Dövlət qulluqçusu xalqın mənafeyini hər şeydən uca tutmalıdır

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev xalqın təkidli tələbi ilə yenidən hakimiyyətə qayıdandan sonra dövlət idarəçiliyinin və dövlət qulluğunun təkmilləşdirilməsi ilə bağlı əsaslı islahatlar həyata keçirməyə başladı. İlk öncə bu dahi şəxsiyyətin müəllifi olduğu yeni Konstitusiyamızın qəbul edilməsi (12 noyabr 1995-ci il), eləcə də bu Konstitusiyanın 55-ci maddəsinin təsbit edilməsi dövlət idarəçiliyi ilə bağlı müstəqil Azərbaycan vətəndaşlarının dövlətin idarə olunmasında iştirakı üçün geniş imkanların açılmasına şərait yaratdı. Ulu öndərimizin təşkilatçılığı və rəhbərliyi ilə 21 iyun 2000-ci ildə “Dövlət qulluğu haqqında” Qanun qəbul edildi ki, sonralar bu qanunun tənzimlənməsi və təkmilləşdirilməsi istiqamətində müəyyən dəyişikliklər edildi.

Ümummilli liderimiz hələ respublikamıza rəhbərlik etdiyi ötən əsrin 70-ci illərində milli kadrların yetişdirilməsində, həm də mövcud kadr potensialının irəli çəkilməsində misilsiz xidmətlər göstərmişdi. Ulu öndər Sovet dövlətinin rəhbər vəzifələrində çalışdığı vaxtda da milli kadrlarımızın bu nəhəng dövlətin yüksək vəzifələrində işləməsi üçün əlindən gələni əsirgəmirdi. Təsadüfi deyil ki, bu gün də nəinki ölkəmizin idarəetmə orqanlarında, hətta MDB məkanında yüksək vəzifələrdə və digər sahələrdə çalışanların əksəriyyəti, məhz o dahi şəxsiyyətin qayğısı ilə yetişən kadrlardır ki, onlar da bu vəzifələrin öhdəsindən peşəkarlıqla gələrək, sözün həqiqi mənasında, yüksək idarəçilik mədəniyyəti nümayiş etdirirlər.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri, cənab Ramiz Mehdiyev özünün “Milli məfkurə, dövlətçilik, müstəqillik yolu ilə” kitabında yazır: “Ölkəmizdə dövlət qulluğunun inkişafında və kadrların yetişməsində sovet hakimiyyəti illərində mövcud olmuş Azərbaycan Respublikasının inkarolunmaz əhəmiyyətini də vurğulamaq zəruridir. Xüsusilə o dövrdə Azərbaycana uzun illər rəhbərlik etmiş Heydər Əliyevin gördüyü tədbirlər nəticəsində dövlət idarəçiliyi sistemində çalışan milli kadr potensialının yaradılması mümkün olmuşdur”. Bəli, bu faktdır, heç bir sübuta ehtiyacı yoxdur. Bilirik ki, həmin qanun qəbul olunana kimi dövlət qulluqçularının bu sahə ilə bağlı fəaliyyəti Konstitusiya və əmək qanunları məcəlləsi, müvafiq normativ aktlar və icra hakimiyyəti orqanları haqqında əsasnamələrlə tənzimlənirdi.

