Monetar siyasətin əsas parametrlərinin icra vəziyyətinə baxış və perspektivlər

 

Bu gün Azərbaycan gələcəyə istiqamətlənib. İqtisadi islahatlar uğurla inkişaf edir, kənd təsərrüfatı və sənaye yüksək səmərəlilik nümayiş etdirir. Biznes üçün gözəl şərait yaradılıb. Azərbaycan xalqı quruculuqla məşğuldur. Əlbəttə, çox iş görülüb, lakin ölkənin daha da firavanlaşma­sı üçün qarşıya daha da yüksək məqsədlər və genişmiqyaslı vəzifələr qoyuruq.

 

İlham ƏLIYEV

 

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

 

 

Müasir dünyada hər bir dövlətin pul siyasəti milli iqtisadiyyatın makroiqtisadi tənzimlənməsində mühüm rol oynayır. Koordinasiya olunmuş və balanslaşdırılmış bu siyasətin aparılması iqtisadi sistemin davamlı inkişafının böyük dərəcədə asılı olduğu iqtisadi idarəetmənin ən vacib aspektidir. İqtisadiyyatın idarə edilməsi və tənzimlənməsi bir-biri ilə əlaqəli və müəyyən bir sistemi təmsil edən bir sıra elementlərin mövcudluğunu nəzərdə tutur.

 

Әhalinin vә biznesin dәstәklәnmәsi istiqamәtindә qәbul olunan antiböhran planı, monetar şәraitin yumşaldılması vә makroprudensial siyasət iqtisadi fəallığın zəifləməsinin qarşısını almış, iqtisadi subyektlәrin gәlirlәrindәki itkilәri qismәn kompensasiya etmәyә imkan vermişdir. Bu il dә Mәrkәzi Bankın pul siyasәti mak­roiqtisadi dayanıqlığın әsas sü­tunlarından olan qiymәt sabitliyinә yönәldilәcәkdir. Pul siyasәtini hәyata keçirәrkәn Mәrkәzi Bank inflyasiyaya tәsir edәn başlıca xarici vә daxili amillәri diqqәt mәrkәzindә saxlayacaqdır. İnflyasiya hәdәfinә nail olmaq mәqsәdilә monetar siyasәtin səmərəliliyini artırmaq üçün әlavә tәdbirlәr görülәcәkdir.

 

Qeyd edək ki, hələ2020-ci ildә hәyata keçirilәn səmərəli mone­tar vә prudensial siyasәt ölkәdә makroiqtisadi vә maliyyә sabitliyini tәmin etmәyә imkan vermiş, bu istiqamәtdә müәyyәnləşdirilən başlıca hәdәflәrә nail olunmuşdur. Aşağı inflyasiya, milli valyutanın alıcılıq qabiliyyәtinin qorunma­sı, maliyyә sektorunun bütün seqmentlәrindә sabitlik vә inkişaf ötən ilin başlıca nәticәlәri kimi diqqət çəkmişdir. Cari ildədəmilli iqtisadiyyatda makroiqtisadi sa­bitliyin daha da dәrinlәşdirilmәsi, iqtisadi artım trayektoriyasına qayıdış vә iş yerlәrinin bәrpası, bu hәdәflәrin reallaşdırılması üçün ölkәdә hәyata keçirilәn makro­iqtisadi siyasәtin səmərəli koor­dinasiyasına prioritet istiqamət kimi yanaşılacaq, maliyyә sabit­liyinin qorunmasına, bu sektorun bütün seqmentlәrindә inkişaf vә dәrin islahatların, maliyyә dәrinliyinin, habeləinklüzivliyinin yüksәldilmәsinəmühüm önəm veriləcəkdir.

 

Son illər ölkədəmakroiqtisadi vəmaliyyəsabitliyinin qorunması Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının fəaliyyətinin başlıca prioritetlərini təşkil etmişdir. Ötən ilin ikinci yarısından etibarən dünyanın əksər ölkələrindəolduğu kimi, respublikamızda da inflyasi­ya təzyiqləri artsa da, ümumilikdəmakroiqtisadi sabitlik təmin olun­muşdur.

