Azərbaycan Respublikasında mədəniyyət dövlət idarəçiliyinin obyekti kimi: reallıqlar və perspektivlər

 

Ölkəmizdə XX-XXI əsrlərin qovuşuğunda mədəniyyət sahəsindəki siyasət yeni ictimai sistemin formalaşması, dəyərlər haqqında təsəvvürlərin transformasiyası, ümummili birləşdirici ideya olan azərbaycançılıq ideyasının möhkəmləndirilməsi şəraitində həyata keçirilir. Bununla əlaqədər olaraq ayrı-ayrılıqda hər bir insanın və bütövlükdə cəmiyyətin mədəniyyətinin rolu və əhəmiyyəti müqayisəedilməz dərəcədə artmışdır. Məhz mədəniyyət bir sosial institut kimi ictimai sabitliyi təmin etməyə, dövləti və cəmiyyəti mühüm milli məsələlərin həlli uğrunda birləşdirməyə qadirdir.

1998-ci ildə Stokholm şəhərində keçirilmiş “İnkişafın xeyri üçün mədəniyyət siyasətinin istifadə edilməsi” üzrə hökümətlərarası konfrans mədəniyyətin məzmununu cəmiyyəti və sosial qrupu səciyyələndirən ruhi, mənəvi, maddi, intellektual və emosional xüsusiyyətlərin bütöv bir kompleksi kimi müəyyənləşdirib. Artıq yaxşı məlumdur ki, mədəniyyətin tərkibinə yalnız ədəbiyyat və incəsənət deyil, eyni zamanda, daha geniş spektri əhatə edən təzahürlər, o cümlədən həyat tərzi, milli məfkurə, insanın əsas hüquqları, dəyərlər sistemi, ənənələr və dünyagörüşü daxildir. Bu cür geniş şərh olunduqda o, bütün insan həyatını bildirir. Beləliklə, mədəniyyət insanların və cəmiyyətlərin həyatının keyfiyyətinə təsir edir, sabit inkişafın rəhni olur, iqtisadi və sosial nemətlərin artmasına gətirib çıxarır. Mədəniyyətə belə yanaşma YUNESKO və Avropa Şurasının məruzələrində, mədəniyyətlə bağlı bir sıra digər nüfuzlu beynəlxalq təşkilat və qurumların sənədlərində, inkişaf etmiş ölkələrin mədəniyyət siyasətlərində əks olunur. Bəs, bu son dərəcə mürəkkəb və spesifik sahə necə idarə olunur? Bu məsələnin qısa təhlilinə keçməzdən əvvəl qeyd etmək istərdim ki, mədəniyyətlə bağlı dövlət idarəçiliyinin gerçəkləşməsi mexanizmlərinin ən mühümü mədəniyyət siyasətidir. Yəni, mədəniyyət dövlət idarəçiliyinin obyekti olaraq, ilk növbədə, siyasətin bu növü vasitəsilə formalaşdırılır, yaşadılır və inkişaf etdirilir. Bütün sivil ölkələrdə dövlətin həmin istiqamətdəki fəaliyyəti olduqca geniş miqyas almışdır və nisbətən müstəqil əhəmiyyət daşıyır. O, zəngin qanunvericilik bazasına, böyük maliyyə resurslarına və mədəniyyət proqramlarının reallaşdırılmasının müxtəlif mexanizmlərindən istifadə edən idarələr və təsisatlar şəbəkəsinə malikdir. Hər bir zaman, ələlxüsus qloballaşma dövründə düzgün mədəniyyət siyasətinin seçilməsi hər bir dövlətin və hər bir millətin mədəniyyətinin normal inkişafının, onun təkrarsız simasının qorunub saxlanmasının əsas şərtidir. Şübhəsiz, müxtəlif sivil ölkələrdə mədəniyyət modelləri başqa-başqadır. Hər bir dövlət öz ənənələrinə, dəyərlərinə münasib olan, üstün tutulan mənəvi, estetik və bədii normalardan, iqtisadi xüsusiyyətlərdən irəli gələn bir strategiya seçir. Lakin bütün demokratik ölkələrdə vahid, universal mədəniyyət siyasətinin olmamasına baxmayaraq, onlar üçün YUNESKO, Avropa Şurası və digər nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən keçirilən konfrans, müşavirə və görüşlərdə daim irəli sürülən, bəyənilən, qəbul edilən və dəstəklənən ümumi məqsəd və prinsiplər götürülmüşdür.

