Siyəzən: sosial-iqtisadi inkişafın miqyası genişlənir

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə qəbul olunmuş 2004-2008-ci illərdə regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramının icra müddəti ötən il başa çatdı. Bu müddət ərzində ölkəmizin regionları keyfiyyətcə yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu. Ölkə Prezidenti əlaqədar orqanlara 2009-2013-cü illəri əhatə edəcək yeni Dövlət Proqramının da hazırlanması tapşırığını verib və bu proqramın layihəsi üzərində iş artıq başa çatmaq üzrədir.

Ötən il əldə olunmuş nailiyyətlər, hər şeydən öncə, ölkə Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan uğurlu siyasətin nəticəsi kimi dəyərləndirilməlidir. Əslində, 2008-ci il oktyabr ayının 15-də keçirilən prezident seçkilərində cənab İlham Əliyevin növbəti qələbəsini təmin edən də elə onun 5 illik uğurlu fəaliyyəti oldu. Azərbaycan xalqı İlham Əliyevin şəxsində siyasi sabitliyə, iqtisadi inkişafa, sosial rifaha, demokratik cəmiyyətə səs verdi.

Xatırladaq ki, Siyəzən ictimaiyyəti də prezident seçkilərində böyük siyasi fəallıq və mütəşəkkillik nümayiş etdirdi. Seçim hüququ olan insanların 76 faizi seçkidə iştirak etdi, onların da 83,8 faizi cənab İlham Əliyevə səs verdi.

Sevindirici haldır ki, Siyəzən rayonu ölkəmizdə aparılan sosial-iqtisadi inkişafdan kənarda qalmayıb. Rayon icra hakimiyyətinin başçısı Əflatun Rufiyev bizimlə söhbətində son bir il ərzində görülmüş işlərdən bəhs edərək bunları bildirdi:

— Yaxın günlərdə ötən ilin yekunlarına dair rayon fəalları qarşısında hesabat verməyə hazırlaşırıq. Çalışacağıq ki, görülmüş işlər və qarşıda duran vəzifələr ətrafında işgüzar müzakirələr aparaq. Məlumat üçün deyim ki, rayon sakinlərinin çoxsaylı müraciətlərinə əsasən, 2008-ci ilin ilk günlərindən Siyəzən şəhərinin girəcəyində ümummilli lider Heydər Əliyevin adını daşıyan parkın tikintisinə başlanmış, orada ulu öndərin möhtəşəm abidəsi ucaldılmış, ulu öndərin adını əbədiləşdirən muzeyin tikintisi və tərtibatı işi başa çatdırılmışdır. Parkda 5500 kvadratmetr sahədə yaşıllıq salınmış, 6 mindən çox dekorativ ağac və kol əkilmiş, işıqlandırma sistemi qurulmuş, 3400 kvadratmetr sahəyə tamet döşənmiş, ətrafına hasar çəkilərək geniş abadlıq işləri aparılmışdır. Ərazidə olan bütün kommersiya və xidmət obyektlərində yenidənqurma işləri aparılmışdır. Heydər Əliyev küçəsi boyunca işıqlanma sistemi müasir tələblərə uyğun olaraq yenidən qurulmuşdur. Küçə boyunca 4 min metr uzunluğunda məhəccərli hasar tikilmiş, bir sıra yerlərdə piyada yollarına tamet döşənmişdir. Qəza vəziyyətində olan Mədəniyyət Sarayı əsaslı şəkildə bərpa edilmiş, ətrafında 1700 kvadratmetr sahədə yaşıllıq salınmış, 3500 ədəd dekorativ ağac və kol əkilmişdir. Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin abidəsinin postamentinə mərmər üzlük vurulmuş, ərazidə 1500 metr bardur, 3 min kvadratmetrdən çox sahəyə tamet döşənmişdir. Şəhər istirahət və mədəniyyət parkı genişləndirilmiş, ətrafına dekorativ dəmir barmaqlıqlı hasar çəkilmiş, 2150 kvadratmetr yaşıllıq salınmış, 900 kvadratmetr sahəyə plitə döşənmiş, səkilərin kənarına 1100 metr bardur düzülmüşdür. Rayon icra hakimiyyəti binasının dam örtüyü dəyişdirilmiş, fasadı alkaponla üzlənmiş, ətraf ərazi abadlaşdırılmışdır. Ümumilikdə, il ərzində bütün maliyyə mənbələri hesabına 4 milyon 327 min manatlıqdan artıq təmir-tikinti və abadlıq işləri görülmüşdür.

