Ömrü xalqa, jurnalistikaya xidmətdə keçmiş nəcib insan

Universitetdə təhsilimi başa vurmağa yeddi ay qalmış, birinci kursdan əməkdaşlıq etdiyim “Kommunist” qəzetinin redaktoru İsrafil Nəzərovu yeni yaradılan Mətbuat Komitəsinə sədr göndərdilər, Mərkəzi Komitədə işləyən Ağababa Rzayevi isə onun yerinə təyin etdilər. Sözün doğrusu, bu təyinat ürəyimcə olmadı. Ona görə ki, İsrafil müəllim artıq məni yaxşı tanıyırdı, dəfələrlə sınaqdan çıxarmışdı, şəxsən verdiyi tapşırıqları operativ, özü də yüksək səviyyədə yerinə yetirməyim xoşuna gəlmişdi. Söz vermişdi ki, diplom alan günün səhəri əmrimi imzalayacaq.

Əhvalımın pərişan olması hər gün, necə deyərlər, qaynayıb-qarışaraq doğmalaşdığım redaksiya əməkdaşlarının nəzərindən qaçmadı. Hamı ürək-dirək verib, bir nəfər kimi arxamda durdu. Kənd təsərrüfatı, sovet quruculuğu şöbələrinin müdirləri Nəriman Zeynalov, Tofiq Həsənzadə və redaksiya heyətinin digər üzvləri işə götürülməyimə zəmanət verdilər. İnsafən, Ağababa Rzayev də etiraz etmədi, kollektivin rəyi ilə hesablaşdı, düz 45 il bundan əvvəl, avqust ayının 1-də kiçik ədəbi işçi vəzifəsinə əmrimi verdi.

O vaxt 25 yaşın içərisindəydim. Kimsəsiz, arxasız bir gəncin respublikanın baş mətbuat orqanına işə götürülməsi çoxlarını təəccübləndirmişdi. Özüm də buna inana bilmirdim. Rəsmi işə başlayandan bir müddət sonra çalışdığım şöbələrin tez-tez dəyişdirilməsi şübhələrimi artırırdı. “Bəlkə məni başdan eləmək istəyirlər” — deyə fikirləşirdim. Kənd təsərrüfatı, bədən tərbiyəsi və idman, elm və həyat, sovet quruculuğu şöbələrində, məsul katiblikdə altı il çalışmağım, sən demə, redaktor tərəfindən qəsdən edilirmiş. İş keyfiyyətlərimi, insanlarla ünsiyyət qurmaq bacarığımı hərtərəfli öyrənən Ağababa Rzayev 1971-ci ildə, pambıq yığımının təzəcə başladığı bir vaxtda məni yanına çağıraraq dedi:

— Səni qəzetimizin Mil-Muğan bölgəsinə xüsusi müxbir göndəririk. Ölkədə böyük yenidənqurma işləri başlanıb, Mərkəzi Komitənin birinci katibi Heydər Əliyev gəncləri irəli çəkməyi tapşırıb. Əminəm ki, etimadımızı layiqincə doğruldacaqsan.

Bu gedişlə 14 il Əli Bayramlı (indiki Şirvan) şəhərində yaşayıb, ora da daxil olmaqla, Sabirabad, Saatlı, İmişli və Beyləqan rayonlarına xidmət etdim. Onu da vurğulayım ki, jurnalistlik fəaliyyətimin ən maraqlı, qaynar və məhsuldar illəri ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyi dövrlərinə təsadüf etdiyindən ölkə iqtisadiyyatının sürətli inkişafı, sosial-mədəni həyatda baş verən müsbət dəyişikliklər, adamların güzəranının, yaşayış səviyyəsinin durmadan yaxşılaması biz jurnalistlərə daha maraqlı, zəngin faktlara əsaslanan materiallar hazırlamağa imkan verirdi. Bununla yanaşı, inkişafımıza mane olan mənfi halların tənqidinə məhdudiyyət qoyulmurdu, əksinə, bu işə geniş meydan açılmışdı.

