Ulu öndər hakimiyyətə tarixi qayıdışı ilə böyük xilaskarlıq missiyasını yerinə yetirdi

İyirmi doqquz il əvvəl doğma xalqına güvənərək böyük bir qətiyyətlə hakimiyyətə qayıtmış ulu öndər sonrakı dövrdə dövlət və millət naminə misilsiz fəaliyyətində bu ideala daim sadiq qalmış və nail olduğu sabit inkişaf relsləri üzərində Azərbaycanı inamla irəli aparmışdır. Unudulmaz dahi şəxsiyyətin parlaq tərcümeyi-halı göstərir ki, xalqların müqəddəratında böyük cəsarət sahibi olan müdrik rəhbərlər mühüm rol oynayırlar. Azərbaycanda qurtuluş epopeyasının baş qəhrəmanı Heydər Əliyevin varlığı Ulu Tanrının bəxş etdiyi böyük lütf olmuşdur.

Heydər Əliyev hələ sovet dönəmində respublikamıza rəhbərlik etdiyi illərdə azərbaycançılıq ideologiyasını əsas milli-siyasi konsepsiyaya çevirməyə nail olmuşdu. O dövrün totalitar rejiminin sərt tələblərinə baxmayaraq, Azərbaycanda güclü sosial ədaləti və demokratik düşüncə tərzini bərqərar etmiş, özəl bir uzaqgörənliklə xalqımızı gələcək müstəqillik dövrünə hazırlaya bilmişdi.

Ulu öndər özünün liderlik məramını belə ifadə etmişdir: “İstər bir azərbaycanlı, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı, istərsə də onun rəhbəri, Prezidenti kimi mənim həyat amalım yalnız sizə – bütün varlığım qədər sevdiyim Azərbaycan xalqına, dövlətçiliyimizə, ölkəmizin iqtisadi, siyasi, mənəvi inkişafına xidmət olmuşdur”.

Azərbaycanın bayramlar təqviminə “Qurtuluş Günü” kimi daxil olan 15 İyun tale yaddaşımızın ən önəmli səhifələrindən biridir. Böyük ictimai, siyasi əhəmiyyətə malik olan bu bayramı bizə dövlət müstəqilliyimizin qorunub-saxlanmasında, möhkəmlənməsində, inkişafında müstəsna rol oynayan, daim xalqına arxalanan Heydər Əliyev bəxş edib. 1997-ci ildən etibarən parlamentin qərarı ilə “Qurtuluş Günü”rəsmi bayram kimi qeyd edilir.

Ötən əsrin sonlarında yenidən müstəqillik qazanmaq kimi tarixi bir fürsət əldə edən Azərbaycan qısa vaxtdan sonra onu itirmək təhlükəsi ilə üzləşdi. Ölkədə hakimiyyət böhranı 1993-cü ilin iyununda kulminasiya həddinə çatdı, xaos və anarxiya baş alıb getdi. Vətəndaş müharibəsi dərəcəsinə çatmış qarşıdurma dövlət müstəqilliyimizi, milli varlığımızı birbaşa hədəfə aldı. Bütün bunlar həmin dövrdə gənc müstəqil dövlətə liderlik xüsusiyyətlərinə malik olmayan, “küçə demokratiyası dərsi” keçmiş siyasi ambisiyalı şəxslərin rəhbərlik etməsinə görə baş verirdi. Hadisələri düzgün qiymətləndirə bilməyən o vaxtkı təsadüfi iqtidar təmsilçiləri baş vermiş proseslərdən düzgün nəticə çıxara bilmir, əhali arasında gündən-günə nüfuzunu itirirdi.

