Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı “Xalq qəzeti”nin həmişə diqqət mərkəzində olmuşdur

“Xalq qəzeti” mənalı yaradıcılıq yolu keçmiş, özünəməxsus üslub və sənətkarlıq xüsusiyyətləri olan nəşrlərimizdəndir. Uzun müddət “Kommunist” adı ilə nəşr edilən bu qəzet bütün Sovet dövrü ərzində Azərbaycanın ictimai, iqtisadi və mədəni həyatının güzgüsü olmuşdur...

Heydər ƏLİYEV

Ümummilli lider

Yaşadığımız qloballaşma şəraitinin özünəməxsus xüsusiyyətləri mövcuddur. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, XXI əsr həm də informasiya əsri adlandırılır, onda müasir dövrümüzdə informasiyanın rolu aydın olar. Təbii ki, istənilən inkişaf prosesində vaxtında, dəqiq və qərəzsiz əldə edilmiş informasiyanın xüsusi əhəmiyyəti böyükdür. Başqa sözlə desək, lazımi informasiyalara malik olmadan gələcək perspektivlərə nail olmaq qeyri-mümkündür. Bu mənada Azərbaycan Respublikasının, onun ayrı-ayrı regionlarının sosial-iqtisadi inkişafında cəmiyyəti vaxtında və dəqiq informasiya ilə təmin edən “Xalq qəzeti”nin əhəmiyyəti danılmazdır. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin sözləri ilə desək “Bu qəzet həmişə yeni həyat uğrunda çarpışanların ilk sıralarında getmişdir”.

Hər gün səmimi dost kimi görüşdüyümüz, maraqla vərəqləyib dünyada və ölkədə baş verən ictimai-siyasi və sosial-iqtisadi proseslərlə yaxından tanış olduğumuz “Xalq qəzeti”nin bu günlərdə 90 yaşı tamam olur. Tarixə nəzərə saldıqda “Xalq qəzeti”nin 90 illik ömür yolunda mürəkkəb, keşməkeşli, mübarizələrlə dolu bir yol keçdiyinin şahidi oluruq. Fəaliyyətə başladığı gündən obyektivliyi və operativliyi ilə digər mətbu orqanlardan açıq-aydın seçilən “Xalq qəzeti” səhifələri fəhlə və kəndlilərin, elm və mədəniyyət işçilərinin, ziyalıların, bir sözlə, cəmiyyətin bütün təbəqələrinin üzünə həmişə açıq olmuşdur. Öz oxucuları ilə dil tapmağı bacaran, hətta yeri gəldikdə oxucuların ağıllı məsləhətlərinə qulaq asan, onların arzu və təkliflərini qəbul edən bu qəzet materialların aktuallığını həmişə diqqət mərkəzində saxlamışdır.

Azərbaycan xalqının və dövlətinin 90 illik tarixini özündə əks etdirən “Xalq qəzeti” ötən əsrin əvvəllərində dünyada baş verən hadisələri olduğu kimi işıqlandırmış, ölkədə savadsızlığın aradan qaldırılması, cəmiyyətin dolğun və dəqiq informasiya ilə təmin edilməsi, eləcə də ana dilimizin saflığı uğrunda mübarizənin ön sıralarında olmuşdur. Hələ II Dünya müharibəsi zamanı İttifaq səviyyəsində faşizmə qarşı aparılan ölüm-dirim mübarizəsində Azərbaycan xalqının igid övladlarının həm arxa, həm də ön cəbhələrdə göstərdikləri misilsiz qəhrəmanlıqları tam dolğunluğu ilə işıqlandıran qəzet müharibədən sonrakı illərdə də öz operativliyini qoruyub saxlamış və daha da gücləndirmişdir. Bu səbəbdəndir ki, istər SSRİ dövründə, istərsə də müstəqillik illərində qəzet ölkə iqtisadiyyatının inkişafında mühüm rol oynamışdır. Belə ki, “Xalq qəzeti” müharibədən sonra ölkədə gedən bərpa və quruculuq işlərindən, iqtisadiyyatın möhkəmləndirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlərdən, müstəqillik illərində isə həyata keçirilən iqtisadi islahatlar, mövcud nöqsanlar, onların aradan qaldırılması yolları və s. kimi məsələlərdən həvəslə yazmış, xalqı səfərbəredici qüvvəyə çevirmək üçün təbliğati məsələləri gücləndirmişdir.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycana ilk rəhbərliyi dövründə (1969-1982-ci illər) qəzet, sözün əsl mənasında, ulu öndərin ideyalarının həyata keçirilməsində mübariz tribunaya çevrilmişdi. Onun səhifələrində neqativ hallara qarşı barışmaz mübarizə ciddi xarakter almışdı. Respublikanın həyatında baş verən müsbət dəyişikliklər digər mətbuat orqanlarında olduğu kimi, “Kommunist” qəzetində də geniş təbliğ olunur, ictimaiyyət arasında yayılırdı. Məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin gündəlik qayğısı sayəsində bu qəzet Azərbaycanda kütləviliyi ilə seçilən mətbuat orqanı kimi fəaliyyətini daha da təkmilləşdirmiş, tirajını bir neçə dəfə artırmış, eyni zamanda, özünəməxsus dəst-xəttini qoruyub saxlamışdır.

