Azərbaycan–İtaliya strateji tərəfdaşlığı uğurla inkişaf edir
Heç kimə sirr deyil ki, hər bir ölkənin inkişafını təbii resurslar yox, bilik, savad, texnoloji
tərəqqi müəyyən edir. Biz Azərbaycanda təbii resurslardan
əldə edilmiş gəliri insan kapitalına yönəldirik və bugünkü tədbir bunun
əyani sübutudur. Eyni
zamanda, əminəm ki,
İtaliya-Azərbaycan Universiteti
İtaliya–Azərbaycan dostluğu mərkəzi
olacaq. Bir sözlə,
mən hesab edirəm ki,
bu gün biz tarixi hadisənin şahidiyik. Bu gün mənim İtaliyaya
işgüzar səfərimin birinci günüdür və
birinci tədbiridir. Əminəm ki, İtaliya rəhbərləri
ilə keçiriləcək görüşlər bizim dostluğumuzu, tərəfdaşlığımızı
daha da möhkəmləndirəcək.
İlham ƏLİYEV
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti
İtaliya
Azərbaycan üçün Avropada və dünyada ən
mühüm tərəfdaşlardan biridir. Tərəflər arasında olan
münasibətlərin daha da genişləndirilməsi üçün
əlverişli perspektivlər mövcuddur.
Ölkəmiz Xəzər hövzəsinin enerji
daşıyıcılarının Qərbə nəql edilməsi,
TRASEKA proqramının həyata keçirilməsi, Bakı – Tbilisi – Ceyhan əsas ixrac neft kəməri,
Bakı – Tbilisi – Ərzurum qaz kəməri, region
ölkələrinin inkişafında və Cənubi Qafqazda sabitliyin bərqərar
olmasında, habelə Avropanın enerji təhlükəsizliyinin
təmin edilməsində mühüm rol oynayır.
lığın,
əlaqələrimizin inkişafına böyük təkan
verən məqamların mövcudluğunu şərtləndirən
xeyli sayda nümunələr göstərmək
mümkündür. Sevindirici
haldır ki, ikitərəfli münasibətlər
mükəmməl hüquqi bazaya malikdir.
Respublikamızla İtaliya arasında imzalanan çoxsaylı sənədlər isə
münasibətlərin yüksələn xətlə
inkişafına geniş zəmin
yaradır. Əməkdaşlıq həm siyasi,
həm iqtisadi, həm də sosial-humanitar sahələri əhatə edir.
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin İtaliya
Respublikasının Prezidenti Sercio Mattarellanın dəvəti
ilə avqustun 31-də Romaya işgüzar səfəri də
iki ölkə arasında siyasi dialoqun davam etdirilməsi, əməkdaşlığın
daha da möhkəmləndirilməsi baxımından
mühüm önəm daşıyır.
Yeri
gəlmişkən, ən çətin vaxtlarda hər iki
ölkə bir-birinin yanında olub. Məsələn,
İtaliya Azərbaycanla Ermənistan
arasında uzun illər davam
edən münaqişənin həlli istiqamətində daim ədalətli yanaşma
sərgiləyib. İkinci Qarabağ
müharibəsi günlərində də İtaliya
Azərbaycanın haqq mübarizəsini dəstəkləyib,
bu ölkənin parlament
qrupu Azərbaycana səfər edib. Senatorlar Gəncə
şəhərinin Ermənistan tərəfindən raketlərlə
atəşə tutulmasının nəticələri ilə,
Ağdam rayonunda
işğalın fəsadları ilə yerində
tanış olub, öz
fikirlərini bölüşüb. Həmçinin
COVID pandemiyasına qarşı mübarizədə iki dost ölkə bir-birinə
əsl tərəfdaşlar kimi müxtəlif
layihələr vasitəsilə yardımlar edib.
Pandemiyanın ilk mərhələsində
Azərbaycan İtaliyanın bir sıra
klinikalarına dəstək göstərib. Sonrakı dövrdə
-pandemiyanın Azərbaycana təsiri artdıqda isə İtaliyadan mütəxəssis-həkim qrupu respublikamıza gələrək xəstəliyə
tutulan insanlara
yardım göstərib.
Xatırladaq ki, dövlətimizin başçısı çıxışlarının birində yuxarıda vurğulananlar barədə deyib: “Ölkələrimiz arasında çox güclü siyasi əlaqələr tərəfdaşlığımızın güclü təməlini təşkil edir. 2014-cü və 2020-ci illərdə biz strateji tərəfdaşlıq üzrə iki mühüm bəyannamə imzaladıq. Bu da yaxın dost olmaq üçün qarşılıqlı iradənin mövcud olduğunu göstərir və biz artıq yaxın dostuq…”.
