Azərbaycanda informasiya texnologiyaları sürətli inkişaf yolundadır

 

Qloballaşan, daim irəliyə - yeniliyə doğru can atan dünyamızı bu gün ən müasir informasiya və kommunikasiya texnologiyaları - İnternet, elektron poçt və qlobal rabitə imkanları olmadan təsəvvür belə etmək mümkün deyil. Yeni minillikdə bəşər sivilizasiyasını düşündürən ən aktual və təxirəsalınmaz məsələ - telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları sahəsində “inqilabi” dəyişikliklər yolu ilə əlçatmaz zirvələri fəth etmək, dövlətlər və xalqlararası zaman və məkan fərqlərini aradan qaldırmaqdır.

Müstəqil dövlət kimi gənc olmasına baxmayaraq, Azərbaycan qısa zaman kəsiyində bu mühüm sahədə böyük nailiyyətlər əldə etmişdir. Siyasi sabitlik, dinamik sosial-iqtisadi inkişaf, cəmiyyətimizin tam demokratikləşməsi, beynəlxalq birliyə və Qərb iqtisadiyyatına geniş inteqrasiya, nəhəng enerji və nəqliyyat layihələrinin reallaşması, mütərəqqi təcrübənin mənimsənilməsi Azərbaycanın informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi, rabitənin inkişafı sahəsində də qabaqcıl dövlətlər sırasına çıxmasına imkan yaratmışdır. Təsadüfi deyil ki, bu il Davosda keçirilən Ümumdünya İqtisadi Forumunun texnoloji hesabatında Azərbaycan informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf səviyyəsinə görə MDB ölkələri arasında birinci yerdə durur.

Azərbaycanda telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları sektorunun inkişafının geniş vüsət alması ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ulu öndər Heydər Əliyevin səyləri nəticəsində hələ 1970-80-ci illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasında, ali məktəblərdə və sahə institutlarında elektron avadanlıqlar və telekommunikasiya texnologiyaları üzrə kadr hazırlığı genişləndirildi, istedadlı alimlər və təcrübəli mütəxəssislər yetişdirildi, istehsalat müəssisələri tikildi. Azərbaycanda yeni texnologiyaların tətbiqinə, telekommunikasiya infrastrukturunun modernləşdirilməsinə start verildi, ilk elektron ATS-lər quruldu.

Azərbaycanda radio-televiziya yayımının dünya standartları səviyyəsinə yüksəlməsi və bu sahədəki uğurlar da məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin xidmətləridir.

Bu gün Azərbaycanın İKT sahəsindəki fəaliyyəti ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi strateji xətt üzrə davam etdirilir. “Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya-kommunikasiya texnologiyaları üzrə Milli Strategiya (2003-2012-ci illər)” ölkəmizdə bu sahənin sürətli inkişafına güclü təkan verdi. Cənubi Qafqazda ilk dəfə olaraq qəbul edilmiş bu qlobal strategiya Azərbaycanın İKT sahəsinə xüsusi diqqətini cəmiyyətimizə və bütün dünyaya bəyan etdi.

Son illər iqtisadiyyatımızın davamlı və dayanıqlı inkişafı, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin həyata keçirdiyi məqsədyönlü islahatların uğurlu nəticəsidir. Bu islahatlar və sürətlə inkişaf edən yüksək texnologiyalar fonunda Rabitə Nazirliyi ləğv edilərək, onun bazasında Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin (RİTN) yaradılması bu sahənin gələcək çox sürətli inkişafına güclü baza formalaşdırdı.

Təsadüfi deyildir ki, Azərbaycan Prezidenti kimi cənab İlham Əliyevin ilk beynəlxalq səfəri 2003-cü il dekabrın 12-də Cenevrədə keçirilən İnformasiya Cəmiyyəti üzrə Dünya Sammitində iştirakla bağlı oldu. Sammitdə “Qara qızılı insan qızılına çevirək” tezisini səsləndirməklə cənab Prezident ölkə iqtisadiyyatında yeni inkişaf mərhələsinin əsasının qoyulduğunu bütün dünyaya bəyan etdi və respublikamızda informasiya cəmiyyətinin qurulması istiqamətində dövlət səviyyəsində məqsədyönlü işlərə başlanğıc verdi. Regionda ilk olaraq Azərbaycanda informasiya cəmiyyəti quruculuğu prosesinə başlanıldı. Yaxın on il üçün Milli Strategiyada müəyyənləşdirilmiş strateji xəttin həyata keçirilməsi məqsədilə “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün Dövlət Proqramı” (Elektron Azərbaycan)" təsdiq olundu. Dövlət Proqramında informasiya cəmiyyəti quruculuğunun birinci mərhələsində rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsində islahatlar aparılması, sahə üzrə normativ-hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi, yeni texnologiyaların tətbiqi ilə müasir tələblərə cavab verən informasiya-kommunikasiya infrastrukturunun formalaşdırılması və elektron xidmətlərin təqdim olunması öz əksini tapıb.

