Cənub bölgəsinin qış qayğıları

Coğrafi mövqeyinə görə cənub bölgəsində qış o qədər sərt keçməsə də, subtropik iqlim qurşağında yerləşdiyindən yağıntıların miqdarının çox, havanın rütubətli olması xarakterikdir. Ona görə də temperatur bir qədər aşağı düşəndə cənubda əməlli-başlı soyuqlar hiss edilir. Hələ avqustun 5-də Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2008-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclasında qarşıda duran vəzifələrdən biri kimi, payız-qış mövsümünün mütəşəkkil keçirilməsinə hazırlıq görülməsi zərurəti önə çəkilmişdi. Artıq qış gəlib. Bəs, yerlərdə bu sınaqlar mövsümünə hazırlıq necə gedib, müvafiq qurumların qış qayğıları həllini tapırmı? Cənub bölgəsində olarkən bu məsələ ilə maraqlandıq.

Lerik

“Dağlar gözəli” Lerikdə yağışlı-yağmurlu günlər çoxdan başlanıb. Torpaq nəmdir, ağacların gövdəsi, quzey qayaları mamıra bürünüb. Gecələr şaxta düşür, yollar qırov bağlayır. Təbii ki, hava şəraiti ilə bağlı camaatın qayğıları da artıb. Rayon icra hakimiyyətinin başçısı Rövşən Bağırov dedi ki, payız gələndən yağan yağışların ucbatından bir çox abadlıq-quruculuq işləri yarımçıq qalıb. Düzdür, rayonda kimsə əlləri qoynunda oturub havaların düzələcəyini gözləmir, amma elə işlər var ki, yağmurlu havalarda həyata keçirmək çətin olur. Neyləyək, bu da ucqar bölgənin özünəməxsus bir cəhətidir. Buna görə də tez-tez iş cədvəlində dəyişiklik edir, qüvvələri yağışlı havada görülməsi mümkün olan işlərin üzərində cəmləşdiririk.

İnişil Lerikə təbii qazın çəkilməsi qış ərəfəsində Talış meşələrinin qırılmasının kəskin şəkildə azalmasına səbəb olub. Əhalinin böyük bir qisminin odun yanacağına ehtiyacı qalmayıb, his-pasdan da canları qurtarıb. Rayonda 1320 abonentin mənzilində qaz sayğacı quraşdırılıb. Həmin abonentlərin evləri təhlükəsiz və fasiləsiz mavi yanacaqla təmin olunur. Qış mövsümü ilə əlaqədar paylayıcı və daşıyıcı qaz kəmərləri yoxlanılıb, sızmaların qarşısı alınıb. Bəzi sakinlər tərəfindən yol verilən qeyri-qanuni birləşmələri Qaz İstismarı İdarəsi ləğv eləyib. Qazın qəbulu və satışında limit normalarına nəzarət güclənib, istifadə edilən təbii qazın dəyərinin ödənilməsi üzrə də mütəmadi iş aparılır. Bunun nəticəsidir ki, ilin əvvəlindən Lerikdə abonentlərə satılmış qazın dəyəri dekabrın 1-dən 100 faiz həcmində ödənilib. Son vaxtlar Ordahal kəndində 34 evə yeni qaz xətləri çəkilib.

Mövsümlə əlaqədar 43 saylı yol istismar idarəsinin mövcud texnikası təmir edilib, qarlı günlərdə yollara səpilmək üçün qum-duz qarışığı tədarük olunub, yanacaq ehtiyatı yaradılıb. Fövqəladə hadisələrlə əlaqədar idarədə növbətçilik cədvəli tərtib edilib. Yol kənarlarındakı suötürücü qurğular təmizlənib, yolun hərəkət hissələrinə tökülən xırda qaya parçaları hər gün yığışdırılır.

