Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi uğurlu siyasət Azərbaycan xalqı tərəfindən tam dəstəklənir

Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi strateji xəttin Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla həyata keçirilməsi və yeni keyfiyyət halına yüksəldilməsi Azərbaycanın sürətli sosial-iqtisadi inkişafının əsasını təşkil edir. Ölkənin inkişafını xarakterizə edən əsas makroiqtisadi göstərici - ümumi daxili məhsul istehsalı son beş ildə 2,6 dəfə, 2008-ci ildə isə 10,8 faiz və ya müqayisəli qiymətlərlə 3,7 milyard manat artaraq 38 milyard manata çatmışdır. 2003-cü ildə iqtisadiyyatın bütün sahələri üzrə mal və xidmətlər buraxılışında əlavə dəyərin xüsusi çəkisi 55,9 faiz təşkil edirdisə, son illər ərzində onun xüsusi çəkisinin 13 faiz artaraq 68,9 faizə çatması iqtisadiyyatın səmərəliliyinin yüksəldiyini göstərir.

Ümumi daxili məhsulun 57,4 faizi sənaye sahələrində, 5,8 faizi kənd təsərrüfatı, ovçuluq və meşə təsərrüfatında, 7,6 faizi tikinti kompleksində, 6 faizi ticarət və pullu xidmət sahələrində, 5,1 faizi nəqliyyatda, 1,9 faizi rabitədə, 9,1 faizi digər xidmətlər və sosial sahələrdə yaradılmış, 7,1 faizi isə məhsula və idxala xalis vergilərin payına düşmüşdür.

Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafına daim qayğı göstərir və dəstək verir. Bu isə son dövrdə həmin sahədə böyük uğurların əldə edilməsinə səbəb olmuşdur. Belə ki, ölkədə iqtisadi islahatların həyata keçirilməsi sahibkarlıq fəaliyyətinin, xüsusən özəl sektorun ildən-ilə inkişafında və onun ölkə iqtisadiyyatında mühüm yer tutmasında həlledici rol oynamışdır. 2008-ci ildə qeyri-dövlət müəssisə və təşkilatları tərəfindən istehsal edilmiş xalis məhsulun ÜDM-də payı 2003-cü ildəki 73,3 faizdən 85 faizədək artmışdır. Qeyri-dövlət sektorunun payı sənayenin əlavə dəyərində 91,1 faizə, kənd təsərrüfatında 99,8 faizə, ticarətdə 99,3 faizə, tikintidə 66,9 faizə, nəqliyyatda isə 77,7 faizə çatmışdır. Neft sektorunda ümumi daxili məhsul istehsalı 7 faiz, qeyri-neft sektorunda isə 15,7 faiz artmışdır. Adambaşına 4439,9 manatlıq (5403,9 ABŞ dolları), yaxud 2007-ci ildəkindən 9,5 faiz çox əlavə dəyər istehsal olunmuşdur.

Bütün bunlar onu göstərir ki, respublikada aparılan uğurlu islahatlar ölkədə ÜDM-in sürətlə artmasına və xalqımızın güzəranının daha da yaxşılaşmasına səbəb olmuşdur. Ölkə iqtisadiyyatının davamlı inkişafında sənayenin rolu getdikcə artır və bu sahə dinamik inkişaf edir. Son beş ildə sənayenin real həcmi 2,5 dəfə artmışdır.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən “Əsrin müqaviləsi” çərçivəsində reallaşan neft strategiyasının məntiqi nəticəsi olaraq bu sahənin müəssisələri daha yüksək nəticələr əldə etmişdir. Neft və qaz hasilatı sənayesində birgə fəaliyyətlə bağlı dünyanın inkişaf etmiş ölkələrini təmsil edən iri şirkətlərlə bağlanan müqavilələr neft və qaz sənayesinin sürətlə inkişaf etməsinə təkan vermiş, neft və qazın hasilatı rekord səviyyəyə çatmış, sənayenin digər sahələrində də irəliləyişlər əldə edilmişdir. Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft ixrac kəməri, Bakı-Tbilisi-Ərzurum Cənubi Qafqaz qaz kəməri istismara verilmiş, ölkəmiz qaz ixracatçısına çevrilmişdir. Son beş ildə ölkədə qaz kondensatı da daxil edilməklə 157,2 milyon ton xam neft, səmt qazı daxil edilməklə 43,9 milyard kubmetr əmtəəlik təbii qaz hasil edilmiş, 5,2 milyon ton avtomobil benzini, 10,6 milyon ton dizel yanacağı, 3,7 milyon ton ağ neft istehsal olunmuşdur.

