Artıq 16-cı dəfədir
ki, hər il iyun ayının ilk günlərində dünyanın
neft-qaz sektorunda fəaliyyət göstərən iri, transmilli
şirkətləri neft və milyonlar səltənəti
Bakıya toplaşırlar.
Azərbaycan
paytaxtında keçirilən ənənəvi “Xəzər
neft, qaz, neft emalı və neft kimyası” beynəlxalq sərgi
və konfransında iştirak edən əcnəbi şirkətlərin
nümayəndələri, eləcə də bir sıra xarici
ölkələrin dövlət və hökumət üzvləri,
diplomatik korpusların rəhbərləri 3-4 gün ərzində
respublikamızın karbohidrogen ehtiyatları, burada həyata
keçirilən iri neft-qaz layihələrinin icra vəziyyəti,
həmçinin enerji təhlükəsizliyi ilə
bağlı geniş fikir mübadiləsi aparır, bir-birlərinin
potensial imkanları və nailiyyətləri barədə
dolğun məlumat əldə edirlər. “Xəzər
neft-qaz” sərgi və konfransı Bakını bir neçə
günlüyə beynəlxalq görüş və iqtisadi əməkdaşlıq
mərkəzinə çevirir. Bu da gələcək əməkdaşlıq
üçün əlverişli imkanlar yaradır, geniş
perspektivlər formalaşdırır.
Bakıda belə bir
mötəbər tədbirin keçirilməsi ideyası
ümummilli lider, Azərbaycanın yeni neft
strategiyasının banisi Heydər Əliyevə məxsusdur.
Məhz 1993-cü ilin yayında Azərbaycanda yenidən
hakimiyyət sükanı arxasına keçən ulu öndər
ölkəmizi üzləşdiyi çətinliklərdən,
iqtisadi tənəzzüldən xilas etmək üçün
çıxış yolunu, ilk növbədə, neft amilində
gördü. Müstəqilliyinin ilk illərindən etibarən
xarici şirkətlərlə bu sahədə aparılan
danışıqları yenidən bərpa edən Heydər Əliyev
onları ölkəmizə dəvət etdi. Azərbaycanın
neft sənayesini dirçəltmək, istismarı öz
imkanlarımız xaricində olan zəngin neft-qaz
yataqlarını işlənməyə cəlb etmək
üçün dünyanın aparıcı neft şirkətlərinin
rəhbərləri ilə səmərəli
danışıqlar aparıldı. Ölkəmizin zəngin
karbohidrogen ehtiyatları ilə maraqlanan, neft sənayesinə
investisiya yönəltmək istəyən xarici şirkətlərə
isə, hər şeydən əvvəl, böyük bir əminlik,
inam gərək idi. Bu isə, əsasən Azərbaycandakı
siyasi sabitlik, əlverişli biznes mühitilə bağlı
idi. Azərbaycanı etibarlı tərəfdaş, siyasi risk tələb
etməyən bir ölkə kimi tanımaq üçün əcnəbi
şirkətlərin nümayəndələrini Bakıya dəvət
etmək lazım idi. Elə bu məqsədlə də
ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin təşəbbüsü
ilə 1994-cü il iyun ayının ilk günlərində
Bakıda ilk “Xəzər neft-qaz” sərgi və konfransı təşkil
olundu. Bu mötəbər tədbirdə iştirak etmək
üçün Azərbaycan paytaxtına təşrif buyuran
neft maqnatları ölkəmizin zəngin karbohidrogen
ehtiyatlarına malik olmasının bir daha şahidi oldular,
burada əlverişli biznes mühitinin mövcudluğunu öz
gözləri ilə gördülər. Beləliklə də,
Azərbaycan əlverişli geosiyası və iqtisadi məkan
kimi dünyanın maraq dairəsinə daxil oldu.
Xəzər dənizinin
Azərbaycan sektorundakı karbohidrogen yataqlarının cəlbediciliyi
bu marağı daha da artırdı və əcnəbi
şirkətlər ölkəmizin neft sənayesinə
investisiya yönəltmək qərarını qətiləşdirdilər.
Bunun da nəticəsində elə həmin il sentyabr
ayının 20-də Bakıda Xəzərin Azərbaycan
sektorunda yerləşən “Azəri”, “Çıraq”
yataqlarının və “Günəşli”
yatağının dərinlikdə yerləşən hissəsinin
kəşfiyyatı, işlənməsi və hasilatın pay
bölgüsünə dair nəhəng neft sazişi
imzalandı. Heç şübhəsiz, sonradan “Əsrin
müqaviləsi” adını almış bu sazişin
imzalanmasında “Xəzər neft-qaz” sərgi və
konfransının müstəsna əhəmiyyəti
olmuşdur.
