Yeni regional Dövlət Proqramı sahibkarlığın inkişafını daha da sürətləndirəcək

Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev dövlətimizə rəhbərlik etdiyi ilk gündən regionların inkişafına xüsusi diqqət və qayğı göstərmiş, bununla əlaqədar bir sıra mühüm sənədlər imzalamışdır. Bunun nəticəsində ölkənin davamlı iqtisadi inkişafı təmin edilmiş, bölgələr arasında regional tarazlıq bərpa olunmuş, yerlərdə sosial-mədəni infrastruktur obyektləri yenidən qurulmuş, əmək tutumlu və rəqabət qabiliyyətli yeni istehsal, habelə xidmət müəssisələri istifadəyə verilmiş, yeni iş yerlərinin açılması və əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi istiqamətində mühüm uğurlar qazanılmışdır.

Ölkədə sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi məqsədilə qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi, investisiya fəaliyyətinin gücləndirilməsi, antiinhisar və digər iqtisadi münasibətlərin tənzimlənməsinə yönəlmiş bir çox qanun qəbul edilmiş, vergi dərəcələrinin optimal həddədək azaldılması reallaşdırılmışdır.

Son illər ölkə iqtisadiyyatının prioritet sahələrinə investisiyaların yönəldilməsi nəticəsində istehsal və emal müəssisələrinin fəaliyyəti bərpa edilmiş, iqtisadiyyatın balanslaşdırılmış inkişafının sürətləndirilməsi, sahibkarlara verilmiş güzəştli kreditlər yeni müəssisələrin açılmasına şərait yaratmışdır.

Yuxarıda sadalanan əhəmiyyətli tədbirlər nəticəsində son beş ildə ölkədə 27,5 mindən çox yeni müəssisə yaradılmış, 547,5 min yeni daimi iş yeri açılmış, yoxsulluğun səviyyəsi 13,2 faizədək azalmışdır. Ölkənin sosial-iqtisadi inkişafını şərtləndirən ümumi daxili məhsulun real həcmi 2,6 dəfə, ötən beş ilin başlıca hədəflərindən sayılan qeyri-neft sektorunda məhsul istehsalı 1,8 dəfə artmışdır. Həyata keçirilmiş məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində iqtisadiyyatın bütün sahələrində dinamik artım baş vermiş, xüsusən də sənaye istehsalı 2,5 dəfə, kənd təsərrüfatının ümumi məhsulu 25,2 faiz, əhalinin gəlirləri isə düz dörd dəfə artmışdır.

Ötən beş ildə Azərbaycanda həyata keçirilən çevik iqtisadi siyasət dövlət büdcəsinə, onun gəlir və xərclərinin dinamikasına müsbət təsir göstərmişdir. Həmin dövrdə aparılan uğurlu islahatlar və ardıcıl, məqsədyönlü iqtisadi siyasət nəticəsində dövlət büdcəsinin gəlir və xərclərinin ümumi daxili məhsula nisbəti ilbəil dəyişmiş, büdcə-vergi siyasəti ölkədə makroiqtisadi sabitliyin möhkəmləndirilməsinə, iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsinə, əhalinin sosial vəziyyətinin daha da yaxşılaşmasına və büdcə kəsirinin minimuma endirilməsinə yönəldilmişdir. Bir sözlə, ölkənin dövlət büdcəsi sosial və investisiya yönümlü, inkişaf və quruculuq büdcəsinə çevrilmiş, iqtisadi islahatların və ümummilli proqramların başlıca maliyyələşmə mənbəyi kimi çıxış etmişdir.

Ölkə iqtisadiyyatının inkişafına bütün maliyyə mənbələri hesabına əsas kapitala qoyulmuş investisiyanın həcmi son beş ildə 33,5 milyard manat təşkil etmişdir ki, bunun da 53,2 faizi daxili, 46,8 faizi isə xarici investisiyalar olmuşdur. Onu da deyək ki, 2003-cü ildə ümumi investisiyaların həcmində daxili investisiyaların payı 24,8 faiz olduğu halda, 2008-ci ildə bu göstərici 78,6 faiz təşkil etmişdir. Göründüyü kimi, ölkənin maliyyə resurslarının artması nəticəsində daxili investisiyaların həcmi ilbəil artmaqdadır.

Azərbaycanda biznes mühitinin yaxşılaşdırılması və investisiya fəallığının artırılması məqsədilə ötən dövrdə dövlət tərəfindən ardıcıl tədbirlər həyata keçirilmiş, sahibkarlığı stimullaşdırmaq üçün vergi dərəcələri müəyyən qədər azaldılmışdır. Xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, dövlət başçısının “Sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinin fəaliyyətinin ”bir pəncərə" prinsipi üzrə təşkilinin təmin edilməsi tədbirləri haqqında" 2007-ci il oktyabrın 25-də imzaladığı sərəncam ölkədə biznes mühitinin əlverişliliyinin daha da artırılmasına və biznesə başlama prosedurlarının sadələşdirilməsinə imkan yaratmışdır. Eyni zamanda, birinci regional inkişaf proqramının icrası dövründə sahibkarlığa dövlət maliyyə dəstəyinin gücləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirilmiş, İqtisadi İnkişaf Nazirliyi nəzdində fəaliyyət göstərən Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun vəsaitləri hesabına ölkə üzrə 6991 sahibkarlıq subyektinə 323,4 milyon manat kredit verilmişdir. Yeri gəlmişkən, sahibkarlığın inkişafı və biznes mühitinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində ölkəmizdə aparılan islahatlar beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən də yüksək qiymətləndirilmişdir. Belə ki, Dünya Bankı və Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası tərəfindən hazırlanan və biznes mühitinin əlverişliliyi üzrə qiymətləndirməni özündə əks etdirən nüfuzlu “Doinq Business”in 2008-ci ildə açıqladığı hesabatda Azərbaycan Respublikası biznes mühitinin təkmilləşdirilməsi sahəsində dünya üzrə ən islahatçı ölkə elan edilmişdir.

