Bir neçə il əvvəl
aprelin 20-də Nəsibə xanımı ad günü
münasibətlə təbrik etmək üçün onun
Hökumət evi yaxınlığındakı mənzilinə
gəlmişdim. Bizi onun adını daşıyan nəvəsi
Nəsibə xanım qarşılamış və nənəsinin
səhhətində problemlər olduğunu bildirmişdi. Amma
bir azdan Nəsibə xanım xəstə olmasına baxmayaraq,
bizimlə görüşə gəldi və xeyli söhbətləşdik.
Onun sözlərini xatırlayanda indi də kövrəlirəm:
“Zaman taqətimi əlimdən alıb”.
O görüşdən
sonra Nəsibə xanımı bir filmdə gördüm. “Məhəllə”
adlı həmin filmdə ona elə deyəsən, Nəsibə
adlı rol vermişdilər.
Nəsibə
xanımın ölüm xəbəri bütün Azərbaycanı
sarsıtmışdı. Amma, sən demə, böyük
insanlar, yaradıcı şəxsiyyətlər yalnız cismən
dünyalarını dəyişirlər. Bu gün Nəsibə
xanım Zeynalova – mənən bizimlədir. Hər bir azərbaycanlı
onun adını hörmət və məhəbbətlə
yad edir. Bəli, Nəsibə xanım bizimlədir və biz
onu hər an xatırlayıb yad edirik.
Nəsibə Zeynalova
çox qüdrətli sənətkar idi. Tanrı ona əvəzsiz
bir istedad bəxş etmişdi. O, insanlara sevinc,
gülüş bəxş etməkdən ləzzət
alardı. Bunun üçün çalışırdı,
istəyirdi ki, insanların üzündə kədər, ələm
olmasın. Qəribədir, ömrünün ahıl
çağında belə Nəsibə xanım yorulmaq
bilmirdi. Səhər kinostudiyada filmə çəkilir,
günorta tamaşaçılarla görüşdə
iştirak edir, axşam isə Musiqili Komediya Teatrında
hansısa rolda çıxış edirdi. Bu qədər
güc, qüvvət haradan idi onda? Bir dəfə zarafatla bu
sualı Nəsibə xanıma da verdim. Dedi ki, mənə bu qüvvəni,
gücü verən tamaşaçı
alqışlarıdır. Onların mənə olan sonsuz məhəbbətidir.
Bu gün Nəsibə
xanımı xatırlarkən onun yaradıcılıq
dünyasına baş vurmamaq olmur.
Nəsibə xanım da
başqaları kimi bir insan həyatı
yaşamışdır. Xoşbəxtlikdən o, sənətkar
ailəsində dünyaya gəlmişdi və
gözünü açandan evdə, ailədə sənət
söhbətləri eşitmişdi. Hər şey
yavaş-yavaş yaranmışdı və günlərin
birində özünü səhnədə
görmüşdü. Bu səhnə sevgisi onun
ömrünü əbədi sənətə
bağlamışdı. Özü səhnəni sevdiyi kimi
tamaşaçıları da onu sevmişdilər. Maraqlı
olan budur ki, bəzən hansısa tamaşada, yaxud filmdə
onun rolları balaca olsa belə, tamaşaçı həmin səhnəni
səbirsizliklə gözləyir.
O, Azərbaycan aktyorluq səmasının
sönməyən ulduzudur. Bu ulduz qəlblərə,
könüllərə həmişə işıq
saçacaq.
Bu yazıda onun
yaradıcılığını tam xarakterizə etmək
fikrimiz yoxdur. Əslində, heç buna ehtiyac da yoxdur.
Çünki, Nəsibə xanımın yaradıcı irsi
böyük tədqiqatların mövzusudur və yəqin ki,
belə tədqiqat əsərləri yaranacaqdır. Sadəcə
olaraq, biz bu kiçik yazıda onun xatırlamaq, daha
doğrusu, xatırlatmaq istəyirik.
Nəsibə
xanımın xalq artisti Lütfəli Abdullayevlə duetlərini
xatirlamaq yerinə düşərdi. Bu, qəribə bir
cütlük idi. Elə bil Tanrı onların sənət
yollarını qovuşdurmuşdu. Nəsibə xanımın
Lütfəli ilə birgə işlədiyi səhnə və
kino əsərlərinə “uğur” möhürü
qabaqcadan vurulurdu. Elə ayrıca çəkildiyi
tamaşa və filmlərdə də belə idi.