Ulu öndər müstəqilliyimizin həmin etibarsız təməl mərhələsini belə xarakterizə edib: “Azərbaycan böyük təhlükə qarşısında idi. Çünki Azərbaycanın müstəqil yaşamasının əleyhinə olan həm daxildəki qüvvələr güclü idi, həm də Azərbaycan kimi böyük coğrafi-strateji əhəmiyyətə, zəngin təbii sərvətlərə malik olan ölkənin tam müstəqil olması başqa ölkələrdə bəzi dairələri qane etmirdi. Ermənistanın Azərbaycana etdiyi təcavüz və bunun nəticəsində Azərbaycanın zəifləməsi, məğlubiyyətə uğraması, ikinci tərəfdən də daxildə hakimiyyət çəkişməsi 1992-ci ilin iyun ayında hakimiyyətə gəlmiş qüvvələri bir ildən sonra hakimiyyətdən saldı, xalq özü saldı”.

Qarabağın Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən davamlı işğalı, getdikcə gərginləşən siyasi vəziyyət, əhalinin gündən-günə ağırlaşan sosial rifahı ölkəni bu bəlalardan xilas edə biləcək, xalqı öz arxasınca aparmağa qadir liderə ehtiyac olduğunu göstərirdi. Cəmiyyətin bütün təbəqələri əmin idi ki, müstəqilliyini yenicə bərpa etmiş ölkəni düşdüyü “seytnot” vəziyyətdən çıxarmağa qadir yeganə şəxsiyyət məhz siyasət dahisi kimi dünyada tanınmış Heydər Əliyevdir. Moskvada tutduğu bütün vəzifələrindən istefa verən, qanlı 20 Yanvar hadisələrinin ertəsi günü isə orada Azərbaycanın Daimi Nümayəndəliyinin qarşısında cinayətkar sovet rəhbərliyinə qarşı kəskin tarixi bəyanat verdikdən sonra Vətənə qayıdan Heydər Əliyevə Bakıda qalmaq haqqı o vaxtkı rəhbərlik tərəfindən tanınmasa da, Naxçıvana gedərək səsçoxluğu ilə muxtar respublikaya rəhbər seçilən dahi şəxsiyyət xalqın üz tutduğu yeganə xilaskar idi. Vətənpərvər oğullarımız Heydər Əliyevin ətrafında sıx birləşməklə Vətənin gələcək taleyini özləri həll etmək niyyətində idilər. Beləliklə, 1993-cü il iyunun 9-da ümummilli lider xalqın çağırışını cavabsız qoymayaraq, Bakıya qayıtdı və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin taleyindən daha dəhşətli hadisələrin gözlənildiyi ölkəmizi bəlalardan, müsibətlərdən xilas etdi. Həmin gün, sözün həqiqi mənasında, ölkəmizin taleyində dönüş anı oldu, böyük qurtuluşa doğru mühüm addımlar atıldı. Qətiyyətlə demək olar ki, Azərbaycan ikinci dövlət müstəqilliyini 1991-ci il oktyabrın 18-də elan etsə də, onun əsl tarixi məhz 1993-cü il iyunun 15-dən başlanır.

Hər zaman azərbaycanlı olmasından fəxarət duyan və bunu sonsuz iftixarla söyləyən ulu öndər Vətən naminə bütün sınaqlara sinə gərərək əlindən gələni edirdi ki, Azərbaycan Günəş kimi parlasın və onun qarşısını qara buludlar ala bilməsin. Dahi şəxsiyyət 90-cı illərin əvvəllərində təkcə Naxçıvanı erməni təhdidlərindən müdafiə etməklə kifayətlənməyib, eyni zamanda, Azərbaycanda müstəqilliyin əldə olunması üçün mühüm addımlar atıb. Belə ki, hələ SSRİ-nin mövcud olduğu bir dövrdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Sovetinin ulu öndərin sədrliyi ilə keçirilən 17 noyabr 1990-cı il tarixli sessiyasında azadlıq ideallarına sədaqət nümayiş etdirilərək, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin üçrəngli bayrağı orada dövlət rəmzi elan olunub və Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin vəsatəti əsasında Azərbaycan Respublikasının Ali Soveti 5 fevral 1991-ci ildə həmin bayrağın Azərbaycanın dövlət bayrağı kimi qəbul olunması haqqında qərar qəbul edib.