Heydər Əliyev küçəsindəki 18 ictimai binanın dam örtüklərinin dəyişdirilməsi və fasadlarının əsaslı təmiri, şəhərin arxitekturasına xələl gətirən obyektlərin sökülməsi və ya yenidən qurulması istiqamətində işlər davam etdirilmişdir.

Hesabat ilində Gilgilçay məktəbi üçün 260 şagird yerlik müasir bina, notariat kontoru və qeydiyyat şöbəsi, rayon prokurorluğu və qazma ekspedisiyası üçün yeni binalar tikilərək istifadəyə verilmişdir. Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün bütün kommunikasiya və istilik sistemi ilə təchiz olunmuş 16 mənzilli bina tikilmiş, oraya köçən hər bir ailəyə televizor və xalça hədiyyə edilmişdir. Siyəzən şəhərində 640 şagird yerlik yeni məktəb binasının tikintisi də başa çatdırılmışdır.

Hazırda telekommunikasiya qovşağı və rayon maliyyə şöbəsi üçün tikilməkdə olan inzibati binalarda tamamlama işləri aparılır, baytarlıq və statistika idarələrinin inzibati binalarının, Eynibulaq kəndində 220 şagird yerlik məktəbin, habelə uşaq incəsənət və yaradıcılıq məktəbinin inşası davam etdirilir.

Ötən il Babək, H. Talıbov, T. İsmayılov küçələrində ictimai binaların həyətlərinə və şəhər qəbiristanlığına gedən yollarda təmir işləri aparılmaqla, ümumilikdə 25 min kvadratmetrdən artıq sahəyə asfalt örtüyü vurulmuş, B. Səfəroğlu küçəsində səkilər yenidən tikilərək abadlaşdırılmış, işıqlandırma sistemi təzələnmişdir. Yaxın vaxtlarda şəhərin Şəhriyar, İ. Qayıbov, F. Bayramov küçələrinin, yeni salınmış yaşayış massivlərinin və kənd yollarının da əsaslı təmirinə və abadlaşdırılmasına başlanılacaqdır. “Azərinşaatservis” ASC tərəfindən Bakı-Quba magistral yolunun Siyəzən şəhəri ərazisindən keçən hissəsində tikintisi yarımçıq qalmış işlərin başa çatdırılması da vacib məsələlərdəndir. Əlbəttə, bütün bu işlərin görülməsi üçün təkcə dövlət vəsaiti deyil, eyni zamanda rayonda fəaliyyət göstərən idarə və müəssisələrin, eləcə də iş adamlarının, ayrı-ayrı fiziki və hüquqi şəxslərin imkanlarından da geniş istifadə olunmuşdur.

Siyəzəndə ümumilikdə 930 sahibkarlıq subyekti qeydə alınıb. Onlardan 115-i hüquqi, 815-i fiziki şəxslərdir. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən Siyəzən sahibkarlarına 2 milyon 242 min manatdan çox qısamüddətli kreditlər verilmişdir. Sahibkarlığın inkişafına kömək göstərilməsi məqsədilə rayonda Siyəzən Biznes İnkişaf Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Mərkəz mütəmadi olaraq yerli sahibkarlarla müxtəlif mövzulara dair seminarlar keçirir, onlara marketinq, biznes planlarının tərtib edilməsi, internetdən istifadə yolu ilə informasiya əldə edilməsi üzrə xidmətlər göstərir.