Paylayıcı-elektrik şəbəkəsində qışa hazırlıq tədbirləri kollektivin gündəlik qayğılarındandır. 10/04 kilovoltluq elektrik verilişi xətləri boyunca 104 ədəd çürümüş dirək dəyişdirilib, elektrik naqilləri yeniləri ilə əvəz edilib, bəzi dayaqlara dəmir-beton dibliklər vurulub. Yanmış və nasaz halda olan 10 transformatorun dəyişdirilməsi, qurğulara yüzlərcə kiloqram transformator yağı əlavə edilməsi də görülən tədbirlərdəndir. Aprel ayından etibarən rayona 24 saat elektrik enerjisi verilir, ödəmə 70-80 faizə çatıb.

Təhsil və səhiyyə müəssisələrində qışa hazırlıq məqsədilə müəyyən işlər görülüb. Dövlət Neft Şirkətinin maliyyə dəstəyi ilə 1 saylı şəhər orta məktəbi əsaslı təmir edilib, 2 saylı məktəbin dam örtüyü dəyişdirilib. Yeddi kənd məktəbində təmir aparılıb, dam örtükləri, pəncərə və qapılar qaydaya salınıb. Məktəblərə 300 odun sobası və yanacaq verilib, yeni tikilmiş 7 məktəbdə isə istilik sistemi quraşdırılıb. Mərkəzi xəstəxananın əsaslı təmiri davam edir. On kənd xəstəxanasında və uşaq xəstəxanasında tüstü bacaları təmizlənib, 230 kubmetr odun yanacağı tədarük edilib. Çayrud kənd xəstəxanasında əsaslı, altı xəstəxanada isə cari təmir işləri aparılıb.

Lerik Telekommunikasiya Qovşağı, meşələrin mühafizəsi və bərpası müəssisəsi də lazımı hazırlıq tədbirlərini həyata keçirib. Ümid var ki, havalar nə qədər sərt keçsə də, problemlər əvvəlki illərdən xeyli az olacaq.

Lənkəran

Şairlərin “Cənub mirvarisi” adlandırdığı Lənkəranda Dövlət Proqramı üzrə reallaşdırılan tədbirlər, infrastrukturun yeniləşməsi əhalinin sosial qayğılarının həllinə, qış aylarında rahat yaşaya bilməsinə zəmin yaradıb.

İcra hakimiyyəti başçısının müavini Möhübbət Babayev bizə əhalinin elektrik enerjisi, təbii qaz yanacağı ilə təminatı sahəsində mövcud vəziyyət barədə məlumat verdi. Öyrəndik ki, paylayıcı elektrik şəbəkənin xidmət etdiyi ərazidə 774 ədəd 10/04 kv-luq transformator yarımstansiyası,minlərlə kilometr uzunluğunda elektrik verilişi xətləri var. Şəbəkə rayon üzrə 40 mindən çox abonentə xidmət göstərir. Kollektiv istismar müddəti başa çatmış 88 ağac dirəyi, qəzalı vəziyyətdə olan 108 dəmir-beton və sair dayaqları yenisi ilə əvəz edib, 4200 metr köhnə, yararsız naqil AS-35 markalı naqillə dəyişdirilib. 43 transformator əsaslı təmir edilərək abonentlərin istifadəsinə verilib. Şilavar, Yuxarı Nüvədi, Şağlaküçə və Şağlaser kəndlərində xətt təsərrüfatları məntəqələri inşa olunub. Lakin bunlar heç də bütün problemlərin həll olunması demək deyil. Payız-qış mövsümünə hazırlıqla bağlı keçirilmiş şura iclasında rayon paylayıcı elektrik şəbəkəsinin işindəki nöqsanlara da toxunulub.