Nəsibə
xanımın uğursuz rolu olmayıb. Bunu birmənalı
şəkildə etiraf etmək lazımdır. Onun səhnə
rollarından bir neçəsini xatırlatmaq istəyirəm:
Məsmə (“Toy kimindir”), Nargilə (“Gözün aydın”),
Züleyxa (“Ulduz”), Kavato (“Keto və Kote”), Gülnaz (“Beş
manatlıq gəlin”), Rəxşəndə
(“Qızılaxtaranlar”), Afərin (“Rəisin arvadı”), Kəblə
Fatma (“Hacı Kərimin Aya səyahəti”, Həmişəxanım
(“Həmişəxanım”), Xeyransa (“Sevindik qız
axtarır”), Cəhrə qarı (“Altı qızın biri Pəri”),
Qızbacı (“Hicran”) və nəhayət, Cənnət xala
(“Qayınana”). Bu tamaşaların çox təəssüf
ki, lent yazılarının hamısı saxlanılmır.
Amma saxlanılanlar da var və tamaşaçılar
onların televiziya ilə göstərilməsini həmişə
həsrətlə gözləyirlər. Yaxşı ki, Rauf
Kazımovski 1974-ci ildə “Aktrisanın təbəssümü”
filmini çəkmişdi. Bu sənədli filmdə Nəsibə
xanımın özü də var, sözü də. Ona diqqətlə
baxanda aktrisanın nə qədər böyük sənətkar
olduğuna bir daha inanırsan.
Doğrusu, bilmirəm, Nəsibə
xanım ilk dəfə hansı filmə çəkilib. Amma onu ilk dəfə “Ogey ana” filmində
görmüşəm. Bu qadın
ancaq ara
vurmaqla məşğuldur.
Dilarənin düşdüyü ailənin rahatlığı
onu heç də razı salmır. Köhnə fikirli, yeniliyi
qəbul etməyən
bu qadın axır-əvvəl ifşa
olunur.
Amma Nəsibə
xanımın “Ulduz” filmində yaratdığı Züleyxa
rolu kino tariximizin çox maraqlı ekran qəhrəmanlarındandır.
Bu filmdə onun Məhəmmədlə (Lütfəli
Abdullayev) dueti tamaşaçıların böyük
marağına səbəb olmuşdu. Züleyxanı Nəsibə
xanım teatrda da oynamışdı. Amma film aktrisanın
yaradıcılığı üçün daha geniş
imkanlar açmışdı. Kənddə toyuq
fermasının müdiri işləyən bu qadın
özünün gözəl rəftarı ilə şəhərdən
kəndə gəlmiş Məhəmmədin diqqətini
çəkir. Və sonda onlar ailə qururlar.
Nəsibə xanım Cənnət
xalanı (“Qayınana”) da həm səhnədə, həm də
filmdə yaratmışdı. Cənnət xala çox
mürəkkəb roldur. İnanmıram ki, Cənnət
xalanı Nəsibə xanım səviyyəsində oynayan
aktrisa tapılsın. Və bir də “Yuxu” filmində
gördüm onu. Bu filmdəki Məsmə xala rolu məxsusən
Nəsibə xanım üçün
yazılmışdı. O filmin çəkilişi zamanı
Nəsibə xanım artıq yaşlaşmışdı.
Amma o qədər səlist, o qədər məharətlə
oynayıb ki, bu rolu görən tamaşaçı onun
ifasına həsəd aparır. Məsmə xala baş qəhrəmanın
— Əliabbasın nənəsidir. Öz nəvəsinə hədsiz
məhəbbətini ifadə edən aktrisa filmə xüsusi
ab-hava gətirir.
Nəsibə
xanımın rollarının hamısını bu kiçik
yazıda xatırlamaq mümkün deyil. Onların hər biri
böyük istedada malik bir sənətkarın yaradıcı
dünyasının məhsullarıdır.
Nəsibə Zeynalovanı
xatırlarkən onu da demək istərdik ki, bu böyük sənətkarı
ölkəmizin sərhədlərindən kənarda da
böyük məhəbbətlə sevirdilər. Moskvada onun
iştirakı ilə keçirilən tamaşalarda həmişə
anşlaq olardı.
Və nəhayət, Nəsibə
xanım bəlkə də dövlətimiz tərəfindən
sənəti ən çox qiymətləndirilən sənətçilərimizdən
idi. O, respublikanın xalq artisti, Dövlət mükafatı
laureatı adına layiq görülmüşdü.
Nəsibə xanım həmişə
beləcə yüksək məhəbbətlə yad ediləcək
və xalqın yaddaşından silinməyəcək.
M. MÜKƏRRƏMOĞLU
Xalq qəzeti.- 2009.- 21 aprel.- S. 6.