Ölkə Prezidenti möhtərəm İlham Əliyev dəfələrlə öz çıxışlarında ölkə iqtisadiyyatının gələcəkdə neftdən asılılığının azaldılması və qeyri-neft sektorunun inkişafı məsələsini əsas vəzifə kimi qarşıda qoymuşdur. Hazırda sənayenin qeyri-neft bölməsində də irəliləyişlər əldə edilmiş, bu sahədə sənaye məhsulu istehsalı hər il orta hesabla 6,7 faiz artmışdır. Son illər Bakıda və regionlarda yüksək keyfiyyətli müxtəlif gön-dəri məmulatları istehsal edən müəssisələr, Şamaxıda müasir standartlara cavab verən, müxtəlif ölçülü televizorlar istehsal edən “Star Ltd” zavodu, İmişlidə “Azərbaycan Şəkər İstehsalat Birliyi” MMC, regionlarda modul tipli elektrik stansiyaları istismara verilmişdir.

Son dövrdə ölkənin maliyyə imkanlarının artması tikinti sektoruna daha çox yerli vəsaitin yönəldilməsinə imkan vermiş, daxili investisiyanın həcmi xarici investisiyaları üstələmişdir. Əgər 2003-cü ildə daxili investisiya ümumi investisiyanın 24,8 faizi səviyyəsində olmuşdusa, 2008-ci ildə bu göstərici 75,5 faizə bərabər olmuş və əvvəlki ilin səviyyəsini 67,2 faiz üstələmişdir. Əsas kapitala yönəldilmiş daxili investisiyanın 79,6 faizi dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisə və təşkilatların, 20,4 faizi qeyri-dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisələrin payına düşür. Belə ki, son dövrdə respublikanın paytaxtı Bakı şəhərində, Sumqayıtda, Gəncədə, Şirvanda, rayon mərkəzlərində böyük tikinti-abadlıq işləri həyata keçirilmişdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, respublikamızın iqtisadiyyatının inkişafında aqrar bölmənin inkişafı müstəsna rol oynayır. Məhz buna görə də ölkədə aqrar bölmənin inkişafı möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin həmişə diqqət mərkəzindədir. Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramında nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi, “Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına dövlət dəstəyi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 23 yanvar tarixli sərəncamına uyğun olaraq kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının məhsul istehsalı üçün istifadə etdikləri yanacağın, motor yağlarının və mineral gübrələrin dəyərinin orta hesabla 50 faizinin dövlət tərəfindən ödənilməsi, eləcə də buğda istehsalçılarının maddi marağının artırılması və buğda istehsalının stimullaşdırılması məqsədi ilə dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına əkilən hər hektar üçün 40 manat yardımın verilməsi, məhsuldarlığa təsir göstərən reproduksiyalı toxum materialının satışına görə hər kq-a 30-40 faiz əlavə maliyyə vəsaitinin ayrılması, habelə həftənin altıncı və bazar günləri kənd təsərrüfatı məhsullarının satış yarmarkalarının təşkili yetişdirilən məhsulun itkisiz yığılmasına müsbət təsir etmişdir.

