2009-cu ilin dövlət büdcəsi yaşayış səviyyəsinin

daha da yaxşılaşacağından xəbər verir

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə keçirilmiş Nazirlər Kabinetinin 2008-ci ilin doqquz ayında sosial-iqtisadi inkişafın yekunlarına həsr olunmuş geniş iclasında dövlət başçısının dərin məzmunlu nitqindən bir daha aydın oldu ki, əvvəlki illərlə müqayisədə ölkə iqtisadiyyatında sürətli inkişaf qeydə alınmış, əhalinin həyat səviyyəsi xeyli yüksəlmiş, beynəlxalq sahədə əlaqələr daha da genişlənmişdir.

Möhtərəm Prezidentimiz qeyd etdi ki, 2008-ci il üçün hansı məsələlərin həlli nəzərdə tutulmuşdusa, hamısı uğurla icra olunub. Son illər qazanılan uğurları Azərbaycan Prezidenti yüksək qiymətləndirərək demişdir: “Bizim uğurumuz dörd il ərzində dünyada iqtisadi inkişaf artımına görə birinci olmağımızdır. Bizim uğurumuz Azərbaycanda sabitliyin bu böhranlı vəziyyətdə daha da sabitləşməsidir. Bizim uğurumuz Dünya Bankı tərəfindən Azərbaycanın bir nömrəli islahatçı ölkə kimi tanınmasıdır. Bizim uğurumuz insanların rahat təhlükəsizlik şəraitində yaşamasıdır. Bizim uğurumuz əmanətlərin etibarlı şəkildə qorunmasıdır. Budur reallıq, çox söz demək olar, ancaq reallıq onu göstərir ki, kim haqlıdır və kimin siyasəti düzgündür. Bax, bizim müstəqil siyasətimiz, çox cəsarətli addımlarımız bu gün Azərbaycanı böyük bəlalardan xilas etdi, qorudu və bir daha onu göstərdi ki, Azərbaycanda aparılan siyasət yeganə düzgün siyasətdir”.

Sevindirici haldır ki, qazanılan uğurlara, əldə olunan nailiyyətlərə öz gücümüzə arxalanmaqla və xalqın iradəsi sayəsində nail olmuşuq. Dövlətimizin yeritdiyi müstəqil siyasət çox düzgün olmuş və bunun da nəticəsində Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki nüfuzu ildən-ilə artmış, mövqeləri möhkəmlənmişdir. Məhz buna görə də dünya iqtisadiyyatına çox sürətlə inteqrasiya edirik. Bu inteqrasiya özünü bütün sahələrdə göstərir. Müharibə şəraitində yaşasaq da, ölkəmiz dünya iqtisadiyyatının bir parçasına çevrilib. Baxmayaraq ki, büdcə xərclərinin ən böyük hissəsi ordu quruculuğuna və hərbi gücümüzün daha da artırılmasına yönəlib, digər sahələrdə də uğurlu islahatlar aparılır, iri infrastruktur layihələrin həyata keçirilməsi işi müvəffəqiyyətlə davam etdirilir. İqtisadi xərclər, infrastruktur xərcləri, bütün dövlət xərcləri, sosial məsələlərin həllinə yönəldilən xərclər Azərbaycanın mövqelərini getdikcə möhkəmləndirib. Əhalinin yaşayış səviyyəsi də ötən illərlə müqayisədə tədricən yaxşılaşmışdır. Bir faktı qeyd etməklə sosial sahədəki inkişafın necə sürətlə artdığını diqqətə çatdırmaq istərdim. 2008-ci ildə yaşa görə əmək pensiyalarının baza hissəsi 50 faiz artmışdır. Bu, MDB-də pensiyaların məbləği nisbətən yüksək olan ilk 5 dövlət arasında ən yüksək artımdır. Həmin göstərici üzrə ikinci yerdə olan Belarusdakı artımdan 2,5 dəfə çoxdur. Belə faktları bütün sahələr üzrə göstərmək olar. Əmək haqlarının, sosial müavinətlərin artması, yeni iş yerlərinin yaradılması, beynəlxalq standartlara tam uyğunlaşdırılmış istehsal müəssisələrinin yaradılması, ümumi daxili məhsul istehsalının həcminin ildən-ilə artırılması və digər düşünülmüş amillər dövlət büdcəsinin də artmasına gətirib çıxarmışdır.