Səfər çərçivəsində
diqqətçəkən tədbirlərdən biri Romada Azərbaycanın
İtaliya Respublikasındakı səfirliyinin
yeni binasının
açılışı olub. Tədbirdə
iştirak edən dövlətimizin
başçısı səfirliyin yeni
binasının rəmzi açılışını bildirən
lenti kəsdikdən sonra
həyətdə ağac əkib, daha sonra isə yeni binada yaradılan şəraitlə
tanış olub.
Qeyd
edək ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2020-ci ilin
fevralında İtaliyaya dövlət səfəri zamanı
birinci xanım Mehriban Əliyeva ilə Roma şəhərində
səfirliyimiz və onun tabeliyində Azərbaycan Mədəniyyət
Mərkəzi üçün nəzərdə tutulan bina ilə
tanış olub, binanın əsaslı təmiri ilə
bağlı tapşırıq və tövsiyələrini
veriblər.
Dünyanın
ən zəngin tarixi irsinin yerləşdiyi Romada Azərbaycan
Mədəniyyət Mərkəzinin fəaliyyətə
başlaması ölkəmizin təbliği istiqamətində
atılan ən mühüm addımlardan biridir və
dünyada multikulturalizmin beşiyi sayılan Azərbaycanın
ən yüksək səviyyədə tanıdılmasına
xidmət edir. Birinci xanım Mehriban Əliyevanın rəhbərliyi ilə
Heydər Əliyev Fondunun Azərbaycanın
dünya miqyasında tanıdılması
istiqamətində mühüm tədbirlər
həyata keçirdiyi ölkələr
arasında İtaliya xüsusi
yerə malikdir.
Romada
Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin fəaliyyətə
başlaması isə ölkəmizin zəngin tarixi-mədəni
irsinin tanıdılmasına, Azərbaycan və İtaliya
arasında mədəniyyət, elm, təhsil, humanitar sahələrdə
daha səmərəli fəaliyyətin həyata keçirilməsinə
geniş imkanlar açacaq.
Mədəniyyət Mərkəzinin daxili tərtibatında Azərbaycanın dövlət rəmzlərindən, milli sənətkarlıq elementlərindən, o cümlədən, şəbəkədən istifadə edilib. Mərkəzin müxtəlif ekspozisiya zallarında Azərbaycan tarixini əks etdirən eksponatlar yerləşdirilib.
Qədim
silahlar, misgərlik məmulatları, xalça sənətinin
nümunələri, zinət və bəzək əşyaları,
milli geyim və aksesuarlar da daxil olmaqla bütün eksponatlar
Azərbaycanın qədim, zəngin tarixindən və mədəniyyətindən
xəbər verir.
Azərbaycan
xalçaları mərkəzdəki ekspozisiyanın ən
qiymətli inciləri sırasındadır. Milli
xalçaçılığımızın müxtəlif
məktəblərinin nümunələrinin təqdim edildiyi mərkəzdə qədim xalça və xalça
məmulatlarının geniş çeşidi sərgilənir. Burada Azərbaycan xalçaçılıq məktəblərinin
tarixi və keçdiyi
inkişaf yolları barədə italyan dilində məlumat verilir.
Bundan başqa, Azərbaycan
miniatürləri, ölkəmizdə qədimdən
yaranıb formalaşan rəssamlıq sənəti
- miniatür məktəbi barədə ətraflı
məlumat verilir. Zinət və
müxtəlif bəzək əşyalarının, xalq incəsənətinin bütün
istiqamətlərinə dair nümunələrin,
taxta üzərində oyma
sənətinin təqdim olunduğu mərkəzin
ekspozisiyasında Azərbaycan milli geyimləri
də diqqəti cəlb edir.
Mərkəzdə
iki ölkə arasında elm-təhsil mübadilələri
çərçivəsində onlayn dərslərin
keçirilməsi, Azərbaycan dilinin tədrisi
üçün xüsusi avadanlıqlarla təchiz olunan otaq
da var. Burada Azərbaycan musiqisinin təbliği də nəzərdə
tutulur. Bundan başqa, mərkəzdə Azərbaycanın milli mətbəxinin nümunələrinin
hazırlanması və müvafiq
master-klasların və təlimlərin keçirilməsi üçün şərait var.
Yeri
gəlmişkən, iki ölkə arasında ticarət tərəfdaşlığının
inkişafı da diqqət çəkir. Bunu
Azərbaycanın Cənubi Qafqazda
İtaliyanın əsas ticarət tərəfdaşı
olması və bu ölkənin Cənubi Qafqazla reallaşdırdığı ticarətin
95 faizinin Azərbaycanla
aparıldığı faktı da təsdiqləyir.
