Prezident İlham ƏLİYEV: Bizim əsas uğurlarımızın səbəbi iqtisadi, siyasi islahatlardır

Son illər həyata keçirilən məqsədyönlü iqtisadi islahatlar Azərbaycan Respublikasını dünyanın ən sabit və dinamik inkişaf edən ölkəsinə çevirmişdir. Əsası ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının Prezident İlham Əliyev tərəfindən yeni dövrün tələblərinə uyğun və dünya iqtisadiyyatına sürətli inteqrasiya yolu ilə uğurla davam etdirilməsi nəticəsində ölkəmizin iqtisadi qüdrəti ilbəil artmış, əhalinin sosial vəziyyəti xeyli dərəcədə yaxşılaşmışdır. Ölkənin dayanıqlı iqtisadi inkişafının təmin olunması geniş quruculuq işlərinin aparılmasına, bir sıra investisiya layihələrinin uğurla başa çatdırılmasına imkan yaratmışdır.

Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafının 2003-2008-ci illəri əhatə edən dövrü, həm də ölkənin regional, tarazlı inkişaf mərhələsi kimi xarakterizə olunur. Nazirlər Kabinetinin 2009-cu ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclasında Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, son beş ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı çox sürətlə inkişaf etmişdir və Azərbaycan tarixə 2003-2008-ci illərdə iqtisadi cəhətdən ən sürətli inkişaf etmiş ölkə kimi daxil olacaqdır. Doğrudan da, ölkəmizin son beş ildəki iqtisadi mənzərəsinə nəzər saldıqda heyrətamiz nəticələrin şahidi oluruq. Təkcə onu demək kifayətdir ki, ötən illərdə Azərbaycanın iqtisadiyyatı 2,6 dəfə, sənaye istehsalı 2,5 dəfə, büdcə xərcləri isə 10- dəfədən çox artmışdır.

Ötən il Azərbaycanın icmal dövlət büdcəsi 16 milyard dollara çatmışdır ki, bu da ölkədə çox böyük sosial proqramların reallaşdırılmasına imkan yaratmışdır. Ölkənin sosial-iqtisadi inkişafının indikatoru sayılan ümumi daxili məhsulun adambaşına düşən nominal həcmi ötən il 5800 dollar təşkil etmişdir ki, bu da bir sıra dövlətlərlə müqayisədə yüksək göstərici sayılır.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin müəllifi olduğu yeni neft strategiyasının uğurla reallaşdırılması nəticəsində Azərbaycanın ümumi valyuta ehtiyatı 20 milyard dollara çatmışdır. Uğurlu iqtisadi islahatlar və ümummilli mənafeyə yönəldilmiş məqsədyönlü proqramların qətiyyətlə icra edilməsi sosial sahədə müsbət irəliləyişlərə səbəb olmuş, ölkədə yoxsulluğun səviyyəsi 49 faizdən 13,2 faizə enmişdir. Bütövlükdə isə ötən hər bir il ölkə əhalisinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşması ilə müşayiət olunmuşdur. Bunu əhalinin rifahını səciyyələndirən əsas göstəricilər də sübut edir. Belə ki, 2003-cü illə müqayisədə 2008-ci ildə əhalinin gəlirləri 4 dəfə artmış, bu dövrdə muzdla işləyənlərin orta əmək-haqqı 3,5 dəfə çoxalaraq inflyasiya səviyyəsini 1,7 dəfə üstələmiş və 268 manata çatmışdır. Ötən ilin sentyabr ayından minimum əmək-haqqının və pensiyanın minimum məbləğinin həddi 75 manata çatdırılmışdır. Aprelin 22-də Nazirlər Kabinetinin cari ilin birinci rübünün yekunlrı ilə bağlı keçirilən iclasda Prezident İlham Əliyev ötən dövrdə əldə olunmuş uğurları yüksək qiymətləndirərək demişdir: “... Ölkəmiz son beş il ərzində böyük yol keçə, böyük uğurlar əldə edə bilmişdir... Bir sözlə, son beş ildə Azərbaycan çox böyük addım atmışdır və bu möhkəm zəmin əsasında biz gələcəyə ümidlə baxırıq... Bu gün Azərbaycan o ölkədir ki, bizim sözümüzlə, bizim maraqlarımızla hesablaşırlar, bölgədə sabitləşdirici rol oynayır və bu rol getdikcə artmaqdadır”.