Bədnam qonşularımızın ərazi iddiaları ilə Qarabağda işğal faktları törətməsinə, dinc əhalini qırmasına biganə qalmaq onun xarakterinə yad idi. Böyük siyasətçi çox keçmədən Yeni Azərbaycan Partiyasına sədr seçilir. Ulu öndərin şəxsiyyətinə inam və etimad nümayiş etdirən insanlar böyük həvəslə təşkilata üzv olurlar. Hamı da bir ümiddə, bir inamda idi: Heydər Əliyev dühası ölkəni xaos girdabından, qardaş qırğınından qurtaracaq, gələcək ağ günlərin müjdəçisi olacaq. Azərbaycanın təhlükəsizliyini və xalqın firavan gələcəyini siyasi platformasında lap başdan yazmış bu partiyanın üzvləri və əqidədaşları ən düzgün addım atdıqlarına qəti əmin idilər. Çox keçmədi ki, dahi rəhbərin fədakar səyləri, dərin siyasi təcrübəsi və beynəlxalq nüfuzu sayəsində ölkəmizdə qarşıdurmalar səngidi, sular duruldu, həyat öz axarına düşdü. Yeni Azərbaycan Partiyası isə özünün düzgün fəaliyyəti, bilavasitə milli maraqlara və dövlətçiliyə xidməti ilə qısa zamanda iqtidar partiyasına çevrildi.

Həmin ərəfədə artıq ermənilər tərəfindən Xocalı qətliamı törədilmiş, Şuşa, Laçın və digər ərazilərimiz işğal olunmuşdu. Xalqın üzləşdiyi faciələrin, bəlaların “qanadında” hakimiyyəti zəbt edən AXC-Müsavat cütlüyü, sözün əsl mənasında, başını itirmişdi və günbəgün nüfuzdan düşürdü. 1993-cü ilin əvvəllərində isə ölkədə vəziyyət daha da gərginləşdi. AXC-Müsavat iqtidarı siyasi iflasa uğrayaraq, “nokdaun” vəziyyətində səndirləyirdi.

İyunun 4-də Gəncədə Azərbaycan Ordusunun keçmiş korpus komandiri Surət Hüseynovun başçılıq etdiyi hərbçilərlə hökumət qüvvələri arasında silahlı toqquşma baş verdi. 1992-ci ilin oktyabrında Milli Qəhrəman adına layiq görülən S.Hüseynovun ona bu adı verən iqtidara itaətsizliyi nəticəsində onun nəzarətində olan 709 saylı hərbi hissə dövlətə itaətsizliyə cəhd etdi. Surətin dəstəsinin tərksilah olunması ilə bağlı əməliyyat başlandı və iflasa uğradı, 35 nəfər həlak oldu. Gəncəyə göndərilmiş hökumət rəsmiləri S.Hüseynovun dəstəsi tərəfindən girov götürüldülər. Bu hadisə Azərbaycanda dərinləşməkdə olan hərbi-siyasi böhranı ən kritik həddə çatdırdı.

İyunun 8-də Gəncə hadisələri ilə bağlı ölkədə böhran yetərincə dərinləşdi. Surət Hüseynovun silahlı birləşmələri Gəncəbasar bölgəsində yerli hakimiyyət strukturlarını devirərək Bakıya doğru hərəkət etməyə başladılar. Bu zaman çətin vəziyyətə düşən respublika rəhbərliyi yeganə çıxış yolunu xalqın sevimlisi, Naxçıvan Ali Məclisinin Sədri Heydər Əliyevdən Bakıya gəlməsini və xalqı bu bəladan qurtarmasını israrla xahiş etməkdə gördü.