Mövcud potensialdan səmərəli istifadə edilməsi və onun inkişafı rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsinin təşkilati, hüquqi, texniki, kadr baxımından modernləşdirilməsi, İKT sənayesinin yaradılması, bu sahəyə yeni investisiyaların cəlb edilməsi nəticədə Azərbaycanda informasiya cəmiyyətinə keçidin təmin edilməsinə yönəlmiş mühitin formalaşdırılması İKT sektorunda aparılan fəaliyyətin ana xəttini təşkil etdi.

Azərbaycanın ümumi sosial-iqtisadi inkişafı üzrə dövlət siyasətinin tərkib hissəsi olaraq İKT sahəsində görülmüş işlər nəticəsində son 5 ildə sahə üzrə gəlirlərin artım tempi ümumdünya inkişaf tempini 4,4 dəfə üstələyərək, hər il üçün orta hesabla 30-35 faiz təşkil etmişdir.

Respublikanın rayon və kəndlərində əhalinin rabitə və informasiya xidmətlərinə olan tələbatını ödəmək, paytaxtla regionlar arasında mövcud olan fərqi aradan qaldırmaq məqsədilə “AztelekomNET” internet xidmətinin təşkili nəticəsində respublikanın 34 rayon mərkəzində internetə yüksəksürətli qoşulma, digər rayonlarda və telefonlaşdırılmış kəndlərdə isə parolsuz qoşulma xidmətindən və kartla qoşulma üsulundan istifadə etməklə internetə çıxış imkanı yaradılmışdır.

Cənubi Qafqazda və Orta Asiyada ilk dəfə olaraq Azərbaycanda rəqəmli TV sistemi sınaqdan keçirilmiş, yayım keyfiyyətini yüksəltmək üçün Ağsu rayonu ərazisində yeni radio-televiziya yayım kompleksi istismara verilmişdir. Hazırda peyk, kabel, efir-kabel, internet televiziya və radio sistemləri vasitələrindən istifadə olunmaqdadır.

Ölkəmizdə İKT sahəsində uğurla həyata keçirilən dövlət siyasəti və xüsusən də bu sahəyə Prezident İlham Əliyevin xüsusi diqqət və qayğı göstərməsi dünyanın aparıcı İKT şirkətlərinin Azərbaycana böyük marağına səbəb olur. Bu şirkətlərin rəhbərlərinin ölkəmizə səfərləri və 2007-2008-ci illərdə Davos İqtisadi Forumunda “Microsoft”, “Cisco” və “Intel” kimi dünya miqyaslı şirkətlərin prezidentlərinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevlə görüşləri bir daha göstərir ki, Azərbaycanın İKT sektoru potensial investorların diqqət mərkəzindədir və bu sahədə geniş əməkdaşlıq imkanları mövcuddur.

Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin 21 avqust 2004-cü il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında ümumtəhsil məktəblərinin informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təminatı Proqramı (2005-2007-ci illər)” üzrə 3500-dən çox məktəb kompyuterləşdirilmişdir və hazırda respublika üzrə 29 şagirdə 1 kompyuter, dövlət ali məktəblərində isə hər 28 tələbəyə 1 kompyuter düşür. Hazırda respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 82 faizi, texniki-peşə məktəblərinin 42 faizi, dövlət orta ixtisas təhsili məktəblərinin 91 faizi, ali məktəblərin isə hamısı kompyuter avadanlığı ilə təmin olunmuşdur. Bu işlərin daha geniş formatda həyata keçirilməsi və bütün təhsil müəssisələrini əhatə etməsi dövlət başçısının 10 iyun 2008-ci il tarixdə təsdiq etdiyi “Azərbaycan Respublikası təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı (2009-2012-ci illər)” çərçivəsində təmin olunacaqdır. İKT sektorunun gələcəyi üçün insan resurslarının inkişafı da zəruri şərtdir. Hazırda İKT üzrə ixtisaslı kadr hazırlığı məqsədilə dünyanın bir neçə tanınmış informasiya texnologiyaları universiteti ilə əlaqələr qurulmuşdur.