 

Bu il ərzindəMərkəzi Bankın pul siyasəti həm dəmakroiqti­sadi dayanıqlığın əsas sütun­larından olan qiymət sabitliyinəyönəldiləcəkdir. Pul siyasətini həyata keçirərkən Mərkəzi Bank inflyasiyaya təsir edən başlıca xarici vədaxili amilləri diqqət mərkəzindəsaxlayacaqdır. İnflyasiya hədəfinənail olmaq məqsədiləmonetar siyasətin səmərəliliyini artırmaq üçün əlavətədbirlər görüləcəkdir.

 

Xatırladaq ki, pul vəvalyuta siyasətinin müəyyənləşdirilməsi vəreallaşdırılması, dövlətin ödəməsisteminin tənzimlənməsi, eyni za­manda, inkişafı, bank nəzarətinin həyata keçirilməsi, dövlətin beynəlxalq qızıl-valyuta ehtiyatla­rının saxlanılması, həmçinin idarəedilməsi – bütün bunlar yalnız vacib funksiyaların bir hissəsidir.

 

Demək olar ki, bütün mərkəzi banklarda iqtisadiyyata təsir etmək üçün müəyyən metodlar mövcud­dur. Ənənəvi olaraq bunlara da­xildir: girov vəminimum ehtiyatlar siyasəti; açıq bazar əməliyyatları; depozit vəpul siyasəti. Bunun­la birlikdə, standart metodlar dəstinin məzmunu vəmüxtəlif ölkələrin bankları tərəfindən tətbiq edilməsinin birləşməsi dəbir sıra şərtlərdən asılıdır. Müxtəlif ölkələrin mərkəzi banklarının müasir strategiyalarını ənənəvi pul siyasəti konsepsiyalarına çatdır­maq cəhdləri göstərdi ki, nəmone­tarizm, nədədövlət tənzimləmənəzəriyyəsi ölkəiqtisadiyyatına təsir praktikasında öz ifadəsini tapır.

 

Uzunmüddətli perspektivdəMərkəzi Bankın strategiya­sının seçilməsinin uzlaşma variantına etibar etmək olar. Eyni zamanda, hazırda inzi­bati tənzimləməmetodları iləmüqayisədəprioritet getdikcəbazar mexanizmlərinəverilir. Buna misal kimi bir nümunə–ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərindəbəzi Avropa ölkələrində(Avstriya, İtaliya, Fransa vəs.) bank qanun­vericiliyinin liberallaşdırılmasıdır. Mərkəzi bankların strategiyasını müəyyənləşdirmək üçün əsas prinsiplərdən biri milli iqtisadiyyat­da pul kütləsinin artım sürətinin tənzimlənməsinəvəya hər hansı sabit xarici valyutaya münasibətdəmilli pul vahidinin məzənnəsinin tənzimlənməsinəyönəlməsidir.

 

Mərkəzi Bankın məqsədi kredit təşkilatlarının kredit im­kanlarını azaltmaq üçün yenidən maliyyələşdirməxərclərini yüksəltmək əvəzinə, uçot dərəcəsini yüksəltməlidir. Bununla birlikdə, bu tədbir pul bazarında bir eniş tendensiyası iləmüşahidəolunarsa, istənilən səmərəni verməyəcək, çünki bu halda kredit təşkilatları banklararası kreditlərədaha çox diqqət yetirəcəklər.

 

Bu hədəfəçatmaq üçün Mərkəzi Bankın pul bazarına digər metodlarla təsir göstərməsi la­zımdır (minimum ehtiyat faizlərini artırmaqla vəs.). Şərait bərabər olduqda, endirim nisbətindətəsirli bir artımın mövcudluğu vəziyyətindəkommersiya bank­ları üçün yenidən maliyyələşməbahalaşacaq vəbu da nəticədəölkədəkreditlərin maya dəyərinin artmasına gətirib çıxaracaq.