Tarixi materiallardan aydın olur ki, yarandığı ilk illərdə redaksiyanın cəmi 9 nəfər işçisi olmuş və təbii ki, qəzet çox az tirajla çıxmışdır. 1919-cu il avqustun 29-da ilk nömrəsi əski əlifba ilə işıq üzü görən qəzetin redaktoru görkəmli ictimai-siyasi xadim Ruhulla Axundov olmuş, daha sonra isə müxtəlif vaxtlarda qəzetə görkəmli ictimai xadimlər, yazıçı-publisistlər Həbib Cəbiyev, Ağababa Yusifzadə, Böyükağa Talıblı, Əli Vəliyev, Xasay Vəzirov, Ağababa Rzayev, Ramiz Əhmədov, Tofiq Rüstəmov və başqaları rəhbərlik etmişlər. Eyni zamanda, kimin rəhbərlik etməsindən asılı olmayaraq, Azərbaycanda iqtisadiyyatın, mədəniyyətin, ədəbiyyatın, incəsənətin və s. sahələrin ilk bünövrə daşlarının qoyulmasında bu qəzetin misilsiz xidmətləri vardır.

İqtisadi proseslər, ədəbi-mədəni quruculuq və digər sahələrdə ardıcıl mübarizə aparan “Xalq qəzeti”nin səhifələrindən doğan, ilk dəfə bu mətbu orqanda işıqlandırılan hər hansı təşəbbüs qısa zaman kəsiyində bütün ölkəyə yayılır və cəmiyyət tərəfindən dəstəklənərək böyük bir hərəkata çevrilirdi. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, qəzetin istənilən sahədə əldə edilən uğurlarda öz payı vardır. Məsələn, doğma dilimizin saflığı və təmizliyi uğrunda qəzetin apardığı ardıcıl mübarizə yaddaşlardan silinməmiş və qəzetə rəğbət qazandıran saysız-hesabsız nümunələrdən biri olmuşdur. Bu öz nəticəsini vermiş, qəzetin “Dilimızin islahı” adı altında buraxdığı əlavələrin, bu məsələyə dair yüzlərlə tutarlı məqalənin, o cümlədən nüfuzlu ziyalı və mütəxəssislərin mövqeyinin işıqlandırılması Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafında böyük əhəmiyyət kəsb etmişdir.

“Xalq qəzeti”nin ən qaynar və maraqlı dövrü ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin birinci dəfə Azərbaycana rəhbərlik etdiyi 1969-1982-ci illərə təsadüf edir. Həmin illərdə ölkə iqtisadiyyatının bütün sahələrində geniş quruculuq işləri aparılır, yeni müəssisələr yaradılır, eləcə də ölkədə cərəyan edən iqtisadi proseslər dərhal obyektiv işıqlandırılırdı. Ümumiyyətlə, istər SSRİ, istərsə də müstəqillik illərində dahi Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyi elə bir vaxta düşmüşdü ki, sanki xarabalıqlar üzərində yeni bir məmləkət qurulurdu. Vaxtilə keçmiş İttifaqın ən geridə qalmış respublikalarından biri olan Azərbaycan məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə ildən-ilə öz simasını dəyişir, iqtisadiyyatını, elmini, mədəniyyətini, incəsənətini və ədəbiyyatını inkişaf etdirərək qabaqcıllar sırasına çıxırdı. Bütün bu müsbət dəyişikliklərin baş memarı olan dahi Heydər Əliyev çox düzgün bilirdi ki, ölkədə görülən nəhəng işlərin, həyata keçirilən möhtəşəm layihələrin müvəffəqiyyətlə reallaşması, hər bir kəsin milli iqtisadiyyatın inkişafı üçün əlindən gələni etməsi, başqa sözlə desək, xalqı səfərbər edə biləcək mətbuat orqanın mövcudluğu zəruridir.