Onu
da qeyd edək ki, uzun illər ərzində Azərbaycan neft təchiz
edən etibarlı mənbə olub və ölkəmiz
İtaliyaya neft təchizatının bir nömrəli mənbəyi
kimi çıxış edib. İndi isə Cənub Qaz Dəhlizi
layihəsinin tamamlanması ilə respublikamız önəmli
qaz təchizatçısına çevrilib və Azərbaycan
qaz təchizatında 3-cü yerdə qərarlaşıb.
İki
ölkənin enerji sahəsində əməkdaşlığında
da ötən illər ərzində mühüm uğurlar əldə
edilib. Belə ki,
1995-cu il noyabrın 10-da ARDNŞ və
İtaliyanın ENİ/Agip şirkətinin
də daxil olduğu
beynəlxalq konsorsium arasında Xəzər
dənizinin Azərbaycan sektorundakı “Qarabağ”
perspektiv strukturunun kəşfiyyatı,
işlənməsi və hasilatın pay
bölgüsünə, 1996-cu ilin iyunun 4-də Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorundakı “Şah Dəniz”
perspektiv strukturunun kəşfiyyatı,
işlənməsi və hasilatın pay
bölgüsünə, 1998-ci il iyunun 2-də isə Xəzər dənizinin Azərbaycan
sektorundakı “Kürdaşı” dəniz blokunun
kəşfiyyatı, işlənməsi və hasilatın pay bölgüsünə dair
sazişlər imzalanıb.
Xatırladaq
ki, 2002-ci ilin sentyabr ayında İtaliyanın ENİ/Agip
şirkəti Bakı–Tbilisi–Ceyhan Əsas İxrac Boru Kəməri
layihəsinə dair sazişi imzalayaraq, 5 faiz payla layihə
üzrə sponsorlar qrupunun üzvünə çevrilib.
Prezident
İlham Əliyev İtaliyanın Çernobbio şəhərində
“The European House – Ambrosetti” beyin mərkəzi tərəfindən
sentyabrın 2-də keçirilən 48-ci beynəlxalq forumunun
plenar iclasında da enerji təhlükəsizliyinin təmin
olunmasında ölkəmizin rolu barədə ətraflı
danışıb. Dövlətimizin
başçısı artan enerji tələbatını ödəmək
üçün Azərbaycanın sıx
əməkdaşlığa və koordinasiyaya
ehtiyacı olduğunu xüsusi
vurğulayıb. “Biz bu
məqsədlə Avropa İttifaqı ilə
artıq rəsmi olaraq enerji
sahəsində dialoqa
başlamışıq. Bu dialoq təkcə təbii qaz
deyil, enerji
bazarının digər seqmentlərini, xüsusilə də elektrik enerjisi, hidrogen və yaşıl enerji
seqmentlərini əhatə edir”, - deyə
dövlətimizin başçısı bildirib.
Prezident
İlham Əliyev çıxışında Ukrayna–Rusiya
müharibəsi başlayandan sonra təbii qaz məsələsinin
Avropanın gündəliyində duran əsas problemlərdən
birinə çevrildiyini, bunun həlli üçün bir
çox layihələrin mövcud olduğunu qeyd edib:
“Bunlardan biri də tikintisi yekunlaşmaqda olan
Yunanıstan-Bolqarıstan İnterkonnektorudur. Buna bənzər digər layihə İonik-Adriatik boru kəməridir.
Bu kəmərlə Azərbaycan qazı üç Balkan ölkəsinə
nəql ediləcək”.
Dövlətimizin
başçısı daha sonra son dövrdə Azərbaycana
10-dan çox ölkədən – Gürcüstan, Türkiyə,
İtaliya, Bolqarıstan və digərlərindən ya
mövcud qaz təchizatının artırılması, ya da
qaz təchizatına yeni qoşulma ilə bağlı rəsmi
müraciətlər daxil olduğunu deyib.
Qeyd
edək ki, 1965-ci ildən fəaliyyət göstərən
“The European House – Ambrosetti” İtaliyanın idarəetmə – məsləhət
xidməti sahəsində aparıcı beyin mərkəzi hesab
olunur. Mərkəz Avropa və onun hüdudlarından kənarda ofislərə
və geniş tərəfdaşlıq
şəbəkəsinə malikdir. Dünyanın beyin mərkəzləri
ilə bağlı aparıcı reytinqlərə əsasən
İtaliyada birinci və
Avropada ilk onluqda qərarlaşan “The
European House – Ambrosetti” İtaliya və Avropa şirkətləri üçün
əhəmiyyət daşıyan məsələlərin
müzakirə olunduğu forumlar
və müxtəlif tədbirlər təşkil edərək,
İtalyan şirkətlərinin qlobal tərəfdaşları ilə əlaqələrinin
yaradılmasına və əməkdaşlığın təşviqinə
xidmət edir.