 

Bununla birlikdə, böyük bank­lar tez-tez marjaları azaltmaq vədaha geniş müştəri cəlb etmək üçün Mərkəzi Bankdan sonra faiz dərəcələrini dəyişdirməməyəüstünlük verirlər. Mərkəzi Bankın məqsədi kommersiya bankları­nın yenidən maliyyələşdirməyəçıxışını asanlaşdırmaqdırsa, bu, uçot dərəcəsini aşağı salır. Bu vəziyyətdəkommersiya bankla­rının kredit potensialı artacaq, verdikləri kredit faizlərinin isəazalmasına şərait yaranacaq.

 

Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsindəki dəyişiklik yalnız pul bazarında deyil, həm dəbu tənzimləməmexanizminin dolayı təsiri kimi özünü göstərən qiymətli kağızlar bazarındakı şərtlərdədəyişikliklərəsəbəb olur. Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin artma­sı səbəbindən pul bazarında kreditlər vədepozitlər üzrəfaiz dərəcələrinin yüksəlməsi tələbin azalmasına vəqiymətli kağız­lar təklifinin artmasına səbəb olur. Qiymətli kağızlara tələb, eyni zamanda, qeyri-banklar tərəfindən azalır, çünki onlar üçün əmanətlər kredit təşkilatlarının birbaşa maliyyələşdirməsindəbahalı kreditlərlədaha sərfəli olması səbəbindən daha cəlbedici olur. Beləliklə, Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsindəartım qiymətli kağızların bazar dəyərini nisbətən azaldır.

 

Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsindəki azalma, əksinə, kredit vədepozitləri daha ucuz hala gətirir ki, bu da əvvəllər müzakirəedilənlərin əksi proseslərinəsəbəb olur. Beləliklə, qiymətli kağızlara tələb artır, təklif azalır, bazar dəyəri yüksəlir. Məlumdur ki, uçot dərəcəsindəar­tım olsa da, bu, neft, şəkər vətaxıl qiymətlərinətəsir edəbilməyəcək. Endirim nisbətinin yüksəlməsi bazar iştirakçılarının psixolo­giyasına təsir etmək üçün bir vasitədir. Dərəcənin dondurulması gözlənilən inflyasiyanın qarşısını almaq üçün təsirli vasitədir.

 

Ehtiyat tələb mexanizmi demək olar ki, bütün ölkələrdəkredit siyasəti aləti kimi istifadəolunur. Eyni zamanda, sabit bir məzənnəyəsadiq qalan ölkələr bu aləti çevik tənzimləməsiyasətinin bir hissəsi olaraq tətbiq edirlər. Bank sektoru da daxil olmaqla beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin inkişafı vəazad iqtisadi zonaların, böyük regional iqtisadi birliklərin yaradılması iləminimum ehtiyat­lar siyasətinin istifadəsi dəyişən şərtlərədaim uyğunlaşma tələb edir.

 

Bu alətin özünəməxsus formalarının müxtəlif ölkələrdətətbiqindəmaliyyəbazarının inkişafının milli xüsusiyyətlərindən asılı olaraq əhəmiyyətli fərqlər mövcuddur. Mərkəzi banklar adətən, minimum ehtiyatların fərqli bir quruluşundan, dəyərlərindəki dalğalanmaların amplitudundan vətezliyindən, faizlərin hesab­lanmasının xüsusiyyətlərindən, kredit təşkilatlarına yenidən maliyyələşdirilməsi üçün verilən şərtlərdən istifadəedirlər. Mi­nimum ehtiyat tələbləri, kredit təşkilatlarının likvidliyinin sığortası müştəri depozitlərinin təminatı kimi meydana çıxır. Minimum ehtiyat­lardan istifadəolunması bu gün dəmövcuddur.

