Respublikada meşə sahələri artırılır və bərpa edilir

Bu yaxınlarda Nazirlər Kabinetinin 2009-cu ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunmuş iclası keçirilmişdir. Cənab Prezident İlham Əliyev bu iclasda geniş çıxış etmiş və bir sıra ciddi problemlərə toxunmuşdur. Onlardan biri də ölkədə ekoloji vəziyyətlə bağlı idi.

Möhtərəm Prezident bu məsələyə münasibətini bildirərək demişdir: “Bu sahəyə çox böyük diqqət göstərilir və bu da təbiidir. Bu elə bir sahədir ki, buraya qoyulan vəsaiti, bəlkə də Azərbaycan iqtisadiyyatı da, vətəndaşları da görmürlər. Amma bunu həm indiki nəsillər, həm də gələcək nəsillər görəcəklər. Çünki ekologiya məsələləri hər bir ölkə üçün, hər bir vətəndaş üçün vacib olmalıdır. Bu, insanların sağlamlığıdır. Sağlam ekoloji mühit, sağlam hava, təmiz su — bütün bunlar insanın həyatı üçün ən əhəmiyyətli məsələlərdir”. Göründüyü kimi cənab Prezident hər şeydən əvvəl insanların sağlamlığını, bütövlükdə insan amilini önə çəkir.

Cənab Prezident ağacların qırılması hallarına sərt münasibətini açıqladı və bildirdi ki, əgər bundan sonra mən eşidəm ki, hardasa, hansısa iş adamı, yaxud da vəzifəli şəxs və ya başqa hansısa adam gedib yeri hasarlayıb, ağacları kəsib özü üçün mülk tikir, kəsilən ağacların yerində tikilən binalar səhərisi gün dağıdılacaq və təqsirkar şəxslər cəzalandırılacaqlar”. Bu çox ciddi xəbərdarlıqdır, ekologiya və təbii sərvətlər naziri Hüseynqulu Bağırov bu yaxınlarda keçirdiyi mətbuat konfransında bu məsələ ilə bağlı xüsusi açıqlamalar verib.

Bu gün nazirlik yeni ağacların, meşə zolaqlarının salınması istiqamətində çox əhəmiyyətli tədbirlər həyata keçirir. Cənab Prezidentin imzaladığı Dövlət Proqramına uyğun olaraq ölkənin regionlarında bu məsələyə xüsusi önəm verilir.

Azərbaycan Respublikasında olan meşə örtüyünün beynəlxalq normadan təxminən 2-2,5 dəfə az olmasını, bu meşələrin ölkə ərazisində qeyri-bərabər paylanmasını və bunun torpaq qoruyucu, su saxlayıcı, ətraf mühiti sağlamlaşdırıcı, bir sözlə ekoloji tarazlığın qorunub saxlanması üçün yetərincə olmadığını nəzərə alaraq, seyrək meşəliklərin bərpa edilməsi və yeni meşəliklərin salınması istiqamətində geniş miqyaslı işlərə başlanılmışdır.

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Meşələrin İnkişafı Departamentindən bildirmişlər ki, bununla əlaqədar hazırda Böyük və Kiçik Qafqazın dağ meşələrinin qoruyucu funksiyalarını yüksəltmək üçün, onun seyrək sahələrinin bərpası (təbii bərpalar hesabına), meşə və örtülü olmayan sahələrində isə məhsuldar ağac və kollar hesabına yeni meşə massivləri yaradılır. Bu istiqamətdə 2002-2008-ci illərdə böyük həcmli işlər aparılmışdır. Bu illər ərzində, xüsusilə torpaqların eroziyaya uğrama təhlükəsi olan ərazilərdə 39250 hektar sahədə seyrək meşəliklər bərpa edilmiş və yeni meşələr salınmışdır. Burada əkilən əsas ağac cinslərindən palıdı, göyrücü, ağcaqayını, fısdığı, cökəni, adi şamı və s. göstərmək olar. Böyük və Kiçik Qafqazın dağlıq və dağətəyi ərazilərində son ildə aparılan meşəbərpa və meşəsalma işləri əvvəlki illərdəkindən 3 dəfə çox olmuşdur.