Ağababa Rzayev Mərkəzi Komitənin üzvü kimi, həmişə cəsarətli olmağı, insanların dərdinə-sərinə qayğı ilə yanaşmağı, rəhbər işçilərin özbaşınalığına qarşı barışmaz mövqe tutmağı, haqqı, ədaləti qorumağı bizə dönə-dönə tövsiyə edirdi. Onun redaktorluğu altında 17 il çıxan qəzetimizin nömrələri əldən-ələ gəzirdi, işimiz başqalarına nümunə göstərilirdi. Redaksiyanın qaldırdığı problemlər ölkə rəhbərliyi tərəfindən dəfələrlə yüksək qiymətləndirilmiş, qəzetin tənqidi çıxışlarında toxunulan məsələlərin həlli üçün təsirli tədbirlər görülmüşdür.

90 illik yubileyinə hazırlaşdığımız “Xalq qəzeti”nin (keçmiş “Kommunist” qəzeti) Ağababa Rzayev dövrü populyarlığına görə özünün ən yüksək zirvəsinə çatmışdı. Qəzetin gündəlik tirajı 500 min nüsxəni keçmişdir. Adamlar redaksiyaya son ümid yeri kimi baxırdılar. Bunu hər gün qəzetə ünvanlanan yüzlərlə oxucu məktubu da sübut edirdi. Redaktorun xüsusi tapşırığı ilə hər ay qəzetə gələn məktubların xülasəsi verilirdi ki, bu da insanları düşündürən məsələlərin nədən ibarət olduğunu aydınlaşdırmaqda rəhbər təşkilatlara kömək edirdi.

Ağababa Rzayev son dərəcə sadə adam idi. Onunla söhbət etmək, məsləhətlərinə qulaq asmaq adamda xoş ovqat yaradırdı. Kabinetinin qapısı hamının üzünə açıq idi, insanları diqqətlə dinləmək mədəniyyətinə söz ola biməzdi. İlk tanışlıq zamanı ürəyə yatımlı davranışı ilə tərəfmüqabilində unudulmaz təəsürat yaradan Ağababa müəllim, həm də olduqca prinsipial adam idi. Rəhbərlik etdiyi kollektivin üzvlərinin qayğıları ilə yaşayan Ağababa Rzayev redaksiyanın nüfuzunu hər şeydən üstün tuturdu. Onun xeyirxahlığından çox adam yararlanmışdı. Geniş imkanlara malik, yüksək vəzifəli bir şəxs tərəfindən təqib olunan qəzetin xüsusi müxbirini axıradək müdafiə etdiyinə və buna görə pensiyaya çıxarılan Ağababa müəllim həmkarları arasında böyük hörmət qazanmışdı. Vəfatından 16 il keçməsinə baxmayaraq, respublikanın ictimaiyyəti onu dərin ehtiramla yad edir.

XX əsr Azərbaycan mətbuatının tarixində onun xüsusi yeri var. Ömrünü qəzet işi kimi çətin, mürəkkəb bir peşəyə həsr edən Ağababa müəllim ölkədə bu sahənin inkişafına böyük əmək sərf etmişdir.

— Ağababa Rzayev Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədri işləyərkən mətbuat, poliqrafiya sahələrində çalışanlar, xüsusilə əyalətlərdə fəaliyyət göstərən jurnalistlər həmişə onun simasında özlərinin etibarlı, prinsipial müdafiəçisini görmüşlər — deyə respublikanın əməkdar jurnalisti Oqtay Cəfərov xatırlayır, — bunu mən Göyçay rayonunda redaktor işləyərkən və yerli məmurların özbaşınalığı ilə üzləşərkən bir daha yəqin etmişəm. Ağababa müəllim kimi kişilər hər deyəndə ələ düşmür. Belələrinin həyatı, fəaliyyəti hamımız üçün nümunə olmalı, işimizdə ilham mənbəyinə çevrilməlidir.

