Dünən Azərbaycan
Respublikası Prezidenti İşlər İdarəsinin Prezident
Kitabxanasında Naxçıvan Muxtar Respublikasının 85
illik yubileyi ilə əlaqədar “Naxçıvan Muxtar
Respublikası–85" adlı internet resursun təqdimatı
keçirildi. Tədbirdə Azərbaycan Respublikası
Prezidenti Administrasiyasının nümayəndələri,
Milli Məclisin üzvləri və alimlər iştirak edirdilər.
İnternet resursu təqdim
edən Prezident Kitabxanasının direktoru Mayıl Əhmədov
bildirdi ki, bu il ölkəmizdə Naxçıvan Muxtar
Respublikasının 85 illik yubileyi geniş qeyd olunmaqdadır. Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin bu barədə
imzaladığı 6 fevral 2009-cu il tarixli sərəncamda qeyd
olunduğu kimi, Azərbaycanın qədim tarixə, zəngin
mədəniyyətə və çoxəsrlik dövlətçilik
ənənələrinə malik Naxçıvan diyarı
çətin, mürəkkəb və eyni zamanda, parlaq
inkişaf yolu keçmişdir. Əsrlərdən bəri
Şərq aləminin elmi-mədəni mərkəzlərindən
biri olaraq şöhrət tapan bu torpaq neçə-neçə
görkəmli alim, sənətkar və tarixi şəxsiyyət
yetirmişdir.
Direktorun sözlərinə
görə, Prezident Kitabxanası bu əlamətdar yubiley
münasibətilə “Naxçıvan Muxtar
Respublikası–85" adlı internet resurs
hazırlamışdır. ”Ümumi məlumat", “Tarix”,
“İdarəetmə sistemi”, “İqtisadiyyat”, “Elm və təhsil”,
“Mədəniyyət”, “Resurslar” adlı 7 bölmədən
ibarət olan bu resurs internet istifadəçilərinə
muxtar respublika haqqında dolğun və operativ məlumat vermək
məqsədi daşıyır. “Bədxah
qonşularımızın Azərbaycanın müxtəlif ərazilərinə,
o cümlədən Naxçıvana olan iddialarını nəzərə
alaraq Prezident Kitabxanasının əməkdaşları bu
diyarın qədim tarixinə dair müxtəlif mənbələrdə
olan məlumatların, sənədlərin toplanmasına
xüsusi əhəmiyyət vermişlər.
“Tarix” bölməsində
toplanmış və bir neçə fəsildə sistemləşdirilərək
istifadəçilərə təqdim olunan səhifələrdə
Naxçıvanın həm qədim dövlərinə dair
tarixi, həm muxtar respublikanın yaradılmasına gətirib
çıxaran hadisələr barədə, eləcə də
müasir dövrə dair çox maraqlı sənədlər
vardır. “Naxçıvan ən qədim zamanlardan
xanlıqlar dövrünədək”, “Naxçıvan
xanlığı”, “Araz Türk Cümhuriyyəti”,
“Naxçıvan general qubernatorluğu”, “Ermənilərin
Naxçıvanda törətdikləri soyqırımlar”,
“Naxçıvan İnqilab Komitəsi”, “Naxçıvan Muxtar
Diyarı”, “Naxçıvan Muxtar Respublikası 1924–1991-ci illərdə”
və “Müstəqillik dövrü” adlanan yarımbölmələrdə
Naxçıvanın müxtəlif dövrlərdəki
inzibati-ərazi və idarəetmə forması barədə
tarixi sənədlərlə, həmçinin ilk dəfə
olaraq Prezident Kitabxanasının əməkdaşları tərəfindən
tərtib olunmuş Naxçıvan tarixinin xronologiyası ilə
də tanış olmaq mümkündür".
Mayıl Əhmədov
bildirdi ki, internet resursun “Resurslar” bölməsində həm
ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin Azərbaycan Prezidenti
olduğu dövrlərdəki, həm də Azərbaycanın
hazırkı Prezidenti İlham Əliyevin Naxçıvan
Muxtar Respublikasına səfərlərinin xronologiyası tərtib
edilmiş, onların Naxçıvanda keçirdikləri
müxtəlif görüşlər və iştirak etdikləri
tədbirlərdəki çıxışlarının tam mətnləri
“Heydər Əliyev Naxçıvanda” və “İlham Əliyev
Naxçıvanda” adlı yarımbölmələrdə ətraflı
şəkildə istifadəçilərə təqdim olunur.