Azərbaycan Respublikasında mədəniyyət siyasətinin özəl xüsusiyyətlərini açıb göstərmək üçün son 16 il ərzində bu sahədəki vəziyyətə nəzər salaq.

Həmin illər çoxsaylı daxili və xarici problemlərin məngənəsinə düşən respublika son dərəcə çətin və mürəkkəb dövlət quruculuğu yolundan keçməli idi. Müstəqilliyimizin ilk çağlarında digər sahələrdə olduğu kimi, mədəniyyətdə də qatma-qarışıqlıq və qeyri-müəyyənlik, müxtəlif mənfi meyillər baş alıb gedirdi. Bir tərəfdən anarxiya kimi başa düşülən azadlıq, digər tərəfdən iqtidarda olan qeyri-peşəkar şəxslərin mədəniyyətə çox qəribə, hətta son dərəcə bəsit və sadəlövh yanaşması, məsələn onlar tərəfindən Qərb mədəniyyəti, incəsənəti, dəyərləri və təhsilinin bizə, guya tamamilə yad olması və lazımsızlığının bəyan edilməsi bu sahənin normal inkişafının qarşısını alır, çağdaş Azərbaycan mədəniyyətini ümumsivil məcradan təcrid edərək ona böyük zərbələr vurur, beləliklə də sağlam rəqabətə meylini azaldırdı. Ümumiyyətlə, demək olar ki, bu mərhələdə düşünülmüş mədəniyyət siyasəti yox dərəcəsində idi.

Nəhayət, böyük öndər Heydər Əliyevin xalqın tələbi ilə 1993-cü ildə ölkə rəhbərliyinə yenidən qayıtmasıyla vəziyyət köklü sürətdə dəyişdi. O vaxtdan etibarən Azərbaycanın gələcək inkişafının strategiyası və əsas parametrləri müəyyənləşdirildi, dövlət həyatının bütün sahələrinin, o cümlədən mədəniyyət siyasətinin modernləşməsi və transformasiyası mərhələsi başlandı. Artıq bu gün yeni mədəniyyət siyasətinin təşəkkül tapması, onun məqsəd və prinsiplərinin dəqiqləşməsi, müasir tələblərə cavab verməsi ən vacib və təxirəsalınmaz problemlər sırasında diqqəti cəlb edir. Elmi cəhətdən əsaslandırılmış həmin siyasət mədəni inkişafın ardıcıllıq, varislik, millilik, orijinallıq, Azərbaycan xalqının təkrarsız mədəniyyət genefondunun saxlanılması, eyni zamanda, açıqlıq və demokratiklik ideyalarını təbliğ edir və fəal şəkildə həyata keçirilir. Ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında müasir dünya elmində və praktikasında mövcud olan bir sıra modellər sırasından mədəniyyətlərin dialoqu modeli seçilərək ölkəmizdə qəbul edilib. Həmin model Azərbaycanın tərəf müqabili qismində ümumdünya mədəni prosesdə iştirakına əsaslanır və respublikamızda optimal sosiomədəni dinamikanın dəstəklənməsinə imkan yaradır. 1993-2003-cü illər ərzində yeni mədəniyyət siyasətinə uyğun olaraq dövlət tərəfindən çoxsaylı və mühüm əhəmiyyətli işlər görülmüşdür. İlk növbədə, mədəniyyət siyasətinin həyata keçirilməsinin ən əsas vasitələrindən biri olan hüquqi cəhətdən mükəmməl, dünya standartlarını və milli özəllikləri nəzərə alan qanunların hazırlanmasına ciddi diqqət yetirilmişdir. Bir sıra qanunlar, o cümlədən “Mədəniyyət haqqında”, “Tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması haqqında”, “Turizm haqqında”, “Nəşriyyat işi haqqında”, “Muzeylər haqqında”, “Arxiv fondu haqqında”, “Memarlıq fəaliyyəti haqqında”, bir sözlə 2003-cü il daxil olmaqla 21 qanun Milli Məclisdə qəbul edilmiş və ölkə Prezidenti tərəfindən imzalanmışdır. Təhsil və səhiyyə sistemlərində islahatlara başlanılmış, elm, ədəbiyyat və mətbuatda ideoloji senzura ləğv olunmuş, idmanda böyük uğurlar əldə edilmişdir.