Azərbaycan Respublikasının iqtisadi inkişafında mətbuatın, xüsusilə “Xalq qəzeti”nin əhəmiyyətini sübut edən başqa bir fikir isə qəzetin 50 illik yubileyində, yenə də ümummilli lider tərəfindən səsləndirilmişdir. Hələ sovet hakimiyyətinin hökmran olduğu 1969-cu ildə bütün SSRİ-də dövlət dilinin rus dili olduğu bir vaxtda ümummilli lider Heydər Əliyev doğma Azərbaycan dilində çıxış edərək demişdir: “...Çoxlarının yaxşı yadında olar ki, bir vaxtlar Bakı fəhlələri vətənpərvərcəsinə belə bir mübariz şüar irəli sürmüşdülər: ”Neft beşilliyini iki il yarıma yerinə yetirək! Qəzet də o zaman böyük Sovetlər ölkəsinə son dərəcə lazım olan neftlə, obrazlı desək, nəfəs alır, şanlı Bakı neftçiləri ilə birlikdə əmək növbəsində durur, neft quyuları qazmaqda, neft fontanlarını ram etməkdə onlara kömək edirdi...”

Dahi Heydər Əliyevin söylədiyi bu fikirlər “Xalq qəzeti”nin ölkənin iqtisadi inkişafındakı rolunu açıq-aydın göstərir. Ulu öndər tərəfindən qəzetin fəaliyyətinə verilən bu yüksək qiymət ölkədə gedən yenidənqurma proseslərini daha operativ və maraqlı işıqlandırmaqda qəzetin yaradıcı kollektivinə əlavə güc verir, onları öz işlərində daha məsuliyyətli, obyektiv və operativ olmağa sövq edirdi.

Bu günlərdə M.F.Axundov adına Mərkəzi Kitabxanada olarkən qəzetin keçmiş nömrələri ilə tanış olduq. Bu nömrələri vərəqlədikcə, hələ 1970-80-ci illərdə Azərbaycanda tikilib istifadəyə verilən yeni sənaye müəssisələrinin, təzə yaşayış massivlərinin, müxtəlif istiqamətləri əhatə edən yeni istehsal obyektlərinin geniş panoramına rast gəlirsən. Aqrar sektorda əldə olunan nailiyyətlər, pambıqçılıq, üzümçülük istehsalında qazanılan uğurlar, sənaye, kənd təsərrüfatı, tikinti-quruculuq sahələrində irəli sürülən bir sıra təşəbbüslər qəzetin baş mövzusuna çevrilmişdir. Eyni zamanda, qəzetin mühüm xüsusiyyətlərindən biri də odur ki, ilin ayrı-ayrı vaxtlarında müxbir postları fəaliyyət göstərmiş, eləcə də ölkə iqtisadiyyatını möhkəmlətmək üçün aparılan planlı yenidənqurma işləri qəzetin aidiyyatı şöbələri tərəfindən nəzarətə götürülmüdür. Keçmiş nömrələri vərəqlədikcə metro tikintisindən verilən reportajlar, kondisioner zavodunun tikintisi, yeni, daha müasir neft-kimya sənayesi müəssisələrinin inşası və s. haqqında dərc olunan materiallarla tanış olursan.

“Xalq qəzeti”ni fərqləndirən, əsas xüsusiyyətlərdən biri də, qabaqcılların və yenilikçilərin təcrübəsinin ümumiləşdirilərək geniş ictimaiyyətə çatdırılmasıdır. Eləcə də bir çox vətənpərvərlik təşəbbüsü ilk olaraq ünvanını məhz bu qəzetdə tapırdı ki, bütün bunlar da stimullaşdırıcı amilə çevrilməklə əldə edilən uğurların artmasına təkan verirdi. Göründüyü kimi, iqtisadi inkişafda xüsusi əhəmiyyət kəsb edən qəzet digər sahələrə də təsirsiz deyildi.

Məsələn, 1990-cı ilin Qanlı Yanvar hadisələrindən sonra mövcud quruluşa qarşı mübarizədə “Xalq qəzeti” xalqın tribunasına çevrildi və müstəqillik ideyaları ilk dəfə bu qəzetin səhifələrindən dünyaya bəyan olundu. 1993-cü ildə isə xalqın təkidi ilə yenidən hakimiyyətə qayıdan ümummilli lider Heydər Əliyevin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi sahədə həyata keçirdiyi mühüm dəyişikliklər qəzetin səhifələrində öz geniş əksini tapdı. Məhz bunun nəticəsi idi ki, ümummilli lider qəzetin 75 illik yubileyində yazırdı: “Respublikada qəzetçilik ənənələrinin formalaşmasında, jurnalistikamızın inkışafında ”Xalq qəzeti"nin xidmətləri xüsusi qeyd olunmalıdır. Bugünkü çoxsəsli, rəngarəng Azərbaycan mətbuatının bir çox görkəmli nümayəndələri bu qəzetin yaradıcılıq məktəbini keçmişdir. Müstəqilliyimizin qazanılmasından sonra da “Xalq qəzeti” respublikanın ictimai həyatında baş verən hadisələrə cəsarətlə müdaxilə etmiş, bir çox problemlərin aşkarlanmasında mühüm rol oynamışdır. Amansız təcavüzkara qarşı apardığımız ədalətli mübarizə qəzetin daimi mövzusuna çevrilmişdir. Bu gün qəzet müstəqil Azərbaycanda hüquqi və demokratik dövlət quruculuğu işində güclü səfərbəredici rol oynayır”.