Bütün bunlar 2008-ci ildə kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun 2007-ci ildəkinə nisbətən 6,1 faiz, o cümlədən bitkiçilik məhsulları üzrə 7,2 faiz, heyvandarlıq məhsullarının 4,1 faiz artmasını təmin etmiş, son beş ildə isə kənd təsərrüfatının ümumi məhsulu 25,1 faiz artmışdır. Dövlətin qayğısı nəticəsində 2008-ci ildə qarğıdalı da daxil olmaqla 904,7 min hektar sahədən ilkin çəkidə rekord səviyyədə - 2498,3 min ton taxıl məhsulu toplanılmış, hektarın orta məhsuldarlığı 2007-ci ilə nisbətən 0,5 sentner artaraq 27,6 sentnerə yüksəlmişdir.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin 2008-ci il 25 avqust tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı”nda hər il yanvarın 1-i vəziyyətinə mal-qara və quşların tam uçotunun aparılması tədbiri nəzərdə tutulmuşdur. Belə bir dövlət əhəmiyyətli tədbirin həyata keçirilməsi kənd təsərrüfatı iqtisadiyyatında heyvandarlığın yeri və rolunu daha düzgün qiymətləndirməyə, son nəticədə isə əhalinin ət, süd və yumurta məhsulları ilə təmin edilməsi səviyyəsi barədə etibarlı məlumatların əldə olunmasına imkan verəcəkdir.BMT-nin məlumatlarına görə ərzaq qıtlığı, enerji daşıyıcılarının və digər məhsulların qiymətlərinin ilbəil artması, şəhərləşmə, əkin torpaq sahələrinin get-gedə azalması və s. bu kimi amillər ərzaq qıtlığına səbəb olmuş və nəticədə son üç ildə dünya bazarlarında ərzaq məhsullarının qiyməti iki dəfə artmışdır. Belə bir gedişat hər bir ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsini pioritet vəzifə kimi qarşıya qoyur. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev haqlı olaraq göstərir ki, “Biz iqtisadi cəhətdən təmin olunmuş ölkəyik. Özümüzü əksər kənd təsərrüfatı məhsulları ilə demək olar ki, yüz faiz təmin edə bilərik. Beləliklə, biz ərzaq təhlükəsizliyi baxımından yaxşı vəziyyətdəyik. Biz güclü ölkə olmaq üçün bütün bu illər çalışdığımız kimi, hələ çox iş görməliyik”.

Respublikamızda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, strateji ərzaq məhsulları ilə təminatın yaxşılaşdırılması məsələsinə xüsusi diqqət yetirilir və ərzaq müstəqilliyinin daha da möhkəmləndirilməsi üçün əlverişli zəmin yaradılır. İndi ölkə əhalisinin ərzaq məhsullarına olan tələbatı yerli istehsal hesabına ödənilir və hər il kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə ixracat imkanları artırılır. Mal-qara və quşların sayının artırılması, onların cins tərkibinin ilbəil yaxşılaşdırılması, əkmə yem bitkiləri sahələrinin daha da genişləndirilməsi heyvandarlıq bölməsinin müvəffəqiyyətlə fəaliyyət göstərməsini təmin edən amillərdəndir.

Son illərdə ölkə Prezidenti İlham Əliyev nəqliyyat sektorunun inkişafına xüsusi diqqət yetirir. Belə ki, hər bir dövlətin iqtisadi potensialı, gücü və qüdrəti həm də onun malik olduğu nəqliyyat sektorunun inkişaf səviyyəsi ilə ölçülür. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin siyasi kursu və dövlət idarəetmə ənənələri ölkə Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilərək iqtisadiyyatın, o cümlədən nəqliyyat sektorunun inkişafına yüksək dinanizm gətirib. Ölkə iqtisadiyyatında son zamanlar əldə olunan böyük uğurlarda bu sahədə görülən işlər, həyata keçirilən tədbirlər xüsusi qeyd etdirilmişdir.

Ölkənin nəqliyyat sektorunda bir sıra transmilli layihələrin reallaşması, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz boru kəmərlərinin işə salınması ölkə iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya olunmasına ciddi təkan vermişdir. Bununla yanaşı, nəqliyyat infrastrukturuna böyük həcmdə investisiyaların yönəldilməsi, nəqliyyatın hərəkət heyətinin yeniləşməsi, yeni avtomobil yollarının çəkilişi, yenidənqurulması və s. nəqliyyat sektoruna öz müsbət təsirini göstərmişdir.

2008-ci ildə nəqliyyat sektorunda yük daşınması 2007-ci illə müqayisədə 9,2 faiz, yük dövriyyəsi isə 13,6 faiz artmış, son beş ildə bu göstəricilərin artımı müvafiq olaraq 1,7 və 4 dəfə təşkil etmişdir. Yük daşınmasının artımında əsas rol oynamış magistral neft kəmərləri ilə 44,4 milyon ton neft nəql edilmişdir. Nəqletmənin dörddə üç hissəsi ölkənin əsas nəqliyyat infrastrukturlarından olan Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft ixrac kəməri ilə həyata keçirilmiş və ötən ildə bu kəmər vasitəsilə Bakıdan 32,8 milyon ton və ya 15,3 faiz çox neft ötürülmüşdür. İlk dəfə olaraq Qazaxıstan neftinin BTC kəməri ilə nəqlinə başlanılmış və 2008-ci ilin son üç ayında bu kəmərlə 285,1 min ton Qazaxıstan nefti ötürülmüşdür.