2008-ci il ərzində şəhər əhalisinin içməli su ilə təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə Birinci Bakı su kəməri üzərindəki nasosxana yenidən qurulmuş, 2 ədəd yeni daha güclü nasos istismara buraxılmışdır. Siyəzən şəhərinin T. İsmayılov və H. Talıbov küçələrindəki çoxmərtəbəli yaşayış binalarının zirzəmiləri uzun illər yığılıb qalmış çirkli sulardan təmizlənmiş, kanalizasiya və digər kommunikasiya xətləri təmir edilmişdir. Kənd əhalisinə göstərilən rabitə xidmətini yaxşılaşdırmaq məqsədilə ATS olmayan kəndlərdə “Delta-telekom”un 14 ədəd peyk rabitə avadanlığı quraşdırılmış, Eynibulaq kəndində 48 nömrəlik, Beşdam kəndində 72 nömrəlik EATS istifadəyə verilmiş, mərkəzi EATS-in gücü xeyli artırılmışdır.

İcra başçısı söhbətinə davam edərək dedi:

— Hesabat dövründə rayonda iqtisadi və sosial inkişafı əks etdirən əsas sahə üzrə ümumi məhsul buraxılışı 307,1 milyon manat olmaqla, əvvəlki illə müqayisədə 4 dəfə artmışdır. Rayonda 15 milyon 365 min manatlıq və ya 2007-ci il nisbətən 54.9 faiz sənaye məhsulu istehsal edilmişdir. İqtisadiyyatın əsasını təşkil edən neft-qazçıxarma sahəsində 48 min 534 ton neft, 10 milyon 755 min kubmetr qaz hasil edilmişdir. Qazmaçılar il ərzində proqnozda nəzərdə tutulduğundan 1676 metr çox qazma işi aparmışlar. Rayonda bütün maliyyə mənbələri hesabına əvvəlki illə müqayisədə 33.4 faiz çox əsas fondlar istifadəyə verilmişdir.

Əhalinin məşğulluq məsələləri, onların rayonda fəaliyyət göstərən idarə və müəssisələrdə müvafiq işlə təmin olunmaları da diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Hesabat ilində rayon məşğulluq mərkəzinə 313 nəfər müraciət etmişdir. Onlardan 250 nəfəri işlə təmin edilmişdir. Əhali arasında iqtisadi fəallıq artmış, 6 yeni müəssisə qeydiyyatdan keçərək fəaliyyətə başlamış və Dövlət Proqramı qəbul edildikdən sonra 1327, o cümlədən keçən il 80 daimi iş yeri yaradılmışdır. İşçilərin orta aylıq əməkhaqqı əvvəlki illə müqayisədə 32,2 faiz artmışdır.

Siyəzən elektrik şəbəkəsi tərəfindən 2008-ci ildə 93 milyon 455 min kilovat saat, o cümlədən əhaliyə 16 milyon 901 min kilovat saat elektrik enerjisi ötürülmüşdür. Satılmış enerjinin dəyərinin 91 faizi, o cümlədən əhaliyə satılan enerjinin 82.2 faizi toplanaraq təhvil verilmişdir. Belə bir cəhəti xüsusi olaraq qeyd edək ki, hesabat ili ərzində rayonun bütün yaşayış məntəqələrinin elektrik enerjisi ilə təminatında, qısa müddətli qəza halları istisna olmaqla, məhdudiyyət və fasilələrə yol verilməmişdir. Lakin şəhər əhalisinin artması, yeni yaşayış massivlərinin salınması ilə əlaqədar Siyəzən şəhərinin bir sıra küçə və məhəllələrində, eləcə də Yenikənd, Böyük Həmyə və digər kəndlərdə əlavə transformatorların qoyulmasına, xətt və dirəklərin dəyişdirilməsinə, həmçinin şəhərdə yeni yarımstansiyanın tikilməsinə ehtiyac vardır. Siyəzən şəhərində yeni salınmış yaşayış massivlərində, habelə F. Əliməmmədov və 28 May küçələrində yeni transformatorların qoyulması və şəbəkənin tikilməsi üçün təxirəsalınmaz tədbirlər görülməlidir. Enerji haqlarının dəyərinin tam ödənilməsi, bəzi yaşayış məntəqələrində istismarda olan transformatorların gücünün düzgün bölüşdürülməsi məsələləri də hələ ki, öz həllini tapmayıb.

