İstiqlal mübarizəsinin Naxçıvandan başlayan şərəfli yolu

Tarixin də təbiət kimi, pozulmaz qanunauyğunluqları var. Təsadüf sayılan hadisələrin özü də nizamlı bir prosesin zəruri həlqəsi kimi təzahür edir. Baş verən hər bir yenilik özündən əvvəlki hazırlığın nəticəsi olub, eyni zamanda, növbəti pillənin səbəbi kimi gerçəkləşir. Bu zəruri səbəb-nəticə zəncirində elə bir həlqə olur ki, onun təzahürü cari təqvimə xüsusi gün, həmin dövr tarixinə isə ən önəmli hadisə kimi yazılır.

Azərbaycan tarixinin yeni siyasi erası sayılan istiqlal savaşı, dövlət müstəqilliyinin qazanılmasından sonra zəruri gün kimi yadda qalan 15 iyun 1993-cü il tarixində ümummilli lider Heydər Əliyevin xalqın təkidli tələbi ilə siyasi hakimiyyətə qayıdışı qurtuluş missiyasının başlanğıcı oldu.

Bir-biri ilə səbəb-nəticə dialektik əlaqəsi ilə bağlı olan qayıdış və qurtuluş hadisələri isə ulu öndərin 1990-cı ilin yayında Moskvada bədnam, ermənipərəst M.Qorbaçov siyasi güruhunun yaratdığı qısqanclıq və təcrid vəziyyətinə son qoyub Azərbaycana qayıtması, paytaxt Bakının rəhbər elitasının xəyanətkar dönüklüyündən üz çevirib doğulduğu Naxçıvana getməsi, burada xalqın sevgi və etimadı ilə yeni siyasi fəaliyyətə dəvət alması və bir ildən sonra – 1991-ci il sentyabrın 3-də Naxçıvan Ali Məclisinin fövqəladə sessiyasında muxtar respublika parlamentinin sədri seçilərək blokadaya salınmış, taleyin ümidinə qalmış bu qədim türk torpağına rəhbərliyi həyata keçirməsi kimi tarixi-siyasi prosesin qanunauyğun nəticəsi olaraq baş verdi.

Sonrakı gedişatı və bugünkü uğurlarımızı nəzərdən keçirərkən inamla demək olar ki, müstəqil Azərbaycan Respublikasının tarix səhnəsinə qədəm qoyması ümummilli lider Heydər Əliyevin Naxçıvanda yerli siyasi hakimiyyəti qəbul edərək ölkənin yeni taleyinə yön və məzmun verən oduqca önəmli tədbirlərə start verməsi ilə müşayiət olundu.

Bu gün şərəf və qürur mənbəyimiz olan üçrəngli bayrağımız ilk dəfə Naxçıvan Ali Məclisində məhz ümummilli liderin təşəbbüsü ilə muxtar respublikanın dövlət bayrağı kimi qəbul edildi, “Naxçıvan MSSR” adından sovet və sosialist sözləri çıxarıldı. Belə mübariz tarixi qərar və aksiyalar istiqlal yoluna işıq salan gur məşəlin alovlandırılması ilə nəticələndi. Çox keçmədən Azərbaycan Respublikasının dövlət bayrağının qəbul olunması və “Azərbaycan SSR” adının da Azərbaycan Respublikası şəklində təshih edilməsi ulu öndərin bu qərarları ilə birbaşa bağlı idi.

Müstəqil Azərbaycan Respublikasının qurucusu və həqiqi lideri kimi Heydər Əliyev yeni tarixi şəraitdə düzgün, strateji cəhətdən əsaslandırılmış inkişaf yolunun özüllərini Naxçıvanda qoydu. Ulu öndər Naxçıvan Ali Məclisin Sədri vəzifəsində işləyərkən, bütövlükdə, Azərbaycanın yeni taleyini düşünərək ən zəruri qərarlara imza atdı. Ümummilli lider dünya azərbaycanlılarını bir ideya ətrafında birləşdirmək kimi taleyüklü mübarizəyə də Naxçıvanda start verdi. Bu baxımdan 1991-ci il dekabrın 16-da Muxtar Respublika Ali Məclisində ulu öndərin iradəsi ilə “31 Dekabr Dünya Azərbaycan Türklərinin Həmrəylik və Birlik Günü haqqında” Qərarın qəbul edilməsi xüsusi əhəmiyyətə malikdir.