Milli abidələrin mühafizəsi məqsədilə Azərbaycan 1993-cü ildən bəri YUNESKO-nun nəzdində fəaliyyət göstərən və mədəni sərvətlərin qorunması ilə məşğul olan üç mötəbər beynəlxalq təşkilatla – “Beynəlxalq muzeylər şurası” (İKOM), “Abidələr və tarixi yerlər üzrə beynəlxalq şura” (İKOMOS), “Mədəni sərvətlərin qorunması və bərpası məsələlərinin həlli üzrə mərkəz”lə (İKKROM) sıx əlaqələr qurmuşdur.

Azərbaycan dövləti mədəniyyət sahəsi ilə bağlı bir sıra beynəlxalq konvensiyalara, o cümlədən “Silahlı münaqişələr zamanı mədəni dəyərlərin qorunması haqqında”, “Ümumdünya mədəni və təbii irsinin qorunması haqqında”, “Arxeoloji irsin qorunması haqqında” konvensiyalara qoşulmuşdur. 1997-ci ildə Mədəniyyət haqqında Avropa Konvensiyasını ratifikasiya etdikdən sonra Azərbaycan Avropa Şurasının mədəniyyət siyasəti üzrə departamenti ilə də yaxından əməkdaşlıq edir. Nəticədə bir sıra maraqlı proqramlar həyata keçirilmiş, o cümlədən “Azərbaycan Respublikasında mədəniyyət siyasəti” məruzəsi hazırlanmış, Strasburq şəhərində təqdimatı keçirilmiş və müxtəlif dillərdə çap olunmuşdur. Yeni mədəniyyət siyasətinə müvafiq olaraq yaradıcı xadimlərə dövlət köməyi də nəzərdə tutulmuşdur, o cümlədən respublika Prezidentinin sərəncamına əsasən onlara şəxsi pensiyaların, dövlət mükafatlarının, fəxri adların, gənc yazarlara isə şəxsi təqaüdlərin verilməsinə başlanmışdır. Azərbaycan mədəniyyətinin görkəmli şəxsiyyətlərinin yubileylərinin və əlamətdar hadisələrin təntənəli qeyd edilməsi, beynəlxalq səviyyəli festival, müsabiqə, konqres və konfransların keçirilməsi də təqdirəlayiqdir. Xüsusi vurğulanmalıdır ki, Azərbaycan YUNESKO-nun nəzdindəki Ümumdünya İrs Mərkəzi ilə də uğurlu əməkdaşlıq edir. Bunun nəticəsi olaraq 2000-ci ildə Bakı şəhərinin tarixi mərkəzi “İçərişəhər” “Şirvanşahlar” sarayı və “Qız qalası” ilə birlikdə həmin mərkəzin siyahısına daxil edilmişdir. Bu və digər çoxsaylı faktları nəzərə alaraq tam qətiyyətlə demək olar ki, ümummili lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə 1993-2003-cü illər ərzində mədəniyyət siyasətinin özül prinsipləri müəyyənləşdirilmiş, onun gerşəkləşdirilməsinə start verilmişdir. Bütövlükdə həmin on il ərzində mədəniyyətin inzibati-amirlik metodundan imtina edilməklə idarə olunması, bu sahənin hüquqi, maliyyə və institusional təminatının həyata keçirilməsi, onun, qloballaşmanın çağırışları və hədələri nəzərə alınmaqla, müasir elmi əsaslara söykənən strateji inkişaf xəttinin işlənib hazırlanması ilə bağlıdır.

Dahi Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulmuş bu siyasət 2003-cü ildən sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında indiki dövrün tələblərinə müvafiq olaraq çox uğurla davam etdirilir və innovasiyalarla zənginləşdirilir.