 

Pul siyasəti ən çox dövlət büdcəsi kəsirini maliyyələşdirmək məcburiyyətindəqalan mərkəzi banklar tərəfindən həyata keçirilir. Büdcəprofisitləicra olunduğun­dan Azərbaycanda buna ehtiyac yoxdur. Son illərdəAzərbaycan Mərkəzi Bankının da fəal dəstəklədiyi rasionallıq modelinəuyğun olaraq həyata keçirilən siyasət qısa müddət ərzindəölkəiqtisadiyyatında əsaslı keyfiyyət dəyişikliklərinəsəbəb oldu: inflyasiya cilovlandı (1996-cı ildən Azərbaycanda inflyasiya səviyyəsi 2-3 faizdən yuxarı qalxmadı və2008-ci ildə6,7 faiz, 2008-ci ildə20,8 faiz vəbu gün qlobal qeyri-sabitlik fonunda illik inflyasiya 8 faiz), büdcəkəsirinin maliyyələşdirilməsi praktikasına son qoyuldu, büdcəkəsiri ÜDM-in 1-2 faizinəqədər azaldı.

 

Azərbaycanda pul siyasətinin əsas məqsədi milli pul vahidi­nin sabitliyini təmin etməkdir. Bu vəzifəbeynəlxalq hüququn mühüm prinsiplərindən biri kimi təsbit edilmişdir. Xüsusilə, Beynəlxalq Valyuta Fondunun Sa­ziş Maddələrindətəsbit olunmuş məqsədlərdən biri valyuta sabit­liyini təşviq etmək, üzv dövlətlər arasında nizamlı məzənnərejimini qorumaq vərəqabət üstünlüyü qazanmaq üçün valyuta deval­vasiyasından istifadəetməməyəçalışmaqdır.

 

Pul siyasətinin ən vacib alətlərindən biri dəməcburi ehtiyat nisbətinin müəyyənləşdirilməsidir. Məcburi ehtiyatlar pul çapını azaltmaqla pul aqreqatlarına nəzarət etmək üçün istifadəolunan bank sisteminin ümumi likvidliyi­ni tənzimləyən bir mexanizmdir. Ehtiyat tələbləri kredit təşkilatlarının borcverməqabiliyyətini məhdudlaşdırmaq vədövriyyədəki pul kütləsini müəyyən səviyyədəqoru­maq üçün müəyyənləşdirilir. Zəruri ehtiyat nisbəti bir kredit təşkilatının öhdəliklərinin 20 faizindən çox ol­mamalıdır vəfərqli kredit təşkilatları üçün fərqləndiriləbilər.

 

Müasir pul siyasəti ABŞ, İngiltərə, Almaniya vədigər ölkələrin pul siyasətindən fərqli bir sıra xüsusiyyətlərəmalikdir. Ölkəiqtisadiyyatında islahatla­rın başlaması iləiqtisadiyyatın pul tənzimlənməsinin rolu xeyli artmışdır. Bu tədbirlərin əsas istiqamətləri belədir:

 

– bu istiqamətdəmaliyyəsabitləşməsi vəəldəedilmiş nəticələrin konsolidasiyası;

 

–inflyasiya səviyyəsinin azaldıl­ması;

 

–iqtisadi subyektlərin iqtisadiy­yatda yaranan vəziyyətəuyğun­laşması üçün şəraitin yaradılması;

 

–iqtisadiyyatda nominal vəreal faiz dərəcələrinin azaldılması;

 

–milli valyutanın məzənnəsinin gücləndirilməsi;

 

–ölkənin tədiyəbalansının sabitliyinin təmin edilməsi;

 

–inflyasiya olmayan iqtisadi ar­tım tendensiyasına nail olunması vəbunun möhkəmləndirilməsi.