2008-ci ildə magistral qaz kəmərləri ilə 11,3 milyon ton və ya əvvəlki illə müqayisədə 52,7 faiz çox qaz nəql edilmişdir. Nəql edilmiş qazın 29 faizi Bakı-Tbilisi-Ərzurum boru kəməri vasitəsilə həyata keçirilmiş, bu kəmərlə 4,7 milyard kubmetr qaz ötürülmüşdür.

Qeyd etmək lazımdır ki, respublikamızda son beş ildə adambaşına düşən əmtəə dövriyyəsinin həcminə dair göstəricidə də ciddi artım müşahidə olunmuşdur. Belə ki, 2003-cü ilə nisbətən 2008-ci ildə adambaşına düşən əmtəə dövriyyəsinin həcmi 908 manat artaraq 1285,4 manata bərabər olmuşdur.

Azərbaycanda iqtisadi potensialın artımı və sosial-siyasi sabitlik ölkənin istər dünyada, istərsə də regionda mövqelərinin möhkəmlənməsinə, digər dövlətlərlə ikitərəfli və çoxtərəfli münasibətlərinin inkişafına və dərinləşməsinə, eləcə də beynəlxalq təşkilatlarla qarşılıqlı faydalı əlaqələrinə müsbət təsir göstərmişdir.

2008-ci ildə Azərbaycan Respublikasında idxal-ixrac əməliyyatlarının 35,3 faizi İtaliya, 11,4 faizi Amerika Birləşmiş Ştatları, 6,7 faizi İsrail, 4,6 faizi Hindistan, 4,5 faizi Fransa, 3,5 faizi Rusiya, 2,8 faizi İspaniya, 2,6 faizi Niderland, 2,6 faizi Türkiyə, 2,6 faizi İndoneziya, 2,4 faizi Birləşmiş Krallıq, 1,8 faizi Çin, 19,2 faizi isə digər ölkələrlə həyata keçirilmişdir. Bütün bunlar onu göstərir ki, artıq Azərbaycanın inkişaf etmiş ölkələrlə iqtisadi əlaqələri get-gedə artır.
Ölkə iqtisadiyyatının və xalqın həyat səviyyəsinin yüksəlməsinə aid olan fərmanların, sərəncamların, qərarların reallaşması və onların həyata keçirilməsi sonda dövlət büdcəsinin formalaşmasında özünü büruzə verir. Məhz bu məsələyə ölkə Prezidenti mühüm əhəmiyyət verir. Bildiyimiz kimi, büdcə dövlətin ən ali maliyyə sənədidir, dövlətin müəyyən etdiyi siyasi, iqtisadi, humanitar kursun reallaşmasına maliyyə təminatı yaradan başlıca vasitədir. 2009-cu ilin dövlət büdcəsi 43,6 milyard manatlıq ÜDM proqnozları əsəsında hazırlanmışdır. 2008-ci ildə ÜDM istehsalı 31,4 milyard manat təsdiq edilmişdi. Bir ildə ÜDM istehsalında artım 12,2 milyard manat müəyyən edilməsi dinamik inkişafın 2009-cu ildə də davam edəcəyini göstərir.

2009-cu ilin dövlət büdcəsi gəlirlərinin 5 milyard 750 milyon manatını və ya 47-50 faizə qədərini Vergilər Nazirliyindən daxilolmalar, 1,23 milyard manatı neft hasilatının pay bölgüsü haqqında saziş üzrə podratçı tərəflərin mənfəət vergisindən, 1,450 miyard manatı Dövlət Neft Şirkətindən, 1,3 milyard manatı Dövlət Gömrük Komitəsindən daxilolmalar və 45,2 milyon manatı dövlət müəssisələrindən alınan dividendlər təşkil edəcəkdir.