Bir sıra ali təhsil ocaqlarının, o cümlədən Azərbaycan Diplomatik Akademiyası, Ədliyyə Akademiyası, Turizm İnstitutu, Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının təsis edilməsi, inteqrasiya məqsədilə Bolonya təhsil sisteminin tətbiq edilməsi, çoxsaylı istedadlı tələbələrin nüfuzlu xarici ali təhsil ocaqlarına dövlət hesabına göndərilməsi, mədəniyyat sahəsində minlərlə iş yerinin açılması, Ümumdünya İrsi Siyahısına 2007-ci ildə “Qobustan” tarixi-mədəni qoruğunun daxil edilməsi, gələcəkdə həmin siyahıya salınmaq üçün digər abidələrin - atəşpərəstlik məbədi “Atəşgah”, Naxçıvandakı “Mömünəxatun”, “Gülüstan”, “Qarabağlar” və “İbn Hüseyn” türbələrinin sənədlərinin yeni tentativ vərəqinin (ilkin siyahısının) həmin mərkəzə təqdim edilməsi, teatr binalarının təmiri, park və digər istirahət guşələrinin abadlaşdırılması və yenilərinin salınması, möhtəşəm “Heydər Əliyev Mərkəzi”nin yaradılması, milli qoruqların, məsələn, “Xınalıq” Dövlət tarix-memarlıq və etnoqrafiya qoruğunun, “Keşikçidağ” və “Atəşgah” məbədi dövlət tarix-mədəniyyət qoruqlarının, “Korçay” dövlət təbiət qoruğunun, “Göygöl” milli parkının elan edilməsi, “Neft” muzeyi, “Müasir incəsənət” muzeyi, “Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nın, “Azərbaycan elmində islahatların aparılması ilə bağlı dövlət komissiyasının yaradılması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin sərəncamları və həyata keçirdiyi geniş miqyaslı mədəni quruculuq işləri deyilənləri parlaq şəkildə sübuta yetirir.

2004-cü ildən başlayaraq ölkənin mədəni həyatının tənzimlənməsində, mədəniyyət siyasətinin səmərəli həyata keçirilməsində dövlət orqanları ilə birlikdə qeyri-hökumət təşkilatları, ilk növbədə, Heydər Əliyev Fondu yaxından iştirak edir.

Ulu öndərin siyasi məfkurəsini əks etdirmək, yaratdığı milli dövlətçilik ideyalarını, Azərbaycançılıq ideologiyasını yeni nəsillərə daim aşılamaq niyyətindən irəli gələrək yaradılan fond ötən beş il ərzində öz məqsədyönlü, gərgin və səmərəli fəaliyyəti ilə Azərbaycanın ictimai və mədəni həyatında son dərəcə böyük rol oynadığını, qarşıya qoyduğu məqsədlərin əhəmiyyətinə, miqyasına və sanbalına görə ölkəmizdə analoqu olmayan yeni qurum olduğunu açıq şəkildə sübuta yetirdi. Heydər Əliyev Fondunun məqsədləri çox genişdir. Buraya xalqımızın böyük oğlu Heydər Əliyevin siyasi irsini öyrənmək, onu təhlil, tədqiq və təbliğ etməkdən başlamış, elm, təhsil, mədəniyyət, səhiyyə, idman, ekoloji sahələrə aid proqram və layihələr hazırlayıb həyata keçirmək, sosial problemlərin həllinə, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan vətəndaşlara, insanların yaradıcı potensialının, bilik və bacarıqlarının aşkara çıxarılmasına dair vəzifələr aiddir. Eyni zamanda, fond mədəniyyətimizin geniş təbliği, sağlam mənəvi dəyərlərin qorunması ilə bağlı aparılan işlərə yardımçı olmaq, uşaq və gənclərin hərtərəfli biliklərə malik vətəndaş kimi yetişdirilməsi işinə xidmət etmək, ölkəmizin beynəlxalq nüfuzunun artırılması və Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması işinə töhfələr vermək, uşaq müəssisələrinin infrastrukturlarını, səhiyyə və tibb təsisatlarını inkişaf etdirmək, ekologiya sahəsində tədqiqatları dəstəkləmək, sağlam həyat tərzini təbliğ etmək, dini tolerantlığın bərqərar olmasına, vətəndaş cəmiyyəti quruculuğuna, qloballaşan dünyada inteqrasiya prosesində milli-mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanmasına dəstək vermək kimi olduqca geniş miqyaslı fəaliyyət göstərir. Çox önəmlidir ki, ulu öndərin adını daşıyan fondun prezidenti, Azərbaycanın birinci xanımı, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyeva əsl vətənpərvər ziyalı olaraq mədəniyyətimizin qorunması, inkişafı və təbliği problemlərinin həllinə müstəsna əhəmiyyət verir.