 

Bank fondlarla heç bir komis­siya haqqı almadan əməliyyatlar aparır. Ticarət banklarının yenidən maliyyələşdirilməsi, onların bir­başa borc verilməsindən imtina­sı vəkommersiya banklarının lombard krediti praktikasından istifadəolunması üçün bazar mexanizmləri pul siyasətindədaha da inkişaf etdirilir. Bundan əlavə, minimum ehtiyatların səviyyəsindəazalma tendensiyası vəbun­ların rubl vəxarici valyutada cəlb olunan fondlar baxımından bərabərləşdirilməsi prinsipləri dəmövcuddur. İkinci məsələçox vacibdir, çünki kredit təşkilatlarının məcburi ehtiyatlar nisbətindətədricən azalma iqtisadiyyata borc vermək imkanlarını genişləndirir vəmüvafiq olaraq pul təklifini artı­rır. Bir sıra iqtisadçılar tərəfindən pul siyasətinin bəzi qeyri-kafi­liyini ortaya qoyan əhəmiyyətli çatışmazlıqlara işarəedilir, faiz dərəcəsini tənzimləməkdən imtina tənqid olunur. Çünki hazırda sistemli bir böhran yaşanır. Bu baxımdan, nəticəetibariləmövcud şərtlər daxilində, ölkəmizdəpul kütləsinin dövlət tənzimlənməsinin rolu maksimum olmalıdır.

 

Pul siyasəti əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi vəiqtisadiyyatın struktur cəhətdən modernləşdirilməsi tələb edilən bir şəraitdəhəyata keçirilir. Bu siyasət, eyni zamanda, qarşıya istehlak vəinvestisiya arasında qarşılıqlı nəticətapmaq üçün faiz dərəcələrini tarazlaşdırmaq kimi önəmli bir vəzifədəqoyur. Bundan əlavəxarici vədaxili borcları ödəmək vəölkənin təhlükəsizliyini reallaşdırmaq üçün əlavəpul mənbələri tələb olunur. Bütün dövlət proqramlarının icrası iqtisadi böyümənin 4,5 faizdən aşağıya enməməsini tələb edir. Bu, xüsusiləistehlak malları vəxidmətləri üçün ümumi tələbi dəstəkləməkləgerçəkləşdiriləbilər. Nəticədəisəpul bazası tədricən genişlənər.

 

Onu da qeyd edək ki, pul siyasətinin səmərəliliyinin me­yarı inflyasiya dərəcəsi deyil, iqtisadi strukturların pulla təmin olunması, kreditlərin alınması xərcləri, bütün bank sisteminin işləməsi vəbank aktivlərindən vəev təsərrüfatlarından tam istifadəedilməsidir. Pul siyasəti büdcə, maliyyəsiyasətindən ayrı həyata keçirilmir. İqtisadi inkişa­fın özünəməxsus problemlərinin həllindəuyğunluq vəfaydalılıq üçün onları daim yoxlamaq lazım­dır. Kreditlər asanlıqla alınmalı vəeyni zamanda, qaytarılmalıdır – bu kredit sisteminin gəlirliliyini, əməliyyat sabitliyinin potensialını müəyyənləşdirir. Bank sistemi təlimatlar, konvensiyalar, sənədlər ilədoludursa, bu, kreditin bürok­ratizasiyasını vəiqtisadiyyatın real sektorunun inkişafındakı ciddi çətinlikləri göstərir.

 

Bankların iqtisadiyyatda səmərəli fəaliyyətinəmane olan təsirsiz qurumların götürülməməsi halında onların çox təvazökar aktivləri olan müxtəlif prose­durların, standartların, hesabat sənədlərinin vəvəzifələrin tətbiqi bu strukturların bürokratizasiya­sının ən yüksək təzahürüdür. Bu, bankların risklərdən çəkinməyə, vəsaitlərin yalnız zəmanətləetibarlı obyektlərəpaylanması­na yönəlmiş davranış modelinə, bankların fəaliyyət prinsiplərindədəyişikliklərəsəbəb olar.

 

Banklar bir vaxtlar Qərbin inki­şaf etmiş ölkələrindəiqtisadiyyatın ən riskli sektoru idi. İndi orada da vəziyyət tamamiləfərqlidir, banklar ciddi riskləri dayandırıb. Bu, bir tərəfdən kapital bazarın­dakı dəyişikliklərin, iqtisadiyyatın strukturunun deformasiyasının bir əksidir, digər tərəfdən, hər hansı bir təşkilatın fəaliyyəti üçün pulun rolunu vəpul diapazonunu gücləndirməyi simvolizəedir.