Ötən il Siyəzəndə əhalinin təbii qaz təminatı məsələləri də daim diqqət mərkəzində saxlanılmış və bu istiqamətdə müəyyən işlər görülmüşdür. Hazırda rayon ərazisində abonentlərin təbii qazla təminatında ciddi problemlər olmasa da, Siyəzən şəhərində yeni salınmış yaşayış massivlərinə, Yenikənd, Eynibulaq, Sədan kəndlərinə qaz kəmərlərinin çəkilməsi, Tuğay kəndinin qazlaşdırılması, qismən qazla təmin olunmuş Məşrif, Qalaaltı, Çalğan və Qozağacı kəndlərinin tam qazlaşdırılması üçün tədbirlər görülməlidir. Satılan qazın dəyərinin cəmi 79,3 faizinin, o cümlədən əhaliyə satılan qazın dəyərinin 65.8 faizinin toplanması faktı da narahatlıq doğurmaya bilməz. Şəhərin su təchizatı və kanalizasiya şəbəkəsinin yenidən qurulması üçün “Azərsu” ASC-nin sifarişi ilə layihə-ölçü işləri aparılır və siyəzənlilər əmindirlər ki, yaxın vaxtlarda bu sahədəki problemlər də öz həllini tapacaqdır.

Deyilənlərə onu da əlavə edək ki, əhalinin elektrik enerjisi, qaz, içməli su təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə rayon icra hakimiyyəti başçısının rəhbərliyi ilə xüsusi qərargah fəaliyyət göstərir. Qərargahın iclaslarında qarşıya çıxan problemlər araşdırılır və onların operativ olaraq aradan qaldırılması üçün əməli tədbirlər görülür.

“Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramının hazırlanması haqqında” prezident sərəncamının icrası ilə əlaqədar Siyəzəndə bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir. Xüsusilə də kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı üçün sərf olunan yanacaq və mühərrik yağlarının, mineral gübrələrin dəyərinin orta hesabla 50 faizinin dövlət tərəfindən ödənilməsi əhali arasında razılıqla qarşılanmışdır. Bu sərəncamdan bəhrələnən 486 nəfər sakinə 54 min manata yaxın vəsait verilmişdir. Rayonda toxumçuluq təsərrüfatının olmadığı nəzərə alınaraq, 3 nəfər sahibkarın özəl toxumçuluq təsərrüfatı yaratması ilə bağlı Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə müraciət edilmiş və müvafiq şəhadətnamə alınmışdır. Növbəti ilin payız səpini üçün həmin təsərrüfatlarda 102 hektar sahədə yüksək repreduksiyalı buğda əkilmişdir. İl ərzində rayon üzrə qaramalın baş sayı 1,1 faiz artaraq 10 min 517 başa çatmış, diri çəkidə 21min 381 ton ət, 80 min 48 ton süd, 72 ton yun istehsal edilmişdir. “Siyəzən-broyler” ASC-də 15 min tondan çox quş əti, 19 milyon ədəddən çox yumurta istehsal olunmuşdur. Bu məhsulların bir hissəsi Bakı şəhərində keçirilən kənd təsərrüfatı məhsullarının satış yarmarkalarına göndərilmişdir.

Hesabat ilində rayonun yerli gəlirlərinin icrasına 106.5 faiz əməl edilmişdir. Bu göstərici 2007-ci ilə nisbətən 74 faiz və ya 885 min manat çox olmuşdur.