Oqtay Cəfərovun sözünə qüvvət, gəlin Ağababa Rzayevin ömür kitabına daha ətraflı nəzər salaq. Ağababa Səməd oğlu Rzayev 1921-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 16 yaşından əmək fəaliyyətinə başlamış Ağababa müəllim bütün həyatını mətbuatımıza, xalqın maariflənməsinə, yeni nəsillərin tərbiyəsinə həsr etmişdir. Bakı Sənaye Texnikumunda poliqrafçı ixtisasına yiyələnmiş A.Rzayev taleyini həmişəlik mətbuata bağlamış, sonrakı illərdə bu sahədə ən yüksək mərtəbələrə qalxa bilmişdir.

Adi korrektor işləyən Ağababa Rzayev tezliklə özünü savadlı və çevik qələm sahibi kimi tanıtdıra bilmiş, “Azərbaycan pioneri”, “Gənc işçi” qəzetləində jurnalist sınağından keçərək əmək fəaliyyətinin dördüncü ilində respublikanın ən mötəbər mətbuat orqanı olan “Kommunist” qəzetinə müxbirliyə dəvət edilmişdir. 1942-ci ildə buradan cəbhəyə yola düşən A.Rzayev atıcı briqadada dörd il döyüşmüş, Pribaltika respublikalarının, Polşanın, Almaniyanın faşizmdən xilasında xüsusi fəallıq göstərmiş, Berlin şəhərinin simvolu sayılan Reyxstaqın divarına öz imzasını atmışdır. Qələbə günündən yadigar kimi saxlanılan — “İz Baku Aqababa Rzaev” — aftoqrafı buraya gələnlərin nəzərindən qaçmır.

Ağababa müəllimin taleyi “Kommunist” qəzeti ilə sıx bağlı olmuşdur. O, müəyyən fasilələrlə beş dəfə ölkənin bir nömrəli qəzetində çalışmışdır. Ömrünün 30 ilini bu redaksiyanın divarları arasında və qəzetin çap olunduğu mətbəədə keçirən A.Rzayev mükəmməl qələm sahibi olan jurnalist kadrlarının yetişdirilməsinə böyük əmək sərf etmişdir. İkinci dəfə Ağababa Rzayev “Kommunist” qəzetinə 1945-ci ildə birbaşa cəbhədən, əsgər paltarında gəlmişdir. On il o burada məsul katib müavini, şöbə müdiri, məsul katib vəzifələrində işləmiş, respublikamızın tanınan, sayılıb-seçilən jurnalistləri cərgəsinə çıxmışdır.

1955-58-ci illərdə Moskvada ali siyasi jurnalistika kurslarında təhsil alan Ağababa müəllim üçüncü dəfə qəzetə redaktor müavini vəzifəsinə qayıtmışdır. Az sonra o, mətbuat sahəsində mühüm partiya və dövlət işlərinə irəli çəkilmiş, 1963-cü ilin sonlarına yaxın isə dördüncü dəfə “Kommunist” qəzetinə qayıdaraq, 1980-ci ilədək burada redaktor vəzifəsində çalışmışdır. Həmin illərdə Ağababa Rzayev eyni zamanda, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin əvvəlcə katibi, sonra isə sədri olmuşdur.

Təcrübəli jurnalist, bacarıqlı təşkilatçı olan A.Rzayev təqaüdə çıxdıqdan sonra da mətbuatdan ayrıla bilməmiş, “Azərnəşr”də kitab redaktəsi ilə məşğul olmuşdur. Sonuncu dəfə tale Ağababa müəllimi sevimli kollektivinə — “Xalq qəzeti”nə redaksiya üçün ağır günlərdə, 1991-ci ildə baş redaktorun məsləhətçisi kimi gətirmişdir. Bu qəzeti doğma övladı qədər sevən Ağababa Rzayev Azərbaycanın qocaman nəşrinin yeni şəraitdə fəaliyyətini uğurla davam etdirilməsi üçün bütün qüvvəsini, səyini, bacarığını, təcrübəsini sərf etmişdir.