 

Azərbaycan manatının gücü vəzəifliyi ölkəmizdə, hətta elmi ictimaiyyətdə, rublun dollara nisbətdəbahalaşması vəya enməsi iləeyni mənada başa düşülür. Bu, tamamiləanlaşılmaz­lıqdır. Manat nominal məzənnəsi, deyək ki, üç dəfəartanda, alıcılıq qabiliyyəti ikiqat yüksələndədeyil, manat xarici valyutadan az təsirli yığım vədövriyyəvasitəsi olduqda güclü olur.

 

Bunun üçün nisbətən sabit vəproqnozlaşdırılan bir kurs lazım­dır. Manatın gücü, ilk növbədə, onun dollardakı “qiymətinin” mütləq dəyəri ilədeyil, məzənnədəyişikliyi, alıcılıq qabiliyyəti vəxalqın inam səviyyəsi iləproqnoz­laşdırıla bilər.

 

Bu gün Azərbaycan valyuta bazarında əməliyyatların böyük əksəriyyəti vahid valyuta – ABŞ dolları iləhəyata keçirilir. Post­sovet ölkələrindəbu fenomenin təməli bir çox iqtisadçıların düşün­düyü kimi, iqtisadi islahatların ilkin mərhələsindəbaş verən hiperinf­lyasiya iləqoyulmuşdur.

 

Ancaq dollarlaşmanın yal­nız yüksək inflyasiya templəri səbəbindən meydana gəldiyi vəgörünməmiş bir miqyasa çatması faktını nəzərəalsaq, məntiqəgörəinflyasiyanın azalması iləyanaşı, dollarlaşma səviyyəsi dəaşağı düşməlidir. Hazırda bu, təcrübədəmüşahidəolunmur. Bunun səbəbi, fikrimizcə, dövriyyədəki nağd dollarların yığılma vasitəsi funksi­yası iləbirlikdə“yüksək likvidlikdəmaliyyəaktivi” rolunu oynaması vəgetdikcəmübadiləvəqeyri-rəsmi sektorda xidmət göstərən ödəməvasitələridir.

 

Beləliklə, dollarlaşma feno­meni, ilk növbədə, milli valyuta­dakı əmanətlərin məzənnəsinin gözlənilməzliyi səbəbindən ucuzlaşmaya məruzqalma riski­nin yüksək olması nəticəsindəəhalinin öz valyutalarına olan inamsızlığı iləizah edilməlidir.

 

Azərbaycan dövləti bu gün əmanətlərin təhlükəsizliyinəzəmanət verir vəkredit təşkilatlarının iflas etməsi şəraitindəəmanətlərin qaytarılma­sı üçün minimum təminatlar irəli sürür. Əmanətçilər, banklarının Əmanətlərin Sığortalanması Fon­dundakı iştirakı, əmanət sığortası şərtləri vətəzminat ödəməqayda­ları haqqında məlumat almaq hü­ququna malikdirlər. Bundan əlavə, hər bir vətəndaşın məlum olan banklar tərəfindən hüquqlarının pozulması faktları barədəyazılı vəya şifahi şəkildəməlumat vermək hüququ vardır.

 

Son beş ildəAzərbaycanın bank sisteminin inkişafında müsbət meyillər olmuşdur. Banklar hazırda yüksək artım templəri iləfəaliyyət göstərir. Kredit qurumları müştərilərəən böyük şəffaflıq vəaçıqlıq şəraitindəxidmət göstərir, qabaqcıl biznes modelləri, yeni bank texnologiyaları (bank-müştəri, pul köçürməsistemləri, debet vəkredit kartları vəs.), habeləmüxtəlif kreditləşmənövləri (istehlakçı, ipoteka vəs.) tətbiq edir.