Payız-qış mövsümünə hazırlıqla əlaqədar Lənkəran Şəhər İcra Hakimiyyətində yaradılmış qərargah rayonun müvafiq idarə, müəssisə və təşkilatları ilə birgə tədbirlər həyata keçirib. Əhalinin işıq, təbii və maye qaz, ağ neft və digər yanacaq növləri ilə təchizatına diqqət artırılıb. İcra hakimiyyətinin başçısı Süleyman Mikayılovun prinsipial mövqeyi nəticəsində rayonda enerji problemi həll olunub. Amma mövsümə hazırlıq lazımi səviyyədə aparılmadığından küləkli, yağışlı havalarda elektrik təsərrüfatında qısa qapanmaların sayı artır, enerji verilişində fasilələr yaranır. Əksər hallarda 10 kv-luq xətləri transformatorlarla birləşdirən ayırıcılar işlək vəziyyətdə olmadığı üçün xırda bir qəza nəticəsində həmin xəttin üzərində olan abonentlərin hamısı işıqsız qalır. Elektrik dirəklərinin və naqillərin əksər hissəsi istismar müddətini başa vursa da, onların təzələnməsinə lazımi diqqət yetirilmir. Enerji haqlarının yığımı 100 faizə çatdırılmayıb.

Rayon qaz istismarı idarəsi Lənkəran və Liman şəhərlərinin, şəhərə bitişik Digah və Şilavar kəndlərinin orta və aşağı təzyiqli qaz kəmərlərində cari təmir işləri aparıb. Hazırda şəhərin 80 faizi mavi yanacaqdan istifadə edir. Artıq təbii qaz tədricən rayonun kəndlərinə də daxil olur. Digah, Şilavar, Xarxatan, Vilvan, Şağlaser və Separadi kəndlərinə qazın verilməsi bərpa edilib. İşlək abonentlər sayğacla təmin olunub. Amma sərf olunmuş qazın dəyərinin yalnız 55,8 faizi ödənilib.

Uzun illər qaz təsərrüfatında əsaslı təmir aparılmadığından borular çürüyüb. Xətlərdə qaz itkisi çoxdur. Havalar soyuyan kimi qazın təzyiqi aşağı düşür və qaz verilişində çətinliklər yaranır. Bütün bunlar abonentlərin narazılığına səbəb olur.

Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin 14 sentyabr 2005-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiq olunmuş tədbirlər planında Lənkəranda əhalinin təbii qazla təminatını yaxşılaşdırmaq məqsədilə 117 kilometr uzunluğunda qaz xəttinin çəkilməsi nəzərdə tutulub. Lakin “Azəriqaz” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti işə çox gec — bu ilin əvvəlində başlayıb. İndiyə kimi Lənkəran şəhərində cəmi 8 min poqonometr uzunluğunda yeni xətt çəkilib.

Lənkəranın enerji daşıyıcıları ilə təchizatına bilavasitə cavabdeh olan paylayıcı elektrik şəbəkəsinin və qaz istismarı idarəsinin fəaliyyətində nöqsanların çox olduğu bildirilir. Şura iclasında qeyd edilib ki, bu idarələrdə arxayınlıq halları hökm sürür. Vətəndaşların müraciətlərinə biganəlik göstərilir. Bütün bunlardan bezikən insanlar ümid yeri kimi şəhər icra hakimiyyətinə və digər əlaqədar təşkilatlara üz tuturlar. Son vaxtlar şəhər icra hakimiyyəti başçısının ünvanına əhalinin enerji daşıyıcıları ilə normal təchiz edilməməsi ilə əlaqədar çoxlu şikayət daxil olub.

Tənqidi ruhda keçən şura iclasında icra hakimiyyətinin başçısı Süleyman Mikayılov yaranmış vəziyyətin ciddi narahatlıq doğurduğunu, rayonun elektrik və qaz təsərrüfatlarının rəhbərlərinə dəfələrlə iradlar bildirildiyini, lakin problemlərin həllinə lazımi diqqət yetirilmədiyini, hər iki təsərrüfatın fəaliyyətində əsaslı və ciddi dönüş yaratmağın vacib olduğunu söyləyib.

Yol verilmiş nöqsanları təcili aradan qaldırmaq, qış mövsümündə əhalinin enerji daşıyıcıları ilə təchizatını yaxşılaşdırmaq son dərəcə zəruridir.

Əli NƏCƏFXANLI

Xalq qəzeti.-2008.-16 dekabr.- S.4.