Digər dünya ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycanda da büdcə daxilolmalarının əsasını vergilər təşkil edir. Vergi formalarından isə büdcə daxilolmalarında fiziki şəxslərin gəlir vergisi, hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi və ƏDV mühüm rol oynayır. 2009-cu ildə bu vergi növləri büdcə daxilolmalarında gəlirlərinin 4,5 milyard manatını, yəni 37 faizdən çoxunu təmin edəcəkdir. Sair daxilolmalar isə büdcə gəlirlərinin 13-15 faizini təmin edəcəkdir. Büdcə gəlirlərinin 4,9 milyard manatı və ya 40,3 faizi Dövlət Neft Fondundan transfertlər hesabına formalaşması nəzərdə tutulur.

2009-cu ildə büdcə xərclərinin gəlirlərlə örtülməyən hissəsinin (büdcə kəsirinin) yuxarı həddi 178 milyon manat təşkil edəcəkdir. Büdcə kəsirinin yuxarı həddinin ÜDM-ə nisbəti 0,4 faiz təsdiq edilmişdir ki, bu da heç bir iqtisadi təhlükə yaratmayan normal hədd daxilində büdcə prosesinin baş verməsi deməkdir.

Dövlət büdcəsi xərcləri sosial-iqtisadi həyatın hər bir sahəsində dinamik inkişafı nəzərdə tutur. 2009-cu ildə büdcə xərclərinin tərkibində təhsil xərcləri 1 milyard 353 milyon manata, müdafiə xərcləri 1 milyard 205 milyon manata, sosial müdafiə və sosial təminat xərcləri 527,5 milyon manata çatdırılmışdır. 2009-cu ildə büdcə xərclərində müdafiə xərclərinin xüsusi çəkisi 9,9 faiz, təhsil xərcləri 11,1 faiz, səhiyyə xərcləri 4,2 faiz, sosial müdafiə və sosial təminat xərcləri 9,3 faiz təşkil edəcəkdir.

Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin hazırladığı strateji xəttin uğurlu davamı və yeni keyfiyyət halına yüksəldilməsi Azərbaycan dövlətinə ən əlverişli maliyyə imkanları yaratmışdır. Dövlətin əlverişli makromaliyyə imkanlarına malik olmasına onun strateji valyuta ehtiyatlarının 18 milyard dollardan çox olması əyani sübutdur.

Qeyd etmək lazımdır ki, qlobal maliyyə və iqtisadi böhran şəraitində iqtsiadiyyatın sağlamlığının və antiböhran tədbirlərinin həyata keçirilməsinə hazır olmağın meyarlarından biri ölkənin xarici borcunun həcmidir. 2009-cu il yanvarın 1-nə olan məlumata görə, Azərbaycanın hökumət təminatı verilən borcu ÜDM-in 6,4 faizinədək azaldılmışdır (2008-ci ilin üçüncü rübünün yekunlarına görə, 3 milyard dollar, adambaşına 345 dollardır). Borcun əsas hissəsini (87,5%) sərmayə layihələri üçün götürülən vəsait təşkil edir - 2,6 milyard dollar. Bu məbləğin 1,19 milyard dolları (39,8%) elektroenergetikanın, 659,9 milyon dolları (22%) yol tikintisi və nəqliyyatın, 230,9 milyon dolları (7,7%) kənd təsərrüfatının, 195,6 milyon dolları (6,5%) sosial sahənin və 183,9 milyon dolları (6,13%) neft-qaz sektorunun payına düşür.

Ölkədə əhalinin gəlirlərinin artması ilə əlaqədar onların alıcılıq qabiliyyətinin yüksəlməsi pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin və əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin kifayət qədər yüksək artım sürətinin saxlanılmasını təmin etmişdir. 2008-ci ildə hər ay orta hesabla ticarət və xidmət şəbəkələrindən hər bir ölkə sakini 140,5 manatlıq və ya əvvəlki ildəkindən 41,5 manat çox müxtəlif istehlak malları almış və pullu xidmətlərdən istifadə etmişdir.

Əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəlməsi əmtəə bazarının strukturunun formalaşmasına öz müsbət təsirini göstərmiş, ticarət müəssisələrində satış qiymətlərinin nisbətən daha baha olmasına baxmayaraq, bazar və yarmarkalar ilə müqayisədə bu müəssisələrdə əmtəə satışı nəzərəçarpacaq dərəcədə yüksəlmişdir. Hüquqi şəxs statuslu və hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti göstərən fərdi sahibkarların ticarət müəssisələrində pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin real həcmi 2007-ci ilə nisbətən 24 faiz artdığı halda, bazar və yarmarkalar üzrə bu artım 7,2 faiz təşkil etmişdir.