İstər keçmişdə, istərsə də müasir qəzet bolluğu dövründə özünəməxsus dəst-xətti, aydın və prinsipial mövqeyi ilə seçilən, ölkədə həyata keçirilən bir çox iqtisadi tədbirlərin təşəbbüskarı olan “Xalq qəzeti” doğma ana dilimizdə çıxan ən uzunömürlü mətbuat orqanlarından biridir. Eyni zamanda, qeyd etmək lazımdır ki, bir əsrə yaxın müddətdə bu qəzet xalqımıza, Vətənimizə vicdanla xidmət etmiş, həmişə dövlətə, dövlətçiliyə, xalqımızın tarixinə, milli-mənəvi dəyərlərinə, dilinə, dininə, adət və ənənələrinə sadiq olmuşdur.

Keçmişdə olduğu kimi, hazırda da bu qəzet istər ayrı-ayrı bölgələrdə mövcud problemlərin işıqlandırılmasında, istərsə də regionlarda sosial, iqtisadi, mədəni və s. sahələrdə əldə edilmiş uğurların geniş şəkildə təbliğ olunmasında, eləcə də qarşıya qoyulmuş vəzifələrin müvəffəqiyyətlə icrasına ictimai nəzarətin həyata keçirilməsində öncül mövqedədir. Bütün bunlar isə mətbuatın dördüncü hakimiyyət adlandırılmasını şərtləndirən əsas amillərdir ki, bu yolda da “Xalq qəzeti” üzərinə düşən vəzifənin öhdəsindən layiqincə gəlir.

Son dövrlər qəzetin səhifələrində tez-tez görkəmli elm adamlarının, gənc tədqiqatçıların, müxtəlif sahələrin mütəxəssislərinin fikir və mülahizələrinə geniş yer verilməsi, dəyərli fikirlərin təbliğ olunması, “Xalq qəzeti”nə, sözün əsl mənasında, ictimai-siyasi və elmi nəşr deməyə əsas verir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bütün bunlar həm də qəzeti elmi ictimaiyyətin bir istinad yerinə, informasiya mənbəyinə çevirmişdir. Konkret olaraq iqtisadi sferada cərəyan edən proseslər, regionların, o cümlədən ayrı-ayrı inzibati rayonların sosial-iqtisadi inkişafı, qəbul edilən dövlət proqramlarının icra vəziyyəti, milli iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinin inkişaf səviyyəsini xarakterizə edən statistik materiallar barədə kompleks məlumatlara mətbu orqanlar arasında ilk olaraq, bu qəzetdə rast gəlmək mümkündür. Əlbəttə, bütün bunların əsas səbəblərindən biri mətbuata dövlət qayğısıdırsa, başqa bir əsas səbəbi də qəzet kollektivinin kifayət qədər peşəkar və təcrübəli olmasıdır.

Beləliklə, uzun müddət “Kommunist” qəzeti adı altında nəşr edilən, hazırda isə “Xalq qəzeti” kimi hər gün cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrini əhatə edən minlərlə oxucunun görüşünə gələn, ən uzunömürlü anadilli mətbuat orqanının həyat yoluna qısaca nəzər salmağa, cəmiyyətdə geniş yayılan bir qəzet kimi ölkənin iqtisadi inkişafında onun rolunu işıqlandırmağa çalışdıq. Əlbəttə, “Xalq qəzeti”nin sosial, iqtisadi, mədəni və s. sahələrdə əldə etdiyi uğurlardakı payını, iqtisadi tədbir və proqramların müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsinə təsirini bir qəzet məqaləsi ilə əhatə etmək qeyri-mümkündür. Sadəcə, bu araşdırmaları aparmaqla, keçmişdə və indi olduğu kimi, gələcəkdə də birinci olması arzusu ilə “Xalq qəzeti”nin timsalında ölkənin sosial-iqtisadi inkişafında mətbuatın rolunu bir daha yada salmağa çalışdıq.

İsa ALIYEV,

AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun

direktoru, iqtisad elmləri doktoru,

Aqil ƏSƏDOV,

AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun

aparıcı elmi işçisi, iqtisad elmləri namizədi

Xalq qəzeti.- 2009.- 24 iyul.- S. 4.