Avropada Boloniya prosesi və onun Azərbaycanda perspektivləri

Azərbaycan Turizm İnstitutunda keçirilən mərasimdə Tətbiqi Tədqiqatlar Fondunun son aylarda həyata keçirdiyi respublikamızın Avropa ali təhsil sisteminə inteqrasiyası ilə bağlı islahatlara dəstək layihəsi çərçivəsində nəşr olunmuş “Avropada Boloniya prosesi və onun Azərbaycanda perspektivləri” kitabı ictimaiyyət nümayəndələrinə təqdim olundu.

Azərbaycan Turizm İnstitutunun rektoru, nəşrin həmmüəllifi, tarix elmləri namizədi Cəfər Cəfərov layihə və kitab barədə məlumat verərək bildirdi ki, ölkəmizin Avropanın sivil ali təhsil sisteminə qoşulması ilə bağlı bir sıra sualları cavablandırmaq zərurətindən yaranmış bu geniş araşdırma Azərbaycan Prezidenti yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının himayəsi ilə həyata keçirilmişdir.

Ali təhsil sahəsində ölkədə keçirilən islahatlar ictimaiyyətin, xüsusən də ali məktəb müəllim və tələbələrinin fəallığından, onların proseslərdə yaxından iştirakından çox asılıdır. Məhz bu nöqteyi-nəzərdən həyata keçirilən layihədə Boloniya prosesi ilə bağlı nəzəri və praktik məsələlərin araşdırılması ilə yanaşı, insanların diqqətini bu məsələyə daha çox cəlb etmək, onlar arasında maarifləndirmə işi aparmaq və onların gücünün səfərbər olunmasına kömək etmək kimi məqsədlər qarşıya qoyulmuşdur. Fondun apardığı tədqiqatların, o cümlədən sorğunun nəticələrinə görə, Boloniya prosesinə qoşulmağın və bu istiqamətdə islahatların aparılmasının özü qədər vacib olan məsələlərdən biri ali təhsil ictimaiyyətinin mümkün qədər geniş və ətraflı məlumatlandırılmasıdır.

Azərbaycanın Boloniya prosesinin tələblərinə uyğun keçirdiyi islahatların uğurunun vacib şərtlərindən biri bu prosesin mahiyyətinin araşdırılması, qaranlıq və ziddiyyətli məqamlara aydınlıq gətirilməsi və nəhayət, onun qanunauyğunluqlarının axıra kimi dərk edilməsidir. Eyni zamanda, Avropa ali təhsil modeli Azərbaycanda tətbiq edilərkən yerli mühitin xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması, bu təcrübənin onlara uyğunlaşdırılması, habelə bu vaxta qədər Azərbaycanın ali təhsil sahəsində toplanmış müsbət təcrübəsinin və milli ənənələrinin qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsi günün vacib məsələlərindəndir.

Cəfər Cəfərov daha sonra qeyd etdi ki, Boloniya prosesi Avropanın özündə çoxsaylı problemlərə malikdir. Orada prosesin birinci mərhələsinin əsasən 2010-cu ildə başa çatması nəzərdə tutulmuşdur. Ona qoşulmuş bir ölkə kimi Azərbaycan ölkənin özünəməxsus reallıqlarından irəli gələn çoxsaylı məsələlərlə məşğul olmaqla yanaşı, həmin ümumi məsələlərin həllinə də öz töhfəsini verməlidir. Kitabda Boloniya prosesinin ən müxtəlif cəhətləri haqqında lazımi məlumat verilir, onların mahiyyəti, məqsədləri, tətbiq xüsusiyyətləri aydınlaşdırılır. Bundan başqa, Boloniya prosesinin mərhələləri, əhatə dairəsi, iştirakçıları haqqında məlumat verilir. Müxtəlif yığıncaqlarda qəbul olunmuş sənədlərin ümumi prosesdə yeri və rolu haqqında bilgi çatdırılır. Güman edirik ki, belə materialların çapı və ali məktəb müəllim və tələbələrinə çatdırılması ümumi işin uğuru üçün kiçik bir töhfədir. Boloniya prosesi və onun Azərbaycanda tətbiqi ictimai həyatın böyük bir sahəsini əhatə etməklə, daha çox tədqiqatlara ehtiyac vardır. Hazırkı kitabça bu istiqamətdə görülmüş başlanğıc işlərdən biridir və təbii ki, çatışmazlıqlardan azad deyildir. Buna görə də oxucu rəyi və onların tənqidi təklifləri bizim üçün dəyərlidir və veriləcək rəy və təkliflərə görə əvvəlcədən təşəkkürümüzü bildiririk.