Dövlət siyasətinin tərkib hissəsi kimi İKT sahəsində genişmiqyaslı beynəlxalq münasibətlər qurulmuşdur, ölkəmizin yüksək texnologiyalar sektorunun imkanları və perspektivləri nəinki regionda, həmçinin dünyanın aparıcı ölkələrində və beynəlxalq təşkilatlarda geniş təbliğ edilir. Qısa müddət ərzində respublikamızda bir çox tanınmış telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları şirkətlərinin nümayəndəlikləri açılmış, milli şirkətlər region bazarında özlərini tanıda bilmişlər.

“Bakutel” beynəlxalq sərgi və konfransı cari ilin 11-14 noyabr tarixlərində artıq 14-cü dəfə və 2006-cı ildən etibarən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin himayəsi və iştirakı ilə keçirilir. Sərgidə iştirak edən şirkətlərin sayı ildən-ilə artır. Davos İqtisadi Forumunun hesabatında Azərbaycan 2007-ci ildə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadə səviyyəsinə görə 127 qabaqcıl ölkə sırasında 67-ci yeri tutmuşdur.

Bu gün İKT həyatımızın bütün sahələrinə geniş daxil olub. Belə ki, “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün Dövlət Proqramına (Elektron Azərbaycan)” uyğun olaraq, dövlət orqanlarının vətəndaşlara və təşkilatlara təqdim etdiyi xidmətlərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması və onların təqdim olunma müddətlərinin azaldılması, dövlət orqanlarının işinin səmərəliliyinin artırılması məqsədilə müxtəlif məzmunlu layihələr həyata keçirilir.

Azərbaycanda İKT-nin rolunu genişləndirmək üçün həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan qlobal layihələrdən biri də ölkəmizdə kosmik sənayenin inkişafı məqsədilə iki telekommunikasiya süni peykinin orbitə çıxarılmasıdır. Bununla əlaqədar Azərbaycan Respublikası Prezidenti 4 noyabr 2008-ci il tarixində “Azərbaycan Respublikasında kosmik sənayenin yaradılması və telekommunikasiya peyklərinin orbitə çıxarılması haqqında” sərəncam imzalamışdır. Sərəncamın icrası ilə əlaqədar üç ay müddətində müvafiq Dövlət Proqramının layihəsi hazırlanıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim ediləcək, telekommunikasiya peyklərinin orbitə çıxarılması ilə bağlı Nazirlik müvafiq tədbirlər həyata keçirəcəkdir. 2010-cu ildə birinci, 2011-ci ildə isə ikinci süni peykin orbitə çıxarılması planlaşdırılır.

Əhalinin İKT-nin imkanlarından istifadəsi məqsədilə “Microsoft” və “Intel” şirkətləri ilə birgə həyata keçirilməsi planlaşdırılan “Xalq kompyuteri” layihəsi əhalinin güzəştli kreditlə kompyuter əldə etməsinə imkan verəcəkdir.

Ölkənin gələcək inkişafına xidmət edəcək innovativ fəaliyyəti təmin etmək məqsədilə RİTN tərəfindən Azərbaycanda yüksək texnologiyalar üzrə Regional İnnovasiya Zonalarının yaradılmasına hazırlıq işləri aparılır. Bu zonalar iqtisadiyyatın müxtəlif sektorlarında yüksək texnologiyaların tətbiqinə, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına, xarici şirkətlərin və potensial investorların ölkənin İKT sektoruna cəlb edilməsinə, insan resurslarının inkişafına, respublikada elektron avadanlıqların və proqram təminatının istehsalına xidmət edəcəkdir.

Bu gün İKT sektorunda çalışanlar bu fikirdə yekdildirlər ki, informasiya texnologiyaları sahəsində ümummilli lider Heydər Əliyevin ideyaları əsasında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin uğurla davam etdirdiyi siyasət və həyata keçirdiyi kompleks tədbirlər nəticəsində tam həllini tapacaq və Azərbaycan inkişaf etmiş ölkələr sırasında olacaqdır.

 

Müşfiq ƏMİROV,

Rabitə və İnformasiya

Texnologiyaları Nazirliyinin

 mətbuat xidmətinin rəhbəri  

 

Xalq qəzeti.-2008.-7 dekabr.- S.3.