona piano bagışlayıb. Evində bir çox digər musiqi alətləri olub və hamısında məharətli ifaları ilə könülləri fəth edib.

...O, İstisuyun həqiqətən də müalicəvi olduğunu sübut edəndə inanmayıblar. Ölkə səviyyəli 12 alim Moskvadan Masallıya ezam olunaraq əlavə tədqiqat aparıb və yalnız bundan sonra kəşf təsdiqlənib. 1971-ci ildə Masallı İstisuyun xüsusi əhəmiyyətli Ümumittifaq müalicəvi kurort sanatoriyası adını alıb.

Masallı İstisuyu revmatizm, neyrodermit, göbələk, ekzema, böyrək xəstəlikləri, mədə-bağırsaq ağrılarına qarşı müalicəvi effektə malikdir. İlboyu bura pənah gətirənlər, sağalıb gedənlər çox olur.

Təxəllüsünün bir mənası da “yüz rəng” olan Sarəngin “Aşiqin son nəğməsi”, “Sarı bülbül fantaziyası”, “Müxəmməs”, “Masallı masalları” kimi əsərləri Azərbaycan radiosunun Qızıl fondunda saxlanılır.

Könül duyunca bir səfa,

Gəlir dalınca min cəfa.

Görünməyin nə yar, nə dost,

Nə yar, nə dostdan bir vəfa...

– deyən Sarəng həyatın çox sınaqları ilə üzləşib. Bəy nəslindən olduğuna görə incidilib. Yalnız böyük Üzeyir bəy onu qoruyub. 12 dil bilən Mirkazım bəy yazırdı: “Hər dil qapı açar bir xəzinəyə, dil öyrən, sonra gir hər xəzinəyə”.

Gövhərlərinin haçansa ellərin qəlbində aşıb-daşacağını söyləyən Sarəng yanılmayıb: xalqın xəzinəsinə bəxş etdiyi incilərdən gen-bol bəhrələnirik.

Düz 10 il əvvəl tələbə dostum Nurəddin Ədiloğlunun səyləri ilə 100 yaşlı Sarəng haqqında “Tərk etmə məni” adlı film çəkilib. İndi isə unudulmaz şəxsiyyətin 110 illiyində ondan bəhs edən daha bir sənədli film Masallıda təqdim olundu. Elə bu rayonun istedadlı gənclərinin birləşdiyi “Masal prodakşn”ın istehsalı olan “Sarəng” filminin nümayişi Masallı Mədəniyyət Mərkəzində maraqla qarşılandı. Rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri, ziyalılar, təhsil, mədəniyyət və tibb işçiləri doğma torpağın azman yetirməsindən bəhs edən filmi ürəkdən alqışladılar. Filmin ssenari müəllifi Cəfər Cəfərov, quruluşçu rejissoru Faiq Mirzə, musiqi tərtibatçısı Ruslan Zahidov, diktor Gültəkin Cəfərovadır. Baş rolu Masallı Xalq Teatrının baş rejissoru Camaləddin Əliyev məharətlə ifa edib. Məsləhətçi isə, təbii ki, Sarəngin əsas araşdırıcısı Nurəddin Ədiloğludur. Tələbə dostum bu filmi də görkəmli şəxsiyyətlə bağlı daha bir qədirbilənlik nümunəsi adlandırdı.

Əli NƏCƏFXANLI

Xalq qəzeti .- 2022.- 24 dekabr.- S.13.