Bir sözlə, ümummilli liderin Naxçıvan Ali Məclisinin sədri işlədiyi dönəmdə Muxtar Respublika Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda mübarizənin ön cəbhəsinə, nadir strateji poliqonuna çevrildi. Həmin dönəmdə Naxçıvanın Azərbaycanla müqayisədə sərt blokada şəraitində olmasına baxmayaraq, Heydər Əliyevin sabahı düzgün hədəfə alması, problemləri cəsarətlə həll etməsi onu ümummilli xilaskara çevirmişdi. Beləliklə, bu, doğru və inamlı yolu dünya şöhrətli siyasət və dövlət xadimi Heydər Əliyevin misilsiz xalq, Vətən sevgisi və nadir zəkası işıqlandırırdı

Hər bir azərbaycanlı yaxınlaşan fəlakətdən xilas olmağın yolunu ulu öndərin Naxçıvanda gerçəkləşdirdiyi missiyanı ölkə miqyasında davam etdirməsində görürdü. Xalq qurtuluş yolunun ümummilli liderin ölkə rəhbərliyinə gəlməsində olduğunu dərk edirdi. Müharibənin davam etdiyi, sənaye məhsullarının, elektrik enerjisinin, yanacağın çatışmadığı, sosial-iqtisadi durumun kəskin olduğu şəraitdə Naxçıvan Ali Məclisin Sədri seçilən ulu öndər Heydər Əliyev həyata keçirdiyi islahatlar, gördüyü tədbirlər və işlər sayəsində bu diyarda sabitliyin, tərəqqinin və həmrəyliyin təmin olunmasına nail olmuşdu.

Naxçıvan Ali Məclisinin Sədri kimi Heydər Əliyev həm də Azərbaycanın xarici siyasət kursunun təməl prinsiplərini yaratmışdı. Bu dövrdə blokada şəraitində olan Muxtar Respublikanın inkişafını və sabitliyini təmin etmək üçün regional və beynəlxalq əlaqələrin formalaşdırılması yönündə də mühüm addımlar atılmışdı. Bu gün dünya üçün analoqu olmayan müttəfiqlik nümunəsi – Türkiyə– Azərbaycan qardaşlığının da əsası bu illərdə salınan “Ümid körpüsü” ilə gələcək sarsılmaz ittifaqın təməli qoyulmuşdur.

Bir sözlə, 1990-cı il sentyabrın 3-də ümummilli liderin Naxçıvan Ali Məclisinin Sədri seçilməsi dövlətçilik tariximizdə yeni bir səhifənin başlanğıcı oldu. Dövlətçiliyimizin memarı, ulu öndərin birbaşa rəhbərliyi altında müstəqil dövlət quruculuğunun zəruri və təxirəsalınmaz məsələləri məhz o zaman həllini tapdı. Əsası qoyulmuş müstəqil dövlət quruculuğu və qəbul edilən tarixi qərarlar o zaman ümumilikdə, Azərbaycanın müstəqilliyinə və suverenliyinə hesablanmışdı. Fenomen şəxsiyyət Heydər Əliyev Naxçıvanda milli qurtuluşun, milli dövlətçilik quruculuğunun təməllərini özünün zəngin təcrübəsinə və Şərqin Qapısında daim yaşadılmış Azərbaycan dövlətçilik ənənələrinə əsaslanaraq yaratdı.

Müasir müstəqil Azərbaycan dövlətinin memarı və qurucusu, milli həmrəyliyi və mənəvi bütövlüyü təmin edən azərbaycançılıq ideologiyasının banisi, xalqımızın və dövlətimizin xilaskarı, ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqı və dövləti qarşısındakı tarixi xidmətləri misilsizdir. Bu gün ona görə qüdrətliyik ki, ölkəmiz 30 il əvvəlki parçalanmaq, dağılmaq təhlükəsindən qurtulub. Ümummilli liderin ən böyük əsəri olan müstəqil Azərbaycan dövləti onun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin liderliyi ilə dünyanın sayılıb-seçilən ölkəsinə çevrilərək taleyinin xoşbəxtliyini yaşayır, sürətli inkişaf yolundadır. Bu yolun ən şərəfli tarixi başlanğıcı 31 il əvvəl ümummilli liderin Naxçıvanda siyasi liderlik, xilaskarlıq missiyasına başlamasıdır.

Şübhəsiz ki, bu işıqlı yolun memarı xalqımızın sevimli və əbədi lideri Heydər Əliyevdir. Bu yol müstəqilliyimizin, inkişafımızın, birliyimizin, bütövlüyümüzün xəritəsi, kompasıdır. Könlümüzün xəritəsi ulu öndərin bizə miras qoyduğu Vətəndir. Vətən – Azərbaycan, Azərbaycan isə hər birimizə dahi Heydər Əliyevin ən müqəddəs əmanətidir.

Rəşad MAHMUDOV,

Milli Məclisin deputatı, tibb elmləri doktoru

Xalq qəzeti .- 2022.- 2 sentyabr.- S.9.