Ümumiyyətlə,
iqtisadi sahədə görülən və nəzərdə
tutulan işlər iki ölkə arasında əməkdaşlığın
yüksək səviyyədə inkişaf etməsindən xəbər
verir, əlaqələrin strateji və uzunmüddətli
xarakter daşıdığını, humanitar sahədə də
münasibətlərin diqqətdə
saxlanıldığını göstərir.
Səfərdə
diqqətçəkən sonuncu məqam ilə bağlı
isə onu deyək ki, sentyabrın 1-də Romada İtaliya-Azərbaycan
Universiteti üzrə əməkdaşlıq çərçivəsinin
müəyyən edilməsi, fakültə və
proqramların yaradılması ilə bağlı ADA
Universiteti ilə İtaliyanın beş aparıcı ali təhsil
müəssisəsi – Luiss Guido Carli, Romanın Sapienza, Turin
Politexnik, Alma Mater Bolonya və Milan Politexnik universitetləri
arasında akademik əməkdaşlığa dair
imzalanmış sazişlərin mübadiləsi mərasimi
keçirilib. Dövlətimizin başçısı həmin
mərasimdə çıxış edərək deyib: “Mən çox şadam ki, bu binada keçirilən ilk tədbir məhz təhsil sahəsinə aiddir. Bu gün
İtaliya–Azərbaycan əlaqələrinin yeni
səhifəsi açılır. Təhsil sahəsində
biz yeni
genişmiqyaslı əməkdaşlığa
başlayırıq. İki il bundan əvvəl İtaliyada dövlət səfərində
olarkən mən bu təkliflə
çıxış etmişdim ki, İtaliya-Azərbaycan Universiteti
yaradılsın. İtaliya rəhbərliyi
də bunu alqışladı və
qısa müddət ərzində artıq biz praktiki fəaliyyətə
başlayırıq”.
Prezident
İlham Əliyev mərasimdə İtaliya ilə Azərbaycan
arasında strateji tərəfdaşlığa dair iki sənədin
də imzalandığını bildirib və iki ölkə
arasında çox güclü siyasi-iqtisadi əlaqələrin
mövcudluğunu diqqətə çatdırıb. “İtaliya Azərbaycanın birinci ticarət tərəfdaşıdır.
Keçən il ticarət dövriyyəmiz
9,6 milyard, bu ilin yeddi ayında isə
11 milyard dollara
çatıb”, -deyə ölkə rəhbəri söyləyib.
Mərasimdəki
çıxışında İtaliya Respublikası Ekoloji
Keçid Nazirliyinin dövlət katibi xanım Vannia Qava
ölkələrimiz arasında elmi əməkdaşlığın
daha da inkişaf etdirilməsi, gücləndirilməsi, o
cümlədən, güclü ikitərəfli münasibətlərin
növbəti səviyyəyə qaldırılması məqsədilə
bundan sonra da mühüm layihələrin icrasının nəzərdə
tutulduğunu vurğulayıb. ADA Universitetinin
rektoru, professor Hafiz Paşayev isə
çıxış edərək, dövlətimizin
başçısı tərəfindən iki
il öncə irəli sürülən təşəbbüsün
bu gün öz müsbət nəticələrini verdiyini xatırladaraq deyib:
“Bu gələcək universitetin
– bu gün, necə
deyərlər, inauqurasiyasını etdiyimiz
universitetin proqramı üzrə iki il ərzində COVID
zamanı biz iş
apardıq. O ki qaldı, onun
infrastrukturuna, həmin bu
universitetlərin nümayəndəliyinin iştirakı ilə
biz laboratoriyaların, ümumən dərs
sisteminin qurulmasına çox
böyük diqqət yetirdik.
Bunun nəticəsidir ki,
bu gün
imzaladığımız və mübadilə etdiyimiz sənədlərdə çox ciddi və ətraflı
proqram tərtib olunmuşdur”.
İtaliya
və Azərbaycan arasında münasibətlərin uğurla
inkişaf etməsinin əsas səbəblərindən biri
ölkəmizin hər zaman verdiyi vədə sadiq qalması,
razılaşdırilan məsələlərin
icrasının diqqətdə saxlamasıdır.
Vaqif BAYRAMOV
Xalq qəzeti .- 2022.- 3 sentyabr.- S.4.