Azərbaycanın tanınmış ictimai xadimi Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərliyi ilə fond tərəfindən bir çox geniş miqyaslı layihələrin həyata keçirilməsi milli mədəniyyətimizin inkişafını intensivləşdirərək bədii-estetik prosesə yeni bir nəfəs gətirir. Mənəvi irsimizin mühafizəsi, Azərbaycan mədəniyyətinin özünə xas unikallığının qorunması və bütün dünyada tanınması üçün Mehriban xanım əlindən gələni əsirgəmir. Fond tərəfindən muğamın öyrənilməsi, qorunması və təbliği məqsədilə müxtəlif layihələr hazırlanıb. “Qarabağ xanəndələri” musiqi albomu artıq nəfis şəkildə nəşr olunub. Alboma eyni adlı Azərbaycan, ingilis, rus və fransız dillərində olan kitab və 24 sənətçinin ifasında muğam parçalarından ibarət 12 disk daxildir. Muğam sənətinə həsr olunmuş tematik albomların buraxılışı isə nəzərdə tutulub. Bu məsələylə bağlı orta əsr alimləri və müasir müəlliflərin elmi əsərlərindən ibarət olan xüsusi silsilə üzərində ciddi iş gedir. Fondun himayəsilə Beynəlxalq Muğam Mərkəzi inşa edilmişdir. Məhz burada 2009-cu ilin mart ayında fondun təşəbbüsü ilə bütün dünyada əks-sədaya səbəb olmuş “Muğam aləmi” beynəlxalq festivalının keçirilməsi Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin ümumdünya səviyyəsində tanıdılması, təbliği və sevilməsi istiqamətində təşkil olunan mühüm tədbirlərdən biri kimi qiymətləndirilməlidir.

Bundan başqa, müasir Azərbaycan klassik musiqisinin banisi Üzeyir Hacıbəyovun yaradıcılığı ilə bağlı nəhəng bir layihə gerçəkləşdirilir ki, bu layihə əsasında dahi bəstəkarın bütün əsərlərinin nəşri və yenidən nəşri və onların CD və DVD-də buraxılışı da planlaşdırılıb.

Milli mədəniyyətimizin digər sahələri ilə, o cümlədən aşıq yaradıcılığı, “meyxana” ənənəsiylə bağlı bir çox maraqlı layihələr də işlənməkdədir.

Fondun təşəbbüsü və dəstəyi ilə Lətif Kərimov adına “Azərbaycan xalçası və xalq tətbiqi sənəti muzeyi” hazırda inşa edilir.

Fond tərəfindən mədəniyyət sahəsində uğurla başa çatdırılan layihələr sırasında 2008-ci ildə Qala kəndində açıq səma altında ilk arxeoxoloji-etnoqrafik muzey kompleksini qeyd etmək lazımdır. İki hektar ərazisi olan muzey kompleksində Abşeron yarımadasında tapılmış və e.ə. III-II minilliklərdən orta əsrlərə qədər dövrü əhatə edən qayaüstü rəsmlər, qavaldaş, keramika, məişət və bəzək əşyaları, silah və sikkələr, qədim yaşayış kompleksinin konservasiya olunmuş qalıqları yerləşdirilmişdir. Bu layihə Azərbaycanın tarixi keçmişinin qorunub saxlanması ilə yanaşı, ölkəmizin turizm mərkəzlərindən birinə çevrilməsinə də xidmət edir.