Bu və ya digər nailiyyətlər hesabına 2009-cu ilin dövlət büdcəsinin ötən illərlə müqayisədə daha çox olacağı proqnozlaşdırılırdı. Uğurlu iqtisadi inkişaf və dövlət investisiya xərclərinin 2009-cu ildə də davam etdiriləcəyinə şübhə ola bilməzdi. Ona görə də növbəti ilin dövlət büdcəsinin formalaşmasından danışan möhtərəm Prezidentimiz uzaqgörənliklə demişdir: “2009-cu ilin dövlət büdcəsi hazırdır. Büdcədə bütün lazım olan məsələlər öz əksini tapıbdır. Orada həm artım nəzərdə tutulubdur, həm investisiya layihələri, həm də sosial məsələlərin həlli. Bax bu, bizim ənənəvi yanaşmamız davam etdiriləcəkdir. Bu yanaşma göstərdi ki, bu, düzgün yanaşmadır. Həm investisiyalar qoyulacaq, həm də sosial məsələlərin həlli nəzərdə tutulacaq ki, Azərbaycanda iqtisadi islahatlar və sosial məsələlərin həlli həmişə olduğu kimi, paralel şəkildə aparılsın”.

“Azərbaycan Respublikasının 2009-cu il dövlət büdcəsi haqqında” qanun layihəsi hələ Milli Məclisin daimi komissiyalarında müzakirəyə çıxarılan zaman məlum oldu ki, növbəti ilin büdcəsi daha çox sosialyönümlüdür. Daha dəqiq desək, sosialyönümlü xərclərin xüsusi çəkisi 33 faiz proqnozlaşdırılmışdı. Bu da 4 milyard 24 milyon manat deməkdir. Bu göstərici 2008-ci illə müqayisədə 24,4 faiz çoxdur. Müzakirələr zamanı məlum oldu ki, 2009-cu ildə sosial müdafiə və sosial təminat xərclərinin, o cümlədən yoxsulluq səviyyəsinin azaldılmasında müstəsna əhəmiyyət kəsb edən minimum əmək haqqının, sosial müavinətlərin və digər sosial təyinatlı xərclərin, tələbələrin və aspirantların təqaüdlərinin artımının təmin edilməsi, pensiyaların baza hissəsinin yaşayış minimumu həddinə yaxınlaşdırılması, müdafiə, hüquq-mühafizə qurumlarının, dövlət büdcəsindən maliyyələşən təhsil müəssisələrinin əmək haqqı sisteminin təkmilləşdirilməsi, sığorta və pensiya sistemlərində islahatların dərinləşdirilməsi qarşıya qoyulan əsas məsələlərdəndir. Gələn ilin büdcəsində ilk dəfə olaraq kütləvi informasiya vasitələrinə dövlət yardımı xərcləri üçün 1,3 milyon manat vəsait ayrılmışdır. Bu da dövlətin azad sözün, müstəqil mətbuatın inkişafına göstərdiyi diqqət və qayğının nəticəsidir. Ölkəmizdə demokratik proseslərin inkişafına xüsusi önəm verilir. Müstəqil mətbuat demokratiyanın əsas prinsiplərindən hesab edilir. Bununla yanaşı, müstəqil dövlətimiz beynəlxalq təşkilatlara üzvlüyə qəbul olunarkən götürdüyü öhdəliklərdən biri də azad sözə, müstəqil mətbuata sərbəstlik yaradılması, bu sahədə qarşıya çıxan problemlərin aradan qaldırılması olub. Gələn ilin dövlət büdcəsində kütləvi informasiya vasitələrinə dövlət yardımı xərclərinin ayrılması beynəlxalq öhdəliklərin layiqincə yerinə yetirilməsindən xəbər verir. Eləcə də, gələn ilin dövlət büdcəsindən sosial ipoteka üçün 14,5 milyon manat vəsait ayrılıb.

2009-cu ilin dövlət büdcəsinin gəlirləri ümumi daxili məhsulun 27,9 faizi həcmində və ya mütləq ifadədə 12 milyard 177 milyon manat təsdiqlənmişdir. Bu 2008-ci ilin təsdiq olunmuş göstəriciləri ilə müqayisədə 1 milyard 693 milyon manat, yaxud 16,1 faiz çoxdur.

Dövlət büdcəsinin ildən-ilə artması daxili və xarici siyasətin davamlı olmasından, ölkəmizin sürətli inkişaf yoluna qədəm qoymasından xəbər verir. Fikir verin, 2003-cü ildə dövlət büdcəsinin xərcləri 1 milyard 200 milyon dollar idi. 2008-ci ildə Azərbaycanın icmal büdcəsi 15 milyard dollardan çoxdur. 2009-cu ildə isə bu göstərici daha da yüksəlmişdir. Azərbaycan iqtisadiyyatına investisiya qoyuluşu da yüksək sürətlə artmaqdadır. Bu, ölkəmizdə yaradılmış davamlı sabitliyin, infrastruktur layihələrin müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsinin nəticəsidir. Bəzi faktları diqqətə çatdırmaq istərdim. Azərbaycan müstəqillik qazandığı dövrdən bu vaxta qədər investisiya qoyuluşu 57 milyard dollar həcmində olub. Bunun 44 milyardı, yəni 77 faizi son beş il ərzində təmin olunub. O cümlədən, valyuta ehtiyatı sahəsində də uğurlar əldə olunub. 2003-cü ildə Azərbaycanın valyuta ehtiyatı 1 milyard 600 milyon dollar təşkil edirdisə, 2008-ci ilin oktyabr ayında təxminən 17 milyard dollar olub. Göründüyü kimi, iqtisadi sahədə sürətli inkişaf özünü bütün sahələr üzrə göstərməkdədir. Bu da 2009-cu ilin dövlət büdcəsinin artmasında müstəsna əhəmiyyət kəsb edir.