Hazırda Siyəzən rayonunda 24 ümumtəhsil məktəbi, 2 məktəbdənkənar və 4 məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Rayonun ümumtəhsil müəssisələrində şagirdlərin təhsili ilə 723 müəllim məşğul olur ki, onlardan da 529 nəfəri ali təhsillidir. 2008-ci ildə rayonun ümumtəhsil məktəblərini bitirmiş 415 şagirddən 103 məzun ali məktəblərə qəbul olunmuşdur. Siyəzən şəhər 2 saylı orta məktəbin 4 məzunu 600-dən çox bal toplamış, onlardan 2 nəfəri Prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür. Qeyd olunduğu kimi, rayonda “Yeniləşən Azərbaycana — yeni məktəb!” layihəsi çərçivəsində müasir standartlara cavab verən məktəblər tikilmiş, onların maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi üçün 196 ədəd kompyuter, 5 ədəd printer, 10 ədəd noutbuk və 1 ədəd proyektor alınmışdır. Müqayisə üçün göstərmək lazımdır ki, Siyəzən rayonunda sonuncu məktəb binası 20 il bundan əvvəl tikilmişdir. Lakin təhsil sahəsində də işlər hələ ki, tam qaydasında deyildir. Məsələn, aparılmış monitorinqlər nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, bəzi məktəb rəhbərləri təhsil islahatlarının həyata keçirilməsində passiv mövqe tutmuş, kollektivə normal rəhbərliyi təmin edə bilməmişlər. Acınacaqlı haldır ki, rayonun Eyniadlı, Daşquşçu, Gilgilçay qəsəbə və Siyəzən şəhər 5 saylı orta məktəblərinin məzunlarından bir nəfər belə ali məktəblərə qəbul olunmayıb. Rayonun bəzi qəsəbə və kənd məktəblərində hələ də ixtisaslı müəllim kadrları çatışmır, dərsə davamiyyət aşağı səviyyədədir.

Xatırladaq ki, 2004-cü ildə istifadəyə verilən və açılışında ölkə Prezidenti İlham Əliyevin də iştirak etdiyi Siyəzən Rayon Regional Diaqnostika Mərkəzi ən müasir standartlara cavab verən tibb müəssisəsidir. Lakin rayonun mərkəzi xəstəxanası və poliklinikası barədə bu sözləri demək olmaz. Belə ki, mərkəzi xəstəxananın əsas və poliklinika şöbəsinin binası istismara yararsızdır. Uşaq xəstəxanası və poliklinikasında da vəziyyət qənaətbəxş deyildir. Kəndlərdə tibbi xidmətin səviyyəsi aşağıdır.

Rayon ərazisinin sanitar təmizliyinin qorunması, yoluxucu xəstəliklərə qarşı mübarizə istiqamətində müəyyən işlər görülsə də, bütövlükdə sanitar-epidemioloji vəziyyət günün tələbləri səviyyəsində deyildir. Mədəni-maarif müəssisələrinin maddi-texniki bazasının yaxşılaşdırılması istiqamətində əsaslı tədbirlər görülməlidir.

Təəssüf ediləsi haldır ki, ərazisində çoxsaylı arxeoloji və memarlıq abidələri olan Siyəzəndə hələ də tarix-diyarşünaslıq muzeyi yoxdur.

Qanunçuluğun, ictimai asayişin qorunması, cinayətkarlığın və hüquq qaydalarının pozulması hallarının azaldılması, cinayət törədən şəxslərin vaxtında müəyyənləşdirilərək məsuliyyətə cəlb olunması sahəsində rayonun hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən müəyyən işlər görülmüşdür. Məlumat üçün bildirək ki, 2008-ci ildə rayon üzrə 141 cinayət hadisəsi qeydə alınmış, onlardan 107-nin açılması təmin edilmişdir. Görülmüş tədbirlər nəticəsində rayonda ictimai-siyasi sabitlik daha da möhkəmlənmiş, vətəndaşların hüquqlarının pozulması halı qeydə alınmamışdır.

Rayonda 14 yerli özünüidarəetmə orqanı — bələdiyyə fəaliyyət göstərir. “Bir bələdiyyə — azı bir layihə!” ümumrespublika təşəbbüsünə qoşulan yerli bələdiyyələr, rayonun sosial-iqtisadi inkişafında, abadlıq-quruculuq işlərində və digər məsələlərin həllində yaxından iştirak etmişlər. 2008-ci ildə bələdiyyələrin gəlirlərinin 57,3 faizi tikinti-təmir işlərinə sərf edilmişdir. Bu sahədə Siyəzən şəhər, Böyük Həmyə, Sədan, Balaca Həmyə, Beşdam, Yenikənd və Zarat kənd bələdiyyələri fərqlənmişlər.