Respublikanın cənub bölgəsi olan Talış meşələrində 3-cü dövrdən qalmış relikt və endem ağac cinslərinin qorunması, mühafizəsi, bərpası və onların yayılma arealının genişləndirilməsi istiqamətində də işlər intensiv olaraq davam etdirilir. Talış dağlıq ərazilərdə və Xəzər sahili düzənlik sahələrində son 6 ildə 13600 hektar sahədə relikt və endem ağac cinslərindən olan şabalıdyarpaq palıd, dəmir ağacı, azad ağacı, gözəl ağcaqayın və s. cinslərdən ibarət meşələr salınmış və seyrəkliklər bərpa edilmişdir. Burada əsas və başlıca məqsəd 3-cü dövrdən qalmış relikt ağac cinslərinin sahələrini artırmaq və onu respublikanın digər ərazilərində arealını genişləndirməkdən ibarət olmuşdur.

Kür-Araz çayları ətrafında Tuqay meşələrinin bərpası, rekonstruksiya yolu ilə cins tərkibinin yaxşılaşdırılması sahəsində də xeyli işlər görülmüşdür. Son 6 il ərzində Tuqay meşələrinin bərpası ilə əlaqədar 6000 hektar sahədə qiymətli ağac cinsləri (palıd, saqqız, göyrüc, ağcaqayın, qarağac, tut, nar və s.) hesabına yeni meşələr salınmışdır. Bu da əvvəlki illərlə müqayisədə 3 dəfə artıq olmuşdur. Abşeron və Qaradağ rayonlarının meşə landşaftından tamamilə məhrum olan arid ərazilərində son illər ərzində yeni meşə massivlərinin salınması işləri ön plana çəkilmişdir. Abşeron yarımadasında və Bakı şəhərinin ətraf ərazilərində (magistral yol kənarları daxil olmaqla) 1087 hektar sahədə yeni meşə və yaşıllıqlar salınmışdır.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Magistral avtomobil yollarının mühafizə zolaqlarının yaxşılaşdırılması” haqqında 30 oktyabr 2007-ci il tarixli 2471 saylı sərəncamına əsasən Bakı-Ələt-Hacıqabul magistral yolunun kənarlarında və Beynəlxalq Hava Limanı ətraf ərazilərdə 271 hektar sahədə dekorativ ağac və kol (arizon sərvi, palma, ardıc, tuya, zeytun, şam, həmişəyaşıl sərv və s.) cinslərindən ibarət yaşıllıqlar salınmışdır.

Yaşadığımız indiki zamanda qlobal iqlim dəyişmələri nəticəsində dünyanın bir çox ölkələrində xoşagəlməz fəsadlar baş vermişdir. Onun ağır nəticələrini aradan qaldırmaq üçün çox illər tələb olunur. Mütəxəssislərin fikrinə görə bütün bunların qarşısını tamamilə almaq mümkün olmasa da, bu prosesi zəiflətmək mümkündür. Ona görə də birinci növbədə atmosfer havasında istilik effekti yaradan qazların, tullantıların miqdarı azaldılmalı, bizi əhatə edən suların təmizliyi, şəffaflığı mühafizə olunmalı, mövcud meşə və yaşıllıqlar qorunub saxlanmalı, yeni meşə və yaşıllıqların sahələri artırılmalıdır.

Cari ildə ölkə ərazisində 10700 hektar sahədə meşələr bərpa olunmalı və yeni meşələr salınmalıdır. Bu tədbir respublikanın bütün regionlarında həyata keçirilməlidir. Ölkə ərazisində salınacaq meşə əkini işlərində, şəhər və qəsəbələrin ətraf ərazilərində, məktəbyanı sahələrdə, magistral və şose yolları ətrafında meşə və yaşıllıq zolaqlarının salınması üçün tələb olunan sayda və çeşiddə 30 milyon ədəddən artıq əkin materiallarının yetişdirilməsi proqnozlaşdırılmışdır. Əsasən dağətəyi və düzənlik ərazilərdə meşə əkini işlərinə başlanmış və bu günə kimi xeyli meşə salınmışdır. Havaların istiləşməsi və dağlıq ərazilərində qar örtüyünün əriməsi ilə əlaqədar bu ərazilərdə də meşə salınması işlərinə başlanmışdır.

Yaz mövsümünün sonuna kimi daha 800 hektar sahədə meşə və yaşıllıqlar salınacaqdır.

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi Meşələrin İnkişafı Departamenti və onun yerli qurumları respublikada meşə və yaşıllıqların artırılmasına xüsusi diqqət yetirir və bu sahədə məqsədyönlü işlər aparırlar. Cənab Prezidentin qarşıya qoyduğu problemlərin həlli məsələsi nazirliyin gündəlik nəzarətindədir.

M. MÜKƏRRƏMOĞLU

Xalq qəzeti.- 2009.- 30 aprel.- S. 5.