Uğurlu neft strategiyası Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasına gətirib çıxarmışdır. İndi Azərbaycan Respublikası enerji təhlükəsizliyinin tam təmin olunduğu dövlətlər sırasında öz mövqeyini getdikcə gücləndirir. Hətta ölkəmiz bir neçə ildir ki, bir sıra Avropa dövlətlərinin də enerji təhlükəsizliyinin təminatında mühüm rol oynayır. Buna isə Azərbaycanın zəngin karbohidrogen ehtiyatları və onu dünya bazarına çıxarmaq üçün yaradılan alternativ ixrac marşrutları imkan vermişdir. İndi Azərbaycan neftini dünya bazarına çıxaran Bakı-Novorossiysk, Bakı-Supsa və Bakı-Tbilisi-Ceyhan marşrutları, eləcə də “Şahdəniz” qazını Gürcüstan vasitəsilə Türkiyə və Yunanıstana ixrac edən Bakı-Tbilisi Ərzurum kəməri uğurla fəaliyyət göstərir.

Ötən beş ilin iqtisadi strategiyasının əsas hədəflərindən biri, bəlkə də ən başlıcası ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi, iqtisadiyyatın neft amilindən asılılığının azaldılması ilə bağlı olmuşdur. Dövlət başçısı İlham Əliyevin düşünülmüş iqtisadi siyasəti, qəbul olunmuş mühüm dövlət proqramları həmin hədəfə yetişməyə və bu sahədə böyük uğurlar əldə etməyə imkan yaratmışdır. Təkcə onu demək kifayətdir ki, 2003-2008-ci illərdə Azərbaycanda qeyri-neft sektoru 1,8 dəfə artmışdır. Bu da, əsasən, qeyri-neft sektoruna qoyulan investisiyaların həcminin ilbəil artması ilə bağlı olmuşdur. Son beş ildə ölkənin qeyri-neft sektoruna yönəldilən investisiyaların həcmi 6,2 dəfə artmış və ümumi investisiyaların strukturunda onun xüsusi çəkisi 2003-cü ildəki 26,8 faizdən 2008-ci ildə 69 faizə çatmışdır.

Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafını sürətləndirən əsas amillərdən biri də dövlət başçısının təsdiq etdiyi birinci regional inkişaf proqramının uğurla reallaşdırılması olmuşdur.

2004-2008-ci illəri əhatə edən regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının icrası nəticəsində ölkənin dayanıqlı, tarazlı tərəqqisi təmin olunmuş, bölgələrdə yüz minlərlə yeni iş yerləri açılmış, minlərlə yeni müəssisə yaradılmışdır. Regionların iqtisadiyyatının əsasını təşkil edən kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi ilə bağlı proqramda nəzərdə tutulmuş tədbirlərin uğurla reallaşdırılması ölkəmizin ərzaq təhlükəsizliyinin təminatına da mühüm töhfələr vermişdir.
Ötən beş il ölkəmiz üçün infrastruktur layihələrinin reallaşdırıldığı son dərəcə mühüm mərhələ kimi əlamətdar olmuşdur. Təsadüfi deyil ki, 2003-2008-ci illərdə Azərbaycanda istər neft, istərsə də qeyri-neft sektorunda nəhəng infrastruktur layihələri həyata keçirilmiş, ölkənin avtomobil yolları dünya standartları səviyyəsində təmir edilmiş, yeni yollar çəkilmiş, Naxçıvan, Gəncə, Zaqatala və Lənkəranda beynəlxalq aeroportlar istifadəyə verilmiş, Bakıda çoxsaylı körpü, yolötürücüsü, yeraltı keçid inşa olunmuşdur. Bundan əlavə, ölkə əhalisinin və iqtisadiyyatın elektrik enerjisi, qaz və içməli su ilə təminatının yaxşılaşdırılması üçün lazımi infrastrukturlar yaradılmışdır.

Göründüyü kimi, ötən dövrdə bütün sahələrdə qazanılan uğurlar növbəti illər üçün, gələcək üçün möhkəm əsas, zəngin təcrübə yaratmışdır. Bu baxımdan 2009-cu ildə də yüksək nailiyyətlərin, sosial-iqtisadi sahədə uğurların qazanılması şübhə doğurmur. Elə Nazirlər Kabinetinin məlum iclasında Prezident İlham Əliyevin “2009-cu il Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün yeni inkişaf dövrünün başlanması ilidir” kimi nikbin bəyanatı sabaha ümidlə, inamla baxmağa əsas verir. Hər şeydən əvvəl qeyd etmək lazımdır ki, ötən ilin ortalarından etibarən bütün dünyanı bürümüş maliyyə böhranına, çətinliklərə baxmayaraq, cari ilin birinci rübü ölkəmiz üçün uğurlu olmuşdur. Belə ki, 2009-cu ilin ilk üç ayında Azərbaycanda ümumi daxili məhsul 4,1 faiz artmış, qeyri-neft sektorunda inkişaf isə 13,7 faiz olmuşdur. Həyata keçirilmiş məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində ölkədə kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı 4,3 faiz, ümumi yükdaşımaların həcmi 1,1 faiz, qeyri-neft yük daşımalarının həcmi 5 faiz, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 10 faiz, əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin həcmi isə 20,5 faiz artmışdır.