Son illərdə əhalinin gəlirləri xeyli artmışdır. 2008-ci ildə əhalinin həyat səviyyəsini səciyyələndirən göstəricilərdən biri olan əhalinin gəlirləri əvvəlki illə müqayisədə 37,8 faiz artaraq 20,1 milyard manata, adambaşına düşən məbləği isə 36,2 faiz artaraq 2343,2 manata çatmışdır. Gəlirlərin 66,1 faizi son istehlaka, 10,2 faizi vergilər, sosial sığorta və könüllü üzvlük haqlarının ödənilməsinə, 23,7 faizi isə əmanətlərin və kapitalın artırılmasına sərf olunmuşdur.
Son beş il ərzində əhalinin gəlirləri 3,5 dəfə artmış, 2003-cü ildə ölkə əhalisinin hər nəfərinə ayda orta hesabla 58,9 manat (və ya 60 ABŞ dolları) məbləğində gəlir düşmüşdüsə 2008-ci ildə həmin göstərici 195,3 manata (237,7 ABŞ dollarına) çatmışdır.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti möhtərəm İlham Əliyevin sərəncamı ilə son dövrdə müəllimlərin, həkimlərin, incəsənət adamlarının, elmi işçilərin əmək haqları və təqaüdlər dəfələrlə artırılıb. Bu isə büdcədən maliyyələşən təşkilatlarda çalışan işçilərin maddi rifahının yaxşılaşmasına səbəb olub.

Son beş ildə minimum əmək haqqı 8 dəfədən çox - 2003-cü ildəki 9 manatdan 2008-ci ildə 75 manatadək artırılmışdır. Ölkədə muzdla işləyənlərin orta aylıq əmək haqqı 2007-ci illə müqayisədə 24,2 faiz, 2003-cü ilə nisbətən isə 3,5 dəfə artaraq 268,0 manata çatmış və inflyasiya səviyyəsini 1,7 dəfə üstələmişdir. Sənaye müəssisələrində işləyənlərin orta aylıq əmək haqqı 428,9 manat, tikinti kompleksində - 406,7 manat, nəqliyyatda - 311,5 manat, rabitədə - 377,2 manat olmuşdur.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2008-ci il 30 dekabr tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2009-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında sığorta-pensiya sisteminin inkişafına dair Dövlət Proqramı” pensiya təminatının daha da yaxşılaşdırılmasına yönəldilmiş və sığorta-pensiya sistemində həyata keçirilən islahatların növbəti mərhələsini müəyyənləşdirmişdir.

Ölkə Prezidenti İlham Əliyev dövlətin strateji sahə hesab etdiyi təhsil sahəsinə böyük diqqət yetirir. Belə ki, son dövrdə ölkədə təhsil sektorunun inkişafına dair qəbul edilimiş 14 dövlət proqramının uğurla həyata keçirilməsi davam etdirilmişdir. Təhsil sistemində aparılan islahatlar nəticəsində əhalinin təhsil səviyyəsi artır və bu gün 15 və yuxarı yaşda olan əhalinin hər 1000 nəfərindən 766-sı ali və tam orta təhsilə malikdir. 2008-ci ildə 15 və yuxarı yaşda olan əhalinin savadlılıq səviyyəsi 99,5 faizə çatmışdır.

Məktəblər müasir kompyuter və digər İKT avadanlıqları ilə təmin olunmuş, 14 mindən yuxarı müəllim İKT üzrə treninqdən keçmişdir. Yeni nəsil dərsliklər hazırlanmış və şagirdlərə pulsuz paylanmışdır. 2004-2008-ci illərdə dövlətin əsaslı vəsait qoyuluşu və Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi hesabına 1300-ü regionlarda olmaqla, 1600 məktəb binası inşa edilmişdir.

Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, millət vəkili Mehriban xanım Əliyeva təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, idman və digər sahələrin inkişafına önəmli töhfələr vermişdir. Təkcə “Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb” layihəsi çərçivəsində ən müasir avadanlıqla, informasiya texnologiyaları ilə təmin olunmuş 238 məktəb inşa edilmiş və ya yenidən qurulmuşdur.