“Elektron kitablar” yarımbölməsində istifadəçilər
Naxçıvanın tarixinə, iqtisadiyyatına, mədəniyyətinə
və incəsənətinə dair müxtəlif dillərdə
olan “Naxçıvan ensiklopediyası”, “Naxçıvan abidələri
ensiklopediyası”, “Qayıdış”, “Naxçıvan
sancağının müfəssəl dəftəri”, N.Vəlixanlının
“Naxçıvan - ərəblərdən monqollaradək:
VII–XII əsrlər” və 20 addan çox digər fundamental
kitabla tanış ola bilərlər.
Bölmənin
maraqlı yarımbölmələrindən biri də
dövri mətbuatda dərc olunmuş Naxçıvana aid məqalələrin
tam mətnindən ibarət “Mətbuat səhifələrində”
adlanır. “Görkəmli naxçıvanlılar”
yarımbölməsində isə bu diyarın alimləri, sənətkarları,
yazıçıları, şairləri və tarixi şəxsiyyətləri
haqqında məlumatlar toplanmışdır. Naxçıvana
dair operativ informasiya ilə maraqlanan oxucular üçün
“Biblioqrafiya” yarımbölməsində Prezident
Kitabxanasının fondunda olan kitabların, avtoreferatların və
dövri mətbuatda çap olunmuş əhəmiyyətli məqalələrin
biblioqrafik təsvirləri verilmişdir.
Direktorun sözlərinə
görə,"İdarəetmə sistemi" bölməsində
muxtar respublika Konstitusiyasının tam mətni ilə
tanış olmaq mümkündür. Bu bölmənin Naxçıvanın
“Qanunvericilik hakimiyyəti”, “İcra hakimiyyəti” və “Məhkəmə
hakimiyyəti” yarımbölmələri əhatə olunur. “Ali
Məclisin sədri” yarımbölməsində isə muxtar
respublika Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbovun 1996-cı ildən
bu günədək müxtəlif tədbirlərdə etdiyi
məruzə və çıxışlarının mətni
verilib.
Mayıl Əhmədov
onu da qeyd etdi ki, “Naxçıvan Muxtar Respublikası-85"
internet resursun bütün bölmələri mütəmadi
olaraq yeniləşdirilir. Onun ingilis dilində versiyası isə
hazırlıq mərhələsindədir. “Məlumat
üçün bildirim ki, Prezident Kitabxanasının mütəxəssisləri
bu günə qədər üç dildə “Odlar yurdu Azərbaycan”,
“İyirminci əsrin faciəsi – Xocalı soyqırımı”
və “Heydər Əliyev. Elektron sənədlər toplusu”
internet layihələrini hazırlayıb oxucuların istifadəsinə
vermişdir. Hesab edirəm ki, bu bazalarda toplanmış
materiallar tədqiqatçılar, analitiklər və jurnalsitlər
üçün dəyərli informasiya mənbəyidir” – deyə
direktor bildirdi.
Kitabxananın
Naxçıvanın yubileyi ilə əlaqədar
gördüyü işləri təqdir edən tarixçi
alim Vəli Əliyev qeyd etdi ki, ərəb mənbələrində
Naxçıvanın “Nəqşi-cahan”
adlandırılması təsadüfi deyil. Naxçıvan,
doğrudan da, dünyanın ən gözəl şəhərləri
ilə yanaşı dayana bilən qədim və gözəl
bir yaşayış məskənidir. Tarixin müxtəlif mərhələlərində
bir çox fatehlər buradan keçib, şəhərdəki
bir çox tarixi abildələri dağıdıblar. Ancaq
onların izləri qalmaqdadır. Bu mənada burada
açılası, öyrəniləsi böyük bir aləm
var.