Çətin və şərəfli peşə sayılan qəzetçiliyin bütün acılarını və şirinliklərini dadmış Ağababa müəllim ibrətamiz həyat yolu keçmişdir. Onun üçün mətbuatdan kənarda həyat, demək olar ki, yox idi. İşin çoxluğu bəzən ona ailə qayğılarını da unutdururdu.

Ağababa Rzayevin redaktorluq fəaliyyəti ötən əsrin 60-70-ci illərində bir çox nəşrlərin rəhbərləri üçün məktəb və nümunə sayılmışdır. Onun qayğıkeşliyi, kollektivlə birgə nəfəs almaq bacarığı, yaradıcılıq qabiliyyəti indinin özündə də çoxlarına örnək ola bilər. Bu sadə, prinsipial, gözütox insan mətbuatı, sözün həqiqi mənasında vicdan tərəzisi, həyat aynası, ictimai rəy yönəldicisi hesab edirdi. Yetirmələrinə də həmişə bu duyğuları təlqin etməyə çalışırdı. Azərbaycan jurnalistlərinin bir neçə nəsli onun təcrübə məktəbindən bəhrələnmişdir.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev Rzayevlər ailəsini yaxşı tanıyırdı. Ağababa müəllimin böyük qardaşı Cəmaləddin daxili işlər nazirinin müavini olarkən bir sıra ağır cinayətlərin açılmasında fəal iştirak etmişdir. Ağababa Rzayev də ölkə rəhbərinin yürütdüyü iqtisadi, sosial-mədəni siyasətin səmərəsini artırmaq üçün mətbu sözünün gücündən bacarıqla istifadə etməyə çalışmışdır. Onun redaktorluğu illərində “Kommunist” qəzeti respublika həyatının bütün sahələrinə dərindən nüfuz etmiş, xalqa daha çox yaxınlaşa bilmişdir.

Ölkənin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak edən Ağababa Rzayev üç çağırış respublika Ali Sovetinin deputatı olmuş, xalq elçisi kimi mətbuatımızın inkişafı və insanların problemlərinin həlli üçün yorulmadan çalışmışdır. Onun redaksiyaya hər gəlişi toy-bayrama çevrilirdi. Ağababa müəllimin hər kiçik qeydi, iradı, təklifi qəzetin çıxışlarında müsbət dəyişikliklərə səbəb olurdu. Həmişə mətbuatın sərbəst, qəyyumsuz fəaliyyətinə, prinsipial mövqeyinə və professionallığına üstünlük verən bu ağsaçlı nurani insan, müstəqilliyin ilk illərində qəzet bolluğunda baş alıb gedən özbaşınalıqdan, məsuliyyətsizlikdən, səriştəsizlikdən də möhkəm narahat idi. Bu barədə dəfələrlə qəzetdə çıxış etmişdir.

Azərbaycan mətbuatının bugünkü nailiyyətlərində, heç şübhəsiz, jurnalistikamızın dünənini təmsil edən mətbuat xadimlərinin sırasında Ağababa müəllimin xidmətləri daha çoxdur. Gülümsər çöhrəli, qəti baxışlı, zəngin dünyalı Ağababa Rzayevi 1993-cü ilin oktyabr ayında torpağa tapşıranda həmkarlarımızdan birinin dediyi sözlər indi də yadımdan çıxmır:

— Azərbaycanın jurnalistləri, ziyalıları namuslu və təcrübəli müəllimini, ömrü xalqa xidmətdə keçmiş nəcib, saf bir insanı itirdilər.

Telman ƏLİYEV

Xalq qəzeti.- 2009.- 1 avqust.- S. 5.