İyunun 3-də
Bakıda öz işinə başlayan XVI beynəlxalq “Xəzər
neft, qaz, neft emalı və neft kimyası” sərgi və
konfransının açılış mərasimində
iştirak edən Prezident İlham Əliyev bu tədbirin
keçirilməsini yüksək qiymətləndirərək
demişdir: “On altıncı ildir ki, Bakıda beynəlxalq Xəzər
neft-qaz sərgisi keçirilir. Bu sərgi beynəlxalq müstəvidə
öz yerini tutan bir tədbirdir. On altı il bundan əvvəl
ilk dəfə olaraq Bakıda belə bir sərginin
keçirilməsi Azərbaycanın enerji potensialının
dünyada təqdimatı kimi qəbul edilirdi. Bu münasibətlə
mən sərginin təşkilatçılarına öz dərin
minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm.
Çünki onların səyi nəticəsində Azərbaycanı
tanıdılar... O illərdə ölkəmiz
üçün həlledici qərarlar qəbul edildi və sərginin
keçirilməsi, Azərbaycanın imkanlarının
dünya birliyinə çatdırılması çox önəmli
hadisə idi”.
Ümummilli lider Heydər
Əliyevin işləyib hazırladığı yeni neft
strategiyası Azərbaycanı dünya səviyyəli, qlobal
enerji layihələrinin mərkəzinə çevirməklə
yanaşı, həm də ölkəmizin paytaxtını
beynəlxalq əməkdaşlıq meydanına
çevirmişdir. Elə “Xəzər neft, qaz, neft emalı və
neft kimyası” beynəlxalq sərgi və konfransın da ənənəvi
xarakter alması, bu tədbirə marağın ilbəil
artması da bunun bariz nümunəsidir. Təsadüfi deyil ki,
ötən 16 il ərzində bu mötəbər beynəlxalq
tədbirdə dünyanın 70-dən artıq ölkəsinin
5400-dən çox şirkəti iştirak etmişdir. Bu da
bütün iştirakçılar arasında güclü tərəfdaşlıq
ruhunun formalaşdırılmasına, iqtisadi əlaqələrin
genişləndirilməsinə əlverişli zəmin
yaratmışdır.
Ənənəvi “Xəzər
neft - qaz” sərgisi və konfransının Azərbaycan
üçün əhəmiyyətinə gəldikdə isə
deməliyik ki, bu mötəbər beynəlxalq tədbir
ölkəmizin neft strategiyasının uğurlarını
nümayiş etdirmək, yerli şirkətlərin nailiyyətləri
barədə təsəvvür formalaşdırmaq
baxımından əvəzsiz rol oynayır. Belə ki, əgər
ilk sərgi, qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycanın karbohidrogen
ehtiyatlarını, burada əlverişli sərmayə
mühitinin mövcudluğunu təsdiqləmək məqsədi
daşıyırdısa, sonrakı illərdə keçirilən
analoji tədbirlər ölkəmizdə uğurla
reallaşdırılan transmilli neft-qaz layihələrinin icra
vəziyyəti, əcnəbi və yerli şirkətlərin
öz potensiallarını nümayiş etdirmək
üçün çox yaxşı imkan və fürsət
demək idi. Elə tədbirə marağın getdikcə
artması, burada iştirak edən şirkətlərin
sayının ilbəil çoxalması da bunu təsdiqləyir.
Hazırda dünyanı
bürümüş maliyyə böhranı builki neft-qaz sərgi
və konfransının keçirilməsinə heç bir təsir
göstərməmişdir. Belə ki, XVI beynəlxalq “Xəzər
neft-qaz” sərgi və konfransında dünyanın 22 ölkəsindən
300 şirkət iştirak edirdi ki, onların da 20 faizi Azərbaycan
bazarına yeni daxil olan şirkətlərdir. Sərginin
ekspozisiya sahəsinin 40 faizindən çoxunun dünyanın
tanınmış şirkətləri tərəfindən
tutulması isə bu mötəbər tədbirin daimi
iştirakçılarının Azərbaycandakı
uğurlu fəaliyyətindən xəbər verir.
Yeri gəlmişkən,
Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prezidenti Barak
Obama və Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş
Krallığının Baş naziri Qordon Braun tərəfindən
16-cı beynəlxalq “Xəzər neft, qaz, neft emalı və
neft kimyası” sərgi və konfransı ilə bağlı
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevə
təbrik məktubları ünvanlanması da bu mötəbər
tədbirə dünyanın super dövlətləri rəhbərlərinin
verdikləri qiymətin təzahürüdür.