 

Monetar siyasətin əsasi kimi, dövlətin nəzarətindəolan bank (Azərbaycan Beynəlxalq Bankı) ölkənin bank sektorunda sistemli rol oynamaqda davam edir.

 

Son on ildəAzərbaycanda iflas, birləşməvəlisenziyanın ləğvi səbəbindən bankların sayı xeyli azaldı. Yenidənqurma tədbirləri, minimum kapital tələblərinin sərtləşdirilməsi vəkapital adek­vatlıq nisbətlərinin artırılması bank sistemlərinin möhkəmləndirilməsi vəkonsolidasiya prosesinin sti­mullaşdırılması üçün təsirli vasitəoldu.

 

Bir neçəkommersiya bankı hələMərkəzi Bankın bu tələbini yerinəyetirəbilməyib. Lakin bir ay ərzindəbu banklar nizamnaməkapitallarını artırmalıdırlar vəbu, baş verməsə, lisenziyalarını itirəbilərlər. Bu, Rusiya kredit təşkilatları üçün tələbdən (5 mil­yon avro) çox yüksəkdir.

 

Pul idarəçiliyi təşkilatının səmərəliliyinin artırılması çərçivəsində2023-cu ildən etibarən Azərbaycan Mərkəzi Bankı “faiz dəhlizi” konsepsiyasını həyata keçirməyəbaşlayacaq. Həddindən artıq pula olan tələbatı məhdudlaşdırmaq vəinflyasi­yanın azalmasına təsir etmək üçün Mərkəzi Bankın idarəheyəti tərəfindən faiz dəhlizinin maksi­mum həddinin 10 faiz, minimum 5 faiz, endirim dərəcəsinin isə8 faiz müəyyənləşdirilməsi gözlənilir.

 

Eyni zamanda, faiz dəhlizi mexanizminin tətbiqi iləMərkəzi Bank, kommersiya banklarından 5 faiz nisbətindəvəsait qəbul etməyəbaşlayıb vəillik 8 faiz nisbətindəvəsait verməyəhazır olduğunu bildirib. Bu əməliyyatlar bankların qısamüddətli likvid­lik probleminin həllinəkömək etmək məqsədi iləhəyata keçi­rilir vəonların iqtisadiyyata borc vermək qabiliyyətinəheç bir təsir göstərmir. Bununla birlikdə, ötən ilın əvvəlindəMərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin artması, ikinci dərəcəli bankların kredit faizlərinin bir qədər yüksəlməsinəsəbəb oldu vəiqtisadiyyata kredit verilməsinin fəaliyyətinətəsir göstərdi.

 

Böyük əminliklədeyəbilərik ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi iləölkəmizdəiqtisa­diyyatın şaxələndirilməsi, qeyri-neft sektorunda daha yüksək artımın əldəedilməsi, ixrac potensialının genişləndirilməsi, rəqabətqabiliyyətli istehsalın stimullaşdirilması, investiriyaların təşviqi, valyuta ehtiyatlarının artı­rılması, inflyasıyanın arzu olunan səviyyədəsaxlanılması, əhalinin sosial problemlərinin aradan qaldırılması, sahibkarlara dövlət dəstəyinin daha da gücləndirilməsi vəbiznes mühitinədövlət qayğısı istiqamətindəaparılan genişmiq­yaslı islahatlar kursu beynəlxalq maliyyəinstitutları tərəfindən dəyüksək qiymətləndirilir.

 

Əvəz ƏLƏKBƏROV,

 

Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin maliyyə və maliyyə institutları kafedrasının müdiri, iqtisad elmləri doktoru,

 

professor, BMT-nin Sülh səfiri, Əməkdar müəllim

 

 Elnur SADIQOV,

 

 Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin maliyyə və maliyyə institutları kafedrasının professoru,

 

 iqtisad elmləri doktoru, YAP İdarə Heyətinin üzvü

 

Xalq qəzeti 2022.- 9 fevral.- S.3.