Kitabın digər həmmüəllifi — Turizm İnstitutu humanitar fənlər kafedrasının müdiri, tarix elmləri namizədi İbrahim Əliyev nəşr barədə daha ətraflı məlumat verərək göstərdi ki, bu vəsait Boloniya prosesinin prinsipləri əsasında Azərbaycanda ali təhsil sahəsində aparılan islahatlara aydınlıq gətirmək, yön vermək məqsədilə yazılmışdır. Layihə çərçivəsində həyata keçirilən müxtəlif tədbirlərdə, eləcə də təqdim olunan kitabda Boloniya prosesinin mahiyyəti, onun hədəfləri, Avropa ali təhsil sisteminin özəllikləri diqqət mərkəzində olmuş, bu prosesə qoşulma ilə bağlı yerli şərait, tarixi reallıqlar tədqiqata cəlb edilmişdir.

Diploma Avropa əlavəsi, ali təhsildə kredit sistemi, keyfiyyət, mobillik, elmi tədqiqatlar, müəllim-tələbə münasibətləri, unversitetlərin muxtariyyəti, sənədlərin qarşılıqlı tanınması kimi məsələlərə də aydınlıq gətirilmişdir. Ölkəmizin Boloniya prosesinə qoşulmasının sürətləndirilməsilə bağlı mülahizə və təkliflər də işlənib hazırlanmış, lazımi orqanlara çatdırılmış və kitaba daxil edilmişdir.

“Boloniya bəyannaməsi”, “Avropa ali təhsil zonası haqqında” Praqa bəyanatı, “Gələcəyin formalaşması”, Salamanka bəyannaməsi, “Universitetlərin ümumi xartiyası”, “Ümumavropa təhsil məkanı — məqsədlərə çatılması” Bergen bəyanatı, “Avropa regionlarında ali təhsilə aid ixtisasların tanınması haqqında” Lissabon konvensiyası kimi mühüm sənədlər də tərcümə edilərək kitabda oxuculara təqdim edilmişdir.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti İcra Aparatı ictimai-siyasi şöbəsinin məsul işçisi Elman Paşayev, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi mədəniyyətşünaslıq elmi-metodik mərkəzinin direktoru Vilayət İsmayılov, Təhsil Nazirliyi ali və orta ixtisas məktəbləri şöbəsinin baş məsləhətçisi Nadim Nəcəfquliyev və digər çıxış edənlər ölkəmizin Boloniya prosesinə qoşulmasına dəstək layihəsinin və kitabın əhəmiyyətini vurğuladılar, ölkəmizin Avropa ali təhsil sisteminə inteqrasiyası ilə bağlı problemlərdən və onların həlli yollarından söz açdılar.

Tədqiqatları davam etdirmək, Boloniya prosesi ilə bağlı KİV-də geniş maarifləndirmə, izahat-təbliğat işləri aparmaq lüzumu da dönə-dönə səsləndi. Mərasimdə belə bir inam ifadə olundu ki, Boloniya prosesinə keçilməsi ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu çevrəsində müasir ali təhsil sisteminin formalaşmasını təmin edəcəkdir.

Tahir AYDINOĞLU

Xalq qəzeti.-2009.-13 fevral.-S.7.