Bu gün bütün dünyada dövlət qulluğunun mahiyyəti, rolu və onun qəbul edilməsi səviyyəsi günü-gündən artmaqdadır. Hamımıza məlumdur ki, BMT Baş Assambleyasının 7 mart 2003-cü il tarixli qətnaməsi ilə 23 iyun “Beynəlxalq dövlət qulluğu günü” elan edilib. Möhtərəm Prezidentimiz BMT-nin tövsiyəsini nəzərə alaraq 25 may 2006-cı ildə ölkəmizdə “Dövlət qulluqçularının peşə bayramı gününün təsis edilməsi haqqında” sərəncam imzalamışdır. O Müasir dünyada siyasi və iqtisadi islahatların gedişi, ölkələrin bir-birinə olan inteqrasiyası, demokratiyanın genişlənməsi və s. məhz dövlət məmurlarının yüksək kefiyyətlərindən, onların peşəkarlığından, iş bacarığından, həm də təşəbbüskarlıqlarından, səriştəsindən və dövlətçiliyimizə sadiqliyindən çox asılıdır. Yeri gəlmişkən, ümummilli liderimiz 2002-ci ilin aprel ayında keçirdiyi Sumqayıt müşavirəsində demişdir: “İnsanlar öz bacarığına, biliyinə, dünya görüşünə, yüksək əxlaqi keyfiyyətlərinə və məsuliyyətinə, həm də bizim dövlətçiliyimizə sədaqətinə görə dövlət vəzifələri tutmalıdırlar. Bax, yalnız buna görə.”

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev dövlət orqanlarında çalışanların yüksək mənəvi və iş keyfiyyətlərinə malik olmasına xüsusi diqqət yetirməklə, kadrların düzgün seçilib yerləşdirilməsini olduqca prinsipial və vacib sayırdı. O, idarəçilik prinsiplərindən, onun mühüm istiqamətlərindən danışarkən ilk öncə milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması üçün milli kadr potensialının artırılmasını diqqət mərkəzinə çəkirdi. Sovet hakimiyyəti dövründə, dövlət idarələrində azərbaycanlıların üstünlüyünü təmin etmək üçün aparılan geniş miqyaslı tədbirlər, hər il ali məktəblərə qəbul zamanı Azərbaycan millətindən olan tələbələrin SSRİ-nin tanınmış ali təhsil ocaqlarına göndərilməsi dahi rəhbərimizin millətinin gələcək inkişafı, onun idarəçilikdə yüksək səviyyədə fəaliyyət göstərməsi üçün düşünülmüş addımı idi. İndi həmin kadrlar müstəqil dövlətimizin bugünkü inkişafına öz layiqli töhfələrini verirlər. Həqiqətən də XX əsr, xüsusən də 70-ci illərdən başlayaraq Azərbaycanın ictimai-siyasi-hüquqi, iqtisadi həyatının inkişafı prosesində idarəçilik amilləri daha dolğun şəkildə özünü büruzə verməyə başlamışdır. Qeyd etmək yerinə düşərdi ki, ümummilli liderimizin hakimiyyətə qayıdışından əvvəlki vaxtlarda ölkədə ağır siyasi və iqtisadi vəziyyət mövcud idi. Dövlət hakimiyyəti iflic idi. Dövlət qulluğunda çalışan idarəçilikdən xəbəri olmayanların səriştəsizliyi ucbatından xalqla hakimiyyətdə olanlar arasında nəinki qarşılıqlı münasibətlər pozulmuş, hətta bunlar arasında böyük uçurum yaranmışdı. Məhz ümummilli liderimizin xalqın təkidli tələbi ilə yenidən hakimiyyətə qayıdışından sonra dövlətimiz düşdüyü böhrandan qurtuldu, eyni zamanda, dövlət qulluğundakı səriştəsiz kadrların daha bacarıqlı, dövlətçiliyimizə sadiq kadrlarla əvəz olunması nəticəsində dövlətlə xalq arasında yaranmış inamsızlıq tədricən aradan qaldırılmağa başlandı. Xalq bildi ki, indi onun hüquqlarını müdafiə edən və qanunlara riayət edən dövlət məmurları var. İndi dövlətimiz sürətli və dinamik inkişaf dövrünə qədəm qoyub ki, burada hamıdan, xüsusilə də dövlət qulluğunda çalışanlardan təşəbbüskarlıq, bacarıq, yüksək intellektuallıq və məsuliyyət tələb olunur.

Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə, sözsüz ki, kadr heyətinin formalaşdırılması işi müasir prinsiplər zəminində həyata keçirilməyə başlandı. Ulu öndərin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə “Dövlət qulluğu haqqında” Qanun hazırlandıqdan sonra 2001-ci ildə Prezident sərəncamı ilə təsdiq edildi. 6 fəsil, 35 maddədən ibarət olan bu qanunda I-III fəsillər dövlət qulluğu anlayışı, onun məqsədi, təsnifatı, vəzifələri, prinsipləri və başqa məsələlər, IV-VI fəsillərdə isə dövlət qulluqçusu barədə anlayış, onun andı, əsas vəzifələri, prinsipləri, məsuliyyəti və başqa vacib müddəalar öz əksini tapmışdır. Bu qanun Azərbaycanda dövlət qulluğu sisteminin inkişafını təkmilləşdirib yüksəltməklə dövlətlə vətəndaş arasında körpü olan məmur münasibətlərini nəinki hüquqi çərçivədə tənzimləmək, hətta şərait və məkan uyğunluğunda diqqətdə saxlamağı önə gətirir. “Dövlət qulluğu haqqında” Qanunda qeyd olunur ki, bu sahədə çalışan hər bir məmurun işi ilk öncə Konstitusiya və digər qanunvericilik aktları əsasında tənzimlənir. Həmin normativ hüquqi aktlara görə dövlət qulluğunun normativ-metodiki təminatını Azərbaycan Respublikasında dövlət qulluqçuları kateqoriyasına aid edilən şəxslərin siyahısını müəyyən etməyi Azərbaycan Respublikasının Dövlət Qulluğunun İdarəetmə Şurası həyata keçirir. Şura 18 üzvdən ibarətdir. Şuranın 6 üzvü Azərbaycan Prezidenti tərəfindən, 6 nəfəri Milli Məclisin sədri tərəfindən, 6 nəfəri isə Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin sədri tərəfindən təyin edilir. Şuranın səlahiyyətləri qanunla təsdiq edilmiş əsasnamə ilə müəyyən edilir. Qanunun 5.2 bəndində qeyd edilir ki, bu şura dövlət orqanı deyil və onun üzvləri öz səlahiyyətlərini ictimai əsaslarla həyata keçirir, eyni zamanda, onun qəbul etdiyi qərarların məcburiliyi müvafiq dövlət qulluqçuları üçün müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikası Prezidenti, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədri və Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin sədri tərəfindən təmin edilir (bax: “Dövlət Qulluğu haqqında” Qanun. Maddə 5. Bakı şəhəri, 21 iyul 2001-ci il).

Tarix sübut edir ki, dövlət qulluğuna, onun mövcud qanunlarının və bu qanunun ədalətli olmasına ictimaiyyətin inamı hər bir cəmiyyətdə vacib olan məqamlardan biridir. Demokratik və hüquqi cəmiyyətin inkişafı istiqamətində dövlət qulluqçusunun əsas vəzifəsi vətəndaşların qanunla müəyyən edilmiş hüquq və azadlıqlarını daim diqqətdə saxlaması və onu müdafiə etməsidir. Bu, Konstitusiyamızda təsbit edilmiş dövlətimizin ali məqsədinə də aiddir. Siyasi nəzəriyyələr tarixindən və praktikadan da məlumdur ki, humanist qanunları olan dövlətin səriştəsiz, bacarıqsız və həmin qanunlara xələl gətirən məmurları olarsa, o quruluş məhvə məhkumdur.

Qanunda diqqəti cəlb edən maddələrdən biri də dövlət qulluqçusunun and içməsidir. (bax: “Dövlət qulluğu haqqında” Qanun. Maddə 15.). Dövlət qulluqçusu xalqına, dövlətinə sadiqliyinə, qanunlara hörmətlə yanaşacağına, vəzifəsini qərəzsiz, vicdanla yerinə yetirəcəyinə, dövləti və xidməti sirri qoruyacağına and içir. Bəli, dövlət qulluqçusu dövlətinin möhkəmlənməsi və inkişafı yolunda əlindən gələni əsirgəməməli, qanunların aliliyini dərk etməli, vətəndaşlarla münasibətdə, o cümlədən onların müraciətlərinə baxarkən bu qanunların müqəddəsliyini onlara aşılamağı bacarmalıdır.

Möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin 24 noyabr 2003-cü ildə “Ölkədə sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında” imzaladığı fərmanın 7-ci bəndində qeyd olunur ki, “Mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarının rəhbərlərinə tapşırılsın ki, vətəndaşların müəyyən olunmuş qrafikə uyğun olaraq qəbulunu, onların müraciətlərinə, ərizə və şikayətlərinə vaxtında baxılmasını təmin etsinlər, müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının aparatlarında nizam-intizamın gücləndirilməsi üçün zəruri tədbirlər görsünlər.”

Bizim rayonda da bu sahəyə çox ciddi diqqət yetirilir. Bu baxımdan nizam-intizama riayət olunmasını, əmək və icra intizamının yüksəldilməsini, vətəndaşların ərizə və şikayətləri ilə əlaqədar məsələlərin araşdırılmasını, qayda-qanunun gözlənilməsini bütün aparat işçiləri özünə vəzifə borcu hesab edir. Möhtərəm Prezidentimizin tapşırıq və göstərişlərini rəhbər tutaraq rayon rəhbərliyi tərəfindən yerlərdə açıq qəbul günlərinin təşkil edilməsi, adamlarla görüşüb söhbət edilməsi, şikayətlərin dinlənilib operativ şəkildə həll edilməsi, insanların, ilk növbədə, şəhid ailələrinin, Qarabağ müharibəsi əlillərinin, əlillərin, pensiyaçıların, qaçqın və məcburi köçkünlərin qayğıları ilə maraqlanmaq bu gün də diqqət mərkəzində saxlanılır. Hər bir dövlət qulluqçusu bilir ki, insanlarla daha yaxın münasibət onlarla bir yerdə olanda, müraciətlərinə baxanda yaranır. Belə ki, vətəndaşın dövlətə və qanuna olan inamı, eyni zamanda, onunla olan görüşdən razı qalmağı dövlət qulluqçusunun yaratdığı sağlam mühit və münasibətlərdən çox asılıdır.

Azərbaycan Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri cənab Ramiz Mehdiyevin 10 aprel 2009-cu il tarixli “2008-ci ildə respublika vətəndaşlarının müraciətlərinə baxılmasının yekunları və bu işin yaxşılaşdırılması tədbirləri haqqında” tövsiyələrində də vətəndaşların müraciətlərinə vaxtında baxmaq, onların qanuna müvafiq həll olunmasına maksimum səy göstərmək, həlli mümkün olmayan müraciətlər barədə şikayətçiyə qanuna müvafiq və dolğun cavablar verməyin və s. vacib məsələlərdən biri olduğunu göstərmişdir. Bu tövsiyyələri rəhbər tutaraq rayon icra hakimiyyətinin başçısı cənab Əflatun Rufiyev keçirilən şura iclasında çıxış edərək qeyd etdi ki, “dövlət əhəmiyyətli bu sənəd bizə vətəndaşlarla daha yaxından münasibət yaratmağın yollarını bir daha aydın göstərir. Bu gün vətəndaşlarla münasibətdə yaradılan sağlam mühit dövlətimizin möhkəmlənməsinə, xalqın dövlətə olan inamının artırılmasına xidmət edən amillərdən biri olmaqla bu məktub həm də gələcək işlərimizin daha da təkmilləşdirilməsi istiqamətində sanballı sənəddir.” Bütün bunlarla əlaqədar RİHB yanında Şura iclasında tədbirlər planı hazırlanıb icra üçün qəbul edilmişdir.

(ardı növbəti sayımızda)

Xaqani Bəşirov

Xalq qəzeti.- 2009.- 16 avqust.- S. 3.