Regionlarda səhiyyə xidmətinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi və idmanın inkişafı məqsədi ilə 2004-2008-ci illərdə 16 yeni xəstəxana, 42 ambulatoriya-poliklinika, 42 özəl tibb müəssisəsi, 8 diaqnostika mərkəzi, 19 feldşer məntəqəsi, 18 Olimpiya İdman Kompleksi tikilib istifadəyə verilmişdir. 15 Olimpiya İdman Kompleksinin və 9 diaqnostika mərkəzinin tikintisi davam etdirilir.

Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev regionlarda mövcud olan əmək ehtiyatlarından, təbii və iqtisadi potensialdan səmərəli istifadə etmək, iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inkişafı və aqrar sektorda islahatları sürətləndirmək, əhalinin məşğulluğunu artırmaq, yoxsulluğun səviyyəsini azaltmaq, infrastrukturu yeniləşdirmək, əlverişli investisiya şəraiti, müasir müəssisələr, yeni iş yerləri yaratmaq istiqamətində sistemli tədbirlərin həyata keçirilməsi məqsədi ilə 2004-cü il 11 fevral tarixli fərmanı ilə 2004-2008-ci illərdə regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramını təsdiq etmişdir. Ölkə Prezidentinin tapşırığı ilə 2009-2013-cü illəri əhatə edən yeni dövlət proqramı hazırlanmışdır. Proqramda Azərbaycan iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına səmərəli inteqrasiyası, bölgələrin infrastruktur və kommunal xidmətlərlə təminat səviyyəsinin və xalqın rifah halının daha da yüksəldilməsi yeni proqramın əsas vəzifələri kimi müəyyən edilmişdir.

Azərbaycanın dinamik inkişafını təsdiq edən əsas məqamlardan biri son beş ildə dövlət büdcəsinin postsovet məkanı ölkələri üçün tamamilə əlçatmaz bir sürətlə artmasıdır. Beynəlxalq təşkilat olan “UNCTAD” tərəfindən hazırlanan “Birbaşa xarici investisiyaların cəlbi indeksi reytinqi” hesabatına əsasən, ölkəmiz hələ 2007-ci ildə 140 ölkə arasında birinci yerə çıxmışdır. Ekspertlər qeyd edirlər ki, 2003-cü ildən sonra Cənubi Qafqaz ölkələrinə yönəldilmiş bütün xarici investisiyaların 66-71 faizi Azərbaycanın payına düşür.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev ölkənin makroiqtisadi imkanları barədə demişdir: “Hazırda biz makroiqtisadi sabitliyin pozulmaması məqsədi ilə ölkə üçün vacib hesab edilən layihələrlə bağlı tələbatların ödənilməsi, əmək haqlarının və pensiyaların artırılması ilə inflyasiyanın normal çərçivədə saxlanılması arasında tarazlığı qoruyub saxlamalıyıq”. Məhz bu tarazlığın qorunub saxlanılması, vacib hesab edilən layihələrlə bağlı tələbatların ödənilməsi nəticəsində ölkədə 766 mindən çox yeni iş yeri yaradıldı, yoxsulluq həddi 49 faizdən təxminən 13 faizə endirildi, Dünya Bankı ölkəmizi “ən islahatçı ölkə” elan etdi, Azərbaycan Dövlət Neft Fondu beynəlxalq təşkilatların “Şəffaflıq” mükafatına layiq görüldü. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən düzgün siyasi idarəetmə və iqtisadi tənzimləmənin həyata keçirilməsi nəticəsində bu göstəricilər ölkəmizi regionun lider dövlətinə çevirdi.

Böyük uğurla həyata keçirilən sosial-iqtisadi siyasət, son illərdə Azərbaycanda yaradılmış güclü iqtisadi potensial belə deməyə əsas verir ki, Azərbaycan hələ uzun illər bu liderlik missiyasını davam etdirəcəkdir.

Arif ŞƏKƏRƏLİYEV,

əməkdar elm xadimi,

Beynəlxalq Menecment

Akademiyasının üzvü,

iqtisad elmləri doktoru,

professor

Xalq qəzeti.- 2009.- 5 aprel.- S. 3.