Uğurların miqyası genişdir. Bu barədə daha ətraflı danışmaq olar. Amma onu demək istərdim ki, ölkəmizin potensialı, imkanları o qədər güclü, genişdir ki, daha yüksək iqitsadi göstəricilər əldə etmək mümkündür. Başqa sözlə, regionların mövcud potensialından səmərəli istifadə etməklə yerlərdə sənaye sahələrinin və kənd təsərrüfatının inkişafını sürətləndrmək, bu işdə sahibkarlara dəstək olmaq, əhalinin sosial durumunu yaxşılaşdırmaqla yoxsulluq probleminin həllinə nail olmaq elə də çətin deyil. Məhz buna görə də cənab Prezidentimiz İlham Əliyev “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqrmı”nın təsdiq edilməsi haqqında fərman imzalamışdır.

Yeni regional proqramın əsas məqsədi ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsinə, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə, əhalinin sosial-rifah halının daha da yaxşılaşdırılmasına nail olmaqdır. Bunun üçün Dövlət Proqramında qarşıya bir sıra mühüm vəzifələr qoyulmuşdur. Nəzərdə tutulmuşdur ki, ilk növbədə ökənin təbii və əmək potensialından səmərəli istifadə etməklə qeyri-neft sektorunun sürətli inkişafına nail olunmalı, infrastruktur təminatı daha da yaxşılaşdırılmalı, sahibkarlıq mühitinin əlverişliliyinə diqqət gücləndirilməli, investisiyaların qoyuluşu artırılmalıdır. Bütün bunlarla yanaşı, Dövlət Proqramında ixracyönümlü məhsul istehsalının stimullaşdırılması, əhalinin kommunal xidmətlərlə təminatının yaxşılaşdırılması, məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsi, yoxsulluğun azaldılması məsələlərinin həlli də öz ifadəsini tapmışdır.

Yeni proqramda göstərilir ki, qarşıya qoyulan vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün ölkədə makroiqtisadi sabitliyin davam etdirilməsi mühüm şərtdir. Uğurla həyata keçirilən neft strategiyası Azərbaycanın beynəlxalq iqtisadi sistemə inteqrasiyasına, neft və qaz gəlirlərinin səmərəli istifadəsi nəticəsində makroiqtisadi sabitliyin qorunub saxlanılmasına səbəb olmuş və bu sahədə tədbirlərin davamlı şəkildə reallaşdırılmasına əlverişli şərait yaratmışdır.

Yeni Dövlət Proqramında sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı bir sıra tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Belə ki, qarşıdakı illərdə vergi dərəcələrinin optimallaşdırılması, sahibkarlığın təşviqinə yönəlmiş vergi-gömrük siyasətinin həyata keçirilməsi, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına tətbiq edilən vergi güzəştlərinin müddətinin uzadılması, sahibkarlara göstərilən vergi xidmətinin yaxşılaşdırılması və əhatə dairəsinin genişləndirilməsi üçün kompyuter terminallarının, habelə özəl vergi məsləhəti xidmətinin yaradılması nəzərdə tutulur.

Yeni Dövlət Proqramında göstərilir ki, sahibkarlığın inkişafı ölkə iqtisadiyyatının diversifikasiyası baxımından həyata keçirilən dövlət siyasətinin aparıcı istiqamətlərindən birini təşkil edəcəkdir. Bu siyasət iqtisadiyyatın bütün sahələrində işgüzar fəaliyyət üçün normativ-hüquqi, təşkilati və maliyyə təminatı səviyyəsinin yüksəldilməsinə yönəldiləcəkdir.

Bundan başqa, proqramda kiçik və orta sahibkarlığın (KOS) dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasının sürətləndirilməsi, ixrac potensialının artırılmasında və cəmiyyətin sosial problemlərinin həllində KOS-un rolunun gücləndirilməsi də ən mühüm vəzifə kimi qarşıya qoyulmuşdur.

Dövlət Proqramında sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı digər məqamlar da öz ifadəsini tapmışdır. Belə ki, sözügedən sənəddə sahibkarlıq fəaliyyətinin sahə, regional və texnoloji baxımdan strukturunun optimallaşdırılması, sahibkarlığın dəstəklənməsinin müasir təşkilati modellərinin yaradılması, o cümlədən sahibkarlar üçün məsləhət xidməti, informasiya təminatı və s. strukturların yaradılmasının davam etdirilməsi nəzərdə tutulur. Dövlət Proqramına, eyni zamanda, sahibkarlıq fəaliyyətinə müdaxilələrin qarşısının alınması ilə bağlı bənd də əlavə edilmişdir.

Göründüyü kimi, proqramda sahibkarlığın inkişafına geniş yer verilmişdir. Bu da təsadüfi deyil. Çünki ölkədə davamlı iqtisadi inkişafın təmin edilməsi baxımından sahibkarlığın tərəqqisi mühüm amillərdən biridir.

Ağamirzə ƏHƏDOV,

“Karvan” ticarət-kommersiya

firmasının direktoru

Xalq qəzeti.- 2009.- 26 aprel.- S. 5.