Heydər Əliyev Fondunun Prezidenti Mehriban xanım Əliyeva YUNESKO-nun xoşməramlı səfiri kimi şərəfli ada layiq görüldükdən sonra ölkəmizin qurumla əlaqələri yeni tarixi mərhələyə daxil olmuş, xalqımıza məxsus qədim əsərlərin irs səviyyəsində qorunub saxlanması sahəsində ciddi addımlar atılmış, muğam kimi incəsənət incimiz “Bəşəriyyətin şifahi və qeyri-maddi irsinin şah əsərləri” siyahısına daxil edilmişdir. Bununla yanaşı, fondun təşəbbüsüylə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılan 364 tibbə aid ümumbəşəri sərvət olan əlyazmanın üçü YUNESKO-nun Dünya Yaddaşı Proqramının beynəlxalq registrinə daxil edilmişdir. Bunlar XI əsrdə yaşamış Əbülqasim Zəhrəvinin “Əl-Məqalət əs-Səlasun” (“Cərrahiyyə və alətlər haqqında”) çoxcildlik əsərinin 13-cü hissəsi, Əbu Əli ibn Sinanın XII əsrdə Bağdadda üzü köçürülən “Əl-Qanun fit Tibb” (“Tibb qanunları”) kitabının 2-ci cildi, Rüstəm Cürcaninin XII əsrdə yazdığı, XVII əsrdə üzü köçürülmüş “Zahireyi-Nizamşah” (“Nizamşahın ehitayatları”) əlyazmalarıdır. Bakıda Heydər Əliyev Fondunda bu qurumun və Vaşinqton Elmlər Akademiyasının birgə təşkilatçılığı ilə “Orta əsr əlyazmalarında tibb və əczaçılıq” mövzusunda I beynəlxalq konfrans da keçirilmişdir.

Qarabağın işğalı məsələsi fondda böyük narahatlıq doğuran və daim diqqət mərkəzində saxlanılan problemdir. Heydər Əliyev Fondu tərəfindən “Qarabağ haqqında həqiqətlər” seriyasından “Azərbaycana qarşı müharibə: mədəni irsin hədəfə alınması” (“War Against Azerbaijan: Targeting Cultural Heritage”) adlı kitabın hazırlanması və nəşr etdirilməsi buna parlaq misaldır. Kitab işğalçı Ermənistanın Azərbaycan mədəniyyətinə, maddi mənəvi irsimizə qarşı məqsədyönlü şəkildə həyata keçirdiyi vandalizm siyasətindən və onun acı nəticələrindən bəhs edir. İngilis dilində olan kitab yüksək poliqrafik səviyyədə nəşr olunmuşdur. Həmin kitab “Qafqaz albanlarının dini memarlıq irsi” və Azərbaycanın işğal altındakı bütün rayonlarında mədəni irsimizin məruz qaldığı erməni vəhşiliklərindən bəhs edən yazılı və illüstrativ materiallardan ibarətdir.

Yuxarıda deyilənlərə yekun vuraraq, belə bir faktı təsdiq etmək olar ki, Azərbaycanın mədəniyyət sahəsindəki böyük tarixi şəxsiyyət Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulmuş müasir siyasətin və idarəçiliyin aparıcı istiqamətləri keçmişi, milli mədəni sərvətləri qoruyub saxlamaq, indinin müsbət nailiyyətlərini dəstəkləmək və inkişaf etdirməkdir. Cəmiyyətin ardıcıl sürətdə demokratikləşməsi, ölkənin dünya birliyinə inteqrasiyası, mədəniyyətin bəşər inkişafının ayrılmaz amili kimi dərk olunması və qəbul edilməsinin getdikcə güclənməsi bu sahədə nikbin proqnozlar üçün əsas verir.

 

 

Nigar ƏLƏKBƏROVA,

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında

Dövlət İdarəçilik Akademiyasının politologiya

və siyasi idarəetmə kafedrasının müdiri,

fəlsəfə elmləri doktoru, professor

 

Xalq qəzeti.- 2009.- 6 iyun.- S. 5.