Bu gün
Naxçıvanda böyük inkişaf müşahidə
olunduğunu, hər yerdə quruculuq işləri
görüldüyünü diqqətə çatdıran
Milli Məclisin üzvü Eldar İbrahimov bildirdi ki, 10 il əvvəl
ümummilli liderimiz Heydər Əliyev Naxçıvanın 75
illik yubileyinin keçirilməsi haqqında sərəncam
imzalayıb. Ulu öndərin 90-cı illərin əvvəllərində
Naxçıvanı göz bəbəyi kimi qoruduğunu qeyd
edən millət vəkili sonrakı illərdə onun Azərbaycanı
da ağır fəlakətdən xilas etdiyini vurğuladı.
İndi isə bu cənnət diyarın 85 illiyinin
keçirilməsi haqqında Prezident İlham Əliyev sərəncam
verib. Hazırda Naxçıvanda aparılan böyük
quruculuq işləri də İlham Əliyevin adı ilə
bağlıdır.
Naxçıvanı
etnoqrafik coğrafiyamızın mərkəzi adlandıran millət
vəkili Nizami Cəfərov bildirdi ki, muxtar respublika bu gün
blokadadır, ona hər gün, hər an diqqət göstərilməlidir.
Məmməd Səid Ordubadini, Hüseyn Cavidi, Mirzə Cəlili
yetirən diyar bu gün inkişaf edir, buradakı tarixi abidələr
öyrənilir, Gəmiqaya, Nuh peyğəmbərlə
bağlı beynəlxalq tədbirlər keçirilir. Bütün
bu məlumatların bu cür elektron resursda bir neçə
dildə təqdim edilməsi olduqca əhəmiyyətli hadisədir.
AMEA Tarix İnstitutunun
direktoru, millət vəkili Yaqub Mahmudov da kitabxananın
gördüyü işi təqdir etdi, özünün təkliflərini
verdi. Bildirdi ki, 1918-ci ildə ermənilər Naxçıvan,
Şərur–Dərələyəz, Qarabağ və Zəngəzuru
zəbt edərək Ermənistan yaratmaq arzusunda olublar. Ancaq mərdliklə
müdafiə olunmuş Naxçıvanı ələ
keçirmək onlara qismət olmayıb. Vaxtilə Nərimanov
və Atatürk ona elə bir status təmin ediblər ki,
Naxçıvanı heç kəs Azərbaycandan qoparıb
ayıra bilməz. Bununla belə, bu ərazi ilə
bağlı daim beynəlxalq tədbirlər keçirilməli,
araşdırmalar dərinləşdirilməlidir.
Tədbir
iştirakçılarından YAP İdarə Heyətinin
üzvləri Kərim Kərimov, Siyavuş Novruzov, Milli Məclisin
üzvü Fəttah Heydərov və başqaları da
Prezident Kitabxanasının gördüyü işlərdən
razılıqla söz açdılar.
Sonra tədbir
iştirakçılarına Prezident Kitabxanasının
fondunda saxlanılan Naxçıvana dair kitabların sərgisi
təqdim edildi. Sərgidə Naxçıvanın tarixi,
sosial-iqtisadi və mədəni inkişafını əks
etdirən kitablar nümayiş etdirilirdi. “Naxçıvan
muxtariyyəti tarixi sənədlərdə” adlı kolleksiyada
Naxçıvan diyarının Naxçıvan Muxtar Sovet
Sosialist Respublikasına çevrilməsi haqqında Azərbaycan
Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin 9 fevral 1924-cü il
tarixli qərarı, Naxçıvanda Xalq
Komissarlıqlarının yaradılması haqqında 14 fevral
1924-cü il tarixli Dekreti, Naxçıvan Sovet Sosialist
Respublikasının Əsasnaməsi, Naxçıvan
Diyarının hərbi komissarı Talıbzadənin Azərbaycan
SSR Xalq Komissarları Sovetinə Naxçıvandakı vəziyyətlə
bağlı 1921-ci ilin may ayında göndərdiyi məruzənin
mətni, muxtar respublikanın yaradılmasının 10 illik və
25 illik yubileylərinin qeyd olunmasına dair 27 iyul 1930-cu il
tarixli manifest və 3 may 1949-cu il tarixli qərar və digər
mühüm arxiv sənədlərinin surətləri təqdim
olunurdu.
Paşa ƏMİRCANOV
Xalq qəzeti.- 2009.- 23 aprel.- S. 8.