Dövlət daim əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəlməsini, maddi-rifah halının getdikcə yaxşılaşdırılmasını prioritet vəzifələrdən biri kimi önə çəkir. Biz gələn ilin dövlət büdcəsinin formalaşdırılması zamanı da bunun şahidi olduq.

Növbəti ilin dövlət büdcəsindən ərzaq təhlükəsizliyi proqramına 60 milyon manat, kənd təsərrrüfatı məhsulları istehsalına sərf olunan yanacağın və mineral gübrələrin dəyərinin 50 faizinin büdcədən ödənilməsi üçün 77 milyon manat, abadlaşdırma və yolların tikintisinə 308 milyon manat, bələdiyyələrə 3,5 milyon manat, onu da qeyd edim ki, 2000-ci ildən indiyədək bu qurumlara dövlət tərəfindən 26 milyon manat vəsait ayrılıb, hazırda və gələn il fəaliyyətə başlayacaq diplomatik korpusların saxlanılmasına 52 milyon manat, ölkəmizdə və xaricdə keçiriləcək tədbirlərin maliyyələşdirilməsinə 14 milyon manat vəsait qoyulacaq. Bunlarla yanaşı, elm, təhsil, mədəniyyət, səhiyyə sahələrinin inkişaf etdirilməsinə ayrılmış vəsaitlər də gələn il artırılacaq. 2009-cu ilin dövlət büdcəsində əsaslı xərclər üçün 5 milyard 609 milyon manat nəzərdə tutulmuşdur ki, bu da 2008-ci illə müqayisədə 394 milyon manat və ya 7,5 faiz çoxdur. Qeyd edim ki, əsaslı xərclərin 84,1 faizi və ya 4 milyard 718 milyon manatı dövlət əsaslı vəsait qoyuluşu xərclərinə yönəldiləcək. Həmçinin regionların sosial-iqtisadi inkişafına, rayon və şəhərlərdə yolların tikintisi, bərpası, abadlıq işlərinin daha geniş şəkildə aparılmasına xüsusi diqqət yetiriləcək.

2009-cu ilin icmal büdcəsində sahibkarlığın inkişafına maliyyə dəstəyi üçün 80 milyon manat, “Aqrolizinq”in inkişafı üçün 40 milyon manat, kənd təsərrüfatının inkişafı ilə məşğul olan fermerlərə, kreditlər xərcləri üzrə 10 milyon manat vəsait ayrılmışdır. Müdafiə və təhlükəsizlik sahəsinə 2 milyard manatdan artıq vəsaitin ayrılması da diqqət çəkən əsas məqamlardandır. Çünki ölkənin hərbi cəhətdən qüdrətlənməsi müqavilə məsələlərinin vacib sahəsidir. Xatırladım ki, cari ilin büdcəsində bu xərclər 1,5 milyard manat idi.

Onu da qeyd edim ki, 2009-cu ilin dövlət büdcəsi zərfi qloballaşan dünyada və maliyyə böhranı yarandığı bir vaxtda, həmçinin dünya bazarlarında neftin qiymətinin və aparıcı valyutaların məzənnələrinin gözlənilməyən və sürətlə düşdüyü bir vaxtda tərtib olunmuşdur. Belə bir şəraitdə uzaqgörən dövlət başçımız, həmçinin əlaqədar iqtisadi qurumlar gələn ilin əsas maliyyə sənədini mövcud reallığa, habelə gələcəkdə dünya maliyyə bazarlarında baş verə biləcək hadisələri nəzərə almaqla, təhlükəsizlik vasitələri yaratmaqla çox mükəmməl şəkildə hazırlamışlar. Ümummilli lider Heydər Əliyevinn neft strategiyası, ötən dövr ərzində onun reallaşdırılması, möhtərəm Prezidentimiz tərəfindən bu strategiyanın layiqincə davam etdirilməsi və bunun da nəticəsində əldə etdiyimiz maliyyə imkanları Azərbaycanı dünya iqtisadiyyatında baş vermiş və gələcəkdə gözlənilən dağıdıcı iqtisadi və siyasi amillərdən etibarlı şəkildə qoruyur və qoruyacaqdır. Xalq bu siyasətə inanır və ümid edir ki, həyat səviyyəsi ildən-ilə daha da yaxşılaşacaq. Bunu növbəti ilin dövlət büdcəsi də təsdiqləyir.

Mirkazım KAZIMOV,

Milli Məclisin deputatı

Xalq qəzeti.-2008.-14 dekabr.- S.2.