Cari ilin ilk iki ayında Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 13,3 faiz artaraq 2 milyard 418 milyon dollar təşkil etmiş, ölkənin idxal-ixrac əməliyyatlarında 566 milyon dollarlıq müsbət saldo yaranmışdır ki, bu da valyuta ehtiyatlarının artmasına və manatın sabitliyinin təmin edilməsinə gətirib çıxarmışdır. İlin birinci rübündə ölkə üzrə əsas kapitala yönəldilmiş investisiyalar 15,2 faiz, o cümlədən neft sektoru üzrə 72,3 faiz artmışdır. Hesabat dövründə Azərbaycanın dövlət büdcəsinin gəlirləri 2 milyard 522 milyon manat, xərcləri isə 2 milyard 345 milyon manat təşkil etmişdir. Bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə müvafiq olaraq 537,6 milyon manat (27,1 faiz) və 972 milyon manat (70,8 faiz) çoxdur. 2009-cu ilin ilk üç ayında dövlət büdcəsindən investisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsinə yönəldilən vəsaitlərin həcmi daha da artaraq 1 milyard 79 milyon manat təşkil etmişdir ki, bu da ötən ilin müvafiq dövründəkindən 1,9 dəfə artıqdır. Dövlət başçısı İlham Əliyev hökumətin məlum iclasında cari ilin ilk rübünün sosial-iqtisadi mənəzərəsinə toxunarkən demişdir: “Azərbaycan iqtisadi inkişaf baxımından istənilən məsələni həll edə bilər. Bizim əsas uğurlarımızın səbəbləri neft-qaz deyil, bizim əsas uğurlarımızın səbəbləri güclü iqtisadi siyasətdir, iqtisadi və siyasi islahatlardır. Bu islahatlar dünya birliyi tərəfindən də görünür və qəbul edilir. Əgər belə olmasaydı, dünyanın ən böyük maliyyə qurumu olan Dünya Bankı Azərbaycanı 2008-ci ildə bir nömrəli islahatçı ölkə kimi tanımazdı”.

Azərbaycanda hökm sürən siyasi sabitlik, əlverişli biznes mühiti, iqtisadiyyatımızın investisiyalar üçün cəlbedici olması xarici sərmayədarların ölkəmizə marağını getdikcə artırır. Məhz buna görədir ki, xarici investorların, beynəlxalq maliyyə qurumlarının və Azərbaycanın İnvestisiya Şirkətinin birgə iştirakı ilə nəhəng, region üçün son dərəcə əhəmiyyətli sənaye müəssisələrinin yaradılması prosesi, qlobal maliyyə böhranına baxmayaraq, hazırda da davam edir. Elə 70 faizi xarici mənbələrdən cəlb edilmiş vəsaitlər hesabına həyata keçirilən və ümumi dəyəri 350 milyon avroya yaxın olan “Qaradağ-Sement” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin müasir texnologiyalar əsasında yenidən qurulması layihəsinə başlaması da bunun bariz nümunəsidir. Xatırladaq ki, sözügedən layihənin reallaşdırılmasına 30-dək yerli şirkətin cəlb edilməsi və bu zaman təqribən 1100 yeni iş yerinin açılması nəzərdə tutulur. Bununla yanaşı, hazırda ölkənin ayrı-ayrı regionlarında sənaye, tikinti, məişət, yeyinti və kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və emalı sahəsində 60-a yaxın müəssisənin tikintisi aparılır ki, həmin obyektlərdə də 15 mindən çox yeni iş yerinin açılacağı proqnozlaşdırılır. Dövlət büdcəsinin investisiya yönümlülüyü ilin ilk rübündə istehsal və emal sahələri üzrə 99,5 faizi regionlarda olmaqla 200 sahibkarlıq subyektinin investisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsinə 9,7 milyon manat vəsait verilməsinə imkan yaratmışdır.

2009-cu il uğurlar ili olmaqla bərabər, qarşıya çıxan problemlərin, xüsusən də qlobal maliyyə böhranının təsirlərini azaltmaq sahəsində də böyük səylər tələb edəcək. Artıq ölkəmizdə bu istiqamətdə mühüm işlər görülür, konkret tədbirlər həyata keçirilir. Prezident İlham Əliyev hökumətin iclasında bildirmişdir ki, dünya iqtisadiyyatının bir parçası olan, dünya iqtisadiyyatına sürətlə inteqrasiya edən Azərbaycan hazırki proseslərdən yan keçə bilməz. Buna baxmayaraq, zaman göstərib və sübut edibdir ki, biz böhranlı durumda da normal yaşaya və inkişaf edə bilərik. Çünki Azərbaycanda dayanıqlı inkişaf üçün möhkəm əsas, güclü baza var.

Mirbağır YAQUBZADƏ

Xalq qəzeti.- 2009.- 26 aprel.- S. 1.