İyunun 9-da ulu öndər prezident Əbülfəz Elçibəyin rəsmi dəvəti ilə Bakıya gəldi. Hər kəsin gözü ekranlarda, parlamentdən canlı şəkildə yayımlanan iclasda idi. Həmin gün Milli Məclis vəziyyəti geniş müzakirə edərək Gəncə hadisələrinin araşdırılması üçün deputat-istintaq komissiyasının yaradılması haqqında qərarlar qəbul etdi. Böyük şəxsiyyət Heydər Əliyev bütün çətinliklərə baxmayaraq, cəsarətlə irəli durdu və bir qrup jurnalistlə Gəncəyə gedərək real vəziyyətlə yerində tanış olmaq qərarını verdi. Bu, çox riskli bir səfər idi. Surət Hüseynovun silahlı dəstəsi ulu öndərə qarşı hər an sui-qəsd təşkil edə bilərdi. Elə sonradan da məlum olduğu kimi, həmin səfər zamanı Heydər Əliyevin fiziki məhvinə cəhdlərin olması barədə düşünülübmüş. Həmin günlər Gəncədə qardaş qırğını baş verdiyi halda, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Əbülfəz Elçibəy, Ali Sovetin sədri İsa Qəmbər, baş nazir Pənah Hüseynov, dövlət katibi Əli Kərimli və respublikanın digər rəhbər vəzifəli şəxsləri öz canlarının qorxusundan hadisə yerinə getməmişdilər. Xarici havadarlarına güvənən Surət Hüseynov onların hamısını hədələmiş və respublikada hakimiyyəti ələ keçirmək niyyətini bəyan etmişdi.

Dünya şöhrətli siyasətçinin böyük cəsarət nümunəsi olan Gəncə səfəri tədricən hər şeyi yoluna qoydu. O, qədim şəhərdəki 709 saylı hərbi hissənin döyüş meydanına çevrilmiş ərazisinə baş çəkdi, şəhər sakinləri və hərbi qulluqçularla görüşüb söhbət etdi, yaranmış vəziyyəti onlarla birlikdə təhlil etdi. Tezliklə “ərköyün” polkovnik Surət Hüseynovu ram elədi.

Sözün həqiqi mənasında tarix yazan unudulmaz dahi şəxsiyyət – xalqının böyük oğlu Heydər Əliyev öz həyatını təhlükəyə ataraq möhtəşəm qurtuluş missiyasını yerinə yetirdi. Gəncə səfərindən iki gün sonra – 1993-cü il iyunun 15-də isə Heydər Əliyevin Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçilməsi xalqın ümummilli liderin xilaskarlıq missiyasına inamının nəticəsi idi. Həmin gün Azərbaycan dövlətçiliyinin xilası – Milli Qurtuluş Günü kimi rəsmiləşdi və tarixə düşdü. Sonrakı dönəmlər ulu öndərdən qayıdış tələbinin ən düzgün yol olduğunu göstərdi. Qurtuluş günü Azərbaycanın xaosdan, anarxiyadan, hərc-mərclikdən, özbaşınalıqdan, parçalanma təhlükəsindən qurtulduğu, bizim sabitliyə, əmin-amanlığa, demokratiyaya qovuşduğumuz əziz bir gündür.

Bu gün inamla demək olar ki, xalqımız 1993-cü ildə Heydər Əliyevi yenidən özünün alternativsiz rəhbəri kimi ali hakimiyyətə tələb edəndə nə qədər müdrik addım atmışdısa, yeni əsrin üçüncü ilində İlham Əliyevin şəxsində öz yeni Prezidentini – yeni liderini seçəndə də həmin səviyyədə müdriklik göstərmişdir. Hazırda Azərbaycan ayaq üstə möhkəm dayanan, ictimai-siyasi sabitliyi, mədəni-iqtisadi inkişafı ilə Cənubi Qafqazın şəriksiz lider dövlətinə çevrilib, söz və əməlin vəhdətini yaradan və qalibiyyət saçan bir məkan olub. Möhtərəm Prezidentimiz, müzəffər Ali Baş Komandanımız cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Vətən müharibəsində böyük Qələbə qazanmışıq, indi azad Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda genişmiqyaslı bərpa-quruculuq işləri görülür, daha işıqlı sabahlar bizi gözləyir. Bütün bunlara görə xalqımız, ilk növbədə, məhz ulu öndərin ölməz ruhuna, xilaskarlıq missiyasına, gerçəkləşdirdiyi qurtuluş amalına borcludur.

Əli NƏCƏFXANLI

Xalq qəzeti .- 2022.- 11 iyun.- S.5.