Lakin bəzi bələdiyyələr, o cümlədən Gilgilçay qəsəbə və Daşquşçu kənd bələdiyyələri büdcələrinin formalaşması üçün əməli iş görməmişlər. Eynibulaq bələdiyyəsi isə, ümumiyyətlə fəaliyyət göstərməmişdir.

2008-ci ildə Siyəzən Rayon İcra Hakimiyyəti başçısı aparatına vətəndaşlardan 805 ərizə və müraciət daxil olmuşdur. Bunların hamısı diqqətlə araşdırılmış, müvafiq tədbirlər görülmüş və bu barədə vətəndaşlara məlumat verilmişdir.

Məlum olduğu kimi, martın 18-də Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına əlavə və dəyişikliklər edilməsinə dair ümumxalq səsverməsi keçiriləcəkdir. Referenduma hazırlıqla əlaqədar 54 saylı Dəvəçi-Siyəzən seçki dairəsinə daxil olan 23 məntəqədə hazırlıq işləri başa çatdırılmış, seçicilərin siyahıları dəqiqləşdirilmiş və seçki məntəqələri fəaliyyətə başlamışdır. Bu günlər rayonun ayrı-ayrı yaşayış məntəqələrində, əmək kollektivlərində keçirdiyimiz görüş və söhbətlərdən belə qənaətə gələ bilərik ki, siyəzənlilər ölkəmizin davamlı inkişafı və uğurlu gələcəyinə xidmət edən bu mühüm siyasi kampaniyada da mütəşkkillik göstərmək əzmindədirlər.

İcra başçısı söhbətin sonunda gələcəklə bağlı planlar üzərində dayandı:

— Cari ildə rayonun yerli ehtiyatları və digər mənbələri nəzərə alınmaqla, qarşıdakı illər üçün hazırlanmış sosial-iqtisadi inkişaf proqramının həyata keçirilməsinə başlanacaq, aqrar sahədə islahatların ikinci mərhələsini sürətləndirmək üçün geniş tədbirlər həyata keçiriləcəkdir. Rayonda turizmin inkişaf etdirilməsi üçün bütün imkanlar araşdırılacaq və məsələlərin həllinə kömək məqsədilə əlaqədar təşkilatlarla iş aparılacaq, nəzərdə tutulmuş istehsal və müasir xidmət infrastrukturunun yaradılmasına diqqət artırılacaq, Siyəzən şəhərinin və kəndlərinin abadlaşdırılması istiqamətində tədbirlər həyata keçiriləcəkdir. Təhsil, səhiyyə və mədəni-maarif müəssisələrinin maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi üçün bütün imkanlardan istifadə ediləcəkdir. Ayrı-ayrı ixtisaslardan olan müəllim və həkim kadrlara olan tələbatın ödənilməsi məqsədilə əlaqədar respublika təşkilatları qarşısında məsələ qaldırılacaqdır.

Qeydlərimizin sonunda tam səmimiyyətlə etiraf edirik ki, son bir ildə Siyəzəndə əvvəlki 4-5 ildəkindən daha çox iş görülüb. Siyəzənlilərin özlərinin də etiraf etdiyi kimi, rayonda tikinti, abadlıq və quruculuq işləri həqiqətən görünməmiş miqyas alıb. Etiraf edək ki, son vaxtlaradək Siyəzən rayonu barəsində danışmağa və yazmağa söz tapmırdıq. Gərək iş olsun ki, danışmağa, yazmağa da söz ola.

Ötən ilin yekunları ümid etməyə əsas verir ki, 2009-cu il Siyəzən rayonunun sosial-iqtisadi tərəqqisi yolunda daha böyük nailiyyətlər ili olacaqdır.

Qüdrət PİRİYEV,

Qafar CƏFƏROĞLU

Xalq qəzeti.-2009.-4 fevral.-S.5.