Dünyanın enerji təhlükəsizliyinin
təmin olunmasında Azərbaycanın yeri və rolu ilbəil
artmaqdadır. Hər şeydən əvvəl, ulu öndər
Heydər Əliyevin müəllifi olduğu yeni neft
strategiyası ölkəmizin regiondakı əhəmiyyətini
sübut etməklə yanaşı,
iqtisadiyyatımızın davamlı inkişafına möhkəm
zəmin yaratmışdır. XVI beynəlxalq “Xəzər
neft, qaz, neft emalı və neft kimyası” sərgi və
konfransında Prezident İlham Əliyev demişdir: “Neft sektoru
bizim üçün təkanverici bir vasitə idi. Mən həmişə
demişəm, bu gün də demək istəyirəm ki, bizim
üçün neft amili bir məqsəd deyil, bir vasitədir.
Biz bu vasitədən çox uğurla istifadə etdik. Bu
gün Azərbaycan iqtisadiyyatı çoxşaxəli
iqtisadiyyatdır. Bu gün iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun
inkişafı neft sektorundan daha da sürətlə irəli
gedir... Azərbaycan iqtisadiyyatı dayanıqlı
iqtisadiyyatdır və əminəm ki, bütün son illər
əldə edilmiş iqtisadi uğurlar növbəti illərdə
davam etdiriləcəkdir”. Dövlət başçısı
həmçinin bildirdi ki, Xəzər dənizini ilk dəfə
beynəlxalq əməkdaşlıq meydanına məhz Azərbaycan
çevirmiş, ilk dəfə Xəzər dənizinin nefti
müxtəlif yollarla dünya bazarına
çıxarılmış, Azərbaycan qaz ixrac edən
dövlətlər sırasına qoşulmuşdur.
Göründüyü
kimi, ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə
işlənib hazırlanmış və hazırda Prezident
İlham Əliyevin böyük diqqət və səyi ilə
uğurla həyata keçirilən yeni neft strategiyası Azərbaycanın
beynəlxalq nüfuzunun ilbəil artmasına, ölkənin
iqtisadi cəhətdən daha da güclənməsinə xidmət
edir. Təqribi hesablamalara görə, bu il Azərbaycanda 45
milyon ton neft və 25 milyard kubmetrdən çox təbii qaz
hasilatı nəzərdə tutulur ki, bu da ölkəmizin
ixrac potensialının daha da artmasına imkan yaradacaq. Prezident
İlham Əliyev tədbirdə bir daha bəyan etdi ki, bu
gün uğurla icra edilən neft siyasətimiz həm Azərbaycanın
enerji təhlükəsizliyini təmin edir, ölkəmizi
dünya birliyinə etibarlı tərəfdaş kimi təqdim
edir və eyni zamanda, bu gün neft-qaz imkanlarımız
geniş mənada qitənin enerji təhlükəsizliyi
üçün əvəzolunmaz funksiyalar daşıyır.
Növbəti illərdə
də Azərbaycanın enerji sahəsində etibarlı tərəfdaş
kimi funksiyalarını davam etdirəcəyini vurğulayan
dövlət başçısı, eyni zamanda, çox
maraqlı və vacib bir məqama da toxundu. Bu da enerji sektorunda
şəffaflığın təmin olunmasının vacibliyi
ilə bağlıdır.
Prezident qeyd etdi ki, enerji
təhlükəsizliyinin təmin edilməsi işində
istehsalçılar, istehlakçılar və tranzit ölkələr
mütləq əməkdaşlıq etməlidirlər və
bu zaman hər üç tərəfin maraqları təmin
edilməlidir. Bir sözlə, bu əməkdaşlıq beynəlxalq
təcrübəyə əsaslanmalı,
qarşılıqlı surətdə faydalı əsaslar
üzərində, bazar iqtisadiyyatı azad və sağlam rəqabət
prinsipləri əsasında qurulmalıdır. Diqqət
çəkən məqamlardan biri də odur ki, Prezident
İlham Əliyev son illər ərzində neft-qaz sahəsinin
çox siyasiləşdiyinin də tərəfdarı
olmadığını bəyan edərək Azərbaycanın
bu sahədəki konkret mövqeyini bir daha ortaya qoydu. Bu
mövqe isə, qeyd olunduğu kimi, qarşılıqlı
surətdə faydalı əməkdaşlıq, azad və
sağlam rəqabət prinsiplərinin qorunması, istehsalçı,
tranzit ölkə və istehlakçıların
maraqlarının tam gözlənilməsindən ibarətdir.
Mirbağır YAQUBZADƏ
Xalq qəzeti.- 2009.- 7 iyun.- S. 1.